Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Temmuz 2022) |
Robert Owen (1771-1858), Galli reformcu ve sosyalisttir.
Robert Owen | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 14 Mayıs 1771 Newtown, Montgomeryshire, Wales |
| Ölüm | 17 Kasım 1858 Newtown, Wales |
| Milliyet | Galli (Britanyalı) |
| Meslek | Reformcu, Sosyalist |
| Önemli eser(ler) | Memorials on Behalf of the Working Classes (Çalışan Sınıflar adına İki Önerge), Lectures On An Entire New State of Society (Tümüyle Yeni bir Toplum Biçimi Adına Dersler), The Marriage System of the New Moral World (Yeni Ahlak Dünyasının Evlilik Sistemi), Socialism or the Rational System of Society (Sosyalizm ya da Usçu Toplumsal Sistem), Life of Robert Owen (Robert Owen'in Kendi Kaleminden Hayat Öyküsü) |
| İmza | |
 | |
Robert Owen, 14 Mayıs 1771'de, , 'da doğdu. Dokuz yaşına kadar doğduğu şehirde eğitim gördü. On yaşındayken, bir kumaşçı dükkânına çırak olarak girdi, Manchester'a yerleşti. Keskin zekâsının sayesinde Manchester'da hızlıca yükseldi, on dokuz yaşındayken bir pamuk işleme fabrikasına idâreci oldu ve işi geliştirdi. Bu sektörde birçok yeniliğe imza attı. 1794 yılında, Manchester'daki, Chorlton Twist Company isimli bir firmada ortak ve müdür oldu.
Glasgow'a yaptığı bir seyahatte, New Lanark değirmenlerinin sahibinin, David Dale'in kızıyla tanıştı ve âşık oldu. Ortaklarına bu firmayı satın almaları için ikna ettikten sonra, Glasgow'a taşındı ve evlendi. New Lanark değirmenlerinde çalışan insanların durumları dönemin standartlarına göre iyi olsa da, gerçekçi bir bakış açısıyla hiç de tatmin edici düzeyde değildi. Değirmenlerin yeni yöneticisi olan Owen işçilerin durumlarını düzeltmek için çeşitli geliştirmeler sundu.
Yeni fikirleri ve çalışmalarıyla büyük bir başarıyı da beraberinde getirmesine rağmen, bir masrafı da beraberinde getiriyordu. Bu yeni masraflardan rahatsız olan diğer ortaklar sorun çıkarmaya başlayınca Owen yeni bir firma açtı. 1813 yılında "A New View of Society, or Essays on the Principle of the Formation of the Human Character" isimli ilk eserinin ilk parçaları yayımlanmaya başladı. Bu eseri kişisel "insan karakteri" inancıyla yakından ilgiliydi. Owen hiçbir zaman dindar birisi olmamıştı ve kendince geliştirdiği bir insan fikri vardı. Ona göre insan karakteri, kendi kendisinin yapıtı olmaktan çok öte, çevresel faktörlerin sonucu olarak ortaya çıkar. Bu çevresel faktörleri kişi belirleyemez veya kontrol edemez. Aslında bu fikirler pek de kişisel sayılmazdı, bu tür ilkeler çok uzun yıllardır felsefenin içinde yer almıştı, yine de Owen bu fikirlerini hayatı boyunca çok farklı konulara uygulayarak, yeni ve farklı sonuçlar elde etmiştir.
New Lanark'daki çalışmaları Avrupa çapında ilgi görmeye başlamıştı. Fabrika işletmeciliğinde sosyalizm fikirlerini, işbirliğini arttırıcı yönüyle işlemeye başladı. En başından beri onu farklı kılan özelliklerinden olan, "işçilerine eğitim sunma"yı çok daha geliştirerek devam ettirdi. Fabrikalarla ilgili kanun önerisine sıkı sıkı bağlı olmasına ve fabrika meselelerinin kanunlaştırılmasına gösterdiği büyük savunmaya rağmen, 1819'da ortaya çıkan Factory Act (Fabrika Kanunu) onu hiç de tatmin etmedi. Avrupa'nın ve İngiltere'nin birçok önemli siyaset adamıyla görüştü, fikirlerini yaymak uğraşısı içindeydi. İş sektöründeki ortaya attığı tüm yenilikler etrafında ona saygı duyan büyük bir kitlenin oluşmasına neden oluyordu. New Lanark örnek bir işletme olarak geçiyor, sıklıkla birçok farklı iş kolundan ve makamdan lider insanlar tarafından ziyaret ediliyordu.
New Lanark'ta yarattığı komünel sistemi yaymak için uğraşmaya başladı. Ona göre fakirliğe ve işçi sorunlarına tek çözüm onun bir filantropist, sosyalist reformlarından geçiyordu. Ayrıca ziraat alanında kurulması için de çaba sarf ediyordu. İşletmecilik üzerine yaptığı planlar, belki de filantropist yanları yüzünden büyük bir ilgiyle karşılandı. Bir olarak yolu açılmış gibiydi, Londra'da düzenlenen büyük bir mitingde her türlü dine ve dinsel forma olan karşıtlığını ve nefretini açıkça deklare edince toplumun ona bakış açısı değişti. Çoğunluğu muhafazakâr olan halk nezdindeki popülaritesi düştü, elit çevrelerde de ona olan ilgi azaldı. Yine de bunlar Owen'ın fikirlerini ve özgüvenini olumsuz etkilemedi, o hâlâ gittiği yola sonsuz bir inanç besliyor, kendine ve fikirlerine fazlasıyla güveniyordu.
Komünel işletmecilik fikirlerini Amerika'da, - Indiana'da gerçekleştirebilme şansı edindi. İki yıllık bir denemeden sonra işler yolunda gitmedi ve sonlandırıldı. Bu sıralarda sıkı taraftarı ve öğrencisi Abram Combe de benzer bir proje almış ve sonuç yine hüsran olmuştu.
1828'de, ortaklarıyla arasında uzunca bir süredir devam eden çekişme ve gerilim yüzünden New Lanark ile olan tüm bağlarını koparttı. Amerika'dan Londra'ya döndüğünde sosyalist fikirlerinin kampanyasına kaldığı yerden devam etti. Sonraki yıllarda devam ettiği seküler ve sosyalist kampanya özellikle işçi kesiminden ilgi gördü. Bu sıralarda bazı komünel işletme ve yapılanma denemelerinde yer aldı. Bu denemelerden sadece bir tanesi bir süre başarı sağlayabildi.
Owen'ın önemli bir yere sahip olduğu sosyalist akımlar sayesinde 1830'larda İngiltere'deki ilk işçi sendikaları ve ticaret odaları kurulmaya başladı. Owen'ın sosyal reformcu yaklaşımı, işçi teşkilâtlandırılması ile ilgili fikirleri olarak anılır. Daha küçük yaşlardan beri din fikrine ve dinî inanışlara karşıt olsa ve nefret duysa da, hayatının sonlarına doğru büyük bir tinselcilik (spiritualizm) taraftarı olmuştur.
17 Kasım 1858'de Newtown'da ölmüştür.
1771-1858. 19. yüzyıl başlarında büyük etki uyandıran öncü ütopyacı sosyalist. 1816'da New-Lanark fabrikasında kendi denetiminde İngiltere'nin ilk ana okulunu açtı. İnsanın yaptıklarından sorumlu olmaması ve çocukluğunda aldığı etkiler Owen'ın bütün eğitim ve sosyal reform felsefesinin temeliydi. En önemli yapıtları: Memorials on Behalf of the Working Classes (Çalışan Sınıflar adına İki Önerge), Lectures On An Entire New State of Society (Tümüyle Yeni bir Toplum Biçimi Adına Dersler), The Marriage System of the New Moral World (Yeni Ahlak Dünyasının Evlilik Sistemi), Socialism or the Rational System of Society (Sosyalizm ya da Usçu Toplumsal Sistem), Life of Robert Owen written by himself (Robert Owen'in Kendi Kaleminden Hayat Öyküsü).
Başlıca eserleri
- the New View of Society25 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- the Book of the New Moral World22 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Revolution in the Mind and Practice of the Human Race
| Vikisöz'de Robert Owen ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Robert Owen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- İngilizce Vikipedi Robert Owen sayfası25 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1911 Encyclopædia Britannica
- - 24k[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Temmuz 2022 Robert Owen 1771 1858 Galli reformcu ve sosyalisttir Robert OwenRobert OwenDogum14 Mayis 1771 Newtown Montgomeryshire WalesOlum17 Kasim 1858 Newtown WalesMilliyetGalli Britanyali MeslekReformcu SosyalistOnemli eser ler Memorials on Behalf of the Working Classes Calisan Siniflar adina Iki Onerge Lectures On An Entire New State of Society Tumuyle Yeni bir Toplum Bicimi Adina Dersler The Marriage System of the New Moral World Yeni Ahlak Dunyasinin Evlilik Sistemi Socialism or the Rational System of Society Sosyalizm ya da Uscu Toplumsal Sistem Life of Robert Owen Robert Owen in Kendi Kaleminden Hayat Oykusu Imza Robert Owen 14 Mayis 1771 de da dogdu Dokuz yasina kadar dogdugu sehirde egitim gordu On yasindayken bir kumasci dukkanina cirak olarak girdi Manchester a yerlesti Keskin zekasinin sayesinde Manchester da hizlica yukseldi on dokuz yasindayken bir pamuk isleme fabrikasina idareci oldu ve isi gelistirdi Bu sektorde bircok yenilige imza atti 1794 yilinda Manchester daki Chorlton Twist Company isimli bir firmada ortak ve mudur oldu Glasgow a yaptigi bir seyahatte New Lanark degirmenlerinin sahibinin David Dale in kiziyla tanisti ve asik oldu Ortaklarina bu firmayi satin almalari icin ikna ettikten sonra Glasgow a tasindi ve evlendi New Lanark degirmenlerinde calisan insanlarin durumlari donemin standartlarina gore iyi olsa da gercekci bir bakis acisiyla hic de tatmin edici duzeyde degildi Degirmenlerin yeni yoneticisi olan Owen iscilerin durumlarini duzeltmek icin cesitli gelistirmeler sundu Yeni fikirleri ve calismalariyla buyuk bir basariyi da beraberinde getirmesine ragmen bir masrafi da beraberinde getiriyordu Bu yeni masraflardan rahatsiz olan diger ortaklar sorun cikarmaya baslayinca Owen yeni bir firma acti 1813 yilinda A New View of Society or Essays on the Principle of the Formation of the Human Character isimli ilk eserinin ilk parcalari yayimlanmaya basladi Bu eseri kisisel insan karakteri inanciyla yakindan ilgiliydi Owen hicbir zaman dindar birisi olmamisti ve kendince gelistirdigi bir insan fikri vardi Ona gore insan karakteri kendi kendisinin yapiti olmaktan cok ote cevresel faktorlerin sonucu olarak ortaya cikar Bu cevresel faktorleri kisi belirleyemez veya kontrol edemez Aslinda bu fikirler pek de kisisel sayilmazdi bu tur ilkeler cok uzun yillardir felsefenin icinde yer almisti yine de Owen bu fikirlerini hayati boyunca cok farkli konulara uygulayarak yeni ve farkli sonuclar elde etmistir New Lanark daki calismalari Avrupa capinda ilgi gormeye baslamisti Fabrika isletmeciliginde sosyalizm fikirlerini isbirligini arttirici yonuyle islemeye basladi En basindan beri onu farkli kilan ozelliklerinden olan iscilerine egitim sunma yi cok daha gelistirerek devam ettirdi Fabrikalarla ilgili kanun onerisine siki siki bagli olmasina ve fabrika meselelerinin kanunlastirilmasina gosterdigi buyuk savunmaya ragmen 1819 da ortaya cikan Factory Act Fabrika Kanunu onu hic de tatmin etmedi Avrupa nin ve Ingiltere nin bircok onemli siyaset adamiyla gorustu fikirlerini yaymak ugrasisi icindeydi Is sektorundeki ortaya attigi tum yenilikler etrafinda ona saygi duyan buyuk bir kitlenin olusmasina neden oluyordu New Lanark ornek bir isletme olarak geciyor siklikla bircok farkli is kolundan ve makamdan lider insanlar tarafindan ziyaret ediliyordu New Lanark ta yarattigi komunel sistemi yaymak icin ugrasmaya basladi Ona gore fakirlige ve isci sorunlarina tek cozum onun bir filantropist sosyalist reformlarindan geciyordu Ayrica ziraat alaninda kurulmasi icin de caba sarf ediyordu Isletmecilik uzerine yaptigi planlar belki de filantropist yanlari yuzunden buyuk bir ilgiyle karsilandi Bir olarak yolu acilmis gibiydi Londra da duzenlenen buyuk bir mitingde her turlu dine ve dinsel forma olan karsitligini ve nefretini acikca deklare edince toplumun ona bakis acisi degisti Cogunlugu muhafazakar olan halk nezdindeki popularitesi dustu elit cevrelerde de ona olan ilgi azaldi Yine de bunlar Owen in fikirlerini ve ozguvenini olumsuz etkilemedi o hala gittigi yola sonsuz bir inanc besliyor kendine ve fikirlerine fazlasiyla guveniyordu Komunel isletmecilik fikirlerini Amerika da Indiana da gerceklestirebilme sansi edindi Iki yillik bir denemeden sonra isler yolunda gitmedi ve sonlandirildi Bu siralarda siki taraftari ve ogrencisi Abram Combe de benzer bir proje almis ve sonuc yine husran olmustu 1828 de ortaklariyla arasinda uzunca bir suredir devam eden cekisme ve gerilim yuzunden New Lanark ile olan tum baglarini kopartti Amerika dan Londra ya dondugunde sosyalist fikirlerinin kampanyasina kaldigi yerden devam etti Sonraki yillarda devam ettigi sekuler ve sosyalist kampanya ozellikle isci kesiminden ilgi gordu Bu siralarda bazi komunel isletme ve yapilanma denemelerinde yer aldi Bu denemelerden sadece bir tanesi bir sure basari saglayabildi Owen in onemli bir yere sahip oldugu sosyalist akimlar sayesinde 1830 larda Ingiltere deki ilk isci sendikalari ve ticaret odalari kurulmaya basladi Owen in sosyal reformcu yaklasimi isci teskilatlandirilmasi ile ilgili fikirleri olarak anilir Daha kucuk yaslardan beri din fikrine ve dini inanislara karsit olsa ve nefret duysa da hayatinin sonlarina dogru buyuk bir tinselcilik spiritualizm taraftari olmustur 17 Kasim 1858 de Newtown da olmustur 1771 1858 19 yuzyil baslarinda buyuk etki uyandiran oncu utopyaci sosyalist 1816 da New Lanark fabrikasinda kendi denetiminde Ingiltere nin ilk ana okulunu acti Insanin yaptiklarindan sorumlu olmamasi ve cocuklugunda aldigi etkiler Owen in butun egitim ve sosyal reform felsefesinin temeliydi En onemli yapitlari Memorials on Behalf of the Working Classes Calisan Siniflar adina Iki Onerge Lectures On An Entire New State of Society Tumuyle Yeni bir Toplum Bicimi Adina Dersler The Marriage System of the New Moral World Yeni Ahlak Dunyasinin Evlilik Sistemi Socialism or the Rational System of Society Sosyalizm ya da Uscu Toplumsal Sistem Life of Robert Owen written by himself Robert Owen in Kendi Kaleminden Hayat Oykusu Baslica eserlerithe New View of Society25 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde the Book of the New Moral World22 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Revolution in the Mind and Practice of the Human RaceVikisoz de Robert Owen ile ilgili sozleri bulabilirsiniz KaynakcaWikimedia Commons ta Robert Owen ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ingilizce Vikipedi Robert Owen sayfasi25 Eylul 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi 1911 Encyclopaedia Britannica 24k olu kirik baglanti