Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sapienza Deniz Muharebesi, Zonchio Deniz Muharebesi, Birinci İnebahtı Deniz Muharebesi ya da Burak Reis Adası Deniz Savaşı olarak da bilinmektedir. Bu deniz savaşı 1499 yılında dört ayrı günde (12 Ağustos, 20 Ağustos, 22 Ağustos ve 25 Ağustos) Sultan II. Bayezid saltanat yıllarında Kaptan-ı Derya Küçük Davut Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ile Kaptan-General Antonio Grimani komutasındaki Venedik arasında yapılan bir deniz savaşıdır. Osmanlı donanmasının büyük bir taktik ve stratejik zaferi ile sona eren bir deniz savaşıdır. Tarihte ilk defa gemilerde top kullanılan ilk savaştır.
| Sapienza Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Venedik savaşı 1499-1500 | |||||||
 Bilinmeyen Venedik sanatçısı, British Museum | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Venedik Cumhuriyeti |  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Antonio Grimani | Küçük Davut Paşa Kemal Reis | ||||||
| Güçler | |||||||
| 47 kadırga 17 golyat yaklaşık 100 küçük gemi | 67 kadırga 20 golyat yaklaşık 200 küçük gemi | ||||||
Tarafların güçleri
Osmanlı donanması 67si kadırga (ki bunların çoğu hem yelkenli hem de kürekli 'göke/ göge/kuka' tipte idi) ve 20 adet Haliçte yeni geliştirilen üç direkli yelkenli kalyon olmak üzere irili ufaklı 260 parça gemiden oluşmuştu. Kemal Reis ve Burak Reis kendi gökeleri ile bu donanmaya katılmışlardı. Bu donanma 63 bin bindirilmiş deniz piyadesi (azap?) de ihtiva etmekte idi. Venedik donanması ise 170 parça gemiden oluşuyordu.
Gelişmesi
Sapienza Deniz Savaşı 4 ayrı günde (12, 20, 22 ve 25 Ağustos'ta) iki donanmanin gemilerinin karşılıklı yakın savaşa girmeleri şeklinde gelişti. Venedik kaynaklarına göre (Malipiero, Gravius) her ayrı günde yapılan karşılıklı savaşta Venedik gemileri büyük cesaretle Osmanlı gemilerine saldırmışlar ve gemiler arası yekyek yakın savaşa geçmişlerdi. Bu yakın gemi savaşlarında bazı Venedikli kaptanlar büyük kahramanlık göstermişlerdi. Malipiero, gönüllü olarak savaşa iştirak eden Korfu adası valisi Andrea Loredan'ı, gemisiyle Türk donanma hattına tek başına hücuma geçen ve iki saat boyunca devamlı savaş yapıp ortalığı karmakarışık eden Vicenzo Polani'yi ve Alvise Mercello'yu örnek kahraman kaptanlar olarak isimlendirmektedir. Malipiero'ya göre Marcello
"bütün Türk gemilerini esir alabilecek secadet göstermisti. Ama İsa aşkından yoksun olanlar, memleketini sevmeyenler, cesaretleri olmayanlar, disiplinsizler ve şöhretsizler dolayısıyla Venedik donanmasının eline geçen fırsatlar tekrar tekrar yitirilmişti."
Osmanlı donanmasının teknik üstünlüklerinden ve donanma personellinin kabiliyetliğinden Venedik kaynakları hiç bahis etmemektedirler. Özellikle Venedik gemilerinden örnek alınarak geliştirilen manevra ve ateş kabiliyetleri yüksek 'göke/göge/kuka' tipi kadırgaların bu savaşta uzun menzilli topları ile çok etkin oldukları bilinmektedir. Haliç tersanelerinde Sultan II. Bayezid zamanında geliştirilen üç direkli yelkenli olan yeni kalyon tipteki gemiler de bu savaşta kendilerini göstermişlerdir. En nihayette bütün Akdenizde ün kazanmış olan kendi gökeleri ile bu savaşa iştirak eden Kemal Reis ve Burak Reis'in savaş tecrübeli girişimleri bu arada sayılması gerekir.
Venedikliler bu savaş sonunda tam bir büyük bozguna uğramışlar ve savaş alanından kaçmaya zorlanmışlardır. Venedik donanması böylece ikinci bir defa daha Sapienza adası civarında bir deniz savaşını kaybetmiş; çok sayıda gemileri batırılmış veya Osmanlı güçlerinin eline geçmişti. Filotalanın Venedikliler ellerinde kalan gemileri dağılmış ve elde kalan gemiler Adriyatik denizinin her tarafındaki Venediklilere açık limanlara yayılmak zorunda kalmışlardı.
Sonuçları
Venedik donanmasının Osmanlı donanması karşısında uğradığı bu büyük yenilgi Venedikliler tarafından büyük bir utançlık nedeni ve kibir kırılması meselesi olarak görüldü. Özellikle Venedik'e gelen ilk haberlere göre, bu hezimet Venedik devletinin çok iyi tanınmış ve 40 yıldan daha çok yıllar ülkesine sadıkane hizmet etmiş bir Kaptan-Generalin terreddüdlü komutası ve hatta korkaklığından ortaya çıkmıştı. Venedik kanal ve sokaklarında ahali yenik donanma komutanının canını istemeye başlamışlardı ve "Antonio Grimani, ruina de'Cristiani (Antonio Grimani Hristiyanları tahrib edici)" diye kafiyeli bir slogan her yeri alıp sarmıştı.
Venedik Senatosu hemen Zenta adasına sığınmış olan donanma komutanını görevinden azledip Venedik'e geri çağırdı. Grimani'nin dört yetişmiş oğlundan biri Zenta'ya giderek babasının Venedik şehrine geri dönmesini sağladı. Grimani şehre daha girmeden onu karşılayan bir diğer oğlu onu tutuklayarak ayaklarına zincir ayakbağı taktırdı. Grimani Venedik'e geldiğinde Katolik kilisesinde Kardinal olan bir diğer oğlu ise babasını hapishaneye götürüp kendi eliyle prangaya bağladı. Hemen Grimani Büyük Konsey tarafından yargılamaya tabi tutuldu ve yargılama çok uzun ve yorucu oldu. Sonunda Grimani darağacından kendini savunmak maksadıyla yaptığı sözlü müdafaların çok etkin olması nedeniyle kurtuldu. Dalmaçya sahillerinde Cherso adasında sürgüne mahkûm edildi. Ama bir zaman sonra Antonio Grimani sürgünden dönüp 1521 yılında Venedik Dükü (Doçe) olarak seçilmiş ve ölümüne kadar bu yüksek görevi ifa etmiştir.
Bu Sapienza Deniz Savaşı galibiyeti hem yeniden denizde hem de karada Osmanlı kuvvetlerinin taktik ve stratejik başarılarına neden olmuştur. Bu deniz savaşında büyük gayret gösteren Kemal Reis, Osmanlı Sultanı II. Beyazid tarafından savaş sonucunda esir alınan 10 Venedik kadırgasının verilmesi suretiyle odülendirildi. Osmanlı akıncı birlikleri karadan ta kuzey İtalya'da Friuli yörelerini bastılar ve hatta ta Vicenza şehrinin yakınlarına gelebildiler. Bütün Kuzey İtalya halkı, özellikle doğu Lombardiya, Türk akınlarından korkmaya başladı. Savaş galibi Osmanlı donanması ise önce Kefalonya açıklarına çekildi. Sonradan karadan ulaşan Osmanlı kara güçleri ile birlikte İnebahtı kalesi denizden ve karadan kuşatıldı ve İnebahtı kalesi Osmanlı kuvvetlerinin eline geçti. Bu nedenle bazı tarihçiler bu deniz savaşına Birinci İnebahtı Deniz Savaşı adını vermektedirler.
Venedikliler elçi gönderip ateşkes istemelerine rağmen Sultan II. Bayezid'ın istediği şartı, yani Venediklilerin bütün Mora sahillerini terk etmesini, Venedik otoriteleri kabul etmedi. Bunun üzerine ertesi yıl, 1500de Sultan II. Bayezid komutasındaki Osmanlı kara kuvvetleri Venedik'in Mora yarımadasındaki en önemli üssü olan Modon kalesini kuşattılar. Bütün direnme gücünü yitiren Venedik garnizonu, şehri ve kaleyi yakıp yıktıktan sonra, teslim oldular. Aynı seferde Venedik'in Mora'da diğer üsleri olan Koron ve Navarin kaleleri de fethedildi. Ayni yıl Kemal Reis komutası altındaki Osmanlı donanması ile Venedik deniz güçleri arasında Modon Deniz Muharebesi veya "İkinci İnebahtı Muharebesi" adı verilen diğer bir deniz muharebesi de olmuş ve Osmanlı deniz gücü yine Venedik deniz gücünü yenilgiye uğratmıştır. Böylelikle Osmanlılarca daha önce barış için istenen ve Venedik tarafından reddilen barış şartı olan, Venedik'in yıllarca elinde bulundurduğu Mora sahillerinden ayrılması, Osmanlı deniz ve kara askerî güçleri üstünlüğü ile gerçekleştirildi. Venedik İspanyol yardımı ile İyonya Denizi üzerinde olan adası ve İthaka adasına asker çıkarıp bu adaları egemenliği altına aldı ise de, Mora yarımadasındaki üslerin kaybını bu arazi kazançları hiçbir zaman telafi edememiştir.
Gerçekten Sapienza Deniz Savaşı Osmanlı donanmasının 16. yüzyıldaki katı üstünlüğüne ve Akdeniz'in bir Osmanlı gölü haline girişinin en iyi bir müjdesicidir denilebilir. 20 Şubat 1500 de İstanbul Venedik Balyosu Alvise Manetti'nin raporuna göre Osmanlı sadrazamı kendisine şunu söylemiştir:
"Venedik iderecisi olan Signoria'ya şunu söyle: Artık Venedik'in denizle evlenmesini bıraksınlar; denizi komuta için artık bizim sıramız gelmiştir."
Ama hatırlamak lazımdır ki 1499 yalnız Sapienza Deniz Savaşı'nın tarihi değildir: Portekizli kaptan Vasko do Gama Afrika'nın etrafından dolaşarak eriştiği Hindistan'dan Portekiz'e 9 Eylül 1499'da dönmüştür.
14 Aralık 1502 de Osmanlı-Venedik Savaşına son veren ateşkes anlaşması imzalanmıştır. Mayıs 1503'te tasdik edilen anlaşma ile Venedik eskisi gibi Osmanlı hükûmetine yılda 10.000 düka altın vergi ödeyen bir devlet sıfatına tekrar bürünmüştür. Osmanlı donanması ise doğu Akdeniz ve Ege Denizinde egemenliğini artırmakla beraber, Venedik elinde bulunan Kıbrıs ve Girit adaları ve korsan Saint Jean şövalyelerin elinde bulunan Rodos dolayısıyla bu egemenlik ta 17. yüzyıla kadar tüm olamamıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Norris, John J. (1977) A History of Venice (Venediğin Bir Tarihi), Penguin, Londra . say. 383-385(İngilizce)
- D. Malipiero (1843) Annals Venezia 1470-1500.
- J.C. Gravius (1704-25) Thesaurus Antiquitatium et Historiarum Italiae etc. 45 fasikul 10 cilt, Leyden.
- N. Sakaoğlu (1999) Bu Mülkün Sultanları 36 Osmanlı Padişahı, Oğlak Yayıncılık, İstanbul say. 109, 114.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sapienza Deniz Muharebesi Zonchio Deniz Muharebesi Birinci Inebahti Deniz Muharebesi ya da Burak Reis Adasi Deniz Savasi olarak da bilinmektedir Bu deniz savasi 1499 yilinda dort ayri gunde 12 Agustos 20 Agustos 22 Agustos ve 25 Agustos Sultan II Bayezid saltanat yillarinda Kaptan i Derya Kucuk Davut Pasa komutasindaki Osmanli donanmasi ile Kaptan General Antonio Grimani komutasindaki Venedik arasinda yapilan bir deniz savasidir Osmanli donanmasinin buyuk bir taktik ve stratejik zaferi ile sona eren bir deniz savasidir Tarihte ilk defa gemilerde top kullanilan ilk savastir Sapienza Deniz MuharebesiOsmanli Venedik savasi 1499 1500Bilinmeyen Venedik sanatcisi British MuseumTarih25 Agustos 1499BolgeZonchio Iyon DeniziSonucOsmanli zaferiTaraflarVenedik CumhuriyetiOsmanli ImparatorluguKomutanlar ve liderlerAntonio GrimaniKucuk Davut Pasa Kemal ReisGucler47 kadirga 17 golyat yaklasik 100 kucuk gemi67 kadirga 20 golyat yaklasik 200 kucuk gemiTaraflarin gucleriOsmanli donanmasi 67si kadirga ki bunlarin cogu hem yelkenli hem de kurekli goke goge kuka tipte idi ve 20 adet Halicte yeni gelistirilen uc direkli yelkenli kalyon olmak uzere irili ufakli 260 parca gemiden olusmustu Kemal Reis ve Burak Reis kendi gokeleri ile bu donanmaya katilmislardi Bu donanma 63 bin bindirilmis deniz piyadesi azap de ihtiva etmekte idi Venedik donanmasi ise 170 parca gemiden olusuyordu GelismesiSapienza Deniz Savasi 4 ayri gunde 12 20 22 ve 25 Agustos ta iki donanmanin gemilerinin karsilikli yakin savasa girmeleri seklinde gelisti Venedik kaynaklarina gore Malipiero Gravius her ayri gunde yapilan karsilikli savasta Venedik gemileri buyuk cesaretle Osmanli gemilerine saldirmislar ve gemiler arasi yekyek yakin savasa gecmislerdi Bu yakin gemi savaslarinda bazi Venedikli kaptanlar buyuk kahramanlik gostermislerdi Malipiero gonullu olarak savasa istirak eden Korfu adasi valisi Andrea Loredan i gemisiyle Turk donanma hattina tek basina hucuma gecen ve iki saat boyunca devamli savas yapip ortaligi karmakarisik eden Vicenzo Polani yi ve Alvise Mercello yu ornek kahraman kaptanlar olarak isimlendirmektedir Malipiero ya gore Marcello butun Turk gemilerini esir alabilecek secadet gostermisti Ama Isa askindan yoksun olanlar memleketini sevmeyenler cesaretleri olmayanlar disiplinsizler ve sohretsizler dolayisiyla Venedik donanmasinin eline gecen firsatlar tekrar tekrar yitirilmisti Osmanli donanmasinin teknik ustunluklerinden ve donanma personellinin kabiliyetliginden Venedik kaynaklari hic bahis etmemektedirler Ozellikle Venedik gemilerinden ornek alinarak gelistirilen manevra ve ates kabiliyetleri yuksek goke goge kuka tipi kadirgalarin bu savasta uzun menzilli toplari ile cok etkin olduklari bilinmektedir Halic tersanelerinde Sultan II Bayezid zamaninda gelistirilen uc direkli yelkenli olan yeni kalyon tipteki gemiler de bu savasta kendilerini gostermislerdir En nihayette butun Akdenizde un kazanmis olan kendi gokeleri ile bu savasa istirak eden Kemal Reis ve Burak Reis in savas tecrubeli girisimleri bu arada sayilmasi gerekir Venedikliler bu savas sonunda tam bir buyuk bozguna ugramislar ve savas alanindan kacmaya zorlanmislardir Venedik donanmasi boylece ikinci bir defa daha Sapienza adasi civarinda bir deniz savasini kaybetmis cok sayida gemileri batirilmis veya Osmanli guclerinin eline gecmisti Filotalanin Venedikliler ellerinde kalan gemileri dagilmis ve elde kalan gemiler Adriyatik denizinin her tarafindaki Venediklilere acik limanlara yayilmak zorunda kalmislardi SonuclariVenedik donanmasinin Osmanli donanmasi karsisinda ugradigi bu buyuk yenilgi Venedikliler tarafindan buyuk bir utanclik nedeni ve kibir kirilmasi meselesi olarak goruldu Ozellikle Venedik e gelen ilk haberlere gore bu hezimet Venedik devletinin cok iyi taninmis ve 40 yildan daha cok yillar ulkesine sadikane hizmet etmis bir Kaptan Generalin terreddudlu komutasi ve hatta korkakligindan ortaya cikmisti Venedik kanal ve sokaklarinda ahali yenik donanma komutaninin canini istemeye baslamislardi ve Antonio Grimani ruina de Cristiani Antonio Grimani Hristiyanlari tahrib edici diye kafiyeli bir slogan her yeri alip sarmisti Venedik Senatosu hemen Zenta adasina siginmis olan donanma komutanini gorevinden azledip Venedik e geri cagirdi Grimani nin dort yetismis oglundan biri Zenta ya giderek babasinin Venedik sehrine geri donmesini sagladi Grimani sehre daha girmeden onu karsilayan bir diger oglu onu tutuklayarak ayaklarina zincir ayakbagi taktirdi Grimani Venedik e geldiginde Katolik kilisesinde Kardinal olan bir diger oglu ise babasini hapishaneye goturup kendi eliyle prangaya bagladi Hemen Grimani Buyuk Konsey tarafindan yargilamaya tabi tutuldu ve yargilama cok uzun ve yorucu oldu Sonunda Grimani daragacindan kendini savunmak maksadiyla yaptigi sozlu mudafalarin cok etkin olmasi nedeniyle kurtuldu Dalmacya sahillerinde Cherso adasinda surgune mahkum edildi Ama bir zaman sonra Antonio Grimani surgunden donup 1521 yilinda Venedik Duku Doce olarak secilmis ve olumune kadar bu yuksek gorevi ifa etmistir Bu Sapienza Deniz Savasi galibiyeti hem yeniden denizde hem de karada Osmanli kuvvetlerinin taktik ve stratejik basarilarina neden olmustur Bu deniz savasinda buyuk gayret gosteren Kemal Reis Osmanli Sultani II Beyazid tarafindan savas sonucunda esir alinan 10 Venedik kadirgasinin verilmesi suretiyle odulendirildi Osmanli akinci birlikleri karadan ta kuzey Italya da Friuli yorelerini bastilar ve hatta ta Vicenza sehrinin yakinlarina gelebildiler Butun Kuzey Italya halki ozellikle dogu Lombardiya Turk akinlarindan korkmaya basladi Savas galibi Osmanli donanmasi ise once Kefalonya aciklarina cekildi Sonradan karadan ulasan Osmanli kara gucleri ile birlikte Inebahti kalesi denizden ve karadan kusatildi ve Inebahti kalesi Osmanli kuvvetlerinin eline gecti Bu nedenle bazi tarihciler bu deniz savasina Birinci Inebahti Deniz Savasi adini vermektedirler Venedikliler elci gonderip ateskes istemelerine ragmen Sultan II Bayezid in istedigi sarti yani Venediklilerin butun Mora sahillerini terk etmesini Venedik otoriteleri kabul etmedi Bunun uzerine ertesi yil 1500de Sultan II Bayezid komutasindaki Osmanli kara kuvvetleri Venedik in Mora yarimadasindaki en onemli ussu olan Modon kalesini kusattilar Butun direnme gucunu yitiren Venedik garnizonu sehri ve kaleyi yakip yiktiktan sonra teslim oldular Ayni seferde Venedik in Mora da diger usleri olan Koron ve Navarin kaleleri de fethedildi Ayni yil Kemal Reis komutasi altindaki Osmanli donanmasi ile Venedik deniz gucleri arasinda Modon Deniz Muharebesi veya Ikinci Inebahti Muharebesi adi verilen diger bir deniz muharebesi de olmus ve Osmanli deniz gucu yine Venedik deniz gucunu yenilgiye ugratmistir Boylelikle Osmanlilarca daha once baris icin istenen ve Venedik tarafindan reddilen baris sarti olan Venedik in yillarca elinde bulundurdugu Mora sahillerinden ayrilmasi Osmanli deniz ve kara askeri gucleri ustunlugu ile gerceklestirildi Venedik Ispanyol yardimi ile Iyonya Denizi uzerinde olan adasi ve Ithaka adasina asker cikarip bu adalari egemenligi altina aldi ise de Mora yarimadasindaki uslerin kaybini bu arazi kazanclari hicbir zaman telafi edememistir Gercekten Sapienza Deniz Savasi Osmanli donanmasinin 16 yuzyildaki kati ustunlugune ve Akdeniz in bir Osmanli golu haline girisinin en iyi bir mujdesicidir denilebilir 20 Subat 1500 de Istanbul Venedik Balyosu Alvise Manetti nin raporuna gore Osmanli sadrazami kendisine sunu soylemistir Venedik iderecisi olan Signoria ya sunu soyle Artik Venedik in denizle evlenmesini biraksinlar denizi komuta icin artik bizim siramiz gelmistir Ama hatirlamak lazimdir ki 1499 yalniz Sapienza Deniz Savasi nin tarihi degildir Portekizli kaptan Vasko do Gama Afrika nin etrafindan dolasarak eristigi Hindistan dan Portekiz e 9 Eylul 1499 da donmustur 14 Aralik 1502 de Osmanli Venedik Savasina son veren ateskes anlasmasi imzalanmistir Mayis 1503 te tasdik edilen anlasma ile Venedik eskisi gibi Osmanli hukumetine yilda 10 000 duka altin vergi odeyen bir devlet sifatina tekrar burunmustur Osmanli donanmasi ise dogu Akdeniz ve Ege Denizinde egemenligini artirmakla beraber Venedik elinde bulunan Kibris ve Girit adalari ve korsan Saint Jean sovalyelerin elinde bulunan Rodos dolayisiyla bu egemenlik ta 17 yuzyila kadar tum olamamistir Ayrica bakinizOsmanli DonanmasiKaynakca Buyuk Larousse Sozluk ve Ansiklopedisi 4 cilt Milliyet bas s 2008 a b c d e f Norris John J 1977 A History of Venice Venedigin Bir Tarihi Penguin Londra ISBN 0141013836 say 383 385 Ingilizce Dis baglantilarNorris John J 1977 A History of Venice Venedigin Bir Tarihi Penguin Londra ISBN 0141013836 say 383 385 Ingilizce D Malipiero 1843 Annals Venezia 1470 1500 J C Gravius 1704 25 Thesaurus Antiquitatium et Historiarum Italiae etc 45 fasikul 10 cilt Leyden N Sakaoglu 1999 Bu Mulkun Sultanlari 36 Osmanli Padisahi Oglak Yayincilik Istanbul ISBN 975 329 299 6 say 109 114