Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rudolf "Rudi" Vrba (doğum adıyla Walter Rosenberg; d. 11 Eylül 1924, ö. 27 Mart 2006), Slovak Yahudisi biyokimyacı. 1942 yılında, bir genç iken, Alman işgâli altındaki Polonya'da bulunan Auschwitz toplama kampına tehcir edildi. Nisan 1944'te, yani Holokost'un zirvesinde, kamptan kaçmasıyla ve orada yer alan toplu cinayetler hakkında detaylı bir raporun yazarı olmasıyla bilinir. Raporun İsviçre'de tarafından dağıtılması, Temmuz 1944'te Macaristan'daki Yahudilerin toplu olarak tehcir edilmesinin durdurulması ve böylece 200 bin kişinin hayatının kurtarılmasıyla ilişkilendirilmiştir. Savaşın ardından Vrba biyokimya dalında eğitim gördü ve çoğunlukla İngiltere ve Kanada'da çalıştı.
Rudolf Vrba | |
|---|---|
| Doğum | Walter Rosenberg 11 Eylül 1924 Topoľčany, Çekoslovakya |
| Ölüm | 27 Mart 2006 (81 yaşında) Vancouver, Kanada |
| Milliyet | Çekoslovakyalı |
| Vatandaşlık | Britanya (1966), Kanada (1972) |
| Eğitim |
|
| Meslek | Britanya Kolumbiyası Üniversitesi farmakoloji yardımcı profesorü |
| Tanınma nedeni | |
| Evlilik | Gerta Vrbová (e. 1947) , Robin Vrba (e. 1975) |
| Çocuk(lar) | Dr. Helena Vrbová (1952-1982), Zuzana "Zuza" Vrbová Jackson (1954-2014) |
| Ebeveyn(ler) | Elias Rosenberg, Helena Rosenberg (née Grünfeldová) |
Vrba ve kendisiyle beraber kaçmış , Macaristan'ın Alman kuvvetleri tarafından istila edilmesinden üç hafta sonra ve SS'nin Macaristan Yahudilerini kampa tehcir ettirmeye başlamalarından kısa süre önce Auschwitz'ten kaçtılar. İki adam 24 Nisan 1944'te Slovakya'ya varınca Yahudi yetkililere anlattıkları bilgiler, örneğin, Auschwitz'e yeni varan insanların Almanların savundukları gibi "yeniden yerleştirilmekten" ziyade gazla öldürülmeleri, olarak bilinen bir belgeye aktarıldı., uzun bir ertelemenin ardından, Kasım 1944'te bu raporu yayınladığı zaman, New York Herald Tribune gazetesi, raporu "Bir ABD hükümet ajansının şimdiye kadar yayınladığı en şok edici belge" olarak tanımladı.Polonyalı ve diğer kaçakların daha erken paylaştığı raporlarda bulunan bilgileri doğrulamakla beraber, tarihçi , raporun "korkusuz bir detayla" aktarılmasında eşsiz olduğunu yazdı.
Rapor, farklı hükûmetlerin dikkatini çekecek kadar yeterli bir oranda dağıtılmadan önce haftalar süren bir erteleme söz konusuydu. 15 Mayıs 1944 tarihinde, günde 12 bin Macaristan Yahudisi, Auschwitz'e toplu olarak tehcir edilmeye başladı. Bunların çoğu doğrudan gaz odalarına gönderildi. Vrba, rapor daha yaygın bir şekilde ve daha erken dağıtılmış olsa tehcir edilenlerin trenlere binmekten vazgeçer ya da en azından panik olmalarıyla taşıma sistemlerini bozabildiklerini yaşamın sonuna kadar savundu.
1944 yılı Haziran ve Temmuz aylarında Vrba-Wetzler raporundan kaynaklanan bilgiler, başta İsviçre olmak üzere ABD ve Avrupa çapındaki farklı gazete ve radyo yayınlarında ortaya çıkmaya başladı; bu da dünya liderlerini Macaristan Naibi Miklós Horthy'den tehcirleri durdurma yönünde ricalarda bulunmakta harekete geçirdi. 2 Temmuz'da Amerikalı ve Britanyalı kuvvetler Budapeşte'yi bombaladı, sonra 6 Temmuz'da Horthy, kendi hükümdarlığını uzatmak maksadıyla tehcirleri durdurma emrinde bulundu. O zamana kadar, 434 binden fazla Yahudi, yani Macaristan'ın kırsal alanlarında yaşayan Yahudilerin neredeyse tümü, 147 trende tehcir edilmişti, ancak 200 bin Budapeşteli Yahudinin hayatı, Horthy'nin verdiği bu emirle kurtarılmış oldu.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Rudolf Vrba ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Dipnot
- ^ Britanyalı tarihçi , Kasım 1942 ile Temmuz 1944 arasında Auschwitz'teki Yahudilerin hakkında 40'tan fazla kaynak bilgisini izledi ve bunları kullanarak haber raporları gibi 50 farklı dağınık veri oluşturdu.
Vrba ile Wetzler'den önce birçok diğer tutsak Auschwitz'ten kaçmıştı. Polonyalı dahil olmak üzere üç ya da dört kişi 20 Haziran 1942 tarihinde kaçmaya başardı ve kampın içinde yer alan olayları bildirdi. Kendisi de Polonyalı olan Kazimierz Halori 2 Kasım 1942 tarihinde kaçtı. 1942 Aralık ayında Obóz śmierci ("Ölüm kampı") başlıklı bir rapor, Polonya yeraltısının kamptan kaçmaya başarmış bir üyesi Natalia Zarembina tarafından yayınlandı.
10 Aralık 1942 tarihinde Sürgündeki Polonya Hükûmeti Dışişleri Bakanı , henüz kurulma aşamasında bulunan Birleşmiş Milletler'e The Mass Extermination of Jews in German Occupied Poland ("Alman İşgâlindeki Polonya'da Yahudilerin Toplu İmhası") başlıklı bir konuşma verdi. Konuşmaya göre, savaş öncesi Polonya'da var olan 3.130.000 Yahudinin üçte biri zaten ölmüştü.
'e göre, Auschwitz hakkında iki bölümden oluşan bir rapor, Ağustos veya Aralık 1943'te Polonyalı bir ajan kadın tarafından derlendi. Raporun sonucuna göre, "İnsan hayatının bu tür imhası tarihin hiçbir zamanında görülmedi." Raporda gaz odaları, "seçilme" ve kısırlaştırma deneyleri hakkında detaylar yer aldı. 137 bin tutsağın var olduğunu, Birkenau'da günde 10 bin kişiyi yakabilen üç krematoryumun var olduğunu ve Eylül 1942'ye dek 468 bin Yahudinin gazla öldürülmüş olduğunu yazdı; tek bir gün içerisinde 30 bin kişi gazla öldürülmüştü. Rapor önce Londra'daki Office of Strategic Services'e, sonra da 17 Mart 1944 tarihinde ABD Savaş Bakanlığı Askeri İstihbarat'a gönderildi.
- ^ (2016)'a göre: "9 Temmuz'a dek, yani Horthy'nin tehcirleri durdurma emrine uyulmaya sonunda başlandığı gün, Ferenczy, 434.351 Yahudinin 147 tane trende tehcir edilmiş olduğunu bildirdi. Ferenczy'nin rakamı, Veesenmayer'ın Alman Dışişleri Bürosu'na bildirdiği rakamdan biraz düşük. Her iki rakam, 26 Nisan 1944 haftasında Yahudilere özel 'acil' önlemlerin uygulandığı süre boyunca 3., 4. ve 5. Jandarma Alanları'nın güney kısımlardan yerinden edilmiş Yahudileri eksik etmektedir. Macaristan'dan tehcir edilmiş insanların toplam sayısına dair herhangi son bir rapor, iktidarda bulundukları sürece ne Alman ne de Macar Nazi yetkilileri tarafından yayınlandı."
Braham (2011)'a göre: "15 Mayıs'tan 9 Temmuz [1944]'e kadar neredeyse 440.000 Macaristan Yahudisi, çoğu vardıklarından kısa süre sonra katledildikleri Auschwitz-Birkenau'ya tehcir edildi. 9 Temmuz'a, yani Horthy'nin tehcirleri durdurmakla ilgili kararının yürürlüğe girdiği ve Raoul Wallenberg'in kurtarma görevini başlattığı güne dek Macaristan'ın tümü (Budapeşte hariç) judenrein olmuştu."
Kaynakça
- ^ a b Świebocki 2002, 24–42, 169–274.
- ^ Hilberg 2003b, 1213.
- ^ Ritchie, Méabh (22 January 2015). . The Daily Telegraph.
"Rudolf Vrba Memorial Lecture 2014" 3 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., University of British Columbia, 21 March 2014.
- ^ "1944: German Atrocities: In our pages 100, 75 and 50 years ago". International Herald Tribune. 26 Kasım 1944. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ Fleming 2014, 266
- ^ a b Szabó 2011, 87.
- ^ Zimmerman 2015, 181–182.
- ^ Hilberg 2003b, 1212–1213.
- ^ Kárný 1998, 554.
- ^ Kranzler 2000, 104.
- ^ Vrba 2002, 279–282; Braham 2016b, 985, note 69.
- ^ Fleming 2014, 238–246.
- ^ Braham 2016b, 1028–1029.
- ^ Braham 2016a, 774.
- ^ Braham 2011, 45.
Bibliyograyfa
- Braham, Randolph L. (2011). "Hungary: The Controversial Chapter of the Holocaust". Braham, Randolph L.; (Ed.). The Auschwitz Reports and the Holocaust in Hungary. New York: Columbia University Press. ss. 29-49. ISBN .
- Braham, Randolph L. (2016a). The Politics of Genocide: The Holocaust in Hungary. 1. New York: Columbia University Press. ISBN .
- (2016b). The Politics of Genocide: The Holocaust in Hungary. 2. New York: Columbia University Press. ISBN .
- (2014). Auschwitz, the Allies and Censorship of the Holocaust. Cambridge: Cambridge University Press.
- (2003b). The Destruction of the European Jews. III. New Haven and London: Yale University Press.
- (1998) [1994]. "The Vrba and Wetzler Report". ; (Ed.). Anatomy of the Auschwitz Death Camp. Bloomington: Indiana University Press. ss. 553-564.
- (2000). The Man Who Stopped the Trains to Auschwitz: George Mantello, El Salvador, and Switzerland's Finest Hour. Syracuse: Syracuse University Press.
- , (Ed.) (2002). London has been informed ... Reports by Auschwitz Escapees. Oświęcim: Auschwitz-Birkenau State Museum. ISBN .
- Szabó, Zoltán Tibori (2011). "The Auschwitz Reports: Who Got Them, and When?". Braham, Randolph L.; vanden Heuvel, William (Ed.). The Auschwitz Reports and the Holocaust in Hungary. New York: Columbia University Press.
- Vrba, Rudolf (2002) [1963]. I Escaped from Auschwitz. Fort Lee, NJ: Barricade Books. ISBN .
- Zimmerman, Joshua D. (2015). The Polish Underground and the Jews, 1939–1945. New York: Cambridge University Press.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rudolf Rudi Vrba dogum adiyla Walter Rosenberg d 11 Eylul 1924 o 27 Mart 2006 Slovak Yahudisi biyokimyaci 1942 yilinda bir genc iken Alman isgali altindaki Polonya da bulunan Auschwitz toplama kampina tehcir edildi Nisan 1944 te yani Holokost un zirvesinde kamptan kacmasiyla ve orada yer alan toplu cinayetler hakkinda detayli bir raporun yazari olmasiyla bilinir Raporun Isvicre de en tarafindan dagitilmasi Temmuz 1944 te Macaristan daki Yahudilerin toplu olarak tehcir edilmesinin durdurulmasi ve boylece 200 bin kisinin hayatinin kurtarilmasiyla iliskilendirilmistir Savasin ardindan Vrba biyokimya dalinda egitim gordu ve cogunlukla Ingiltere ve Kanada da calisti Rudolf VrbaDogumWalter Rosenberg 11 Eylul 1924 1924 09 11 Topoľcany CekoslovakyaOlum27 Mart 2006 81 yasinda Vancouver KanadaMilliyetCekoslovakyaliVatandaslikBritanya 1966 Kanada 1972 EgitimIng Chem kimya Cek Teknik Universitesi Prag 1949 Dr Tech Sc kimya ve biyoloji Cek Teknik Universitesi Prag 1951 C Sc en 1956 MeslekBritanya Kolumbiyasi Universitesi farmakoloji yardimci profesoruTaninma nedeni en EvlilikGerta Vrbova e 1947 Robin Vrba e 1975 Cocuk lar Dr Helena Vrbova 1952 1982 Zuzana Zuza Vrbova Jackson 1954 2014 Ebeveyn ler Elias Rosenberg Helena Rosenberg nee Grunfeldova Vrba ve kendisiyle beraber kacmis en Macaristan in Alman kuvvetleri tarafindan istila edilmesinden uc hafta sonra ve SS nin Macaristan Yahudilerini kampa tehcir ettirmeye baslamalarindan kisa sure once Auschwitz ten kactilar Iki adam 24 Nisan 1944 te Slovakya ya varinca Yahudi yetkililere anlattiklari bilgiler ornegin Auschwitz e yeni varan insanlarin Almanlarin savunduklari gibi yeniden yerlestirilmekten ziyade gazla oldurulmeleri en olarak bilinen bir belgeye aktarildi en uzun bir ertelemenin ardindan Kasim 1944 te bu raporu yayinladigi zaman New York Herald Tribune gazetesi raporu Bir ABD hukumet ajansinin simdiye kadar yayinladigi en sok edici belge olarak tanimladi Polonyali ve diger kacaklarin daha erken paylastigi raporlarda bulunan bilgileri dogrulamakla beraber tarihci en raporun korkusuz bir detayla aktarilmasinda essiz oldugunu yazdi Rapor farkli hukumetlerin dikkatini cekecek kadar yeterli bir oranda dagitilmadan once haftalar suren bir erteleme soz konusuydu 15 Mayis 1944 tarihinde gunde 12 bin Macaristan Yahudisi Auschwitz e toplu olarak tehcir edilmeye basladi Bunlarin cogu dogrudan gaz odalarina gonderildi Vrba rapor daha yaygin bir sekilde ve daha erken dagitilmis olsa tehcir edilenlerin trenlere binmekten vazgecer ya da en azindan panik olmalariyla tasima sistemlerini bozabildiklerini yasamin sonuna kadar savundu 1944 yili Haziran ve Temmuz aylarinda Vrba Wetzler raporundan kaynaklanan bilgiler basta Isvicre olmak uzere ABD ve Avrupa capindaki farkli gazete ve radyo yayinlarinda ortaya cikmaya basladi bu da dunya liderlerini Macaristan Naibi Miklos Horthy den tehcirleri durdurma yonunde ricalarda bulunmakta harekete gecirdi 2 Temmuz da Amerikali ve Britanyali kuvvetler Budapeste yi bombaladi sonra 6 Temmuz da Horthy kendi hukumdarligini uzatmak maksadiyla tehcirleri durdurma emrinde bulundu O zamana kadar 434 binden fazla Yahudi yani Macaristan in kirsal alanlarinda yasayan Yahudilerin neredeyse tumu 147 trende tehcir edilmisti ancak 200 bin Budapesteli Yahudinin hayati Horthy nin verdigi bu emirle kurtarilmis oldu Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Rudolf Vrba ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Dipnot Britanyali tarihci en Kasim 1942 ile Temmuz 1944 arasinda Auschwitz teki Yahudilerin hakkinda 40 tan fazla kaynak bilgisini izledi ve bunlari kullanarak haber raporlari gibi 50 farkli daginik veri olusturdu Vrba ile Wetzler den once bircok diger tutsak Auschwitz ten kacmisti Polonyali en dahil olmak uzere uc ya da dort kisi 20 Haziran 1942 tarihinde kacmaya basardi ve kampin icinde yer alan olaylari bildirdi Kendisi de Polonyali olan Kazimierz Halori 2 Kasim 1942 tarihinde kacti 1942 Aralik ayinda Oboz smierci Olum kampi baslikli bir rapor Polonya yeraltisinin kamptan kacmaya basarmis bir uyesi Natalia Zarembina tarafindan yayinlandi 10 Aralik 1942 tarihinde Surgundeki Polonya Hukumeti Disisleri Bakani en henuz kurulma asamasinda bulunan Birlesmis Milletler e The Mass Extermination of Jews in German Occupied Poland Alman Isgalindeki Polonya da Yahudilerin Toplu Imhasi baslikli bir konusma verdi Konusmaya gore savas oncesi Polonya da var olan 3 130 000 Yahudinin ucte biri zaten olmustu en e gore Auschwitz hakkinda iki bolumden olusan bir rapor Agustos veya Aralik 1943 te Polonyali bir ajan kadin tarafindan derlendi Raporun sonucuna gore Insan hayatinin bu tur imhasi tarihin hicbir zamaninda gorulmedi Raporda gaz odalari secilme ve kisirlastirma deneyleri hakkinda detaylar yer aldi 137 bin tutsagin var oldugunu Birkenau da gunde 10 bin kisiyi yakabilen uc krematoryumun var oldugunu ve Eylul 1942 ye dek 468 bin Yahudinin gazla oldurulmus oldugunu yazdi tek bir gun icerisinde 30 bin kisi gazla oldurulmustu Rapor once Londra daki Office of Strategic Services e sonra da 17 Mart 1944 tarihinde ABD Savas Bakanligi Askeri Istihbarat a gonderildi en 2016 a gore 9 Temmuz a dek yani Horthy nin tehcirleri durdurma emrine uyulmaya sonunda baslandigi gun Ferenczy 434 351 Yahudinin 147 tane trende tehcir edilmis oldugunu bildirdi Ferenczy nin rakami Veesenmayer in Alman Disisleri Burosu na bildirdigi rakamdan biraz dusuk Her iki rakam 26 Nisan 1944 haftasinda Yahudilere ozel acil onlemlerin uygulandigi sure boyunca 3 4 ve 5 Jandarma Alanlari nin guney kisimlardan yerinden edilmis Yahudileri eksik etmektedir Macaristan dan tehcir edilmis insanlarin toplam sayisina dair herhangi son bir rapor iktidarda bulunduklari surece ne Alman ne de Macar Nazi yetkilileri tarafindan yayinlandi Braham 2011 a gore 15 Mayis tan 9 Temmuz 1944 e kadar neredeyse 440 000 Macaristan Yahudisi cogu vardiklarindan kisa sure sonra katledildikleri Auschwitz Birkenau ya tehcir edildi 9 Temmuz a yani Horthy nin tehcirleri durdurmakla ilgili kararinin yururluge girdigi ve Raoul Wallenberg in kurtarma gorevini baslattigi gune dek Macaristan in tumu Budapeste haric judenrein olmustu Kaynakca a b Swiebocki 2002 24 42 169 274 Hilberg 2003b 1213 Ritchie Meabh 22 January 2015 The Daily Telegraph Rudolf Vrba Memorial Lecture 2014 3 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of British Columbia 21 March 2014 1944 German Atrocities In our pages 100 75 and 50 years ago International Herald Tribune 26 Kasim 1944 13 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2022 Fleming 2014 266 a b Szabo 2011 87 Zimmerman 2015 181 182 Hilberg 2003b 1212 1213 Karny 1998 554 Kranzler 2000 104 Vrba 2002 279 282 Braham 2016b 985 note 69 Fleming 2014 238 246 Braham 2016b 1028 1029 Braham 2016a 774 Braham 2011 45 BibliyograyfaBraham Randolph L 2011 Hungary The Controversial Chapter of the Holocaust Braham Randolph L Ed The Auschwitz Reports and the Holocaust in Hungary New York Columbia University Press ss 29 49 ISBN 978 0880336888 Braham Randolph L 2016a The Politics of Genocide The Holocaust in Hungary 1 New York Columbia University Press ISBN 978 0880337113 2016b The Politics of Genocide The Holocaust in Hungary 2 New York Columbia University Press ISBN 978 0880337113 2014 Auschwitz the Allies and Censorship of the Holocaust Cambridge Cambridge University Press 2003b The Destruction of the European Jews III New Haven and London Yale University Press 1998 1994 The Vrba and Wetzler Report Ed Anatomy of the Auschwitz Death Camp Bloomington Indiana University Press ss 553 564 2000 The Man Who Stopped the Trains to Auschwitz George Mantello El Salvador and Switzerland s Finest Hour Syracuse Syracuse University Press Ed 2002 London has been informed Reports by Auschwitz Escapees Oswiecim Auschwitz Birkenau State Museum ISBN 83 88526 20 0 Szabo Zoltan Tibori 2011 The Auschwitz Reports Who Got Them and When Braham Randolph L vanden Heuvel William Ed The Auschwitz Reports and the Holocaust in Hungary New York Columbia University Press Vrba Rudolf 2002 1963 I Escaped from Auschwitz Fort Lee NJ Barricade Books ISBN 9 78 1569 802328 Zimmerman Joshua D 2015 The Polish Underground and the Jews 1939 1945 New York Cambridge University Press