Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sami Paşazade Sezai (Osmanlı Türkçesi: سامی پاشازاده سزائی) (d. 1859, İstanbul - ö. 26 Nisan 1936, İstanbul), Türk gerçekçi öykücü, romancı. Türk edebiyatının ilk gerçekçi romanlarından birisi olma özelliğiyle edebiyat tarihinde büyük önem taşıyan Sergüzeşt adlı romanın yazarıdır. 1892'de yazdığı Küçük Şeyler ile Türk edebiyatında modern öykücülüğün kurucularındandır.
Sami Paşazade Sezai | |
|---|---|
 Samipaşazade Sezai Bey | |
| Doğum | 1859 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Nisan 1936 (77 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Meslek | Siyasetçi, diplomat, yazar |
| Dönem | 1879-1923 |
Yaşamı
1859 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Tanzimat devrinin ileri gelen isimlerinden, Osmanlı Devleti’nin ilk Maarif Nazırı (eğitim bakanı) Abdurrahman Sami Paşa ile Paşa’nın ikinci eşi olan Gürcü asıllı Dilârâyiş Hanım’ın oğludur.
Sultan III. Ahmed devrinde Osmanlı ordusu ile Mora’ya gitmiş ve orada Tripoliçe’de tekke kurmuş bir aileye mensuptur. Büyük babası Halvetî tekkesi şeyhlerinden Ahmed Necib Efendi, babası ise Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk Maarif Nazırı (eğitim bakanı) olan Abdurrahman Sami Paşa’dır. Annesi Gülârâyiş Hanım, Kafkasya’dan kaçırılmış bir Gürcü kızıdır. Kardeşi Hazîne-i Evrâk mecmuasının kurucularından Samipaşazade Abdülbaki’dir. Mora İsyanı sırasında, isyanın bastırılmasında görev alan babası adada rehin kalan ailesini kurtardıktan sonra Mısır’a iltica eder ve Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın hizmetine girer. Mehmed Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa’nın ölümünden sonra hidiv olan Abbas Paşa ile anlaşamayınca 1849’da Mısır’dan ayrılmak zorunda kalan Abdurrahman Sami Paşa, kalabalık ailesiyle birlikte İstanbul’a gider ve Osmanlı Devleti’nin hizmetine girerek Rumeli müfettişliği, Trabzon, Vidin, Edirne ve Girit valilikleriyle Maarif nazırlığı, Meclis-i Vala, Meclis-i Aliyye ve Meclis-i Ayan üyelikleri gibi önemli görevlerde bulunur.
Samipaşazade Sezai, babasının İstanbul Fatih’in, Taşkasap semtinde bulunan konağında doğdu. Bir mahalleyi andıran bu konak, aynı zamanda Ziya Paşa, Ahmed Vefik Paşa, Ali Suâvi, Osman Nevres, Yenişehirli Avni Bey ve Üsküdarlı Hakkı Bey gibi devrin önemli fikir adamı ve edebiyatçılarının eğitim gördüğü bir kültür merkezi hüviyetindedir.
Babasının Taşkasap’taki konağında özel öğrenim gördü. Konaktaki eğitim yıllarında Farsça, Arapça, Fransızca, Almanca; daha sonra Londra’da görev yaptığı yıllarda İngilizce öğrendi. Yirmi yaşına kadar resmi bir görev almayıp, edebiyat konusundaki bilgilerini artırmayı tercih etti. “Maarif” başlıklı ilk yazısı 1874 yılında “Kamer” adlı gazetede yayımlandı 3 perdelik bir piyes olan “Şir” isimli ilk eseri 1879’da yayımlandı.
1880'de, ağabeyi Abdüllatif Suphi Paşa’nın başında olduğu Evkaf Nezareti Mektubi Kalemi’ne memur oldu. Babasının ölümünden sonra da Londra elçiliği ikinci kâtipliğine atandı. Orada kaldığı dört yıl boyunca İngiliz ve Fransız edebiyatlarını yakından izledi. 1885’te elçilik görevlerinin şapka giymesi yasağına uymadığı için elçilik kadrosu azledildiğinde İstanbul'a döndü. 1885-1901 arasında İstanbul’da yaşadı ve edebi açıdan verimli bir dönem geçirdi.
Abdülhak Hamit ve Recaizade Ekrem ile yakın dost oldu. 17-18 yaşlarında iken tanıştığı Namık Kemal ile sürekli mektuplaştı. Diğer Tanzimat yazarları gibi çok sayıda eser vermedi; bir roman, iki küçük hikâye kitabı, hatıra ve seyahat yazıları yazdı. 1888’de bir paşazade ile cariyenin aşk öyküsünü anlattığı Sergüzeşt adlı romanı yayımlayarak Şemseddin Sami, Namık Kemal ve Ahmet Mithat Efendi'den sonra Türk edebiyatının ilk romancıları arasına girdi. Alphonse Daudet'den “Jak” romanını Türkçeye çevirdi. 1891’de hikâyelerini “Küçük Şeyler” adlı kitapta topladı. 1897'de İkdam Gazetesi'nde makaleler ve hikâyeler yazdı. Bazı makale ve hikâyelerini “Rumuzü'l-Edeb” (1898) adlı kitapta topladı.
Sergüzeşt romanı yüzünden göz hapsine alındığını düşünerek bundan kurtulmak için 1901’de Paris'e gitti ve 1908'de Meşrutiyet'in ilanına kadar da orada kaldı. Yurtdışına kaçışını Servet-i Fünûn dergisinde yayımlanan “1901‘e Ait Bir Hatıra” başlıklı yazısında anlattı. Paris’te Jön Türkler’le tanıştı; İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı ve cemiyet içinde saygın bir yere geldi. Cemiyetin 15 Şubat 1902’de yayın hayatına başlayan "Şüra-ı Ümmet" adlı yayın organında Osmanlı Devleti politikalarını ve rejimini eleştiren yazılar yayımladı. Paris yıllarını “1901’den İtibaren Paris’te Geçen Seneler”, “Paris Hatıratından”, “Paris’te Yedi Sene” adlı yazılarında anlattı.
II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine İstanbul'a döndü ve Madrid elçisi olarak görevlendirildi. I. Dünya Savaşı başlayınca Madrid'den İsviçre'ye geçti, savaşın sonuna kadar burada kaldı. İspanya yıllarını “Gırnata ve El-Mescidü’l Camia: Elhamra” adlı iki yazıda, İsviçre’de geçirdiği zamanı “İsviçre Hatıratı” başlıklı yazılarında anlattı.
Mütareke devrinde 1921 yılında yaş haddi dolmadan hükûmet tarafından emekliye sevkedildi ve İstanbul'a döndü.
Son yıllarını Kadıköy‘ün semtindeki evinde geçirdi. Çok sevdiği yeğeni İclal'in ölümü üzerine yazdığı mensur bir mersiye ile daha bazı nesir ve hatıralarını 1924’te yayımladığı “İclal” isimli kitapta topladı.
1927'de kendisine Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kararıyla "Hidamat-ı Vataniyye" tertibinden maaş bağlandı. 26 Nisan 1936 tarihinde İstanbul'da zatürreden öldü. Cenazesi, Göksu’daki aile mezarlığına, yeğeni İclal’in yanına defnedildi.
Zeynep Kerman kendisinin tüm eserlerini üç cilt halinde topladı.
Edebi kişiliği
İlk eserini Namık Kemal etkisinde yazdığı “Şir” adlı eseri ile tiyatro oyunu alanında veren sanatçı; roman, hikâye, hatıra, sohbet, makale ve şiir ile üne kavuştu.
Tek romanı olan Sergüzeşt, bütünüyle esaret konusunu işleyen ilk roman olarak Türk edebiyatında yer aldı; cariyelik ve kölelik siteminin eleştirildiği roman, onun en ünlü eseri oldu. Besim Ömer Paşa tarafından Fransızcaya çevrildi.
Romanının getirdiği ünle hikâyeci yönü gölgede kalmış olsa da hikâyecilik yönü çok güçlü bir yazardı. Küçük olayları konu alan hikâyeleri ile kısa hikâye türünü, Türk edebiyatına soktu. Tanzimat döneminin en genç yazarı olan sanatçı, “Küçük Şeyler” adlı kitabı ile Servet-i Fünûn yazarlarını etkiledi. Namık Kemal’in etkisiyle birçok hikâyesinin dilini süsledi, uzun cümleler kullandı. Yazılarında romantizm ile realizmi birleştirdi. “Sanat için sanat” anlayışıyla eserler verdi. Konularını her zaman yerli hayattan seçti.
Eserleri
Roman
- Sergüzeşt (1889)
Hikaye
- Küçük Şeyler (1892)
- Müdafaa-i Zulüm
Oyun
- Şir (arslan, 1879)
- Mantemeden
Sohbet-Eleştiri-Anı
- Rumuzu’l- Edeb (1900)
- İclal (1923)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kahraman, Alim (1998). (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. Cilt Cilt 17. ss. s. 495. 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017.
- ^ Törenek, Mehmet. "Hikâyeciliğime Düşen Cemre: Küçük Şeyler" (PDF). 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017.
- ^ Ömer, Ayhan. (PDF). 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017.
- ^ A. Ferhan Oğuzkan, Sami Paşazade Sezai 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Varlik Yayinevi, 1954, p. 3.
- ^ Ali İhsan Kolcu, Tanzimat edebiyatı, 2. cilt 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Salkımsöğüt Yayınları, 2007, p. 205.
- ^ Türk ansiklopedisi, Türk ansiklopedisi, 28. cilt 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Millî Eğitim Basımevi, 1980, p. 492.
- ^ Turk Klasikleri, Turk Klasikleri, 33. sayı 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., California Üniversitesi, 2010, p. 3.
- ^ Öztürk, Yakup. "Bir edebiyat ustası: Zeynep Kerman". Yeni Şafak. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;yakupisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sami Pasazade Sezai Osmanli Turkcesi سامی پاشازاده سزائی d 1859 Istanbul o 26 Nisan 1936 Istanbul Turk gercekci oykucu romanci Turk edebiyatinin ilk gercekci romanlarindan birisi olma ozelligiyle edebiyat tarihinde buyuk onem tasiyan Serguzest adli romanin yazaridir 1892 de yazdigi Kucuk Seyler ile Turk edebiyatinda modern oykuculugun kurucularindandir Sami Pasazade SezaiSamipasazade Sezai BeyDogum1859 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum26 Nisan 1936 77 yasinda Istanbul TurkiyeMeslekSiyasetci diplomat yazarDonem1879 1923YasamiSamipasazade Sezai 1910 1859 yilinda Istanbul da dunyaya geldi Tanzimat devrinin ileri gelen isimlerinden Osmanli Devleti nin ilk Maarif Naziri egitim bakani Abdurrahman Sami Pasa ile Pasa nin ikinci esi olan Gurcu asilli Dilarayis Hanim in ogludur Sultan III Ahmed devrinde Osmanli ordusu ile Mora ya gitmis ve orada Tripolice de tekke kurmus bir aileye mensuptur Buyuk babasi Halveti tekkesi seyhlerinden Ahmed Necib Efendi babasi ise Osmanli Imparatorlugu nun ilk Maarif Naziri egitim bakani olan Abdurrahman Sami Pasa dir Annesi Gularayis Hanim Kafkasya dan kacirilmis bir Gurcu kizidir Kardesi Hazine i Evrak mecmuasinin kurucularindan Samipasazade Abdulbaki dir Mora Isyani sirasinda isyanin bastirilmasinda gorev alan babasi adada rehin kalan ailesini kurtardiktan sonra Misir a iltica eder ve Kavalali Mehmed Ali Pasa nin hizmetine girer Mehmed Ali Pasa nin oglu Ibrahim Pasa nin olumunden sonra hidiv olan Abbas Pasa ile anlasamayinca 1849 da Misir dan ayrilmak zorunda kalan Abdurrahman Sami Pasa kalabalik ailesiyle birlikte Istanbul a gider ve Osmanli Devleti nin hizmetine girerek Rumeli mufettisligi Trabzon Vidin Edirne ve Girit valilikleriyle Maarif nazirligi Meclis i Vala Meclis i Aliyye ve Meclis i Ayan uyelikleri gibi onemli gorevlerde bulunur Samipasazade Sezai babasinin Istanbul Fatih in Taskasap semtinde bulunan konaginda dogdu Bir mahalleyi andiran bu konak ayni zamanda Ziya Pasa Ahmed Vefik Pasa Ali Suavi Osman Nevres Yenisehirli Avni Bey ve Uskudarli Hakki Bey gibi devrin onemli fikir adami ve edebiyatcilarinin egitim gordugu bir kultur merkezi huviyetindedir Babasinin Taskasap taki konaginda ozel ogrenim gordu Konaktaki egitim yillarinda Farsca Arapca Fransizca Almanca daha sonra Londra da gorev yaptigi yillarda Ingilizce ogrendi Yirmi yasina kadar resmi bir gorev almayip edebiyat konusundaki bilgilerini artirmayi tercih etti Maarif baslikli ilk yazisi 1874 yilinda Kamer adli gazetede yayimlandi 3 perdelik bir piyes olan Sir isimli ilk eseri 1879 da yayimlandi Samipasazade Sezai II Mesrutiyet in ilani icin calisma duzenleyen siyasal grup ile bir arada 1909 1880 de agabeyi Abdullatif Suphi Pasa nin basinda oldugu Evkaf Nezareti Mektubi Kalemi ne memur oldu Babasinin olumunden sonra da Londra elciligi ikinci katipligine atandi Orada kaldigi dort yil boyunca Ingiliz ve Fransiz edebiyatlarini yakindan izledi 1885 te elcilik gorevlerinin sapka giymesi yasagina uymadigi icin elcilik kadrosu azledildiginde Istanbul a dondu 1885 1901 arasinda Istanbul da yasadi ve edebi acidan verimli bir donem gecirdi Abdulhak Hamit ve Recaizade Ekrem ile yakin dost oldu 17 18 yaslarinda iken tanistigi Namik Kemal ile surekli mektuplasti Diger Tanzimat yazarlari gibi cok sayida eser vermedi bir roman iki kucuk hikaye kitabi hatira ve seyahat yazilari yazdi 1888 de bir pasazade ile cariyenin ask oykusunu anlattigi Serguzest adli romani yayimlayarak Semseddin Sami Namik Kemal ve Ahmet Mithat Efendi den sonra Turk edebiyatinin ilk romancilari arasina girdi Alphonse Daudet den Jak romanini Turkceye cevirdi 1891 de hikayelerini Kucuk Seyler adli kitapta topladi 1897 de Ikdam Gazetesi nde makaleler ve hikayeler yazdi Bazi makale ve hikayelerini Rumuzu l Edeb 1898 adli kitapta topladi Serguzest romani yuzunden goz hapsine alindigini dusunerek bundan kurtulmak icin 1901 de Paris e gitti ve 1908 de Mesrutiyet in ilanina kadar da orada kaldi Yurtdisina kacisini Servet i Funun dergisinde yayimlanan 1901 e Ait Bir Hatira baslikli yazisinda anlatti Paris te Jon Turkler le tanisti Ittihat ve Terakki Cemiyeti ne katildi ve cemiyet icinde saygin bir yere geldi Cemiyetin 15 Subat 1902 de yayin hayatina baslayan Sura i Ummet adli yayin organinda Osmanli Devleti politikalarini ve rejimini elestiren yazilar yayimladi Paris yillarini 1901 den Itibaren Paris te Gecen Seneler Paris Hatiratindan Paris te Yedi Sene adli yazilarinda anlatti II Mesrutiyet in ilani uzerine Istanbul a dondu ve Madrid elcisi olarak gorevlendirildi I Dunya Savasi baslayinca Madrid den Isvicre ye gecti savasin sonuna kadar burada kaldi Ispanya yillarini Girnata ve El Mescidu l Camia Elhamra adli iki yazida Isvicre de gecirdigi zamani Isvicre Hatirati baslikli yazilarinda anlatti Mutareke devrinde 1921 yilinda yas haddi dolmadan hukumet tarafindan emekliye sevkedildi ve Istanbul a dondu Son yillarini Kadikoy un semtindeki evinde gecirdi Cok sevdigi yegeni Iclal in olumu uzerine yazdigi mensur bir mersiye ile daha bazi nesir ve hatiralarini 1924 te yayimladigi Iclal isimli kitapta topladi 1927 de kendisine Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin karariyla Hidamat i Vataniyye tertibinden maas baglandi 26 Nisan 1936 tarihinde Istanbul da zaturreden oldu Cenazesi Goksu daki aile mezarligina yegeni Iclal in yanina defnedildi Zeynep Kerman kendisinin tum eserlerini uc cilt halinde topladi Edebi kisiligiIlk eserini Namik Kemal etkisinde yazdigi Sir adli eseri ile tiyatro oyunu alaninda veren sanatci roman hikaye hatira sohbet makale ve siir ile une kavustu Tek romani olan Serguzest butunuyle esaret konusunu isleyen ilk roman olarak Turk edebiyatinda yer aldi cariyelik ve kolelik siteminin elestirildigi roman onun en unlu eseri oldu Besim Omer Pasa tarafindan Fransizcaya cevrildi Romaninin getirdigi unle hikayeci yonu golgede kalmis olsa da hikayecilik yonu cok guclu bir yazardi Kucuk olaylari konu alan hikayeleri ile kisa hikaye turunu Turk edebiyatina soktu Tanzimat doneminin en genc yazari olan sanatci Kucuk Seyler adli kitabi ile Servet i Funun yazarlarini etkiledi Namik Kemal in etkisiyle bircok hikayesinin dilini susledi uzun cumleler kullandi Yazilarinda romantizm ile realizmi birlestirdi Sanat icin sanat anlayisiyla eserler verdi Konularini her zaman yerli hayattan secti EserleriRoman Serguzest 1889 Hikaye Kucuk Seyler 1892 Mudafaa i ZulumOyun Sir arslan 1879 MantemedenSohbet Elestiri Ani Rumuzu l Edeb 1900 Iclal 1923 Ayrica bakinizMEB 100 Turk EdebiyatcisiKaynakca Kahraman Alim 1998 PDF TDV Islam Ansiklopedisi Cilt Cilt 17 ss s 495 11 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2017 Torenek Mehmet Hikayeciligime Dusen Cemre Kucuk Seyler PDF 21 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Mayis 2017 Omer Ayhan PDF 25 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2017 A Ferhan Oguzkan Sami Pasazade Sezai 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Varlik Yayinevi 1954 p 3 Ali Ihsan Kolcu Tanzimat edebiyati 2 cilt 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Salkimsogut Yayinlari 2007 p 205 Turk ansiklopedisi Turk ansiklopedisi 28 cilt 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milli Egitim Basimevi 1980 p 492 Turk Klasikleri Turk Klasikleri 33 sayi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde California Universitesi 2010 p 3 Ozturk Yakup Bir edebiyat ustasi Zeynep Kerman Yeni Safak 29 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ocak 2018 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi yakup isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme