Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sarmatizm, Polonya-Litvanya Birliğindeki etno-kültürel bir ideolojiydi.Rönesans döneminden 18. yüzyıla kadar var olan soyluların egemen Barok kültürü ve ideolojisi olmuştur. "Altın Özgürlük" kavramıyla birlikte, Devletler Topluluğu'nun kültür ve toplumunun merkezinde yer alıyordu. Özünde, Polonya-Litvanya Birliği halkının antik çağda çağdaş Polonya topraklarının efsanevi fatihleri olan Sarmatların soyundan geldiğine dair birleştirici inanış bulunuyordu.
Bu terim ve kültür, Jan Chryzostom Pasek'in anıları ve Wacław Potocki'nin şiirlerinde olduğu şekliyle, öncelikle 17. yüzyıl Polonya edebiyatına yansımıştır. Polonyalı soylular kontusz adı verilen uzun bir palto, diz boyu çizmeler giyer ve karabela adı verilen küçük bir szabla (kılıç) taşırlardı. Erkek başlıklarında dekoratif tüylerin yanı sıra pos bıyıklar da revaçtaydı. Polonya'nın "Sarmatyalıları" at sırtında savaş becerisi edinmeye çalışır, kendi aralarında eşitliğe ve düşman karşısında yenilmezliğe önem verirlerdi. Sarmatizm, Polonya ordusunun geçmişteki zaferlerini göklere çıkarır ve Polonyalı soylulardan bu geleneği sürdürmelerini isterdi.
Sarmatya, Polonya için 18. yüzyılda moda olan ve geniş Polonya-Litvanya Birliği'nin okuryazar vatandaşlarıyla ilişkili nitelikleri belirten yarı efsanevi, şiirsel bir isimdi. Sarmatizm, Polonya soylularının kültürünü, yaşam tarzını ve ideolojisini büyük ölçüde etkilemiştir. Doğu, Batı ve yerel geleneklerin kültürel karışımı açısından benzersizdi. Polonya Aydınlanması sırasında eleştirilen Sarmatizm, Polonya Romantizmini benimseyen nesiller tarafından yeniden canlandırıldı. Polonya'nın " Pozitivist " döneminin edebi gerçekçiliğinden kurtulan Sarmatizm, Polonya'nın edebiyat alanında ilk Nobel ödüllü Henryk Sienkiewicz Üçlemesi(Ateş ve Kılıç, Tufan ve Bozkırda Yangın) ile geri dönüş yaptı.
Etkisi
Birlik içinde yaşayan Litvanyalılar ve Rutenyalılar da Sarmatizm'in bazı yönlerini benimsemişlerdir. O dönemin bazı Litvanyalı tarihçileri, halklarının, pagan baş rahiplerinin evi haline gelen antik Roma'ya yerleşmiş olan İskitlerin soyundan geldiğini ileri sürmüşlerdir.
Değerlendirme
Polonya Rönesansı sırasında gelişen ve Polonya barok döneminde yerleşen Sarmatizm, kendisini Polonya Aydınlanma dönemi fikriyatının karşısında bulmuştur. 18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde 'Sarmatizm' kelimesi olumsuz çağrışımlar kazanmış ve kavram Monitor gibi siyasi yayınlarda sık sık eleştirilmiş ve alaya alınmış, eğitimsiz bir şekilde aydınlanmamış fikirlerle özdeşleştirilmiş ve kral, Stanisław August Poniatowski gibi 'ilericilerin' reformlarına karşı çıkanlar için aşağılayıcı bir terim haline gelmiştir. Franciszek Zabłocki'nin "Sarmatizm" adlı oyununda görüldüğü gibi, Sarmatizm düşüncesi dalga geçilen bir hedef haline gelmiştir.
Polonya'nın parçalanmasından sonra Leh Altın Çağı'nın anısının belirli bir ölçüde eski geleneği yeniden canlandırdığı Polonya Romantizmi döneminde bu süreç bir dereceye kadar tersine dönmüştür. Özellikle Kasım Ayaklanması'nın ardından, Henryk Rzewuski tarafından şekillendirilen gawęda szlachecka ("bir asilzadenin hikayesi") türü popülerlik kazandığında, Sarmatizm edebiyatta sıklıkla olumlu bir şekilde tasvir edildi. Kavramın bu şekilde ele alınması, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, ve Henryk Sienkiewicz sanatçıların eserlerinde de görülebilir. Polonya Romantizmi ile Polonya tarihi arasındaki bu yakın bağlantı, bu edebi dönemin belirleyici niteliklerinden biri haline geldi ve onu Polonya'da olduğu gibi ulusal devlet eksikliğinden muzdarip olmayan diğer çağdaş edebiyatlardan ayıran bir özellik haline geldi.
Notlar
- ^ a b Kresin, O. . Ukrainian History
- ^ , The Sarmatians (New York: Praeger Publishers 1970) at 167.
- ^ P. M. Barford, The Early Slavs (Ithaca: Cornell University 2001) at 28.
- ^ Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska [1690s] (Poznan 1836), translated by C. S. Leach as Memoirs of the Polish Baroque. The Writings of (University of California 1976).
- ^ , Landscape and Memory Vintage, New York, 1995:38.
- ^ Compare: Kresin, Aleksei (7 Temmuz 2008). "Украинский сарматизм" [Ukrainian Sarmatism]. Zarusskiy.Org (Rusça). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ağustos 2015.
САРМАТИЗМ УКРАИНСКИЙ – концепция происхождения украинцев от сарматов.
- ^ a b c d e f Andrzej Wasko, Sarmatism or the Enlightenment 20 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: The Dilemma of Polish Culture, XVII.2.
- Friedrich, Karin, Diğer Prusya: Kraliyet Prusya, Polonya ve özgürlük, 1569–1772, Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sarmatizm Polonya Litvanya Birligindeki etno kulturel bir ideolojiydi Ronesans doneminden 18 yuzyila kadar var olan soylularin egemen Barok kulturu ve ideolojisi olmustur Altin Ozgurluk kavramiyla birlikte Devletler Toplulugu nun kultur ve toplumunun merkezinde yer aliyordu Ozunde Polonya Litvanya Birligi halkinin antik cagda cagdas Polonya topraklarinin efsanevi fatihleri olan Sarmatlarin soyundan geldigine dair birlestirici inanis bulunuyordu Stanislaw Antoni Szczuka Sarmat kiyafetleri giymis kontusz giyiyorSarmatya tarzi Karacena zirhi Bu terim ve kultur Jan Chryzostom Pasek in anilari ve Waclaw Potocki nin siirlerinde oldugu sekliyle oncelikle 17 yuzyil Polonya edebiyatina yansimistir Polonyali soylular kontusz adi verilen uzun bir palto diz boyu cizmeler giyer ve karabela adi verilen kucuk bir szabla kilic tasirlardi Erkek basliklarinda dekoratif tuylerin yani sira pos biyiklar da revactaydi Polonya nin Sarmatyalilari at sirtinda savas becerisi edinmeye calisir kendi aralarinda esitlige ve dusman karsisinda yenilmezlige onem verirlerdi Sarmatizm Polonya ordusunun gecmisteki zaferlerini goklere cikarir ve Polonyali soylulardan bu gelenegi surdurmelerini isterdi Sarmatya Polonya icin 18 yuzyilda moda olan ve genis Polonya Litvanya Birligi nin okuryazar vatandaslariyla iliskili nitelikleri belirten yari efsanevi siirsel bir isimdi Sarmatizm Polonya soylularinin kulturunu yasam tarzini ve ideolojisini buyuk olcude etkilemistir Dogu Bati ve yerel geleneklerin kulturel karisimi acisindan benzersizdi Polonya Aydinlanmasi sirasinda elestirilen Sarmatizm Polonya Romantizmini benimseyen nesiller tarafindan yeniden canlandirildi Polonya nin Pozitivist doneminin edebi gercekciliginden kurtulan Sarmatizm Polonya nin edebiyat alaninda ilk Nobel odullu Henryk Sienkiewicz Uclemesi Ates ve Kilic Tufan ve Bozkirda Yangin ile geri donus yapti EtkisiBirlik icinde yasayan Litvanyalilar ve Rutenyalilar da Sarmatizm in bazi yonlerini benimsemislerdir O donemin bazi Litvanyali tarihcileri halklarinin pagan bas rahiplerinin evi haline gelen antik Roma ya yerlesmis olan Iskitlerin soyundan geldigini ileri surmuslerdir DegerlendirmePolonya Ronesansi sirasinda gelisen ve Polonya barok doneminde yerlesen Sarmatizm kendisini Polonya Aydinlanma donemi fikriyatinin karsisinda bulmustur 18 yuzyilin sonlarina gelindiginde Sarmatizm kelimesi olumsuz cagrisimlar kazanmis ve kavram Monitor gibi siyasi yayinlarda sik sik elestirilmis ve alaya alinmis egitimsiz bir sekilde aydinlanmamis fikirlerle ozdeslestirilmis ve kral Stanislaw August Poniatowski gibi ilericilerin reformlarina karsi cikanlar icin asagilayici bir terim haline gelmistir Franciszek Zablocki nin Sarmatizm adli oyununda goruldugu gibi Sarmatizm dusuncesi dalga gecilen bir hedef haline gelmistir Polonya nin parcalanmasindan sonra Leh Altin Cagi nin anisinin belirli bir olcude eski gelenegi yeniden canlandirdigi Polonya Romantizmi doneminde bu surec bir dereceye kadar tersine donmustur Ozellikle Kasim Ayaklanmasi nin ardindan Henryk Rzewuski tarafindan sekillendirilen gaweda szlachecka bir asilzadenin hikayesi turu populerlik kazandiginda Sarmatizm edebiyatta siklikla olumlu bir sekilde tasvir edildi Kavramin bu sekilde ele alinmasi Adam Mickiewicz Juliusz Slowacki ve Henryk Sienkiewicz sanatcilarin eserlerinde de gorulebilir Polonya Romantizmi ile Polonya tarihi arasindaki bu yakin baglanti bu edebi donemin belirleyici niteliklerinden biri haline geldi ve onu Polonya da oldugu gibi ulusal devlet eksikliginden muzdarip olmayan diger cagdas edebiyatlardan ayiran bir ozellik haline geldi Notlar a b Kresin O Ukrainian History The Sarmatians New York Praeger Publishers 1970 at 167 P M Barford The Early Slavs Ithaca Cornell University 2001 at 28 Pamietniki Jana Chryzostoma Paska 1690s Poznan 1836 translated by C S Leach as Memoirs of the Polish Baroque The Writings of University of California 1976 Landscape and Memory Vintage New York 1995 38 Compare Kresin Aleksei 7 Temmuz 2008 Ukrainskij sarmatizm Ukrainian Sarmatism Zarusskiy Org Rusca 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Agustos 2015 SARMATIZM UKRAINSKIJ koncepciya proishozhdeniya ukraincev ot sarmatov a b c d e f Andrzej Wasko Sarmatism or the Enlightenment 20 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Dilemma of Polish Culture XVII 2 Friedrich Karin Diger Prusya Kraliyet Prusya Polonya ve ozgurluk 1569 1772 Cambridge Cambridge University Press 2000