Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ölüm Kararı 1948 ABD yapımı psikolojik gerilim filmidir. Özgün adı Rope tur. (İngilizce: İp, sicim)
| Rope | |
 "Ölüm Kararı" (Rope) filminin sinema afişi | |
| Yönetmen | Alfred Hitchcock |
|---|---|
| Yapımcı | Alfred Hitchcock |
| Senarist | Hume Cronyn 'ın oyunundan |
| Oyuncular | James Stewart Cedric Hardwicke |
| Müzik | |
| Görüntü yönetmeni | |
| Kurgu | |
| Stüdyo | Warner Bros. Pictures |
| Dağıtıcı | Warner Bros. Pictures Universal Pictures DVD |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Suç, dram, gerilim |
| Renk | Renkli (Technicolor) |
| Yapım yılı | 1948 |
| Çıkış tarih(ler)i | 23 Ağustos 1948 Kanada |
| Süre | 80 dakika |
| Ülke |  ABD |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | $1,5 Milyon |
| Diğer adları | Ölüm Kararı (Türkiye) Alfred Hitchcock's Rope (ABD) Corde (Fransa) Nodo alla gola (İtalya) Cocktail per un cadavere (İtalya) La Soga (İspanya) Cocktail für eine Leiche (Almanya) |
Senaryosunu Hume Cronyn ve 'in 'ın (İpin ucu) adlı tiyatro eserinden adapte ederek yazdıkları filmin yapımcısı ve yönetmeni Alfred Hitchcock'tur. Filmin başlıca rollerinde James Stewart, , ve Cedric Hardwicke oynamışlardır. Gerçek bir olaya dayanan film 1924 yılında Chicago Üniversitesi'nde okuyan Leopold ve Loeb adlı iki öğrencinin sınıf arkadaşlarını katletmeleri olayından esinlenilmiştir. Filmde aynı evde yaşayan iki gencin filozof Nietzsche'nin bir felsefi düşüncesinden etkilenerek bir arkadaşlarını iple boğup öldürmeleri ve cesedini evde saklayarak bir parti vermeleri, bu partide üniversiteden hocalarını bir şekilde zekaları ile etkilemeye çalışmaları anlatılmaktadır.
Film Hitchcock'un ilk renkli filmidir. Tek bir mekânda geçer ve kesintisize yakın çekim tekniği ile tiyatrovari bir havası vardır.
Özet
Aynı evi paylaşan ve gey oldukları filmde sadece ima edilen iki üniversite öğrencisi, Phillip () ve Brandon () üniversiteden hocaları Rupert'ın (James Stewart) kendilerine empoze ettiği Nietzche'nin "Yeteneksiz kişilerin yaşamaya hakkı olmadığı" şeklindeki bir felsefesinin de etkisinde kalarak bir arkadaşlarını sadece heyecan olsun diye iple boğarak öldürürler. Cesedini de kaldıkları lüks apartman dairesinde salonun tam ortasındaki antika bir sandığa yerleştirirler; bununla da kalmayıp entelektüel alanda kendilerine örnek aldıkları felsefe hocalarını, kurbanın babası, halası ve nişanlısının () da aralarında olduğu bir grup insanı eve yemeğe davet ederler.
Olay Örgüsü
Her ikisi de başarılı birer üniversite öğrencisi olan Brandon Shaw () ve Phillip Morgan () önceden sınıf arkadaşları olan David Kentley'i () bir öğleden sonra birlikte oturdukları apartman dairesinde iple boğarak öldürürler.
Bir zamanlar üniversitenin hazırlık okulundayken bölüm yöneticileri olan yayımcı Rupert Cadell'le (James Stewart) birkaç yıl öncesinde yaptıkları bir sohbetten sonra Brandon ve Phillip cinayet işleme fikrini iyiden iyiye kafalarına yerleştirmişlerdir. Çünkü okuldayken Rupert onlara bir insanın diğerine olan üstünlüğünü kanıtlaması gerekliliği üzerine filozof Friedrich Nietzsche'nin ileri sürdüğü entelektüel felsefi kavramlardan biri olan Üst-insan (Übermensch) ve cinayet işleme sanatı gibi bazı kavramlardan bahsetmiş ve bunları söylerken de çok inanarak ve bu felsefeyi desteklediğini ima ederek konuşmuştu. Güzelliği üstün değer sayan mükemmeliyetçi insanlar olan bu iki genç aynı fikirleri paylaştıklarına inandıkları ve kendilerine esin kaynağı olan bu eski hocalarına adeta tapmaktadırlar ve onun kendilerini takdir etmesini dört gözle beklemektedirler.
Kurbanlarını iple boğarak öldürdükten sonra cesedi salonun ortasında duran antika bir sandığın içine yerleştirirler ve birlikte yaşadıkları bu lüks panoramik Manhattan manzaralı apatman dairelerinde hemen bir ziyafet düzenlerler. Akşam yemeğine davet edilenler arasında kurbanın babası (Cedric Hardwicke) ve halası () da vardır. Ayrıca ölen gencin nişanlısı Janet Walker () ve onun eski aşığı Kenneth Lawrence (Douglas Dick) da davet edilmişlerdir. Cesedin içinde bulunduğu sandık açık büfe masası gibi kullanılmak üzere salonun ortasında durmaktadır. Tabii davete hocaları Rupert Cadell'in de katılacak olması özellikle Brandon'ı sevindirir, ne de olsa yarattıkları bu sözde sanat eserini takdir edip onaylayacak olan odur.
Davet sırasında Brandon David'in ortalarda olmayışı ile ilgili kurnazca imalarda bulunur amacı cinayet işleme sanatı üzerine bir tartışma başlatmaktır. Başlarda heyecandan kekeleyecek kadar sinirli olan Brandon zaman geçtikçe kendine hakim olarak sakin görünmeyi başarır. Diğer yandan Phillip'in keyfinin kaçık olduğu asık suratından çok bellidir ve moralsizliğini gizleyebilmek için sürekli olarak içer. Kurbanın halası Bayan Atwater Phillip'in el falına bakarak bu ellerin ona büyük bir şöhret getireceğini söylerken tabii ki onun piyanodaki yeteneğine atıfta bulunmaktadır ama panik içindeki Phillip bunu anlamaz ve falda elleri ile cinayet arasında bir bağlantı kurulduğunu düşünür.
Davet ilerledikçe konuşmalar döner dolaşır hep David'in garip bir şekilde ortadan kayboluşuna gelir, bütün davetliler bu nedenle endişelidir. Rupert yavaş yavaş durumdan kuşkulanmaya başlar ve konuşmalarda ortaya çıkan bazı tutarsızlıklar nedeni ile Phillip'i ufak ufak sorgulamaya başlar ve onun küçük bir yalanını yakalar; Phillip ömründe hiç tavuk kesmediğini ısrarla ileri sürerken Rupert onun birçok kereler bunu yaptığını bizzat görmüştür. Bu sorgulamalardan sıkılan Phillip Brandon'a yakınır ve David'i öldürmüş olmaktan çok Rupert'ın sorgulamalarının kendisini daha fazla sıktığını söyler.
Sinirler oldukça gerilmiştir. David'in babası ve nişanlısı David'in davete gelmediği gibi bir telefon bile etmemesinden endişe duyarlar. Davete katılmamış olan annesi de telefon ederek David'in eve de gelmediğini bildirince David'in babası Bay Kentley eve dönmeye karar verir giderken de Brandon'ın okuması için kendisine verdiği kitapları yanına alır. Kitaplar Brandon ve Phillip'in oğlunu boğmak için kullandıkları iple bağlanmıştır, bu davranış Brandon'ın olaya tüy dikmesidir adeta.
Rupert da diğerleri ile birlikte daveti terkederken kendi şapkası yerine yanlışlıkla bir başka şapkayı eline alır ve şapkanın içinde David Kentley isminin baş harflerini temsil eden D.K. yazısını okur ve artık bir şeylerin yanlış gittiğinden tam olarak emin olur ve sigara tabakasını unuttuğunu bahane ederek tüm davetlilerin gitmiş olduğundan emin olarak apartmana geri döner. Bir içki ister ve sorularıyla bir kedi fare oyununu başlatır, zaten Brandon onun cinayeti keşfetmesini adeta sabırsızlıkla beklemektedir, alkolün etkisindeki Phillip ise bu oyuna daha fazla dayanamaz ve sinirleri boşalır, artık çözülmüştür.
Rupert nihayet sandığın kapağını açar ve cesedi bulur. İki eski öğrencisinin işledikleri bu cinayet onu dehşete düşürür ama aynı zamanda büyük bir utanç da duyar, çünkü entelektüel düzeyde kalması gereken bir kavramı savunan kendi etkili konuşmaları yanlış yorumlanmış ve böylesine bir cinayetin yolunu açmıştır. Rupert bir an bile tereddüt etmeden Brandon'ın tabancasını alarak pencereye yönelir, havaya doğru birkaç el ateş ederek polislerin dikkatini çeker. Zaten bir süre sonra da polis sirenleri duyulur. Pencereden gökyüzünün karardığı görülür.
Oyuncular
| Aktör/Aktris | Karakter |
|---|---|
| James Stewart | Rupert Cadell |
| Brandon Shaw | |
| Phillip Morgan | |
| Cedric Hardwicke | Mr. Kentley (David'in Babası) |
| Mrs. Atwater (David'in Halası) | |
| Kenneth Lawrence | |
| Mrs. Wilson | |
| David Kentley (Kurban) | |
| Janet Walker (David'in Nişanlısı) | |
| Alfred Hitchcock | Açılış yazılarından sonra caddede yürüyen adam |
Filmin Diğer Versiyonları
Film gerçek bir olaya dayanıyordu. 1924 yılında Chicago Üniversitesi'nde okuyan Nathan Leopold ve Richard Loeb adlı iki öğrencinin alt sınıflarından bir arkadaşlarını hunharca öldürmeleri uzun süre basını meşgul etmişti. Önce İngiliz oyun yazarı (d.1904-ö.1962) 1929'da bu olaya dayanan bir tiyatro eseri yazdı. Oyun önce Londra sonra da New York, Broadway'de sahnelendi. 1948 yılında ise olaylar ve mekân 1940'ların New York'una uyarlanarak Alfred Hitchcock tarafından ABD'de sinemaya aktarıldı. Bundan sonra da filmin sinema ve TV için birkaç versiyonu daha çekildi.
- 1939 - Rope İngiliz. Siyah beyaz TV filmi.yönetmen: Dallas Bower
- 1949 - Ölüm Kararı (Rope). ABD. Renkli. yönetmen: Alfred Hitchcock
- 1959 - Compulsion. ABD. Siyah beyaz. yönetmen: . Başrolde: Orson Welles
- 1968 - De Strop. Belçika. Siyah beyaz TV filmi.
- 1992 - Swoon. ABD. Siyah beyaz. yönetmen: Tom Kalin. Oyuncular: Daniel Schlachet, Craig Chester
Çekim Tekniği
- Yönetmen Alfred Hitchcock, biçim ustalığının en önemli örneklerinden biri olan bu filmde "kesintisiz çekim" de diyebileceğimiz değişik bir teknik uygulamıştı. Bilindiği gibi filmlerde onlarca saat uzunluğunda çekilmiş ham sahneler kurgu masasında uygun parçalara ayrılarak yeniden bir araya getirilirler, gereksiz sahneler atılır diğerleri de farklı sıralarda birbirine eklenerek filme çok daha farklı bir anlam kazandırabilir. Bu filmde ise Alfred Hitchcock çekimde kullanılan kameraların alabildiği en fazla uzunluktaki filmi (300 metre veya 10 dakika) hiç ara vermeden sonuna kadar çekiyordu. İkinci makaraya geçişleri de boşluk hissedilmemesi için oyunculardan birinin sırtına veya bir sütunun karanlığına denk getiriyordu. Böylece planlar birbirine görünmez bir şekilde bağlanıyor ve filmin tek planda çekildiği hissini ve tiyatrovari havasını veriyordu. Filmde 10 makara çekim yapılmıştı. Yani filmde bilinen anlamda bir kurgu yoktur. Bu tekniğin, henüz kurgu diye bir kavramın sadece sinema dünyasındaki insanlar tarafından farkına varıldığı bir devirde, yani 1948 yılında uygulanmış olması Hitchcock'un sinema seyircisini değil de entelektüel sinema çevresini etkilemek için bunu yapmış olduğunu akla getirmektedir.
- Bu sesli ve kesintisiz çekimler yapılırken ses çıkarmayan raylarda hareket eden dekor duvarlar hareketli kameraya yol açmak için teknisyenler tarafından sessizce kaydırılarak kenara çekiliyorlar sonra tekrar görüntüye girecekleri zaman eski yerlerine getiriliyorlardı. Set teknisyenleri çekimler sırasında mobilya ve diğer sahne donanımlarını da aynı şekilde sürekli olarak yerlerinden alıp tekrar aynı noktaya sessizce bırakıyorlardı. Çekimler adeta bir tiyatroda olduğu gibi gerçek zamanlı ve kesintisiz cereyan ettiği için bir aksaklığa meydan vermemek için aktörlerin sahne hareketleri ve kamera ve mikrofonların lokalisazyonu önceden çok dikkatli bir şekilde planlanıyordu.
- Ayrıca günümüzde konser ve tiyatro gibi etkinliklerde de sıklıkla kullanılan ve adı verilen ve sahne arkasında gerilmiş özel bir perdeye arkadan birtakım görüntülerin projeksiyonunun yapılmasına dayanan bir sistem kullanılmıştı. Rope'un setinde kurulan cyclorama sistemi sesli çekim yapılan bir sahnede kurulmuş en büyük sistemdi. Filmin akışı sırasında bu perdede gökdelenlerin siluetleri, binalardan yansıyan ışıklar, bacalardan çıkan dumanlar, yer değiştiren bulut kümeleri, neon ışıkları ve saatler ilerledikçe güneşin kademe kademe batarak havanın yavaş yavaş kararması kesintisiz bir şekilde ve büyük bir başarı ile canlandırılmıştı.
- Film 35mm formatta ve Technicolor renk sistemi ile çekilmiştir. 1.37: 1 çerçeve oranına sahipti. Bu çerçeve oranına "Akademi Oranı" () adı verilir ve Oscar ödüllerini de dağıtan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi'nin (Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi) 1932'de saptamış olduğu bir çerçeve standardıdır. Bundan önceki sessiz filmler 1.33:1 oranından çekilmişti. Akademi oranı 1952'ye kadar kullanılmış bundan sonra yerini geniş ekranlara bırakmıştır.
- Sesler mono bir ses sitemi (RCA Ses Sistemi) kullanılarak kaydedilmiştir.
Film hakkında notlar
- "Ölüm Kararı" (Rope) Alfred Hitchcock 'un ilk renkli filmi olma özelliği taşıyor.
- Aynı zamanda Alfred Hitchcock 'un hem yönettiği hem de yapımcılığını üstlendiği ilk ve tek filmidir. En azından resmen ilan edildiği kadarı ile.Zira ,Şüphe (Suspicion) ve Aşktan da Üstün (Notorious) filmlerine de yapımcı olarak katkıda bulunmuştu ancak bu durum tanıtım yazılarına yansıtılmamıştı.
- Filmin bütün hakları 1983 yılında Universal Stüdyoları tarafından satın alınmıştır.
- Bu film Hitchcock'un aynı dönemde çektiği 4 başka filmi ile beraber telif hakları ile ilgili sorunlar yüzünden onlarca sene seyirci ile tekrar buluşamadı.Ancak 30 yıllık bir aradan sonra 1984 yılında, filmin hakları Universal Stüdyoları 'na geçince tekrar gösterilebildi. "" diye anılan filmler şunlardır:
- Ölüm Kararı (Rope) (1948)
- Çok Şey Bilen Adam (The Man Who Knew Too Much) (1956)
- Arka Pencere (Rear Window) (1954)
- The Trouble with Harry (1955)
- Ölüm Korkusu (Vertigo) (1958).
- Filmde açıkça dile getirilmese de Phillip () ve Brandon () arasında bir gey ilişkinin olduğu ima edilmektedir, bu imalardan biri de gençlerin paylaştıkları apartman dairesinde yatak odasında tek bir yatağın gözüktüğü sahnedir. Bu o devirde nasılsa sansürün gözünden kaçmıştı. Buna rağmen film bu nedenle birçok ABD kentinde yasaklanmıştı.
- Alfred Hitchcock yönettiği filmlerin çoğunda çok kısa bir süreliğine gözükmüştür.Cameo rol olarak adlandırılan bu roller onunla özdeşleşen bir özellik haline gelmişti. Sonraki yıllarda başka yönetmenler de onu taklit ettiler. Hitchcock yönettiği filmlerden 34'ünde bu şekilde gözükmüştü. Bu filmde de iki sahnede birden gözüktüğü ileri sürülmektedir birinde açılışta kalabalık arasında yürüyen insanlardan birini oynuyordu. Diğerinde de 55.ci dakikada pencereden gözüken bir neon tabelasında gözüküyordu.
- Filmin soundtrack'inde Fransız klasik müzik bestecisi Francis Poulenc'in (d.1899 - ö.1963) "Mouvement perpetuel" adlı eseri kullanılmıştır.
- Film televizyonlarda da sinemalarda olduğu gibi "Ölüm Kararı" adı ile gösterilmiştir
Filmde İşlenen Temalar
Geylik
Her ne kadar iki caninin arasında bir gey ilişkinin varlığı filmde açık açık belirtilmemiş de olsa, hatta bir tanesinin (Brandon) kurbanlarının nişanlısı ile daha önceden bir ilişkisinin olduğu ima edilmiş de olmasına rağmen "Rope" un gey temalı bir film olduğu kabul edilir. Apartman Brandon Shaw'a () aittir ama Phillip'in de kendi anahtarı vardır, zaten film boyunca ayrı evlerde oturduklarına dair bir işaret de görülmez. Zaten yüksek gelir grubundan olan bu insanların ihtiyaçtan aynı evi paylaştıkları düşünülemez, üstelik ev de çok pahalı bir semtte bulunan lüks bir apartman dairesidir. Aralarında geçen bir konuşmadan birlikte tatile çıkmayı da planladıkları anlaşılır. Bir ara kamera gençlerin paylaştıkları apartman dairesinin yatak odasını gösterdiğinde tek bir yatağın olduğu gözükür.
1940'ların ABD'sinde, özellikle de sinemada geylik açıkça dile getirilmeyen tartışmalı bir konuydu buna rağmen film sansürü aşıp gösterim izni alabilmiştir. Bununla birlikte film birçok kent ve kasabada münferit olarak yasaklamalara uğramıştır, bunda gerçek hayattaki "" vakasının henüz hafızalardan silinmemiş olmasının da payı vardır. Filmin senaristlerinden Arthur Laurents ve aktör John Dall gerçek hayatta da geydiler. Hatta piyanoda seslendirilen müziğin bestecisi de geydi (Francis Poulenc'in 1 No'lu Mouvement Perpétuel'i). Farley Granger ikicinseldi. Granger'in rolü ilk olarak yine ikicinsel olan Montgomery Clift'e ikinci olarak da Cary Grant'a önerilmişti. Her ikisi de cinsel yönelimlerinin açığa çıkacağından çekinerek rolleri geri çevirmişlerdi.
Eleştirmen Robin Wood "Hitchcock’s Films Revisited" adlı kitabında filmde homoerotik olarak yorumlanabilecek birkaç örnek sahneye dikkat çekmiştir. Ona göre açılışta izlenen boğma sahnesi orgazmın getirdiği rahatlama hissini, hoşnutluk duygusunu (öfori) ve onu takip eden gevşemeyi (veya ereksiyonun yitirilmesini) yansıtmaktadır. Ayrıca Brandon'ın heyecanlı bir şekilde şampanya şişesinin boynunu parmaklarıyla sıvazlamasının da mastürbasyonu ima eden bir anlatım şekli olduğunu ileri sürmüştür.
Patrick Hamilton’un yazdığı tiyatro eserinde hem kişiler arasında geçen diyaloglar filme oranla daha homoerotikti hem de ilişkinin varlığı pek gizlenmiyordu. Sansürün daha güçlü olduğu sinemaya aktarılırken oyun sinema için baştan yazıldı, risk taşıyan ögeler senaryodan atıldı. Hitchcock gereken mesajları sansür heyetinin dikkatinden kaçırarak satır aralarında ustalıkla vermeyi başarmıştır. Bütün ince mimikler ve jestler ikilinin arasındaki gey ilişkiyi ima ediyordu.
Nietzsche Felsefesi
Varoluşçu Alman filozof Friedrich Wilhelm Nietzsche'nin özellikle de Böyle Buyurdu Zerdüşt kitabında ileri sürdüğü Üst-insan (Übermensch) felsefi kavramından ileri derecede etkilenen gençlerin, hocalarının retorik konuşmalarından da cesaret alarak böyle bir suça yöneldikleri bütün film boyunca vurgulanır.
Ayrıca bakınız
- Alfred Hitchcock Maddesi, "Hitchcock Filmlerinin Türkçe Adlandırılması" alt bölümü C4.B1lmas.C4.B124 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Alfred Hitchcock'un Cameo Rolleri Listesi
Kaynakça
- ^ Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi s.322.Türkçe isim için referans1
- ^ Ölmeden Önce Görmeniz Gereken 1001 Film (kitap) s.239.Türkçe isim için referans2
- ^ http://www.sinema.com/film/3093/olum-karari 12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkçe isim için referans3 ve http://www.musicbox.com.tr/sinema/Rope-f1237.html[] Türkçe isim için referans4
- ^ 100 Yılın 100 Yönetmeni. Atilla Dorsay. Remzi Kitabevi. 1995. s.112-127. Filmlerin Türkçe isimleri için referans5
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ağustos 2008.
- ^ en:Rope (film) Themes bölümü
- ^ "Hitchcock's Films Revisited" Robin Wood. Columbia University Press; Revised edition, 2002.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Ölüm Kararı
- Filmden fotoğraflar7 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hitchcock hakkında (Türkçe)[]
- hackwriters.com'da bir Rope eleştirisi17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- eyegate.com18 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .'da resim galerisi
- Türkçe bir inceleme23 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Olum Karari 1948 ABD yapimi psikolojik gerilim filmidir Ozgun adi Rope tur Ingilizce Ip sicim Olum KarariRope Olum Karari Rope filminin sinema afisiYonetmenAlfred HitchcockYapimciAlfred HitchcockSenaristHume Cronyn in oyunundanOyuncularJames Stewart Cedric HardwickeMuzikGoruntu yonetmeniKurguStudyoWarner Bros PicturesDagiticiWarner Bros Pictures Universal Pictures DVDCinsiSinema filmiTuruSuc dram gerilimRenkRenkli Technicolor Yapim yili1948Cikis tarih ler i23 Agustos 1948 KanadaSure80 dakikaUlkeABDDilIngilizceButce 1 5 MilyonDiger adlariOlum Karari Turkiye Alfred Hitchcock s Rope ABD Corde Fransa Nodo alla gola Italya Cocktail per un cadavere Italya La Soga Ispanya Cocktail fur eine Leiche Almanya Senaryosunu Hume Cronyn ve in in Ipin ucu adli tiyatro eserinden adapte ederek yazdiklari filmin yapimcisi ve yonetmeni Alfred Hitchcock tur Filmin baslica rollerinde James Stewart ve Cedric Hardwicke oynamislardir Gercek bir olaya dayanan film 1924 yilinda Chicago Universitesi nde okuyan Leopold ve Loeb adli iki ogrencinin sinif arkadaslarini katletmeleri olayindan esinlenilmistir Filmde ayni evde yasayan iki gencin filozof Nietzsche nin bir felsefi dusuncesinden etkilenerek bir arkadaslarini iple bogup oldurmeleri ve cesedini evde saklayarak bir parti vermeleri bu partide universiteden hocalarini bir sekilde zekalari ile etkilemeye calismalari anlatilmaktadir Film Hitchcock un ilk renkli filmidir Tek bir mekanda gecer ve kesintisize yakin cekim teknigi ile tiyatrovari bir havasi vardir OzetAyni evi paylasan ve gey olduklari filmde sadece ima edilen iki universite ogrencisi Phillip ve Brandon universiteden hocalari Rupert in James Stewart kendilerine empoze ettigi Nietzche nin Yeteneksiz kisilerin yasamaya hakki olmadigi seklindeki bir felsefesinin de etkisinde kalarak bir arkadaslarini sadece heyecan olsun diye iple bogarak oldururler Cesedini de kaldiklari luks apartman dairesinde salonun tam ortasindaki antika bir sandiga yerlestirirler bununla da kalmayip entelektuel alanda kendilerine ornek aldiklari felsefe hocalarini kurbanin babasi halasi ve nisanlisinin da aralarinda oldugu bir grup insani eve yemege davet ederler ve James Stewart filmin bir sahnesinde Olay OrgusuHer ikisi de basarili birer universite ogrencisi olan Brandon Shaw ve Phillip Morgan onceden sinif arkadaslari olan David Kentley i bir ogleden sonra birlikte oturduklari apartman dairesinde iple bogarak oldururler Bir zamanlar universitenin hazirlik okulundayken bolum yoneticileri olan yayimci Rupert Cadell le James Stewart birkac yil oncesinde yaptiklari bir sohbetten sonra Brandon ve Phillip cinayet isleme fikrini iyiden iyiye kafalarina yerlestirmislerdir Cunku okuldayken Rupert onlara bir insanin digerine olan ustunlugunu kanitlamasi gerekliligi uzerine filozof Friedrich Nietzsche nin ileri surdugu entelektuel felsefi kavramlardan biri olan Ust insan Ubermensch ve cinayet isleme sanati gibi bazi kavramlardan bahsetmis ve bunlari soylerken de cok inanarak ve bu felsefeyi destekledigini ima ederek konusmustu Guzelligi ustun deger sayan mukemmeliyetci insanlar olan bu iki genc ayni fikirleri paylastiklarina inandiklari ve kendilerine esin kaynagi olan bu eski hocalarina adeta tapmaktadirlar ve onun kendilerini takdir etmesini dort gozle beklemektedirler Kurbanlarini iple bogarak oldurdukten sonra cesedi salonun ortasinda duran antika bir sandigin icine yerlestirirler ve birlikte yasadiklari bu luks panoramik Manhattan manzarali apatman dairelerinde hemen bir ziyafet duzenlerler Aksam yemegine davet edilenler arasinda kurbanin babasi Cedric Hardwicke ve halasi da vardir Ayrica olen gencin nisanlisi Janet Walker ve onun eski asigi Kenneth Lawrence Douglas Dick da davet edilmislerdir Cesedin icinde bulundugu sandik acik bufe masasi gibi kullanilmak uzere salonun ortasinda durmaktadir Tabii davete hocalari Rupert Cadell in de katilacak olmasi ozellikle Brandon i sevindirir ne de olsa yarattiklari bu sozde sanat eserini takdir edip onaylayacak olan odur Davet sirasinda Brandon David in ortalarda olmayisi ile ilgili kurnazca imalarda bulunur amaci cinayet isleme sanati uzerine bir tartisma baslatmaktir Baslarda heyecandan kekeleyecek kadar sinirli olan Brandon zaman gectikce kendine hakim olarak sakin gorunmeyi basarir Diger yandan Phillip in keyfinin kacik oldugu asik suratindan cok bellidir ve moralsizligini gizleyebilmek icin surekli olarak icer Kurbanin halasi Bayan Atwater Phillip in el falina bakarak bu ellerin ona buyuk bir sohret getirecegini soylerken tabii ki onun piyanodaki yetenegine atifta bulunmaktadir ama panik icindeki Phillip bunu anlamaz ve falda elleri ile cinayet arasinda bir baglanti kuruldugunu dusunur James Stewart Davet ilerledikce konusmalar doner dolasir hep David in garip bir sekilde ortadan kaybolusuna gelir butun davetliler bu nedenle endiselidir Rupert yavas yavas durumdan kuskulanmaya baslar ve konusmalarda ortaya cikan bazi tutarsizliklar nedeni ile Phillip i ufak ufak sorgulamaya baslar ve onun kucuk bir yalanini yakalar Phillip omrunde hic tavuk kesmedigini israrla ileri surerken Rupert onun bircok kereler bunu yaptigini bizzat gormustur Bu sorgulamalardan sikilan Phillip Brandon a yakinir ve David i oldurmus olmaktan cok Rupert in sorgulamalarinin kendisini daha fazla siktigini soyler Sinirler oldukca gerilmistir David in babasi ve nisanlisi David in davete gelmedigi gibi bir telefon bile etmemesinden endise duyarlar Davete katilmamis olan annesi de telefon ederek David in eve de gelmedigini bildirince David in babasi Bay Kentley eve donmeye karar verir giderken de Brandon in okumasi icin kendisine verdigi kitaplari yanina alir Kitaplar Brandon ve Phillip in oglunu bogmak icin kullandiklari iple baglanmistir bu davranis Brandon in olaya tuy dikmesidir adeta Rupert da digerleri ile birlikte daveti terkederken kendi sapkasi yerine yanlislikla bir baska sapkayi eline alir ve sapkanin icinde David Kentley isminin bas harflerini temsil eden D K yazisini okur ve artik bir seylerin yanlis gittiginden tam olarak emin olur ve sigara tabakasini unuttugunu bahane ederek tum davetlilerin gitmis oldugundan emin olarak apartmana geri doner Bir icki ister ve sorulariyla bir kedi fare oyununu baslatir zaten Brandon onun cinayeti kesfetmesini adeta sabirsizlikla beklemektedir alkolun etkisindeki Phillip ise bu oyuna daha fazla dayanamaz ve sinirleri bosalir artik cozulmustur Rupert nihayet sandigin kapagini acar ve cesedi bulur Iki eski ogrencisinin isledikleri bu cinayet onu dehsete dusurur ama ayni zamanda buyuk bir utanc da duyar cunku entelektuel duzeyde kalmasi gereken bir kavrami savunan kendi etkili konusmalari yanlis yorumlanmis ve boylesine bir cinayetin yolunu acmistir Rupert bir an bile tereddut etmeden Brandon in tabancasini alarak pencereye yonelir havaya dogru birkac el ates ederek polislerin dikkatini ceker Zaten bir sure sonra da polis sirenleri duyulur Pencereden gokyuzunun karardigi gorulur OyuncularAktor Aktris KarakterJames Stewart Rupert CadellBrandon ShawPhillip MorganCedric Hardwicke Mr Kentley David in Babasi Mrs Atwater David in Halasi Kenneth LawrenceMrs WilsonDavid Kentley Kurban Janet Walker David in Nisanlisi Alfred Hitchcock Acilis yazilarindan sonra caddede yuruyen adamFilmin Diger Versiyonlarive James Stewart Film gercek bir olaya dayaniyordu 1924 yilinda Chicago Universitesi nde okuyan Nathan Leopold ve Richard Loeb adli iki ogrencinin alt siniflarindan bir arkadaslarini hunharca oldurmeleri uzun sure basini mesgul etmisti Once Ingiliz oyun yazari d 1904 o 1962 1929 da bu olaya dayanan bir tiyatro eseri yazdi Oyun once Londra sonra da New York Broadway de sahnelendi 1948 yilinda ise olaylar ve mekan 1940 larin New York una uyarlanarak Alfred Hitchcock tarafindan ABD de sinemaya aktarildi Bundan sonra da filmin sinema ve TV icin birkac versiyonu daha cekildi 1939 Rope Ingiliz Siyah beyaz TV filmi yonetmen Dallas Bower 1949 Olum Karari Rope ABD Renkli yonetmen Alfred Hitchcock 1959 Compulsion ABD Siyah beyaz yonetmen Basrolde Orson Welles 1968 De Strop Belcika Siyah beyaz TV filmi 1992 Swoon ABD Siyah beyaz yonetmen Tom Kalin Oyuncular Daniel Schlachet Craig ChesterCekim TeknigiYonetmen Alfred Hitchcock bicim ustaliginin en onemli orneklerinden biri olan bu filmde kesintisiz cekim de diyebilecegimiz degisik bir teknik uygulamisti Bilindigi gibi filmlerde onlarca saat uzunlugunda cekilmis ham sahneler kurgu masasinda uygun parcalara ayrilarak yeniden bir araya getirilirler gereksiz sahneler atilir digerleri de farkli siralarda birbirine eklenerek filme cok daha farkli bir anlam kazandirabilir Bu filmde ise Alfred Hitchcock cekimde kullanilan kameralarin alabildigi en fazla uzunluktaki filmi 300 metre veya 10 dakika hic ara vermeden sonuna kadar cekiyordu Ikinci makaraya gecisleri de bosluk hissedilmemesi icin oyunculardan birinin sirtina veya bir sutunun karanligina denk getiriyordu Boylece planlar birbirine gorunmez bir sekilde baglaniyor ve filmin tek planda cekildigi hissini ve tiyatrovari havasini veriyordu Filmde 10 makara cekim yapilmisti Yani filmde bilinen anlamda bir kurgu yoktur Bu teknigin henuz kurgu diye bir kavramin sadece sinema dunyasindaki insanlar tarafindan farkina varildigi bir devirde yani 1948 yilinda uygulanmis olmasi Hitchcock un sinema seyircisini degil de entelektuel sinema cevresini etkilemek icin bunu yapmis oldugunu akla getirmektedir Bu sesli ve kesintisiz cekimler yapilirken ses cikarmayan raylarda hareket eden dekor duvarlar hareketli kameraya yol acmak icin teknisyenler tarafindan sessizce kaydirilarak kenara cekiliyorlar sonra tekrar goruntuye girecekleri zaman eski yerlerine getiriliyorlardi Set teknisyenleri cekimler sirasinda mobilya ve diger sahne donanimlarini da ayni sekilde surekli olarak yerlerinden alip tekrar ayni noktaya sessizce birakiyorlardi Cekimler adeta bir tiyatroda oldugu gibi gercek zamanli ve kesintisiz cereyan ettigi icin bir aksakliga meydan vermemek icin aktorlerin sahne hareketleri ve kamera ve mikrofonlarin lokalisazyonu onceden cok dikkatli bir sekilde planlaniyordu Ayrica gunumuzde konser ve tiyatro gibi etkinliklerde de siklikla kullanilan ve adi verilen ve sahne arkasinda gerilmis ozel bir perdeye arkadan birtakim goruntulerin projeksiyonunun yapilmasina dayanan bir sistem kullanilmisti Rope un setinde kurulan cyclorama sistemi sesli cekim yapilan bir sahnede kurulmus en buyuk sistemdi Filmin akisi sirasinda bu perdede gokdelenlerin siluetleri binalardan yansiyan isiklar bacalardan cikan dumanlar yer degistiren bulut kumeleri neon isiklari ve saatler ilerledikce gunesin kademe kademe batarak havanin yavas yavas kararmasi kesintisiz bir sekilde ve buyuk bir basari ile canlandirilmisti Film 35mm formatta ve Technicolor renk sistemi ile cekilmistir 1 37 1 cerceve oranina sahipti Bu cerceve oranina Akademi Orani adi verilir ve Oscar odullerini de dagitan Sinema Sanatlari ve Bilimleri Akademisi nin Sinema Sanatlari ve Bilimleri Akademisi 1932 de saptamis oldugu bir cerceve standardidir Bundan onceki sessiz filmler 1 33 1 oranindan cekilmisti Akademi orani 1952 ye kadar kullanilmis bundan sonra yerini genis ekranlara birakmistir Sesler mono bir ses sitemi RCA Ses Sistemi kullanilarak kaydedilmistir Film hakkinda notlar Olum Karari Rope Alfred Hitchcock un ilk renkli filmi olma ozelligi tasiyor Ayni zamanda Alfred Hitchcock un hem yonettigi hem de yapimciligini ustlendigi ilk ve tek filmidir En azindan resmen ilan edildigi kadari ile Zira Suphe Suspicion ve Asktan da Ustun Notorious filmlerine de yapimci olarak katkida bulunmustu ancak bu durum tanitim yazilarina yansitilmamisti Filmin butun haklari 1983 yilinda Universal Studyolari tarafindan satin alinmistir Bu film Hitchcock un ayni donemde cektigi 4 baska filmi ile beraber telif haklari ile ilgili sorunlar yuzunden onlarca sene seyirci ile tekrar bulusamadi Ancak 30 yillik bir aradan sonra 1984 yilinda filmin haklari Universal Studyolari na gecince tekrar gosterilebildi diye anilan filmler sunlardir Olum Karari Rope 1948 Cok Sey Bilen Adam The Man Who Knew Too Much 1956 Arka Pencere Rear Window 1954 The Trouble with Harry 1955 Olum Korkusu Vertigo 1958 Filmde acikca dile getirilmese de Phillip ve Brandon arasinda bir gey iliskinin oldugu ima edilmektedir bu imalardan biri de genclerin paylastiklari apartman dairesinde yatak odasinda tek bir yatagin gozuktugu sahnedir Bu o devirde nasilsa sansurun gozunden kacmisti Buna ragmen film bu nedenle bircok ABD kentinde yasaklanmisti Alfred Hitchcock yonettigi filmlerin cogunda cok kisa bir sureligine gozukmustur Cameo rol olarak adlandirilan bu roller onunla ozdeslesen bir ozellik haline gelmisti Sonraki yillarda baska yonetmenler de onu taklit ettiler Hitchcock yonettigi filmlerden 34 unde bu sekilde gozukmustu Bu filmde de iki sahnede birden gozuktugu ileri surulmektedir birinde acilista kalabalik arasinda yuruyen insanlardan birini oynuyordu Digerinde de 55 ci dakikada pencereden gozuken bir neon tabelasinda gozukuyordu Filmin soundtrack inde Fransiz klasik muzik bestecisi Francis Poulenc in d 1899 o 1963 Mouvement perpetuel adli eseri kullanilmistir Film televizyonlarda da sinemalarda oldugu gibi Olum Karari adi ile gosterilmistirFilmde Islenen TemalarGeylik Her ne kadar iki caninin arasinda bir gey iliskinin varligi filmde acik acik belirtilmemis de olsa hatta bir tanesinin Brandon kurbanlarinin nisanlisi ile daha onceden bir iliskisinin oldugu ima edilmis de olmasina ragmen Rope un gey temali bir film oldugu kabul edilir Apartman Brandon Shaw a aittir ama Phillip in de kendi anahtari vardir zaten film boyunca ayri evlerde oturduklarina dair bir isaret de gorulmez Zaten yuksek gelir grubundan olan bu insanlarin ihtiyactan ayni evi paylastiklari dusunulemez ustelik ev de cok pahali bir semtte bulunan luks bir apartman dairesidir Aralarinda gecen bir konusmadan birlikte tatile cikmayi da planladiklari anlasilir Bir ara kamera genclerin paylastiklari apartman dairesinin yatak odasini gosterdiginde tek bir yatagin oldugu gozukur Filmin bir baska afisi 1940 larin ABD sinde ozellikle de sinemada geylik acikca dile getirilmeyen tartismali bir konuydu buna ragmen film sansuru asip gosterim izni alabilmistir Bununla birlikte film bircok kent ve kasabada munferit olarak yasaklamalara ugramistir bunda gercek hayattaki vakasinin henuz hafizalardan silinmemis olmasinin da payi vardir Filmin senaristlerinden Arthur Laurents ve aktor John Dall gercek hayatta da geydiler Hatta piyanoda seslendirilen muzigin bestecisi de geydi Francis Poulenc in 1 No lu Mouvement Perpetuel i Farley Granger ikicinseldi Granger in rolu ilk olarak yine ikicinsel olan Montgomery Clift e ikinci olarak da Cary Grant a onerilmisti Her ikisi de cinsel yonelimlerinin aciga cikacagindan cekinerek rolleri geri cevirmislerdi Elestirmen Robin Wood Hitchcock s Films Revisited adli kitabinda filmde homoerotik olarak yorumlanabilecek birkac ornek sahneye dikkat cekmistir Ona gore acilista izlenen bogma sahnesi orgazmin getirdigi rahatlama hissini hosnutluk duygusunu ofori ve onu takip eden gevsemeyi veya ereksiyonun yitirilmesini yansitmaktadir Ayrica Brandon in heyecanli bir sekilde sampanya sisesinin boynunu parmaklariyla sivazlamasinin da masturbasyonu ima eden bir anlatim sekli oldugunu ileri surmustur Patrick Hamilton un yazdigi tiyatro eserinde hem kisiler arasinda gecen diyaloglar filme oranla daha homoerotikti hem de iliskinin varligi pek gizlenmiyordu Sansurun daha guclu oldugu sinemaya aktarilirken oyun sinema icin bastan yazildi risk tasiyan ogeler senaryodan atildi Hitchcock gereken mesajlari sansur heyetinin dikkatinden kacirarak satir aralarinda ustalikla vermeyi basarmistir Butun ince mimikler ve jestler ikilinin arasindaki gey iliskiyi ima ediyordu Nietzsche Felsefesi Varoluscu Alman filozof Friedrich Wilhelm Nietzsche nin ozellikle de Boyle Buyurdu Zerdust kitabinda ileri surdugu Ust insan Ubermensch felsefi kavramindan ileri derecede etkilenen genclerin hocalarinin retorik konusmalarindan da cesaret alarak boyle bir suca yoneldikleri butun film boyunca vurgulanir Ayrica bakinizAlfred Hitchcock Maddesi Hitchcock Filmlerinin Turkce Adlandirilmasi alt bolumu C4 B1lmas C4 B124 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Alfred Hitchcock un Cameo Rolleri ListesiKaynakca Rekin Teksoy un Sinema Tarihi s 322 Turkce isim icin referans1 Olmeden Once Gormeniz Gereken 1001 Film kitap s 239 Turkce isim icin referans2 http www sinema com film 3093 olum karari 12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce isim icin referans3 ve http www musicbox com tr sinema Rope f1237 html olu kirik baglanti Turkce isim icin referans4 100 Yilin 100 Yonetmeni Atilla Dorsay Remzi Kitabevi 1995 s 112 127 Filmlerin Turkce isimleri icin referans5 Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Agustos 2008 en Rope film Themes bolumu Hitchcock s Films Revisited Robin Wood Columbia University Press Revised edition 2002 ISBN 978 0 231 12695 3Dis baglantilarIMDb de Olum Karari Filmden fotograflar7 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hitchcock hakkinda Turkce olu kirik baglanti hackwriters com da bir Rope elestirisi17 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde eyegate com18 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde da resim galerisi Turkce bir inceleme23 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde