Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey (1856, Sakız Adası – 13 Aralık 1927 İstanbul ), Türk matematikçi, eğitimci, çevirmen.
Mehmet Nadir | |
|---|---|
 Mehmet Nadir Bey, kızı Hediye ile birlikte. | |
| Doğum | 1856 Sakız Adası |
| Ölüm | 13 Aralık 1927 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu (71 Yaşında) |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik |
| Etkiledikleri | Salih Zeki |
Osmanlı matematik tarihinin son evrelerinde yetişen önemli bir matematikçidir. Sayılar teorisinde başarılı çalışma ve yayınları; Diophant denklemleri hakkında yayımlanmış orijinal çözümleri vardır; araştırmaları yurtdışındaki dergilerde yayımlanan ilk Türk matematikçi kabul edilir. Türk bilim hayatına önemli katkıları bulunan Salih Zeki'yi keşfedip yetiştiren kişidir. İstanbul Lisesi'nin temelini oluşturan Numune-i Terakki Mektebi’nin kurucusudur. Türkiye’nin ilk öğrenci ve okul dergisi olan bu yayında hem imtiyaz sahipliği yapmış hem de “Matematik Öğretmenlerine Kılavuz” başlığı altında seri makaleler yazmıştır. Aynı zamanda bu derginin her sayısında cebir, geometri ve aritmetikle ilgili problemler vererek bunları doğru cevaplayan okuyuculara dergi aboneliği mükâfatı vadederek matematiğin toplumda sevilme ve yayılma oranına katkılar sağlamıştır. Aşiret Mektebi müdürlüğününe devam ettiği sıralarda, Fransa'da yayınlanan ünlü matematik dergisi L'Intermédiaire des Mathématiciens ile yazışmış; Halep maarif müdürü olarak bulunduğu Suriye’den, 1907 ve 1908 senelerinde bu dergiye problemler ve çözümler göndermiştir.Darülfünûn’da çalışırken matematikle ilgili birçok makale kaleme almıştır. Bu makalelerden birinde kendi keşfi/tespiti olan genel bölünebilme kuralı (Kabiliyyet-i Taksim Hakkında Kaide-i Umumiye)’ndan bahsetmektedir. Lise son sınıflarda, cebir dersinden sonra okutulmak üzere, 7 bölümden oluşan ve en önemli eseri sayılan Hesâb-ı Nazarî adlı bir matematik kitabı kaleme almıştır. Bu eserde yazar en orijinal çalışması sayılan, daha önce Dârülfünûn Fen Fakültesi Mecmuası’nın altıncı sayısında yayımladığı “Kābiliyyet-i Taksîm Hakkında Kāide-i Umûmiyye” adlı makalesinde yer alan, kendi tespit ettiği bölünebilme genel kuralını vermekteydi.
Âfâk, Güneş, Hâver, Kevkeb, Envâr-ı Zekâ, Numûne-i Terakki, Mir’at-i Âlem gibi dergilerde ve Tercüman-ı Hakikat, Sabah, Tarîk ve Vakit gazetelerinde edebî veya bilimsel yazılar yayınlamıştır.Shakespeare'ın Kış Masalı, Soneler, Romeo ve Juliet, Venüs ile Adonis eserleri üzerine muhtelif tercüme faaliyetleri gerçekleştirmiştir ve 1881'de yaptığı Hamlet'in tercümesi ile eseri Türkçeye kazandıran ilk kişidir, birinci ve ikinci perdelerinin başından seçilen üç pasajlık metinleri tercüme etmiştir. Fakat yaptığı bu çeviride II. Abdülhamid'in yasağı sebebiyle Hamlet’in kralı öldürdüğü sahne yer almamıştır. Bunun yanında Molière, Fenelon, Lamartine, Robert Greene, ve muhtelif makaleler başlıca olmak üzere, pek çok Avrupalı yazarı tercüme ederek Tanzimat sonrası Osmanlı-Türk kültür hayatını beslemiştir.
Nadir, Kurucusu olduğu mektepte modern eğitim sistemlerini ve çağdaş öğretim yöntemlerini uygulamış; kendisi gibi aydın öğretmenlerden oluşan seçkin bir öğretim kadrosu kurmuştur. Bu seçkin öğretim kadrosu okula ilgiyi artırmış; Dönemin diğer özel okulları tatil dönemlerinde öğretmenlere aylık vermezken, öğretmenlerine tatillerde de maaş vererek onları ödüllendirmiş ve motive etmiştir. 148 Nadir, aydın ve bilgili birisi olduğu için zengin ve aristokrat ailelerden çoğunun çocuklarını (Şeyhülislâm Cemaleddin Efendi’nin oğlu Muhtar Bey gibi) Numûne-i Terakki Mektebi’ne çekebilmiş hatta pek yüksek aristokrat aile çocuklarına ayrı bir teneffüs ve istirahat yerleri ayırtmak suretiyle de okuluna farklı bir rağbet kazandırmıştır. Her akşam ders çıkışında öğrencilerle ayak divanı yapıp onlara evâmir (emirler) adındaki defteri okurdu. Numûne-i Terakki'de önceleri ilk ve orta kısımlar varken daha sonra kız ve lise kısımları da açılmıştır. Böylece Türkiye’de ilk özel lise Mehmed Nadir tarafından açılmıştır. Hatta Nadir Bey, kız öğrencilerinin okula rahatça gidip gelmesi için -servis mahiyetinde- bir çift zarif omnibüs arabası inşa ettirmiştir. 1890 yılında Edirne’de Numûne-i Terakki Mektebi’nin bir şubesi açılmış, daha ilk senesinde 100'den fazla öğrenci bu şubede öğrenim görmeye başlamıştır. İstanbul’daki merkez şubede olduğu gibi burada da modern ve uygulamalı eğitim çalışmaları yürütülmüştür. Sözgelimi, okuldaki bazı derslerde verilen teorik bilgilerin pratik uygulamaları için yine Edirne’de bir “numûne çiftliği” açılmış ve burada ekim-dikim başta olmak üzere birçok uygulama gerçekleştirilmiştir.
Pedagojik teoriler üzerine muhtelif yazılar kaleme almıştır: Türkiye’nin ilk öğrenci/okul mecmuası olan Numûne-i Terakki dergisinde “Matematik Öğretmenlerine Kılavuz” başlığı altında seri makaleler yazmıştır (1887-1888). Sabah gazetesinde 15 Haziran-26 Temmuz 1895 tarihleri arasında “Terbiye ve Ta‘lîm-i Etfâl”; 28 Temmuz-29 Ağustos 1895 tarihleri arasında da “Kızıma Malûmat” başlığıyla toplam yirmi iki adet yazı yayımlamıştır. Nadir’in Terbiye ve Ta‘lîm-i Etfâl başlığında kaleme aldığı yazılarda ağırlıklı olarak “pedagoji biliminin ortaya çıkış şartları, eğitim öğretim kavramları, ahlâk eğitimi-fikrî eğitim, kızların eğitimi, öğretim yöntemleri gibi konuları ele almıştır. Dizinin son yazılarında ise öğretmenlik mesleğine yeni başlamış genç hocaları eğitici, geliştirici mektuplar yer almaktadır. Kızıma Malûmat başlığında ise; fizik, astronomi, kimya, matematik ve sanayi gibi bilimleri ele almıştır. Tercüman-ı Hakikat gazetesinde, “Ta’lîm ve Terbiye-i Etfâl yahud Usûl-i Tedrîs” başlığı altında kaleme aldığı makalede eğitim ve öğretim yöntemleri ile ilgili bilgiler vermiştir. Yine bu gazetede, ünlü pedagog Pestalozzi'nin hayatı, mesleği ve çalışmaları hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir
Yaşamı
1856 yılında Sakız adasında fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Bir gemi kaptanı tarafından koruma altına alınarak İstanbul'da yetiştirildi. İlk ve orta öğrenimini Bursa'da askeri okulda yaptıktan sonra öğrenimine İstanbul'daki Kuleli İdadisi'nde ve ardından Mekteb-I Bahriye'de devam etti. Fransızca ve İngilizce öğrendi. Öğrenimini denizci kurmay üsteğmen olarak tamamladı.
Mezuniyetinin ardından 3 ay bir gemide mühendis olarak çalıştıktan sonra Divanhane Bahriye Meclis Başkanlığında sekreter olarak görevlendirildi. Heybeliada'daki Deniz Harp Okulu matematik öğretmeni Eşref Bey'in talebi ile bu okulda öğretmen yardımcılığına atandı. Bir sure sonra Darüşşafaka’da da ders vermekle görevlendirilen Mehmet Nadir Bey, bu okulda ileride ünlü bir matematikçi olacak Salih Zeki'nin öğretmeni oldu ve ona çok emek verdi.
İki sene sonra her iki okuldan da istifa eden Mehmet Nadir Bey'in hayatının bundan sonraki iki yıllık dönemine (1879-1880) ne yaptığına ilişkin kesin bilgi yoktur. Matematik eğitimi almak üzere dostu Hüseyin Avni ile Londra'ya gittiği; daha sonra birlikte Kıbrıs'ta gazete çıkardıkları ve yakalanıp hapsedildikleri; askerlikten ihraç edildikleri sanılmaktadır.
Hapisteyken çeviriler yaptığı düşünülen Mehmet Niyazi Bey, 1881-1882 yıllarında Victor Hugo'dan ve Shakespeare'den çeviriler yayımladı. Hamlet'i Türkçeye çeviren ilk kişi oldu.
1882 yılında Selânikli Abdi Kamil Bey ile birlikte Şems-ül-maarif Mektebi'ni kurdu; bu okulda öğrencileri sıralara oturtmak; sınıfa çarpım tablosu, harita asmak gibi yenilikler denedi. Bu okulda iki senelik deneyimden sonra Süleymaniye'de bir özel okul kurdu. Bugünkü İstanbul Lisesi'nin temelini oluşturan bu okulun adı Numune-i Terakki Mektebi'dir. Başlangıçta ilk ve orta bölümden oluşan ve erkek öğrencilere hizmet veren okula kızlar bölümü ve lise bölümünü de ekledi. Edirne'de ikinci bir şube açtı (bu şube 2 sene içinde kapanmıştır). İstanbul'daki aristokrat ailelerin çcouklarını gönderdikleri okulda öğrenci sayısı 5-6 yıl içinde 600'ü bulmuştu. Mehmet Nadir, bu okuldan çok yüksek bir gelir elde etti; lüks bir yaşam sürdü. Okul idaresi ile ilgilenmez oldu ve zamanla okulun eski başarısı ortadan kalktı.
İttihat ve Terakki Cemiyeti ile ilişki içinde olan Mehmet Nadir, padişah II. Abdülhamit'e karşı girişilen bir darbe hazırlığında ile ilgili olarak sorgulandı. Planı hazırlayanların bir kısmının Numune-i Terakki Mektebi öğretmeni olduğu ve Mehmet Nadir'in plandan haberi olduğu öğrenildi. Mehmet Nadir, ele başlarının adlarını vermek durumunda kaldı. Ondan alınan isimlerin sorgulanması sonucu 300 kişi tutuklanmış;yakın arkadaşı Hüseyin Avni Bey dahil birçok kişi sürgüne gönderilmiş; cemiyetin İstanbul şubesi çökmüş ve merkez Cenevre'ye taşınmıştır. 1897'de darbe önlendikten sonra okulu hazineye devredildi ve kendisi okul yönetiminden alınıp saraya bağlı Aşiret Mektebi'ne (Arap aşiretlerinin 12-16 yaş arasındaki çocuklarına eğitim veren kurum) müdür olarak atandı.
Mehmet Nadir Bey, Aşiret Mektebi müdürü olarak görev yaptığı beş yılık dönemde matematik araştırmaları ile meşgul oldu ve “L'Intermediaire der Mathematiciens' ” dergisinde ilk yazıları yayımlanmaya başladı. Özellikle Diofant Denkleminin çözümü ile ilgilendi.
1902 yılında Cemiyet-i Rüsumiye’ye (Vergi Dairesi) atanan Mehmet Nadir, müdürlükten ayrıldıktan sonra Aşiret Mektebi öğrencilerinin çıkardığı bir isyanı desteklemesi sebep gösterilerek 1903'te İstanbul dışına sürüldü; eğitim müdürü olarak Halep'e atandı.
1908 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti yönetimi ele geçirdiğinde ise Halep'teki görevinden azledildi. 1897'deki ad verme olayı sebep gösterilerek Fizan'a sürülmek istendi. Ancak eski İttihatçı bir dostunun müdahalesi ile Fizan sürgününden vazgeçilerek Trablusgarp'a gönderildi.
1911 yılında Trablusgarp İtalyan işgaline uğrayınca İstanbul'a dönen Mehmet Nadir Bey, Edirne'ye atandı. 1912’de Edirne’nin Bulgar işgaline uğraması üzerine tekrar İstanbul'a döndü.
İstanbul'da kendisine memur olarak bir görev verilmeyince uzun süre yokluk içinde yaşadı. Bir süre Darüşşafaka'da hesap dersleri verdi. 1915'te Darülfünun'da yüksek hesap dersleri hocası olarak tayin edildi. Öğrencisi Salih Zeki, Darülfünun rektörü olunca "Nazariye-i adad" (Sayılar Teorisi) kürsüsünü kurdu ve Mehmet Nadir Bey bu kürsünün başına getirildi. Hayatının sonuna kadar bu kürsünün başına kalan Mehmet Nadir Bey, Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası 'nda on iki makale yazdı ve lise son sınıf öğrencileri için yazdığı "Hesabı-ı Nazariye" kitabını 1926'da çoğaltırdı. Eserde, kendisine ait “bölünebilme genel kuralı” da yer almaktadır. 13 Aralık 1927'de Bebek'teki evinde hayatını kaybetti.
Hayatı ve çalışmaları 1997'de Erdal İnönü tarafından “Mehmet Nadir Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü” adıyla kitaplaştırılmıştır.
Bir denklem
Mehmet Nadir Bey'in önemli bir Fransız matematik dergisi olan I’Intermediaire des Mathematiciens dergisine gönderdiği bir çözüm Erdal İnönü'nün yazdığı kitapta gösterilmiştir. Buna göre;
denkleminin tam sayılı çözümü
Burada b pozitif tam sayı ve a pozitif tek tam sayıdır
Kaynakça
- ^ Dosay Gökdoğan, Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Matematiğine Kısa Bir Bakış, []
- ^ a b c Doğan, Enfel (2007). "İSTANBUL (ERKEK) LİSESİ'NİN KURUCUSU MEHMED NADİR BEY'İN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ VE ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ". Yrd. Doç. Dr. ENFEL DOĞAN. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 14, 142 - 160, 09.05.2013. s. 146-147. Erişim tarihi: 12 Haziran 2024.
- ^ Erdal İnönü; Mehmet Nadir - Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü; TÜBİTAK Yayınları, Ankara 1997, s. 3-30
- ^ Feza Günergun, Darülfünun Fünun (Fen) Fakültesi Mecmuası (1916-1933), Osmanlı Bilimi Araştırmaları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1995, s. 285-349.
- ^ Maarif Vekâleti Neşriyatı, Millî Matbaa, İstanbul 1926, 333 s.
- ^ Feza Günergun, “Darülfünun Fünun (Fen) Fakültesi Mecmuası (1916-1933), VI, s. 42-63.
- ^ Feza Günergun, “Darülfünun Fünun (Fen) Fakültesi Mecmuası (1916-1933), VI, s. 569-579
- ^ a b "MEHMED NÂDİR". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2024.
- ^ a b Enginün, İnci (1971). "Mehmed Nâdir'in Shakespeare'den Yaptığı Tercümeler". Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi 19, Temmuz (Temmuz 2012): 81-118. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2024.
- ^ Çavdar, Adalet (6 Eylül 2019). "Shakespeare'i Sansürlemek". ArtDog Istanbul. 12 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2024.
- ^ İnci Enginün, Tanzimat Devrinde Shakespeare Tercümeleri ve Tesiri, İstanbul 1979.
- ^ a b c Doğan 2007, s. 148.
- ^ a b Osman Ergin, Türkiye Maarif Tarihi, cilt 3-4, İstanbul 1941, s. 997
- ^ Tercüman-ı Hakikat, 14 Ekim 1891.
- ^ Tercüman-ı Hakikat 1891, s. 3.
- ^ Tercüman-ı Hakikat, 18 Mart 1892, s. 2.
- ^ M. Sabri Koz, Enfel Doğan; Terbiye ve Ta’lîm-i Etfâl (Çocukların Eğitim ve Öğretimi) / Mehmet Nadir Bey: Bir eğitim öncüsünün yazıları - 1895, İstanbul Erkek Liseliler Eğitim Vakfı (İELEV) Yayınları, İstanbul 2005.
- ^ 16 Teşrinievvel 1311 / 28 Ekim 1895
- ^ Doğan 2007, s. 149.
- ^ Tercüman-ı Hakikat gazetesi; 22, 23 ve 31 Teşrinievvel 1311 / 3, 4 ve 12 Kasım 1895
- ^ a b c d e f g (PDF). 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012.
- ^ a b . 26 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2012.
- ^ a b . 13 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012.
- ^ Erdal İnönü: Mehmet Nadir, Tubitak, Ankara 1997,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey 1856 Sakiz Adasi 13 Aralik 1927 Istanbul Turk matematikci egitimci cevirmen Mehmet NadirMehmet Nadir Bey kizi Hediye ile birlikte Dogum1856 Sakiz AdasiOlum13 Aralik 1927 Istanbul Osmanli Imparatorlugu 71 Yasinda MilliyetTurkVatandaslikOsmanli ImparatorluguDinIslamKariyeriDaliMatematikEtkiledikleriSalih Zeki Osmanli matematik tarihinin son evrelerinde yetisen onemli bir matematikcidir Sayilar teorisinde basarili calisma ve yayinlari Diophant denklemleri hakkinda yayimlanmis orijinal cozumleri vardir arastirmalari yurtdisindaki dergilerde yayimlanan ilk Turk matematikci kabul edilir Turk bilim hayatina onemli katkilari bulunan Salih Zeki yi kesfedip yetistiren kisidir Istanbul Lisesi nin temelini olusturan Numune i Terakki Mektebi nin kurucusudur Turkiye nin ilk ogrenci ve okul dergisi olan bu yayinda hem imtiyaz sahipligi yapmis hem de Matematik Ogretmenlerine Kilavuz basligi altinda seri makaleler yazmistir Ayni zamanda bu derginin her sayisinda cebir geometri ve aritmetikle ilgili problemler vererek bunlari dogru cevaplayan okuyuculara dergi aboneligi mukafati vadederek matematigin toplumda sevilme ve yayilma oranina katkilar saglamistir Asiret Mektebi mudurlugunune devam ettigi siralarda Fransa da yayinlanan unlu matematik dergisi L Intermediaire des Mathematiciens ile yazismis Halep maarif muduru olarak bulundugu Suriye den 1907 ve 1908 senelerinde bu dergiye problemler ve cozumler gondermistir Darulfunun da calisirken matematikle ilgili bircok makale kaleme almistir Bu makalelerden birinde kendi kesfi tespiti olan genel bolunebilme kurali Kabiliyyet i Taksim Hakkinda Kaide i Umumiye ndan bahsetmektedir Lise son siniflarda cebir dersinden sonra okutulmak uzere 7 bolumden olusan ve en onemli eseri sayilan Hesab i Nazari adli bir matematik kitabi kaleme almistir Bu eserde yazar en orijinal calismasi sayilan daha once Darulfunun Fen Fakultesi Mecmuasi nin altinci sayisinda yayimladigi Kabiliyyet i Taksim Hakkinda Kaide i Umumiyye adli makalesinde yer alan kendi tespit ettigi bolunebilme genel kuralini vermekteydi Afak Gunes Haver Kevkeb Envar i Zeka Numune i Terakki Mir at i Alem gibi dergilerde ve Tercuman i Hakikat Sabah Tarik ve Vakit gazetelerinde edebi veya bilimsel yazilar yayinlamistir Shakespeare in Kis Masali Soneler Romeo ve Juliet Venus ile Adonis eserleri uzerine muhtelif tercume faaliyetleri gerceklestirmistir ve 1881 de yaptigi Hamlet in tercumesi ile eseri Turkceye kazandiran ilk kisidir birinci ve ikinci perdelerinin basindan secilen uc pasajlik metinleri tercume etmistir Fakat yaptigi bu ceviride II Abdulhamid in yasagi sebebiyle Hamlet in krali oldurdugu sahne yer almamistir Bunun yaninda Moliere Fenelon Lamartine Robert Greene ve muhtelif makaleler baslica olmak uzere pek cok Avrupali yazari tercume ederek Tanzimat sonrasi Osmanli Turk kultur hayatini beslemistir Nadir Kurucusu oldugu mektepte modern egitim sistemlerini ve cagdas ogretim yontemlerini uygulamis kendisi gibi aydin ogretmenlerden olusan seckin bir ogretim kadrosu kurmustur Bu seckin ogretim kadrosu okula ilgiyi artirmis Donemin diger ozel okullari tatil donemlerinde ogretmenlere aylik vermezken ogretmenlerine tatillerde de maas vererek onlari odullendirmis ve motive etmistir 148 Nadir aydin ve bilgili birisi oldugu icin zengin ve aristokrat ailelerden cogunun cocuklarini Seyhulislam Cemaleddin Efendi nin oglu Muhtar Bey gibi Numune i Terakki Mektebi ne cekebilmis hatta pek yuksek aristokrat aile cocuklarina ayri bir teneffus ve istirahat yerleri ayirtmak suretiyle de okuluna farkli bir ragbet kazandirmistir Her aksam ders cikisinda ogrencilerle ayak divani yapip onlara evamir emirler adindaki defteri okurdu Numune i Terakki de onceleri ilk ve orta kisimlar varken daha sonra kiz ve lise kisimlari da acilmistir Boylece Turkiye de ilk ozel lise Mehmed Nadir tarafindan acilmistir Hatta Nadir Bey kiz ogrencilerinin okula rahatca gidip gelmesi icin servis mahiyetinde bir cift zarif omnibus arabasi insa ettirmistir 1890 yilinda Edirne de Numune i Terakki Mektebi nin bir subesi acilmis daha ilk senesinde 100 den fazla ogrenci bu subede ogrenim gormeye baslamistir Istanbul daki merkez subede oldugu gibi burada da modern ve uygulamali egitim calismalari yurutulmustur Sozgelimi okuldaki bazi derslerde verilen teorik bilgilerin pratik uygulamalari icin yine Edirne de bir numune ciftligi acilmis ve burada ekim dikim basta olmak uzere bircok uygulama gerceklestirilmistir Pedagojik teoriler uzerine muhtelif yazilar kaleme almistir Turkiye nin ilk ogrenci okul mecmuasi olan Numune i Terakki dergisinde Matematik Ogretmenlerine Kilavuz basligi altinda seri makaleler yazmistir 1887 1888 Sabah gazetesinde 15 Haziran 26 Temmuz 1895 tarihleri arasinda Terbiye ve Ta lim i Etfal 28 Temmuz 29 Agustos 1895 tarihleri arasinda da Kizima Malumat basligiyla toplam yirmi iki adet yazi yayimlamistir Nadir in Terbiye ve Ta lim i Etfal basliginda kaleme aldigi yazilarda agirlikli olarak pedagoji biliminin ortaya cikis sartlari egitim ogretim kavramlari ahlak egitimi fikri egitim kizlarin egitimi ogretim yontemleri gibi konulari ele almistir Dizinin son yazilarinda ise ogretmenlik meslegine yeni baslamis genc hocalari egitici gelistirici mektuplar yer almaktadir Kizima Malumat basliginda ise fizik astronomi kimya matematik ve sanayi gibi bilimleri ele almistir Tercuman i Hakikat gazetesinde Ta lim ve Terbiye i Etfal yahud Usul i Tedris basligi altinda kaleme aldigi makalede egitim ve ogretim yontemleri ile ilgili bilgiler vermistir Yine bu gazetede unlu pedagog Pestalozzi nin hayati meslegi ve calismalari hakkinda ayrintili bilgiler vermistirYasami1856 yilinda Sakiz adasinda fakir bir ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Bir gemi kaptani tarafindan koruma altina alinarak Istanbul da yetistirildi Ilk ve orta ogrenimini Bursa da askeri okulda yaptiktan sonra ogrenimine Istanbul daki Kuleli Idadisi nde ve ardindan Mekteb I Bahriye de devam etti Fransizca ve Ingilizce ogrendi Ogrenimini denizci kurmay ustegmen olarak tamamladi Mezuniyetinin ardindan 3 ay bir gemide muhendis olarak calistiktan sonra Divanhane Bahriye Meclis Baskanliginda sekreter olarak gorevlendirildi Heybeliada daki Deniz Harp Okulu matematik ogretmeni Esref Bey in talebi ile bu okulda ogretmen yardimciligina atandi Bir sure sonra Darussafaka da da ders vermekle gorevlendirilen Mehmet Nadir Bey bu okulda ileride unlu bir matematikci olacak Salih Zeki nin ogretmeni oldu ve ona cok emek verdi Iki sene sonra her iki okuldan da istifa eden Mehmet Nadir Bey in hayatinin bundan sonraki iki yillik donemine 1879 1880 ne yaptigina iliskin kesin bilgi yoktur Matematik egitimi almak uzere dostu Huseyin Avni ile Londra ya gittigi daha sonra birlikte Kibris ta gazete cikardiklari ve yakalanip hapsedildikleri askerlikten ihrac edildikleri sanilmaktadir Hapisteyken ceviriler yaptigi dusunulen Mehmet Niyazi Bey 1881 1882 yillarinda Victor Hugo dan ve Shakespeare den ceviriler yayimladi Hamlet i Turkceye ceviren ilk kisi oldu 1882 yilinda Selanikli Abdi Kamil Bey ile birlikte Sems ul maarif Mektebi ni kurdu bu okulda ogrencileri siralara oturtmak sinifa carpim tablosu harita asmak gibi yenilikler denedi Bu okulda iki senelik deneyimden sonra Suleymaniye de bir ozel okul kurdu Bugunku Istanbul Lisesi nin temelini olusturan bu okulun adi Numune i Terakki Mektebi dir Baslangicta ilk ve orta bolumden olusan ve erkek ogrencilere hizmet veren okula kizlar bolumu ve lise bolumunu de ekledi Edirne de ikinci bir sube acti bu sube 2 sene icinde kapanmistir Istanbul daki aristokrat ailelerin ccouklarini gonderdikleri okulda ogrenci sayisi 5 6 yil icinde 600 u bulmustu Mehmet Nadir bu okuldan cok yuksek bir gelir elde etti luks bir yasam surdu Okul idaresi ile ilgilenmez oldu ve zamanla okulun eski basarisi ortadan kalkti Ittihat ve Terakki Cemiyeti ile iliski icinde olan Mehmet Nadir padisah II Abdulhamit e karsi girisilen bir darbe hazirliginda ile ilgili olarak sorgulandi Plani hazirlayanlarin bir kisminin Numune i Terakki Mektebi ogretmeni oldugu ve Mehmet Nadir in plandan haberi oldugu ogrenildi Mehmet Nadir ele baslarinin adlarini vermek durumunda kaldi Ondan alinan isimlerin sorgulanmasi sonucu 300 kisi tutuklanmis yakin arkadasi Huseyin Avni Bey dahil bircok kisi surgune gonderilmis cemiyetin Istanbul subesi cokmus ve merkez Cenevre ye tasinmistir 1897 de darbe onlendikten sonra okulu hazineye devredildi ve kendisi okul yonetiminden alinip saraya bagli Asiret Mektebi ne Arap asiretlerinin 12 16 yas arasindaki cocuklarina egitim veren kurum mudur olarak atandi Mehmet Nadir Bey Asiret Mektebi muduru olarak gorev yaptigi bes yilik donemde matematik arastirmalari ile mesgul oldu ve L Intermediaire der Mathematiciens dergisinde ilk yazilari yayimlanmaya basladi Ozellikle Diofant Denkleminin cozumu ile ilgilendi 1902 yilinda Cemiyet i Rusumiye ye Vergi Dairesi atanan Mehmet Nadir mudurlukten ayrildiktan sonra Asiret Mektebi ogrencilerinin cikardigi bir isyani desteklemesi sebep gosterilerek 1903 te Istanbul disina suruldu egitim muduru olarak Halep e atandi 1908 yilinda Ittihat ve Terakki Cemiyeti yonetimi ele gecirdiginde ise Halep teki gorevinden azledildi 1897 deki ad verme olayi sebep gosterilerek Fizan a surulmek istendi Ancak eski Ittihatci bir dostunun mudahalesi ile Fizan surgununden vazgecilerek Trablusgarp a gonderildi 1911 yilinda Trablusgarp Italyan isgaline ugrayinca Istanbul a donen Mehmet Nadir Bey Edirne ye atandi 1912 de Edirne nin Bulgar isgaline ugramasi uzerine tekrar Istanbul a dondu Istanbul da kendisine memur olarak bir gorev verilmeyince uzun sure yokluk icinde yasadi Bir sure Darussafaka da hesap dersleri verdi 1915 te Darulfunun da yuksek hesap dersleri hocasi olarak tayin edildi Ogrencisi Salih Zeki Darulfunun rektoru olunca Nazariye i adad Sayilar Teorisi kursusunu kurdu ve Mehmet Nadir Bey bu kursunun basina getirildi Hayatinin sonuna kadar bu kursunun basina kalan Mehmet Nadir Bey Darulfunun Fen Fakultesi Mecmuasi nda on iki makale yazdi ve lise son sinif ogrencileri icin yazdigi Hesabi i Nazariye kitabini 1926 da cogaltirdi Eserde kendisine ait bolunebilme genel kurali da yer almaktadir 13 Aralik 1927 de Bebek teki evinde hayatini kaybetti Hayati ve calismalari 1997 de Erdal Inonu tarafindan Mehmet Nadir Bir Egitim ve Bilim Oncusu adiyla kitaplastirilmistir Bir denklemMehmet Nadir Bey in onemli bir Fransiz matematik dergisi olan I Intermediaire des Mathematiciens dergisine gonderdigi bir cozum Erdal Inonu nun yazdigi kitapta gosterilmistir Buna gore x2 y2 z2 u5 displaystyle x 2 y 2 z 2 u 5 denkleminin tam sayili cozumu x b a2 b2 a2 b2 displaystyle x b cdot a 2 b 2 cdot a 2 b 2 y 12 a2 1 a2 b2 2 4 b2 displaystyle y frac 1 2 cdot a 2 1 cdot a 2 b 2 2 4 cdot b 2 z 12 a2 1 a2 b2 2 4 b2 displaystyle z frac 1 2 cdot a 2 1 cdot a 2 b 2 2 4 cdot b 2 u a2 b2 displaystyle u a 2 b 2 Burada b pozitif tam sayi ve a pozitif tek tam sayidirKaynakca Dosay Gokdogan Turkiye de Cumhuriyet Donemi Matematigine Kisa Bir Bakis olu kirik baglanti a b c Dogan Enfel 2007 ISTANBUL ERKEK LISESI NIN KURUCUSU MEHMED NADIR BEY IN OGRETMENLIK MESLEGI VE OGRETIM YONTEMLERI ILE ILGILI GORUS VE ONERILERI Yrd Doc Dr ENFEL DOGAN Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Turk Dili ve Edebiyati Bolumu 14 142 160 09 05 2013 s 146 147 Erisim tarihi 12 Haziran 2024 Erdal Inonu Mehmet Nadir Bir Egitim ve Bilim Oncusu TUBITAK Yayinlari Ankara 1997 s 3 30 Feza Gunergun Darulfunun Funun Fen Fakultesi Mecmuasi 1916 1933 Osmanli Bilimi Arastirmalari Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Yayinlari Istanbul 1995 s 285 349 Maarif Vekaleti Nesriyati Milli Matbaa Istanbul 1926 333 s Feza Gunergun Darulfunun Funun Fen Fakultesi Mecmuasi 1916 1933 VI s 42 63 Feza Gunergun Darulfunun Funun Fen Fakultesi Mecmuasi 1916 1933 VI s 569 579 a b MEHMED NADIR TDV Islam Ansiklopedisi 2 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2024 a b Enginun Inci 1971 Mehmed Nadir in Shakespeare den Yaptigi Tercumeler Turk Dili Ve Edebiyati Dergisi 19 Temmuz Temmuz 2012 81 118 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2024 Cavdar Adalet 6 Eylul 2019 Shakespeare i Sansurlemek ArtDog Istanbul 12 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2024 Inci Enginun Tanzimat Devrinde Shakespeare Tercumeleri ve Tesiri Istanbul 1979 a b c Dogan 2007 s 148 a b Osman Ergin Turkiye Maarif Tarihi cilt 3 4 Istanbul 1941 s 997 Tercuman i Hakikat 14 Ekim 1891 Tercuman i Hakikat 1891 s 3 Tercuman i Hakikat 18 Mart 1892 s 2 M Sabri Koz Enfel Dogan Terbiye ve Ta lim i Etfal Cocuklarin Egitim ve Ogretimi Mehmet Nadir Bey Bir egitim oncusunun yazilari 1895 Istanbul Erkek Liseliler Egitim Vakfi IELEV Yayinlari Istanbul 2005 16 Tesrinievvel 1311 28 Ekim 1895 Dogan 2007 s 149 Tercuman i Hakikat gazetesi 22 23 ve 31 Tesrinievvel 1311 3 4 ve 12 Kasim 1895 a b c d e f g PDF 16 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2012 a b 26 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Agustos 2012 a b 13 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2012 Erdal Inonu Mehmet Nadir Tubitak Ankara 1997 975 403 074 X