Ronald Wilson Reagan (; 6 Şubat 1911 – 5 Haziran 2004), 1981-1989 yılları arasında 40. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olarak görev yapan ve modern muhafazakârlığın çok etkili bir sesi hâline gelen Amerikalı politikacı. Başkanlığından ve 1967-1975 arasındaki 33. Kaliforniya Valiliğinden önce, Hollywood aktörü ve sendika lideriydi.
Ronald Reagan | |
---|---|
Resmî portre, 1985 | |
40. Amerika Birleşik Devletleri başkanı | |
Görev süresi 20 Ocak 1981 - 20 Ocak 1989 | |
Başkan Yardımcısı | George H. W. Bush |
Yerine geldiği | Jimmy Carter |
Yerine gelen | George H. W. Bush |
40. California Valisi | |
Görev süresi 2 Ocak 1967 - 6 Ocak 1975 | |
Yerine geldiği | |
Yerine gelen | Jerry Brown |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Ronald Wilson Reagan 6 Şubat 1911 Tampico, Illinois |
Ölüm | 5 Haziran 2004 (93 yaşında) Bel-Air, Los Angeles, California |
Partisi | Cumhuriyetçi |
Evlilik(ler) | Jane Wyman (1940-48) Nancy Davis (1952–2004) |
Çocuk(lar) | Maureen · Christine · Michael · Patti · Ron |
Bitirdiği okul | (BA) |
Mesleği | Oyuncu, siyasetçi |
Dini | Presbiteryen |
İmzası | |
Askerî hizmeti | |
Çatışma/savaşları | II. Dünya Savaşı |
Reagan, Illinois'in kuzeyindeki küçük kasabalarda düşük gelirli bir ailede büyüdü. 1932 yılında 'de ekonomi ve sosyoloji alanında lisans öğrenimini tamamladıktan sonra çeşitli bölgesel radyo istasyonlarında spor yorumcusu olarak çalıştı. 1937'de Kaliforniya'ya taşındıktan sonra aktör olarak iş buldu ve birkaç büyük yapımda rol aldı. Reagan iki kez aktörler için işçi sendikası olan, komünist etkinin kökünü kazımak için çalıştığı 'ne başkan seçildi. 1950'lerde televizyon sektörüne geçti ve General Electric fabrikalarında motivasyonel konuşmacılık yaptı. Bu süre zarfında muhafazakâr oldu. Reagan, 1962 yılında cumhuriyetçi olana kadar demokrattı. 1964'te, Reagan'ın konuşması 'ın batmakta olan başkanlık kampanyasına destek oldu ve Reagan yeni bir muhafazakâr sözcü olarak ulusal ilgi gördü. Reagan bu destekçi çevresi ile 1966'da Kaliforniya valisi seçildi. Vali olarak; vergileri artırdı, eyalet bütçesi açığını artıya çevirdi, Kaliforniya Üniversitesindeki protestoculara meydan okudu ve 1969'daki sırasında Ulusal Muhafız birliklerini göreve çağırdı. 1970'te tekrar vali seçildi. ve 'da Cumhuriyetçi Parti başkan adayı olmak istedi ancak başarılı olamadı.
İlk yılları
Ronald Wilson Reagan 6 Şubat 1911'de, Illinois eyaletinin köyünde bulunan apartman dairesinde dünyaya geldi. Nelle Clyde'nin (evlenmeden önceki soyadı:Wilson; 1883–1962) ve Jack Reagan'ın (1883–1941) küçük oğluydu. Jack, ataları Tipperary Kontluğu göçmeni İrlandalı Katolik olan, bir kundura satıcısı ve hikâye anlatıcısıydı. Nelle ise İngiliz, İrlandalı ve İskoç kökenliydi. Reagan'ın ağabeyi, Neil Reagan (1908–1996), reklam yöneticisi oldu
Babası görüntüsünün ""ya benzemesi ve "Hollandalı çocuk" saç kesiminin olmasından dolayı Reagan'a "Hollandalı" lakabını taktı. Lakabı gençliği boyunca ona yapıştı. Reagan'ın ailesi kısa süreliğine Monmouth, Galesburg ve Chicago gibi Illinois'deki birçok kasaba ve şehirde yaşadı. 1919'da Tampico'ya geri döndüler. Dixon'a temelli yerleşmelerine kadar 'nın üst katında yaşadılar. Reagan başkan seçildikten sonra, Beyaz Saray'ın özel bölgelerinin üst katında oturuyordu ve "yine bir mağazanın üzerinde yaşadığını" söylüyordu.
Dini
Ronald Reagan annesine "her zaman insanın en iyisini bulmayı bekledim ve genellikle de buldum." yazdı. Annesi kilisesine düzenli olarak giderdi. Orada aktif ve çok etkiliydi. Sık sık Pazar okulu hizmetlerine liderlik yapar ve bu hizmetler sırasında cemaate İncil okumaları verirdi. Duanın gücüne inanan sağlam bir inanç sahibi olarak, kilisede ibadet toplantıları yürütür ve papaz şehir dışındayken hafta ortasında dualardan sorumlu olurdu. Annesi ayrıca hareketine de bağlıydı. Annesinin kiliseye olan güçlü bağlılığı oğlu Ronald'ın babası gibi Katolik olmak yerine Protestan Hristiyan olmasına tesir etti. Ronald ayrıca annesinin kendi inançlarını güçlü bir şekilde etkilediğini de belirtti: "Annemin o inancı bana çok derinden aşıladığını biliyorum." Reagan kendini yeniden doğmuş bir Hristiyan olarak tanımlardı.
Reagan'ın özellikle insanların iyiliğine karşı güçlü bir inancı vardı. Bu inancın kaynağı, annesinin iyimserlik inancı ve inancı ile 1922'de vaftiz edilmesiydi.Afroamerikan sivil haklar hareketinin çok öncesinde, o dönem için Reagan'ın ırkçılığa karşı çıkması olağandışıydı. Kolej futbol takımı ile yerel bir otelde kalırken iki siyahi takım arkadaşının orada kalmasına izin verilmedi. Bunun üzerine Reagan onları Dixon'dan 24 km uzaktaki ailesinin evine davet etti. Annesi de arkadaşlarını bir gece kalmaya ve ertesi sabah kahvaltı etmeye davet etti. Babası Katolik mirası gereği ve olmasından dolayı Ku Klux Klan'a şiddetli bir şekilde karşıydı. Reagan tanınmış bir oyuncu olduktan sonra, II. Dünya Savaşı sırasında ırksal eşitlik lehine konuşmalar yapardı.
Gençliği ve oyunculuk kariyeri
1911 yılında, Nelle Wilson Reagan ve bir kundura satıcısı olan John Reagan'ın ikinci oğlu olarak Tampico'da (Illinois) dünyaya geldi. Eureka College'den 1932 yılında mezun olan Reagan, Iowa'da radyo spor spikeri olarak çalışmaya başladı. 5 yıl boyunca radyoda spiker olarak çalıştıktan sonra, 1937 yılında ilk filmi Love Is on the Air de rol aldı. İzleyen yıllarda aralarında Dark Victory (1939; Ölüme Kadar), Kings Row (1942), The Hasty Heart (1950; Aceleci Kalp) ve Hellcat of the Navy (1957; Kahraman Denizciler) bulunduğu yaklaşık 50 filmde rol aldı. Casablanca (1942) filmi çekilirken, Humphrey Bogart'ın rolü için ilk önce Reagan düşünülmüştür.
Amerikan Hava Kuvvetleri için 1942-1945 yılları arasında eğitim filmleri yapan Reagan, 1947-52 ve 1959-60 arasında Sinema Oyuncuları Loncası'nın başkanlığını yaptı. Bu sırada komünist görüşlü olduğu ileri sürülen sanatçılara karşı yürütülen kampanyada etkin rol oynadı. 1940'lı yıllarda eşi Jane Wyman'yle birlikte Federal Soruşturma Bürosu'na (FBI) gizlice muhbirlik yaparak sinema endüstrisinde komünist olduğuna inandığı pek çok kişiyi ihbar etti.
Siyasi kariyeri
Hollywood'da siyasete gireceğinin işaretlerini veren Reagan, hep Demokrat Parti'ye yakınlığıyla bilindi. Ancak 1962'de Cumhuriyetçi Parti'ye geçti ve ünlü Hollywood yıldızlarının aleyhteki propagandasına rağmen 1966'da Kaliforniya valisi seçildi. 1970'te aynı göreve ikinci kez seçildi.
1968 ve 1976'daki iki başarısız girişimin ardından 1980'de Cumhuriyetçilerin rakipsiz başkan adayı olmayı başardı. Tutucu görüşlerle geleneksel Amerikan değerlerini iyimser bir bakış açısıyla savunduğu başarılı bir seçim kampanyasının sonunda, rakibi Jimmy Carter karşısında oyların yüzde 51'ini alarak başkanlığa seçildi. 69 yaşında başkan olarak ABD tarihinde seçilen en yaşlı başkan olarak bir ilki de gerçekleştirdi.
Başkanlığı
Yemin ettiği gün, İran rehine krizinin çözülmesi, iki ay sonra ise John Hinckley, Jr. tarafından düzenlenen suikast girişiminden ağır yaralı olarak kurtulması, Hollywood'dan kalma "kahraman" imajını pekiştirmesine neden oldu.
İç politika
Ekonominin arz yanına öncelik veren iktisat politikalarını benimseyen Reagan, vergileri düşürürken aynı anda askeri harcamaların artırılmasını ve savunma dışı harcamaların büyük ölçüde kısılmasını önerdi. Bu doğrultudaki politikalar sonucunda enflasyon yüzde 3,5 oranında düşerken, 1982'de yaşanan durgunluktan sonra büyüme hızı oldukça düşük kaldı ve vergi indirimleri büyük bütçe açıklarına yol açtı. 1981-86 döneminde iç borçlar iki katına çıktı. Askeri harcamalarla delinen bütçeyi, sosyal güvenlik sistemi yükünü devletin omuzlarından kaldırarak dengeleyen Reagan, Ulusal Havacılık İdaresi'ne karşı Ağustos 1981'de greve giden 11 binden fazla hava trafik kontrolörünü işten çıkardı.
'ı, Yüksek Mahkeme'nin ilk kadın yargıcı olarak atadı.
1984'te Demokrat Parti'nin başkan adayı Walter Mondale karşısında yeniden başkanlığa adaylığını koyan Reagan, halkla iletişim kurmadaki yeteneğinin de yardımıyla Mondale karşısında oyların yüzde 59'unu alarak ezici bir zafer kazandı ve ikinci kez başkan oldu. Aktörlük deneyimi olan Reagan, karizması, espri anlayışı, zarif, iyimser ve neşeli görünümüyle TV'den halka hitap ederken doğrudan gözlerin içine bakarak kitleyi çok iyi yakalıyordu.
Dış politika
Bu bölümün konusunda kuşkular bulunmaktadır.Aralık 2013) () ( |
Vietnam Savaşı'nda uğranılan yenilgiden sonra liderliğinden büyük kuşku duyulmaya başlanan ABD, Üçüncü Dünya'da çok toprak ve güç kaybetmişti. Reagan'ın seçilmesi seçkin sağcılar için bunları geri alma fırsatı olmuştu. Reagan başkanlığı sırasında ABD tarihinin savaş dönemleri dışındaki en büyük askeri girişimini başlattı. 1983'te ortaya attığı, pek çok kimse tarafından ütopya veya fantezi olarak nitelenen ve ana akım medya tarafından "Yıldız Savaşları" olarak adlandırılan Stratejik Savunma Girişimi (SDI) adıyla bilinen tartışmalı program çerçevesinde, ABD'de stratejik bir savunma sisteminin kurulmasını önerdi.
Dış ilişkilerde komünizm karşıtı katı bir tutum benimseyerek "Kötülük İmparatorluğu" adını taktığı Sovyetler Birliği'yle yürütülen silah indirimi görüşmelerine büyük bir ihtiyat ve isteksizlikle yaklaştı. Buna rağmen, 1985'te iktidara gelen SSCB lideri Mihail Gorbaçov'la beklenmedik bir yakınlık kurdu, 1988'deki Reagan-Gorbaçov zirvesi orta menzilli nükleer füzelerin sınırlandırılmasını öngören Orta Menzilli Nükleer Füzeler Anlaşması'nın imzalanmasıyla sonuçlandı.
Lübnan İç Savaşına müdahale etmesinin karşılığını Ekim 1983'te 250 deniz piyadesinin öldürüldüğü bombalı saldırıyla aldı. Reagan döneminde dış politika alanında yaşanan başlıca olaylardan biri de Amerikan birliklerinin Marksist hükûmeti devirmek amacıyla 1983'te Grenada'yı işgal etmesi oldu.
Vietnam Savaşı'ndan alınan dersle ABD liderleri doğrudan askeri müdahaleler yerine kontrgerilla doktrinlerini deneme çabalarını ve isyanları büyük Amerikan güçleri kullanmadan bastırmayı tercih ettiler. Reagan döneminde Latin Amerika ülkelerine karşı müdahaleler 300 bin kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların yaşandığı Nikaragua ile sınırlı kalmadı. 1977'de ABD'nin sağcılara 3 milyar doları bulan yardım sağladığı El Salvador'daki iç savaşta 50.000 sivil öldü.
İran İslam Devrimi'nin ardından başlayan ve 1980-1988 arasında süren İran-Irak Savaşı, Reagan'ın dış politika gündemini uzun bir süre bu bölgeye endekslemesine neden oldu. ABD kanlı İran-Irak Savaşı sırasında iki tarafı da destekledi. Reagan 1983'te Irak lideri Saddam Hüseyin'e Amerikan desteği konusunda güvence vermek için Donald Rumsfeld'i özel bir heyetle Bağdat'a gönderdi. Ticaret Komitesi'nin izniyle Amerikan şirketleri Irak'a şarbon ve böcek ilaçları gönderdi. Irak hükûmeti sonradan şarbonu biyolojik silah programında böcek ilaçlarını ise kimyasal silah yapımında kullandı.
1986 sonlarında yönetiminin, Kongre'nin kararlarına aykırı olarak İran yanlısı teröristlerce Beyrut'ta rehin tutulan Amerikalıların kurtulmasını sağlamak amacıyla İran'a silah gönderdiği ortaya çıktı. 'İran-gate' (İran-Kontra skandalı) diye tarihe geçen ve Reagan yönetimini sarsan bu uygulama ABD hükûmetinin açıkça ilan ettiği teröristlerle pazarlık etmeme politikası ile çelişiyordu.
Bundan kısa süre sonra, Beyaz Saray'a danışmanlık yapan Ulusal Güvenlik Konseyi'nin bazı üst düzey görevlilerinin, İran'a gönderilen silahlardan elde edilen paranın bir bölümünün Nikaragua'daki Marksist Sandinista hükûmetine karşı çarpışan ABD desteğindeki contra'lara aktardıkları anlaşıldı. Satışı düzenlediği gerekçesiyle Yarbay Oliver North görevden alındı, Amiral istifa etti. Reagan'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı ise intihara kalkıştı. Komisyon raporu Reagan'ın bağlantısını asla kanıtlayamadı ancak 'Amerikan halkına yalan söylemekle' itham etti. Skandalın büyümesi üzerine Ronald Reagan bir televizyon konuşması yaparak olayın varlığını inkâr etti. 13 Kasım 1987 tarihinde, Reagan tekrar bir televizyon konuşması yaparak İran'a silah satışı yapıldığını doğruladı fakat bunun rehinelerin kurtarılması amacına yönelik olarak yapılmadığını belirtti. Bu gelişmeler Kongre'de ciddi rahatsızlıklara yol açarken, emrindekilerin çevirdiklerini kavramakta yetersiz, kontrol etmekteyse daha da yetersiz olduğu ortaya çıkan Reagan'ın popülaritesi ve saygınlığı önemli ölçüde darbe aldı.
Almanya'nın başkenti Berlin'de, 1986'da bir diskoteğe yapılan bombalı saldırıda 2 Amerikan askeri ve 1 Türk kadının ölmesi üzerine, ABD savaş uçakları, Libya'nın Trablus ve Bingazi şehirlerini bombaladı.
İkinci başkanlık döneminin dolmasının ardından Ocak 1989'da, anayasaya göre tekrar başkan adayı olamadığı için emekliye ayrıldı. Yerine, kendisinin Başkan Yardımcılığı'nı yapan Cumhuriyetçi Parti adayı George H. W. Bush Başkan seçildi. Böylece, II. Dünya Savaşının bitmesinden bu yana ilk defa (ve şimdiye kadar tek defa) ABD'de aynı partinin adayı üç defa üst üste Başkan seçilmiş oldu.
Soğuk Savaş'ın Washington lehine sonuçlanması ona "SSCB'yi dağıtan lider" unvanını kazandırdı. Birçok siyasetçiye göre Reagan, Gorbaçov'a, Sovyetlerin sonunun gelmesi için yardımcı olmuştu. Reagan'ın savunma proje ve harcamalarına 'nefesi yetmeyen' SSCB'nin 'oyundan çekildiği' yorumları yapılmaya başladı. Uzmanlara göre 'selefi'nin Sovyet politikasını aynen uygulayan Bush da 'Reagan'ın ektiğini biçti' ve SSCB Aralık 1991'de resmen dağıldı.
Dünya tarihinde sağ politikalara yeni bir nefes getiren Ronald Reagan, ABD'yi bir muhafazakâr kalesine dönüştürme tutkusuyla eşsiz bir başkan olmuştur. Bu özelliğini, Arjantin'le yaşanan Falkland Adaları savaşında destek verdiği dönemin Britanya Başbakanı Margaret Thatcher ile de paylaştı.
Ölümü
5 Kasım 1994'te Alzheimer teşhisi konulan Ronald Reagan, bir daha hiç halk arasına karışmadı. 5 Haziran 2004 tarihinde Los Angeles’in Bel Air semtindeki evinde 93 yaşında zatürreden öldü. Reagan tam istediği gibi Los Angeles'ta başkanlık kütüphanesi yakınında tam güneş batarken toprağa verildi.
Özel yaşamı
26 Ocak 1940 tarihinde aktris Jane Wyman evlendi, 9 yıl süren evlilik, boşanmayla sonuçlandı. İkinci evliliğini 4 Mart 1952 tarihinde yine bir aktrisle, Nancy Davis'le yapan Reagan'ın, iki evliğinden biri üvey toplam beş çocuğu oldu.
Kaynakça
- ^ a b (PDF). Illinois Historic Preservation Agency. 1 Nisan 1982. 7 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2007.
- ^ , Ronald Reagan's America (2008) p. 1.
- ^ a b Kengor, p. 4.
- ^ Lynette Holloway (13 Aralık 1996). "Neil Reagan, 88, Ad Executive And Jovial Brother of President". The New York Times. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2009.
- ^ a b . Ronald Reagan Presidential Library and Museum. 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2019.
- ^ Janssen, Kim. "Is Ronald Reagan's Chicago boyhood home doomed?". Chicago Sun-Times. 2 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2012.
- ^ Schribman, David (6 Haziran 2004). "Reagan, all-American, dies at 93". The Boston Globe. 25 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2008.
- ^ Reagan, Ronald (1990), p. 22.
- ^ Kengor, p. 12.
- ^ a b Rubin, Lyle Jeremy (16 Mart 2019). "The Paranoid, Reactionary Dreams of Ronald Reagan". . 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2019.
- ^ Kengor, p. 48.
- ^ "Reagan, Carter, Anderson: Three 'Born Again' Christians Who Differ on Meaning". 25 Temmuz 1980. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Şubat 2020 – www.washingtonpost.com vasıtasıyla.
- ^ a b Kengor, p. 16.
- ^ Lewis, Warren; Rollmann, Hans, (Ed.) (2005). Restoring the First-century Church in the Twenty-first Century. Wipf and Stock. ss. 181-192. ISBN .
- ^ Deconstructing Reagan: Conservative Mythology and America's Fortieth President, Kyle Longley, Jeremy D. Mayer, Michael Schaller, John W. Sloan, Ch. 3 "Reagan and Race: Prophet of Color Blindness, Baiter of the Backlash," Jeremy Mayer, page 73, 2007.
- ^ "Reagan, No Racist" 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., National Review, Deroy Murdock, 20 Kasım 2007.
- ^ "Reagan (Part 1)". . 10. sezon. § 6. 23 Şubat 1998. PBS. . 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2019.
- ^ "American Notes Hollywood". Time. 9 Eylül 1985. 30 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2009.
- ^ Kovboy başkan Reagan öldü[], Hürriyet, 6 Haziran 2004.
- ^ Oliver Stone, ABD'nin Gizli Tarihi
- ^ Ronald Reagan'ın hayatı[], Hürriyet, 6 Haziran 2004.
Dış bağlantılar
Ronald Reagan hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Vikisözlük'te tanımlar | |
Vikikaynak'ta belgeler |
Wikimedia Commons'ta Ronald Reagan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "Ronald Reagan." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
Resmi siteler
- Beyaz Saray biyografisi25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ronald Reagan ve Mirası19 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Medya
- C-SPAN'daki görünümü
- C-SPAN'ın bölümünden "Ronald Reagan'ın Yaşam Portresi"25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 6 Aralık 1999
- NPR'deki Ronald Reagan ses arşivleri12 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Miller Halkla İlişkiler Merkezi'ndeki
- PBS'deki
- Ronald Reagan (1981–1989) - WhiteHouse.gov22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ronald Reagan Başkanlık Kütüphanesi10 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen | California Valisi 1967–1975 | Sonra gelen Jerry Brown |
Önce gelen Jimmy Carter | Amerika Birleşik Devletleri başkanı 1981–1989 | Sonra gelen George H. W. Bush |
Parti siyasi görevi | ||
Önce gelen Richard Nixon | California Vali Adayı Cumhuriyetçi 1966, 1970 | Sonra gelen |
Önce gelen Gerald Ford | Amerika Birleşik Devletleri Başkan Adayı Cumhuriyetçi 1980, 1984 | Sonra gelen George H. W. Bush |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ronald Wilson Reagan ˈ r eɪ ɡ en 6 Subat 1911 5 Haziran 2004 1981 1989 yillari arasinda 40 Amerika Birlesik Devletleri Baskani olarak gorev yapan ve modern muhafazakarligin cok etkili bir sesi haline gelen Amerikali politikaci Baskanligindan ve 1967 1975 arasindaki 33 Kaliforniya Valiliginden once Hollywood aktoru ve sendika lideriydi Ronald ReaganResmi portre 198540 Amerika Birlesik Devletleri baskaniGorev suresi 20 Ocak 1981 20 Ocak 1989Baskan Yardimcisi George H W BushYerine geldigi Jimmy CarterYerine gelen George H W Bush40 California ValisiGorev suresi 2 Ocak 1967 6 Ocak 1975Yerine geldigiYerine gelen Jerry BrownKisisel bilgilerDogum Ronald Wilson Reagan 6 Subat 1911 Tampico IllinoisOlum 5 Haziran 2004 93 yasinda Bel Air Los Angeles CaliforniaPartisi CumhuriyetciEvlilik ler Jane Wyman 1940 48 Nancy Davis 1952 2004 Cocuk lar Maureen Christine Michael Patti RonBitirdigi okul BA Meslegi Oyuncu siyasetciDini PresbiteryenImzasiAskeri hizmetiCatisma savaslari II Dunya Savasi Reagan Illinois in kuzeyindeki kucuk kasabalarda dusuk gelirli bir ailede buyudu 1932 yilinda de ekonomi ve sosyoloji alaninda lisans ogrenimini tamamladiktan sonra cesitli bolgesel radyo istasyonlarinda spor yorumcusu olarak calisti 1937 de Kaliforniya ya tasindiktan sonra aktor olarak is buldu ve birkac buyuk yapimda rol aldi Reagan iki kez aktorler icin isci sendikasi olan komunist etkinin kokunu kazimak icin calistigi ne baskan secildi 1950 lerde televizyon sektorune gecti ve General Electric fabrikalarinda motivasyonel konusmacilik yapti Bu sure zarfinda muhafazakar oldu Reagan 1962 yilinda cumhuriyetci olana kadar demokratti 1964 te Reagan in konusmasi in batmakta olan baskanlik kampanyasina destek oldu ve Reagan yeni bir muhafazakar sozcu olarak ulusal ilgi gordu Reagan bu destekci cevresi ile 1966 da Kaliforniya valisi secildi Vali olarak vergileri artirdi eyalet butcesi acigini artiya cevirdi Kaliforniya Universitesindeki protestoculara meydan okudu ve 1969 daki sirasinda Ulusal Muhafiz birliklerini goreve cagirdi 1970 te tekrar vali secildi ve da Cumhuriyetci Parti baskan adayi olmak istedi ancak basarili olamadi Ilk yillariDixon da bulunan Ronald Reagan in cocukluk evi Ronald Wilson Reagan 6 Subat 1911 de Illinois eyaletinin koyunde bulunan apartman dairesinde dunyaya geldi Nelle Clyde nin evlenmeden onceki soyadi Wilson 1883 1962 ve Jack Reagan in 1883 1941 kucuk ogluydu Jack atalari Tipperary Kontlugu gocmeni Irlandali Katolik olan bir kundura saticisi ve hikaye anlaticisiydi Nelle ise Ingiliz Irlandali ve Iskoc kokenliydi Reagan in agabeyi Neil Reagan 1908 1996 reklam yoneticisi oldu Babasi goruntusunun ya benzemesi ve Hollandali cocuk sac kesiminin olmasindan dolayi Reagan a Hollandali lakabini takti Lakabi gencligi boyunca ona yapisti Reagan in ailesi kisa sureligine Monmouth Galesburg ve Chicago gibi Illinois deki bircok kasaba ve sehirde yasadi 1919 da Tampico ya geri donduler Dixon a temelli yerlesmelerine kadar nin ust katinda yasadilar Reagan baskan secildikten sonra Beyaz Saray in ozel bolgelerinin ust katinda oturuyordu ve yine bir magazanin uzerinde yasadigini soyluyordu Dini Ronald Reagan annesine her zaman insanin en iyisini bulmayi bekledim ve genellikle de buldum yazdi Annesi kilisesine duzenli olarak giderdi Orada aktif ve cok etkiliydi Sik sik Pazar okulu hizmetlerine liderlik yapar ve bu hizmetler sirasinda cemaate Incil okumalari verirdi Duanin gucune inanan saglam bir inanc sahibi olarak kilisede ibadet toplantilari yurutur ve papaz sehir disindayken hafta ortasinda dualardan sorumlu olurdu Annesi ayrica hareketine de bagliydi Annesinin kiliseye olan guclu bagliligi oglu Ronald in babasi gibi Katolik olmak yerine Protestan Hristiyan olmasina tesir etti Ronald ayrica annesinin kendi inanclarini guclu bir sekilde etkiledigini de belirtti Annemin o inanci bana cok derinden asiladigini biliyorum Reagan kendini yeniden dogmus bir Hristiyan olarak tanimlardi Reagan in ozellikle insanlarin iyiligine karsi guclu bir inanci vardi Bu inancin kaynagi annesinin iyimserlik inanci ve inanci ile 1922 de vaftiz edilmesiydi Afroamerikan sivil haklar hareketinin cok oncesinde o donem icin Reagan in irkciliga karsi cikmasi olagandisiydi Kolej futbol takimi ile yerel bir otelde kalirken iki siyahi takim arkadasinin orada kalmasina izin verilmedi Bunun uzerine Reagan onlari Dixon dan 24 km uzaktaki ailesinin evine davet etti Annesi de arkadaslarini bir gece kalmaya ve ertesi sabah kahvalti etmeye davet etti Babasi Katolik mirasi geregi ve olmasindan dolayi Ku Klux Klan a siddetli bir sekilde karsiydi Reagan taninmis bir oyuncu olduktan sonra II Dunya Savasi sirasinda irksal esitlik lehine konusmalar yapardi Gencligi ve oyunculuk kariyeriReagan in filmlerinden bir sahne Brooklyn li Kovboy 1938 1911 yilinda Nelle Wilson Reagan ve bir kundura saticisi olan John Reagan in ikinci oglu olarak Tampico da Illinois dunyaya geldi Eureka College den 1932 yilinda mezun olan Reagan Iowa da radyo spor spikeri olarak calismaya basladi 5 yil boyunca radyoda spiker olarak calistiktan sonra 1937 yilinda ilk filmi Love Is on the Air de rol aldi Izleyen yillarda aralarinda Dark Victory 1939 Olume Kadar Kings Row 1942 The Hasty Heart 1950 Aceleci Kalp ve Hellcat of the Navy 1957 Kahraman Denizciler bulundugu yaklasik 50 filmde rol aldi Casablanca 1942 filmi cekilirken Humphrey Bogart in rolu icin ilk once Reagan dusunulmustur Amerikan Hava Kuvvetleri icin 1942 1945 yillari arasinda egitim filmleri yapan Reagan 1947 52 ve 1959 60 arasinda Sinema Oyunculari Loncasi nin baskanligini yapti Bu sirada komunist goruslu oldugu ileri surulen sanatcilara karsi yurutulen kampanyada etkin rol oynadi 1940 li yillarda esi Jane Wyman yle birlikte Federal Sorusturma Burosu na FBI gizlice muhbirlik yaparak sinema endustrisinde komunist olduguna inandigi pek cok kisiyi ihbar etti Siyasi kariyeriHollywood da siyasete gireceginin isaretlerini veren Reagan hep Demokrat Parti ye yakinligiyla bilindi Ancak 1962 de Cumhuriyetci Parti ye gecti ve unlu Hollywood yildizlarinin aleyhteki propagandasina ragmen 1966 da Kaliforniya valisi secildi 1970 te ayni goreve ikinci kez secildi 1968 ve 1976 daki iki basarisiz girisimin ardindan 1980 de Cumhuriyetcilerin rakipsiz baskan adayi olmayi basardi Tutucu goruslerle geleneksel Amerikan degerlerini iyimser bir bakis acisiyla savundugu basarili bir secim kampanyasinin sonunda rakibi Jimmy Carter karsisinda oylarin yuzde 51 ini alarak baskanliga secildi 69 yasinda baskan olarak ABD tarihinde secilen en yasli baskan olarak bir ilki de gerceklestirdi Baskanligi Yemin ettigi gun Iran rehine krizinin cozulmesi iki ay sonra ise John Hinckley Jr tarafindan duzenlenen suikast girisiminden agir yarali olarak kurtulmasi Hollywood dan kalma kahraman imajini pekistirmesine neden oldu Ic politika Ekonominin arz yanina oncelik veren iktisat politikalarini benimseyen Reagan vergileri dusururken ayni anda askeri harcamalarin artirilmasini ve savunma disi harcamalarin buyuk olcude kisilmasini onerdi Bu dogrultudaki politikalar sonucunda enflasyon yuzde 3 5 oraninda duserken 1982 de yasanan durgunluktan sonra buyume hizi oldukca dusuk kaldi ve vergi indirimleri buyuk butce aciklarina yol acti 1981 86 doneminde ic borclar iki katina cikti Askeri harcamalarla delinen butceyi sosyal guvenlik sistemi yukunu devletin omuzlarindan kaldirarak dengeleyen Reagan Ulusal Havacilik Idaresi ne karsi Agustos 1981 de greve giden 11 binden fazla hava trafik kontrolorunu isten cikardi i Yuksek Mahkeme nin ilk kadin yargici olarak atadi 1984 te Demokrat Parti nin baskan adayi Walter Mondale karsisinda yeniden baskanliga adayligini koyan Reagan halkla iletisim kurmadaki yeteneginin de yardimiyla Mondale karsisinda oylarin yuzde 59 unu alarak ezici bir zafer kazandi ve ikinci kez baskan oldu Aktorluk deneyimi olan Reagan karizmasi espri anlayisi zarif iyimser ve neseli gorunumuyle TV den halka hitap ederken dogrudan gozlerin icine bakarak kitleyi cok iyi yakaliyordu Dis politika Bu bolumun tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Aralik 2013 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Gorbacov ve Reagan Orta Menzilli Nukleer Fuzeler Anlasmasi ni imzalarken 1987 Vietnam Savasi nda ugranilan yenilgiden sonra liderliginden buyuk kusku duyulmaya baslanan ABD Ucuncu Dunya da cok toprak ve guc kaybetmisti Reagan in secilmesi seckin sagcilar icin bunlari geri alma firsati olmustu Reagan baskanligi sirasinda ABD tarihinin savas donemleri disindaki en buyuk askeri girisimini baslatti 1983 te ortaya attigi pek cok kimse tarafindan utopya veya fantezi olarak nitelenen ve ana akim medya tarafindan Yildiz Savaslari olarak adlandirilan Stratejik Savunma Girisimi SDI adiyla bilinen tartismali program cercevesinde ABD de stratejik bir savunma sisteminin kurulmasini onerdi Dis iliskilerde komunizm karsiti kati bir tutum benimseyerek Kotuluk Imparatorlugu adini taktigi Sovyetler Birligi yle yurutulen silah indirimi gorusmelerine buyuk bir ihtiyat ve isteksizlikle yaklasti Buna ragmen 1985 te iktidara gelen SSCB lideri Mihail Gorbacov la beklenmedik bir yakinlik kurdu 1988 deki Reagan Gorbacov zirvesi orta menzilli nukleer fuzelerin sinirlandirilmasini ongoren Orta Menzilli Nukleer Fuzeler Anlasmasi nin imzalanmasiyla sonuclandi Lubnan Ic Savasina mudahale etmesinin karsiligini Ekim 1983 te 250 deniz piyadesinin olduruldugu bombali saldiriyla aldi Reagan doneminde dis politika alaninda yasanan baslica olaylardan biri de Amerikan birliklerinin Marksist hukumeti devirmek amaciyla 1983 te Grenada yi isgal etmesi oldu Vietnam Savasi ndan alinan dersle ABD liderleri dogrudan askeri mudahaleler yerine kontrgerilla doktrinlerini deneme cabalarini ve isyanlari buyuk Amerikan gucleri kullanmadan bastirmayi tercih ettiler Reagan doneminde Latin Amerika ulkelerine karsi mudahaleler 300 bin kisinin hayatini kaybettigi catismalarin yasandigi Nikaragua ile sinirli kalmadi 1977 de ABD nin sagcilara 3 milyar dolari bulan yardim sagladigi El Salvador daki ic savasta 50 000 sivil oldu Iran Islam Devrimi nin ardindan baslayan ve 1980 1988 arasinda suren Iran Irak Savasi Reagan in dis politika gundemini uzun bir sure bu bolgeye endekslemesine neden oldu ABD kanli Iran Irak Savasi sirasinda iki tarafi da destekledi Reagan 1983 te Irak lideri Saddam Huseyin e Amerikan destegi konusunda guvence vermek icin Donald Rumsfeld i ozel bir heyetle Bagdat a gonderdi Ticaret Komitesi nin izniyle Amerikan sirketleri Irak a sarbon ve bocek ilaclari gonderdi Irak hukumeti sonradan sarbonu biyolojik silah programinda bocek ilaclarini ise kimyasal silah yapiminda kullandi 1986 sonlarinda yonetiminin Kongre nin kararlarina aykiri olarak Iran yanlisi teroristlerce Beyrut ta rehin tutulan Amerikalilarin kurtulmasini saglamak amaciyla Iran a silah gonderdigi ortaya cikti Iran gate Iran Kontra skandali diye tarihe gecen ve Reagan yonetimini sarsan bu uygulama ABD hukumetinin acikca ilan ettigi teroristlerle pazarlik etmeme politikasi ile celisiyordu Bundan kisa sure sonra Beyaz Saray a danismanlik yapan Ulusal Guvenlik Konseyi nin bazi ust duzey gorevlilerinin Iran a gonderilen silahlardan elde edilen paranin bir bolumunun Nikaragua daki Marksist Sandinista hukumetine karsi carpisan ABD destegindeki contra lara aktardiklari anlasildi Satisi duzenledigi gerekcesiyle Yarbay Oliver North gorevden alindi Amiral istifa etti Reagan in Ulusal Guvenlik Danismani ise intihara kalkisti Komisyon raporu Reagan in baglantisini asla kanitlayamadi ancak Amerikan halkina yalan soylemekle itham etti Skandalin buyumesi uzerine Ronald Reagan bir televizyon konusmasi yaparak olayin varligini inkar etti 13 Kasim 1987 tarihinde Reagan tekrar bir televizyon konusmasi yaparak Iran a silah satisi yapildigini dogruladi fakat bunun rehinelerin kurtarilmasi amacina yonelik olarak yapilmadigini belirtti Bu gelismeler Kongre de ciddi rahatsizliklara yol acarken emrindekilerin cevirdiklerini kavramakta yetersiz kontrol etmekteyse daha da yetersiz oldugu ortaya cikan Reagan in popularitesi ve sayginligi onemli olcude darbe aldi Almanya nin baskenti Berlin de 1986 da bir diskotege yapilan bombali saldirida 2 Amerikan askeri ve 1 Turk kadinin olmesi uzerine ABD savas ucaklari Libya nin Trablus ve Bingazi sehirlerini bombaladi Ikinci baskanlik doneminin dolmasinin ardindan Ocak 1989 da anayasaya gore tekrar baskan adayi olamadigi icin emekliye ayrildi Yerine kendisinin Baskan Yardimciligi ni yapan Cumhuriyetci Parti adayi George H W Bush Baskan secildi Boylece II Dunya Savasinin bitmesinden bu yana ilk defa ve simdiye kadar tek defa ABD de ayni partinin adayi uc defa ust uste Baskan secilmis oldu Soguk Savas in Washington lehine sonuclanmasi ona SSCB yi dagitan lider unvanini kazandirdi Bircok siyasetciye gore Reagan Gorbacov a Sovyetlerin sonunun gelmesi icin yardimci olmustu Reagan in savunma proje ve harcamalarina nefesi yetmeyen SSCB nin oyundan cekildigi yorumlari yapilmaya basladi Uzmanlara gore selefi nin Sovyet politikasini aynen uygulayan Bush da Reagan in ektigini bicti ve SSCB Aralik 1991 de resmen dagildi Dunya tarihinde sag politikalara yeni bir nefes getiren Ronald Reagan ABD yi bir muhafazakar kalesine donusturme tutkusuyla essiz bir baskan olmustur Bu ozelligini Arjantin le yasanan Falkland Adalari savasinda destek verdigi donemin Britanya Basbakani Margaret Thatcher ile de paylasti Olumu5 Kasim 1994 te Alzheimer teshisi konulan Ronald Reagan bir daha hic halk arasina karismadi 5 Haziran 2004 tarihinde Los Angeles in Bel Air semtindeki evinde 93 yasinda zaturreden oldu Reagan tam istedigi gibi Los Angeles ta baskanlik kutuphanesi yakininda tam gunes batarken topraga verildi Ozel yasami26 Ocak 1940 tarihinde aktris Jane Wyman evlendi 9 yil suren evlilik bosanmayla sonuclandi Ikinci evliligini 4 Mart 1952 tarihinde yine bir aktrisle Nancy Davis le yapan Reagan in iki evliginden biri uvey toplam bes cocugu oldu Kaynakca a b PDF Illinois Historic Preservation Agency 1 Nisan 1982 7 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Temmuz 2007 Ronald Reagan s America 2008 p 1 a b Kengor p 4 Lynette Holloway 13 Aralik 1996 Neil Reagan 88 Ad Executive And Jovial Brother of President The New York Times 9 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2009 a b Ronald Reagan Presidential Library and Museum 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mart 2019 Janssen Kim Is Ronald Reagan s Chicago boyhood home doomed Chicago Sun Times 2 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2012 Schribman David 6 Haziran 2004 Reagan all American dies at 93 The Boston Globe 25 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2008 Reagan Ronald 1990 p 22 Kengor p 12 a b Rubin Lyle Jeremy 16 Mart 2019 The Paranoid Reactionary Dreams of Ronald Reagan 21 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2019 Kengor p 48 Reagan Carter Anderson Three Born Again Christians Who Differ on Meaning 25 Temmuz 1980 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Subat 2020 www washingtonpost com vasitasiyla a b Kengor p 16 Lewis Warren Rollmann Hans Ed 2005 Restoring the First century Church in the Twenty first Century Wipf and Stock ss 181 192 ISBN 978 1 59752 416 2 Deconstructing Reagan Conservative Mythology and America s Fortieth President Kyle Longley Jeremy D Mayer Michael Schaller John W Sloan Ch 3 Reagan and Race Prophet of Color Blindness Baiter of the Backlash Jeremy Mayer page 73 2007 Reagan No Racist 6 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde National Review Deroy Murdock 20 Kasim 2007 Reagan Part 1 10 sezon 6 23 Subat 1998 PBS 9 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2019 American Notes Hollywood Time 9 Eylul 1985 30 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2009 Kovboy baskan Reagan oldu olu kirik baglanti Hurriyet 6 Haziran 2004 Oliver Stone ABD nin Gizli Tarihi Ronald Reagan in hayati olu kirik baglanti Hurriyet 6 Haziran 2004 Dis baglantilar Vikipedi nin kardes projelerinden Ronald Reagan hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarVikikaynak ta belgelerWikimedia Commons ta Ronald Reagan ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ronald Reagan Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc Resmi siteler Beyaz Saray biyografisi25 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ronald Reagan ve Mirasi19 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Medya C SPAN daki gorunumu C SPAN in bolumunden Ronald Reagan in Yasam Portresi 25 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 6 Aralik 1999 NPR deki Ronald Reagan ses arsivleri12 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Miller Halkla Iliskiler Merkezi ndeki PBS deki Ronald Reagan 1981 1989 WhiteHouse gov22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ronald Reagan Baskanlik Kutuphanesi10 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen California Valisi 1967 1975 Sonra gelen Jerry BrownOnce gelen Jimmy Carter Amerika Birlesik Devletleri baskani 1981 1989 Sonra gelen George H W BushParti siyasi goreviOnce gelen Richard Nixon California Vali Adayi Cumhuriyetci 1966 1970 Sonra gelenOnce gelen Gerald Ford Amerika Birlesik Devletleri Baskan Adayi Cumhuriyetci 1980 1984 Sonra gelen George H W Bush