Süper bilgisayar basit olarak; yoğun paralel işlemciler, yüksek başarımlı vektör işlemciler ve öbek bilgisayarların oluşturduğu sistem (her bileşen olmak zorunda değil) olarak tanımlanabilir. Süper bilgisayarlar bilimde, deney ve hesaplamayı birleştiren hesaplamalı bilim gibi yeni metodolojilerin oluşmasını sağlamıştır. Günümüzde süper bilgisayarlar saniyede yüzlerce trilyon işlem yapar hale gelmiştir. Örneğin, dünyanın en hızlı süper bilgisayarı saniyede 136,8 trilyon kalıcı işlemle Amerika'da Lawrance Livermore National Laboratuvary isimli ulusal laburatuarın kullanımındadır (teorik sınır bu rakamın üzerinde olup adı geçen makine için saniyede 183,5 trilyon işlemdir) Süper bilgisayarlar ilk defa 1960'larda (Seymour Cray) tarafından Control Data Corporation'da tasarlandı.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlrTDJRekwwbENUVjlDYkhWbFgwZGxibVZmVUY5emRYQmxjbU52YlhCMWRHVnlMbXB3Wnk4ek1EQndlQzFKUWsxZlFteDFaVjlIWlc1bFgxQmZjM1Z3WlhKamIyMXdkWFJsY2k1cWNHYz0uanBn.jpg)
Tarihçe
1950'li yılların başında, bir bilgisayar eş zamanlı olarak birden fazla program çalıştıramıyordu. Her kullanıcı, bilgisayarı yalnız bir kere kullanma hakkına sahipti ve kendisine ayrılmış belirli bir sürede kullanacağı program ve delikli kâğıttan kartlar ile bir bant şeritle birlikte bilgisayarı kullanması gerekiyordu. Program makinaya yüklenir ve program sonlandırılana veya çökene kadar çalışacak şekilde ayarlanırdı. Programların hata denetimi makinanın önündeki elektrik şalterleri ve panel ışıklarıyla yapılırdı.
Günümüzde, süper bilgisayarlar genellikle özel olarak Cray, IBM gibi geleneksel firmalar tarafından üretilmektedir. 2013 Haziran'dan beri, Çin'de bulunan (Tianhe-2) adlı süper bilgisayar dünyadaki en hızlı süper bilgisayardır. Bu bilgisayar 3 milyon 120 bin çekirdeğe sahip olup saniyede 33.86 katrilyon işlem yapabilmektedir. Bunun için 17.808 kW elektrik gücüne ihtiyaç duymaktadır.
Türkiye'nin ilk süper bilgisayarı İstanbul Teknik Üniversitesi'nde bulunmaktadır.
Kullanım Alanı ve Mainframe ile arasındaki Fark
Büyük bilimsel çalışmalarda, nükleer enerji araştırmalarında, hareketli animasyonlarda, akışkanların karakteristiklerini hesaplamada ve meteoroloji gibi alanlarda gereken hesaplamalar için kullanılır. Mainframe ile arasındaki fark süper bilgisayarlar işlemci gücüne dayalı tek bir çalışmaya has iken mainframe çoklu kullanıcı yapıya sahiptir.
Yazılım ve donanım mimarileri
Yalnızca süper bilgisayarlarda kullanılmak üzere bazı teknolojiler geliştirilmiştir. Vektör işleme, sıvı soğutma, nonuniform bellek erişimi, paralel dosya sistemleri bu teknolojilerden bazılarıdır.
İşletim sistemi
Süper bilgisayarlarda en çok kullanılan işletim sistemi Linux'tur. 1980'lerin ortalarına kadar, süper bilgisayarlar genellikle komut kümesi uyumluluğunu ve şifre taşınılabilirliğini performansı için göz ardı etti. Birçok parça için, süper bilgisayarlar bu zamana kadar çok farklı işletim sistemlerine sahipti. Cray-1 genel olarak bilinmeyen en az 6 farklı özel işletim sistemine sahipti. Benzer şekilde, farklı ve uyumsuz vektörleştirme ve paralelleştirme derleyicileri Fortran için de mevcuttu. Bu eğilim bilgisayar sistemlerinin benimsenmesi ve Cray-1 ve Cray X-MP arasındaki ilk komut kümesi uyumluluğu olmasaydı Cray's Unicos veya Linux gibi ETA-10 ile devam edecekti.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh3THpCa0wwOXdaWEpoZEdsdVoxOXplWE4wWlcxelgzVnpaV1JmYjI1ZmRHOXdYelV3TUY5emRYQmxjbU52YlhCMWRHVnljeTV6ZG1jdk5EQXdjSGd0VDNCbGNtRjBhVzVuWDNONWMzUmxiWE5mZFhObFpGOXZibDkwYjNCZk5UQXdYM04xY0dWeVkyOXRjSFYwWlhKekxuTjJaeTV3Ym1jPS5wbmc=.png)
En hızlı süper bilgisayar sistemi
2021 yılından itibaren RIKENde bulunan itibaren ARM mimarili Japon , Amerikan (Summiti) geçerek (TOP500) listesinde birinciliği almıştır. 150.000'i aşkın işlemciye sahiptir ve 28,3 MW'lık bir güç tüketimine sahiptir. Projenin yaklaşık maliyeti 1 milyar amerikan dolarıdır.
Günümüzdeki Süper Bilgisayarlar
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlqTDJNM0wxSnZZV1J5ZFc1dVpYSmZjM1Z3WlhKamIyMXdkWFJsY2w5SWFWSmxjeTVxY0djdk16QXdjSGd0VW05aFpISjFibTVsY2w5emRYQmxjbU52YlhCMWRHVnlYMGhwVW1WekxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbUwxQnliMk5sYzNOdmNsOW1ZVzFwYkdsbGMxOXBibDlVVDFBMU1EQmZjM1Z3WlhKamIyMXdkWFJsY25NdWMzWm5Mek13TUhCNExWQnliMk5sYzNOdmNsOW1ZVzFwYkdsbGMxOXBibDlVVDFBMU1EQmZjM1Z3WlhKamIyMXdkWFJsY25NdWMzWm5MbkJ1Wnc9PS5wbmc=.png)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTloTDJFM0wwSnNkV1ZIWlc1bFRGOWpZV0pwYm1WMExtcHdaeTh5TWpCd2VDMUNiSFZsUjJWdVpVeGZZMkZpYVc1bGRDNXFjR2M9LmpwZw==.jpg)
Yıl | Süper bilgisayar | En yüksek hız (Rmax) | Yer |
---|---|---|---|
1938 | 1 OPS | Konrad Zuse, Berlin, Almanya | |
1941 | Zuse | 20 OPS | Konrad Zuse, Berlin, Almanya |
1943 | 5 kOPS | , Bletchley Park, UK | |
1944 | 25 kOPS | , Bletchley Park, UK | |
1946 | 50 kOPS | , Bletchley Park, UK | |
1946 | UPenn ENIAC (before 1948+ modifications) | 5 kOPS | , Maryland, ABD |
1954 | IBM | 67 kOPS | (Department of Defense) , , Virginia, ABD |
1956 | MIT | 83 kOPS | Massachusetts Inst. of Technology, Lexington, Massachusetts, ABD |
1958 | IBM | 400 kOPS | 25 U.S. Air Force sites across the and 1 site in Kanada (52 computers) |
1960 | 250 kFLOPS | (AEC) (Lawrence Livermore National Laboratory), Kaliforniya, ABD | |
1961 | 1.2 MFLOPS | , New Mexico, ABD | |
1964 | 3 MFLOPS | (AEC-Lawrence Livermore National Laboratory), Kaliforniya, ABD | |
1969 | 36 MFLOPS | ||
1974 | 100 MFLOPS | ||
1975 | 150 MFLOPS | , Kaliforniya, ABD | |
1976 | 250 MFLOPS | (ERDA) , New Mexico, ABD (80+ sold worldwide) | |
1981 | 400 MFLOPS | (~40 systems worldwide) | |
1983 | /4 | 941 MFLOPS | U.S. Department of Energy (DoE) ; (Lawrence Livermore National Laboratory); ; Boeing |
1984 | 2.4 GFLOPS | , Moskova, USSR | |
1985 | /8 | 3.9 GFLOPS | (DoE-Lawrence Livermore National Laboratory), Kaliforniya, ABD |
1989 | -G/8 | 10.3 GFLOPS | , Florida, ABD |
1990 | SX-3/44R | 23.2 GFLOPS | Fuchu Plant, , Japonya |
1993 | -5/1024 | 59.7 GFLOPS | ; (National Security Agency) |
Fujitsu | 124.50 GFLOPS | , Tokyo, Japonya | |
Intel XP/S 140 | 143.40 GFLOPS | , New Mexico, ABD | |
1994 | Fujitsu | 170.40 GFLOPS | , Tokyo, Japonya |
1996 | SR2201/1024 | 220.4 GFLOPS | (University of Tokyo), Japonya |
/Tsukuba CP-PACS/2048 | 368.2 GFLOPS | , , Tsukuba, Japonya | |
1997 | Intel /9152 | 1.338 TFLOPS | , New Mexico, ABD |
1999 | Intel /9632 | 2.3796 TFLOPS | |
2000 | IBM | 7.226 TFLOPS | (DoE-Lawrence Livermore National Laboratory), Kaliforniya, ABD |
2002 | 35.86 TFLOPS | , Yokohama, Japonya | |
2004 | IBM Blue Gene/L | 70.72 TFLOPS | DoE/IBM Rochester, Minnesota, ABD |
2005 | 136.8 TFLOPS | DoE/, (Lawrence Livermore National Laboratory), Kaliforniya, ABD | |
280.6 TFLOPS | |||
2007 | 478.2 TFLOPS | ||
2008 | IBM (Roadrunner) | 1.026 PFLOPS | , New Mexico, ABD |
1.105 PFLOPS | |||
2009 | 1.759 PFLOPS | (DoE-Oak Ridge National Laboratory), Tennessee, ABD | |
2010 | Tianjin - 1A | 2.566 TFLOPS | National Supercomputing Center, Tianjin, China |
2011 | K Computer | 10.510 TFLOPS | RIKEN Advanced Institute for Computational Science (AICS), Japan |
2012 | (Titan) | 17.590 TFLOPS | DOE/SC/Oak Ridge National Laboratory, United States |
2013 | Tianhe-2 | 33.862 TFLOPS | National Super Computer Center, Guangzhou, China |
2014 | Tianhe-2 | 33.862 TFLOPS | National Super Computer Center, Guangzhou, China |
Türkiye'de süper bilgisayarlar
Türkiye'de bu alanda İTÜ (UYBHM) ve Harran Üniversitesi HarranHPC 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . tarafından çalışmalar yapmaktadır. Ulusal Yüksek Başarımlı Hesaplama Merkezi Projesi’nde yer alan süper bilgisayarlar, birçok işlemciden oluşmakta ve saniyede trilyonlarca işlem yapabilmektedir. Kamu kaynakları (DPT) ile gerçekleştirilen bu projeler sayesinde, akademik ve endüstriyel araştırmalara hesaplama gücü sunmanın ötesinde bu alanda uzman insan kaynağı ve bilgi birikiminin sağlanması, yüksek başarımlı bilişim uygulamaları için bir sinerji merkezi oluşturulması sağlanmaktadır.
İTÜ (UYBHM)'nin de katkısı ile TÜBİTAK ULAKBİM bünyesinde adlı bir süper bilgisayar girişimi daha başlatılmıştır.
Ayrıca bakınız
- (İTÜ Ulusal Yüksek Başarımlı Hesaplama Merkezi)
- HarranHPC Harran Üniversitesi Yüksek Başarımlı Hesaplama Merkezi 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bilgisayar
- Kişisel bilgisayar
- Linux
Dış bağlantılar
- En hızlı 500 süper bilgisayar12 Aralık 1998 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ . 15 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2018.
- ^ . 14 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2014.
- ^ . 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2010.
- ^ "NOVEMBER 2020". 2020. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından .
- ^ . 15 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2010.
Wikimedia Commons'ta Süper bilgisayar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar