Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Edirne'nin Fethi, Bizans İmparatorluğu'nun elindeki Edirne'nin (o zamanki adıyla Hadrianopolis) Osmanlı İmparatorluğu kontrolüne geçmesiyle sonuçlanan süreç. Olayın gerçekleştiği yıl kaynaklara göre 1361-1371 arasında değişiklik gösterirken fethi gerçekleştiren isimler de kaynaklara göre değişir. Alınmasından bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu'na başkentlik yapan şehir, 1453'te İstanbul'un (o dönemdeki adı Konstantinopolis) ele geçirilmesi sonrasında başkent oluşuna kadar bu statüsünü sürdürdü.
| Edirne'nin Fethi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bizans-Osmanlı savaşları | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Bizans İmparatorluğu | Osmanlı İmparatorluğu | ||||||||
Arka plan
Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde Balkanlardaki fetihlerini gerçekleştiren kuvvetlerin başında, Osmanlı Padişahı Orhan Gazi'nin en büyük oğlu Süleyman Paşa bulunmaktaydı. Yapılan fetihler sonrasında bölgede kurulmuştu. Sancak, batıda Keşan ile İpsala arasında Yayla Dağı'ndan ve Malkara ile Hayrabolu'yu ayıran dağlık bölgeden geçmekte, Marmara Denizi sahillerinde Tekfurdağı kasabası güneyinde ve Hora'ya (günümüzde Hoşköy) kadar uzanmaktaydı.
1357 yazında, 11 yaşındaki oğlu Halil'in Foçalı korsanlara esir düşmesinin ardından Orhan Gazi, oğlunu kurtarmak için Bizans İmparatoru V. İoannis'a başvurdu. İki taraf arasında yapılan anlaşma gereğince Osmanlılar Bizans topraklarına saldırmayacak, Foçalılara gönderilecek gemilerin masraflarını üstlenecek, Bizans İmparatoru'nun eski borçlarını silecek ve Rumeli'de imparatora karşı duran Matheos Kantakuzinos'a yardımdan vazgeçerek İmparatoru destekleyecekti. Anlaşmadan önce Matheos Kantakuzinos ile işbirliği yapan Osmanlılar, bu sayede Rumeli'ye yerleşme imkânı bulmuştu ve buradaki fetihlerini sürdürmekteydi. Diğer taraftan Süleyman Paşa, Halil'in esir düşmesinden bir süre sonra ölmüş, en büyük kardeşi Murad, lalası Şahin ile birlikte Rumeli'deki uç bölgesine gönderilmişti. Matheos Kantakuzinos ise Sırplar tarafından yakalanmış ve imparatora teslim edilmişti. Orhan Gazi'nin zorlaması üzerine bizzat İoannis Paleologos'un da bulunduğu üç kadırga 1358 baharında Foçalıların üzerine gitti. Foçalıları karadan sıkıştırmak için ise Saruhanoğulları Beyi İlyas Bey ile anlaşılmıştı. Ancak her iki taraf da başarısız oldu ve imparator şehre geri döndü. Orhan Gazi'nin imparatora, oğlunu kurtarmazsa anlaşmayı bozacağını ve Bizans topraklarına karşı saldırılara yeniden başlayacağını belirtmesi üzerine imparator, iki gemiyle birlikte Prokonnesos'a (günümüzde Marmara Adası) gitti ve burada Orhan Gazi'yle buluşmasının ardından aynı yıl içinde Foça'ya hareket etti. Bu sefer de bir sonuç alınamayınca 1359 baharında Kadıköy'e gelen Orhan Gazi, imparatorun elçileriyle gemide bir görüşme yaptı. Oğlu Halil'in kurtarılmasının ardından, imparatorun kızıyla nişanlanması ve aralarındaki barışın daimi olması şartlarıyla tekrar bir anlaşma yapıldı. Aynı yılın yaz aylarında Foça'ya hareket eden imparator, Halil'i kurtardı ve İstanbul'a getirerek on yaşındaki kızı İrini ile nişanladı. 1359 yılının Eylül sonlarına tekabül eden tarihlerde Halil gemi ile İzmit'e getirilip, babasına teslim edildi. 1357 yazında esir düşen Halil'in 1359 yazında kurtarılmasına kadar geçen yaklaşık iki yıllık sürede, iki devlet arasında Rumeli'de herhangi bir çatışma yaşanmamıştı.
Osmanlı gazilerinin müttefiki olan Matheos Kantakuzinos'un bölgeden atılmasının ardından, hâkimiyet doğrudan İoannis Paleologos'un kontrolüne geçmişti. Halil'in kurtarılmasından kısa süre sonra Rumeli'deki gazilerin başında bulunan Orhan Gazi'nin Murad'ın lalası Şahin ve uç beyleri Hacı İlbey ile Gazi Evrenos, bölgede yeniden fetih hareketlerine giriştiler. Rumeli'deki Osmanlı kuvvetleri, 1359'dan itibaren doğuya sistemli akınlar düzenlemeye başladı. Floransalı Matteo Villani'nin belirttiğine göre bu taarruzlar sırasında Dimetoka (o zamanki adıyla Didymeteichon) ilk defa geçici olarak Osmanlıların eline geçmiş, Türk akıncıları aynı yıl İstanbul (o zamanki adıyla Konstantinopolis) surları karşısında görünmüştü.
Fetih hakkındaki görüşler
Fethin yapıldığı yılı farklı belirten çalışmalar mevcuttur. Aleksandr Burmov, Sırp kronikleri ile Laonikos Halkokondiles ve Giacomo Luccari'nin kayıtlarına dayanarak 26 Eylül 1371'deki Çirmen Muharebesi'nden hemen sonra, 1371'in Eylül sonları ile Ekim başları civarında yapıldığını öne sürmektedir. Ancak Burmov, son iki kaynakta yer alan, Edirne'yi fetheden ordunun başında Süleyman Paşa bulunduğu bilgisini reddeder. O dönemdeki genel durumu da göz önünde bulundurarak fetih tarihini 1371 olarak belirten Burmov'a göre Sırp prenslerinin birden Çirmen'e gelmeleri ve o zamanlar Arnavutluk taraflarında bulunan Vukašin Mrnjavčević'in kardeşi Jovan Uglješa ile birleşmesi sonucunda bölgede gerçekleşen Çirmen Muharebesi, Edirne'yi Osmanlıların elinden kurtarmak için düzenlenmişti. Bu muharebede Sırp tarafının yenilmesi üzerine şehir, Osmanlı egemenliğine girmişti. Ancak Georgiy Ostrogorskiy Burmov'un kaynak olarak kullandığı Sırp kroniklerinde Osmanlıların Balkanlardaki ilerleyişi hakkındaki bazı tarihlerin hatalı gösterilmesi ve eserini 1480 civarında yazmış olan Halkokondiles'in de kronolojik hatalara düşmüş olması sebebiyle Burmov'un bu hükmünün doğru olmadığını belirtir ve 1362 tarihini ortaya atar. Diğer taraftan Burmov, Bizanslı yazarlardan VI. İoannis ve 'in Edirne'nin düşmesinden hiç bahsetmemeleri, olayın 1371 öncesinde yaşanmadığının bir göstergesi olarak belirtir. Kantakuzinos'un hatıratında kendisini suçlu durumuna düşürecek olan bu fetihten hiç bahsetmemiş olma ihtimali ve Kydones'in ise olayları ayrı ayrı anlatmak yerine durumun genel bir betimlemesini yapması sebebiyle bu iki kaynakta fetihle alakalı bir veri olmayabileceği ihtimali üzerinde duran Halil İnalcık da, Burmov'un Edirne'nin 1371'deki Çirmen Muharebesi'nden sonra fethedildiği tezinin kesin delillere dayanmadığını ifade etmektedir.
Konstantin Josef Jireček, Burmov'dan önce yazdığı eserlerinde Bizans Kısa Kronikler'inde verilen tarihi esas alarak Orhan Gazi'nin 1362'de öldüğünü belirtmekte ve kendisinden sonra yerine gelen oğlu I. Murad'ın 1363'ten sonra Edirne'yi fethettiğini ileri sürmektedir. Daha sonraları Jireček; eserini 14. yüzyılda yazmış olan Mihail Panaretos'un, Edirne'de bulunan Trabzon İmparatoru III. İoannis'un veba salgını sebebiyle 1362 Mart'ında Sinop'a kaçmasını ifade eden kaydına dayanarak Edirne'nin 1362 Mart'ında Bizans'ın elinde bulunduğunu ve şehrin 1363'te Osmanlı egemenliğine girdiği hakkındaki tahmininin kuvvetlendiğini belirmektedir.İsmail Hakkı Uzunçarşılı da, 1362 Mart'ında ölen Orhan Gazi'nin ardından tahta geçen oğlu I. Murad'ın ilk olarak kardeşlerinin isyanlarıyla karşılaştığını ve bunlarla ilgilenmek amacıyla Ankara taraflarına doğru sefer düzenlediğini, bu yüzden Edirne'nin fetih tarihinin 1363-1365 yılları arasında değişebileceğini söylemektedir. Edirne'nin Orhan Gazi öldükten ve I. Murad tahta çıktıktan sonra Osmanlı topraklarına katıldığı hükmünün ispatlanmamış olduğunu belirten Halil İnalcık, bu nedenle bu iki görüşün kesin olarak doğru kabul edilemeyeceğini iddia etmektedir.
Elizavet Zahariadu ile Irène Beldiceanu-Steinherr fetih için 1369 tarihini gösterir. Zahariadu, Hadrianopolis Metropoliti Polikarpos'un emriyle İoannes Katakalon tarafından Bizans İmparatoru V. İoannis'e yazılan 1366 tarihli mersiyeye dayanarak şehrin 1366 tarihinde Bizans kontrolünde olduğunu ve çeşitli Bizans kısa kroniklerinde verilen tarihi de göz önüne alarak şehrin 1369 yılında Osmanlı yönetimine girdiğini belirtmektedir. Bazı kroniklerde fetih için 1377 tarihinin de verildiğini ifade eden Zahariadu, aradaki bu sekiz yıllık farkın bir hata sonucu yazılmış olabileceğini söylemektedir. Şehrin ilk defa 1369 yılında Rumeli'deki bağımsız Türk beyleri tarafından ele geçirildiğini ifade eden Beldiceanu-Steinherr, 1376 veya 1377 yılında şehrin Osmanlı kuvvetleri tarafından kontrol altına alındığını yazmaktadır. Beldiceanu-Steinherr ile Zahariadu'yu kaynak gösteren Donald Nicol, Zahariadu'yu kaynak gösteren Colin Imber ve Zahariadu'nun elde ettiği bulgulardan bahseden John Van Antwerp Fine da fetih tarihini 1369 olarak göstermektedir.
Osmanlı kaynakları
Osmanlı kaynaklarında fetih tarihi 1359 ile 1361 yılları arasında değişiklik göstermektedir. Edirne'nin fethiyle sonuçlanacak olan harekâttan Osmanlı kaynaklarında iki ana rivayette bahsedilmektedir. Bunlardan birisi Âşıkpaşazâde rivayeti, diğeri ise kendisinden sonra birçok kişinin kullandığı, ile Neşrî'nin en detaylı versiyonunu verdiği Ahmedî rivayetidir. Her ikisi de Murad'ın, Edirne'yi ele geçirmesiyle sonuçlanan Rumeli'deki taarruza başladığı yılı Hicrî takvime göre 761 (Miladi takvime göre 23 Kasım 1359-13 Kasım 1360 arası) olarak vermekte; ancak 1,5 yıl kadar süren bu harekâtın tamamını hatalı olarak aynı yıl içinde göstermektedir. Yine bu iki rivayet, hatalı olarak Murad'ın tahta çıkış tarihini 1359 olarak göstermektedir. Halil İnalcık, Murad'ın, babası Orhan Gazi'nin sağlığında devletin büyük sorumluluklarını üzerine alması sebebiyle kaynakların böyle bir hataya düştüğünü belirtmektedir.
Âşıkpaşazâde'ye göre Orhan Gazi ölünce, Murad Bursa'ya geldi. Karesi'den (günümüzde Balıkesir) ve kendi vilayetinden asker toplayarak, lalası Şahin ile birlikte Gelibolu üzerinden Rumeli'ye geçti. Önce Banadoz Kalesi'ni (günümüzde Barbaros) savaşmadan aldı, sonrasında gerçekleşen çatışmalar sonucunda Çorlu'yu Osmanlı topraklarına kattı ve buradaki kaleyi yıktı. Misini Kalesi (günümüzde Misinli) önüne geldiğinde, kale tekfuru kaleyi kendisine teslim etti. Sonrasında, içi boşaltılmış olan Burgos (günümüzde Lüleburgaz) ele geçirildi ve kalesi yıkıldı. Diğer taraftan Hacı İlbey, ele geçirdiği Burgos'ta (günümüzde Pythion) konuşlanmış ve Dimetoka'yı sıkıştırmaktaydı. Bir süre sonra kale tekfuru pusuya düşürülüp esir alınınca, tekfurun serbest kalması şartıyla kaleyi teslim aldı. Gazi Evrenos ise Keşan kalesini almıştı ve oradan İpsala'yı sıkıştırmaktaydı. İlerlemeye devam eden Murad, Babaeskisi'ye (günümüzde Babaeski) geldi; ancak kalede bulunan halk Edirne'ye kaçmıştı. Civardaki birkaç kaleyi daha ele geçiren Murad, lalası Şahin'i Edirne üzerine gönderdi. Edirne yakınlarındaki Sazlıdere civarında gerçekleşen muharebede Osmanlı kuvvetleri galip gelirken, yenilen taraf kaleye çekildi. Bu sırada Hacı İlbey ile Gazi Evrenos gelip, Murad ile buluştu ve birlikte Edirne'ye geldiler. Murad'ın da Edirne'ye gelmesinin ardından Edirne tekfuru geceleyin kaleyi terk ederek, Meriç üzerinden Enez'e gitti. Ertesi sabah bu haber duyulunca, içeridekiler kaleyi teslim etti. Âşıkpaşazâde'nin bu anlatımında fetih tarihi H. 761 olarak verilmektedir.
Ruhî rivayetine göre Orhan Gazi'nin ölümünün ardından oğlu Murad, devlet büyükleri tarafından tahta geçirildi. Tahta çıktıktan sonra Ankara tarafında gerçekleşen isyanları bastırmasının ardından Bursa'ya döndü ve asker toplayarak Rumeli'ye geçti. H. 761 yılında ise Edirne'yi fethetti.
Neşrî ise sırasıyla Murad'ın tahta çıkmasından, Ahmedî-Ruhî rivayetinden ve Âşıkpaşazâde'nin anlattığı Edirne'nin fethinde yaşanan olaylardan bahsetmektedir. Hatalı olarak Murad'ın tahta çıkışından sonra gerçekleşmiş gibi eklemiştir. Diğer taraftan Âşıkpaşazâde'de H. 758 (M. 25 Aralık 1356-13 Aralık 1357) olarak verilen Süleyman Paşa'nın ölüm tarihini H. 760 (M. 3 Aralık 1358-22 Kasım 1359) olarak değiştirmiş ve Orhan Gazi'nin Süleyman Paşa'dan iki ay sonra öldüğünü belirtmiş, Murad'ın tahta çıkışı ve Ankara seferi kısmını da Ruhî'den alıp bir yıl da bunlara ayırdığından Edirne'nin fetih tarihini H. 762 (M. 11 Kasım 1360-30 Ekim 1361) olarak vermiştir.
Dönemi anlatan diğer tarih yazarları Ahmedî, Şükrullâh ve Mehmed bin Hacı Halil'in eserlerinde Edirne'nin fethinden bahsedilmemektedir. Murad'ın tahta çıktığı 1362 Mart'ından sonra yaşanan gelişmeleri anlatan bu eserlerde Edirne'nin fethinin yer almaması, İnalcık'ın belirttiğine göre fethin bu yıldan önce gerçekleştiği anlamı taşımaktadır. Diğer taraftan Oruç Bey tarihinin Manisa nüshasında Edirne'nin H. 762 yılında fethedildiğine dair bir kayıt ve o yıl bir güneş tutulmasının gerçekleştiği bilgisi yer almaktadır. Yapılan hesaplarla 5 Mayıs 1361 günü bir güneş tutulmasının gerçekleştiği tespit edilmiştir. Belirtilen Osmanlı kaynaklarından faydalanarak Halil İnalcık, Edirne'nin 1361 yılında Osmanlı himayesine girdiğini belirtmektedir.Oskar Halecki de Venedik kayıtlarına dayanarak Edirne'nin Osmanlı tarafından ele geçirildiği bilgisinin bu şehre 14 Mart 1361 tarihinde ulaştığı bilgisini sunmaktadır.Stanford Shaw da İnalcık'ın bu görüşünü katılmaktadır.
Sonrası
Alınmasından bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu'na başkentlik yapan şehir, 1453'te İstanbul'un (o dönemdeki adı Kostantinopolis) ele geçirilmesi sonrasında başkent oluşuna kadar bu statüsünü sürdürdü. Edirne'den sonra Filibe'nin de Osmanlı kontrolüne geçmesiyle Bizans İmparatorluğu'nun Avrupa ve Balkanlar ile kara bağlantısı kesilmiş oldu.
Kaynakça
- Genel
- İnalcık, Halil (1964). "Edirne'nin Fethi (1361)". Edirne (PDF). Ankara: Türk Tarih Kurumu. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Kasım 2014.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi, I. cilt. Ankara. ISBN .
- Zahariadu, Elizavet (1970). "The Conquest of Adrianople by Turks". Studi Veneziani (İngilizce). Venedik.
- Özel
- ^ a b c İnalcık, Halil; sf. 144
- ^ a b c İnalcık, Halil; sf. 141
- ^ a b İnalcık, Halil; sf. 145
- ^ a b İnalcık, Halil; sf. 143
- ^ a b c İnalcık, Halil; sf. 146
- ^ Burmov, Aleksandr (1949). "Türkler Edirne'yi ne vakit aldılar?". Belleten. XIII. cilt (49. sayı). Ankara. ss. ss. 96-106.
- ^ a b c İnalcık, Halil; sf. 137
- ^ a b İnalcık, Halil; sf. 138
- ^ Ostrogorskiy, Georgiy (1952). Geschichte des byzantinischen Staates (Almanca). Münih: C. H. Beck. s. 427. ISBN .
- ^ a b c İnalcık, Halil; sf. 139
- ^ a b İnalcık, Halil; sf. 140
- ^ Zahariadu, Elizavet; ss. 216
- ^ Zahariadu, Elizavet; ss. 217
- ^ Beldiceanu-Steinherr, Irène (1965). "La conquête d'Andrinople par les Turcs: la pénétration turque en Thrace et la valeur des chroniques ottomanes". Travaux et Mémoires I (Fransızca). ss. 439-461.
- ^ Nicol, Donald M. (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453 (İngilizce) (İkinci bas.). Londra: Rupert Hart-Davis Ltd. s. 274. ISBN .
- ^ Imber, Colin (2002). The Ottoman Empire, 1300-1650 - The Structure of Power (İngilizce). ss. 11.
- ^ Fine, John Van Antwerp (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (İngilizce). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. s. 406. ISBN .
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 163-164
- ^ a b c İnalcık, Halil; sf. 147
- ^ İnalcık, Halil; sf. 148
- ^ a b İnalcık, Halil; sf. 152
- ^ İnalcık, Halil; sf. 153
- ^ İnalcık, Halil; sf. 156
- ^ İnalcık, Halil; sf. 158
- ^ a b İnalcık, Halil; sf. 159
- ^ Shaw, Stanford (1997). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey (İngilizce). I. cilt. Cambridge: Cambridge University Press. s. 18.
- ^ Diktaş, Arzu (Aralık 2008). XVI. Yüzyılın Son Çeyreğinde Edirne'de Sosyal Hayat (PDF). Edirne. s. 16. 11 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2014.
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 165
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Edirne nin Fethi Bizans Imparatorlugu nun elindeki Edirne nin o zamanki adiyla Hadrianopolis Osmanli Imparatorlugu kontrolune gecmesiyle sonuclanan surec Olayin gerceklestigi yil kaynaklara gore 1361 1371 arasinda degisiklik gosterirken fethi gerceklestiren isimler de kaynaklara gore degisir Alinmasindan bir sure sonra Osmanli Imparatorlugu na baskentlik yapan sehir 1453 te Istanbul un o donemdeki adi Konstantinopolis ele gecirilmesi sonrasinda baskent olusuna kadar bu statusunu surdurdu Edirne nin FethiBizans Osmanli savaslariTarihKaynaklara gore 1361 1371 arasinda degisiklik gostermekteBolgeEdirne o zamanki adiyla Hadrianopolis SonucOsmanli Imparatorlugu zaferiCografi DegisikliklerEdirne Osmanli Imparatorlugu yonetimine gectiTaraflarBizans ImparatorluguOsmanli ImparatorluguArka planOsmanli Devleti nin kurulus doneminde Balkanlardaki fetihlerini gerceklestiren kuvvetlerin basinda Osmanli Padisahi Orhan Gazi nin en buyuk oglu Suleyman Pasa bulunmaktaydi Yapilan fetihler sonrasinda bolgede kurulmustu Sancak batida Kesan ile Ipsala arasinda Yayla Dagi ndan ve Malkara ile Hayrabolu yu ayiran daglik bolgeden gecmekte Marmara Denizi sahillerinde Tekfurdagi kasabasi guneyinde ve Hora ya gunumuzde Hoskoy kadar uzanmaktaydi 1357 yazinda 11 yasindaki oglu Halil in Focali korsanlara esir dusmesinin ardindan Orhan Gazi oglunu kurtarmak icin Bizans Imparatoru V Ioannis a basvurdu Iki taraf arasinda yapilan anlasma geregince Osmanlilar Bizans topraklarina saldirmayacak Focalilara gonderilecek gemilerin masraflarini ustlenecek Bizans Imparatoru nun eski borclarini silecek ve Rumeli de imparatora karsi duran Matheos Kantakuzinos a yardimdan vazgecerek Imparatoru destekleyecekti Anlasmadan once Matheos Kantakuzinos ile isbirligi yapan Osmanlilar bu sayede Rumeli ye yerlesme imkani bulmustu ve buradaki fetihlerini surdurmekteydi Diger taraftan Suleyman Pasa Halil in esir dusmesinden bir sure sonra olmus en buyuk kardesi Murad lalasi Sahin ile birlikte Rumeli deki uc bolgesine gonderilmisti Matheos Kantakuzinos ise Sirplar tarafindan yakalanmis ve imparatora teslim edilmisti Orhan Gazi nin zorlamasi uzerine bizzat Ioannis Paleologos un da bulundugu uc kadirga 1358 baharinda Focalilarin uzerine gitti Focalilari karadan sikistirmak icin ise Saruhanogullari Beyi Ilyas Bey ile anlasilmisti Ancak her iki taraf da basarisiz oldu ve imparator sehre geri dondu Orhan Gazi nin imparatora oglunu kurtarmazsa anlasmayi bozacagini ve Bizans topraklarina karsi saldirilara yeniden baslayacagini belirtmesi uzerine imparator iki gemiyle birlikte Prokonnesos a gunumuzde Marmara Adasi gitti ve burada Orhan Gazi yle bulusmasinin ardindan ayni yil icinde Foca ya hareket etti Bu sefer de bir sonuc alinamayinca 1359 baharinda Kadikoy e gelen Orhan Gazi imparatorun elcileriyle gemide bir gorusme yapti Oglu Halil in kurtarilmasinin ardindan imparatorun kiziyla nisanlanmasi ve aralarindaki barisin daimi olmasi sartlariyla tekrar bir anlasma yapildi Ayni yilin yaz aylarinda Foca ya hareket eden imparator Halil i kurtardi ve Istanbul a getirerek on yasindaki kizi Irini ile nisanladi 1359 yilinin Eylul sonlarina tekabul eden tarihlerde Halil gemi ile Izmit e getirilip babasina teslim edildi 1357 yazinda esir dusen Halil in 1359 yazinda kurtarilmasina kadar gecen yaklasik iki yillik surede iki devlet arasinda Rumeli de herhangi bir catisma yasanmamisti Osmanli gazilerinin muttefiki olan Matheos Kantakuzinos un bolgeden atilmasinin ardindan hakimiyet dogrudan Ioannis Paleologos un kontrolune gecmisti Halil in kurtarilmasindan kisa sure sonra Rumeli deki gazilerin basinda bulunan Orhan Gazi nin Murad in lalasi Sahin ve uc beyleri Haci Ilbey ile Gazi Evrenos bolgede yeniden fetih hareketlerine giristiler Rumeli deki Osmanli kuvvetleri 1359 dan itibaren doguya sistemli akinlar duzenlemeye basladi Floransali Matteo Villani nin belirttigine gore bu taarruzlar sirasinda Dimetoka o zamanki adiyla Didymeteichon ilk defa gecici olarak Osmanlilarin eline gecmis Turk akincilari ayni yil Istanbul o zamanki adiyla Konstantinopolis surlari karsisinda gorunmustu Fetih hakkindaki goruslerFethin yapildigi yili farkli belirten calismalar mevcuttur Aleksandr Burmov Sirp kronikleri ile Laonikos Halkokondiles ve Giacomo Luccari nin kayitlarina dayanarak 26 Eylul 1371 deki Cirmen Muharebesi nden hemen sonra 1371 in Eylul sonlari ile Ekim baslari civarinda yapildigini one surmektedir Ancak Burmov son iki kaynakta yer alan Edirne yi fetheden ordunun basinda Suleyman Pasa bulundugu bilgisini reddeder O donemdeki genel durumu da goz onunde bulundurarak fetih tarihini 1371 olarak belirten Burmov a gore Sirp prenslerinin birden Cirmen e gelmeleri ve o zamanlar Arnavutluk taraflarinda bulunan Vukasin Mrnjavcevic in kardesi Jovan Ugljesa ile birlesmesi sonucunda bolgede gerceklesen Cirmen Muharebesi Edirne yi Osmanlilarin elinden kurtarmak icin duzenlenmisti Bu muharebede Sirp tarafinin yenilmesi uzerine sehir Osmanli egemenligine girmisti Ancak Georgiy Ostrogorskiy Burmov un kaynak olarak kullandigi Sirp kroniklerinde Osmanlilarin Balkanlardaki ilerleyisi hakkindaki bazi tarihlerin hatali gosterilmesi ve eserini 1480 civarinda yazmis olan Halkokondiles in de kronolojik hatalara dusmus olmasi sebebiyle Burmov un bu hukmunun dogru olmadigini belirtir ve 1362 tarihini ortaya atar Diger taraftan Burmov Bizansli yazarlardan VI Ioannis ve in Edirne nin dusmesinden hic bahsetmemeleri olayin 1371 oncesinde yasanmadiginin bir gostergesi olarak belirtir Kantakuzinos un hatiratinda kendisini suclu durumuna dusurecek olan bu fetihten hic bahsetmemis olma ihtimali ve Kydones in ise olaylari ayri ayri anlatmak yerine durumun genel bir betimlemesini yapmasi sebebiyle bu iki kaynakta fetihle alakali bir veri olmayabilecegi ihtimali uzerinde duran Halil Inalcik da Burmov un Edirne nin 1371 deki Cirmen Muharebesi nden sonra fethedildigi tezinin kesin delillere dayanmadigini ifade etmektedir Konstantin Josef Jirecek Burmov dan once yazdigi eserlerinde Bizans Kisa Kronikler inde verilen tarihi esas alarak Orhan Gazi nin 1362 de oldugunu belirtmekte ve kendisinden sonra yerine gelen oglu I Murad in 1363 ten sonra Edirne yi fethettigini ileri surmektedir Daha sonralari Jirecek eserini 14 yuzyilda yazmis olan Mihail Panaretos un Edirne de bulunan Trabzon Imparatoru III Ioannis un veba salgini sebebiyle 1362 Mart inda Sinop a kacmasini ifade eden kaydina dayanarak Edirne nin 1362 Mart inda Bizans in elinde bulundugunu ve sehrin 1363 te Osmanli egemenligine girdigi hakkindaki tahmininin kuvvetlendigini belirmektedir Ismail Hakki Uzuncarsili da 1362 Mart inda olen Orhan Gazi nin ardindan tahta gecen oglu I Murad in ilk olarak kardeslerinin isyanlariyla karsilastigini ve bunlarla ilgilenmek amaciyla Ankara taraflarina dogru sefer duzenledigini bu yuzden Edirne nin fetih tarihinin 1363 1365 yillari arasinda degisebilecegini soylemektedir Edirne nin Orhan Gazi oldukten ve I Murad tahta ciktiktan sonra Osmanli topraklarina katildigi hukmunun ispatlanmamis oldugunu belirten Halil Inalcik bu nedenle bu iki gorusun kesin olarak dogru kabul edilemeyecegini iddia etmektedir Elizavet Zahariadu ile Irene Beldiceanu Steinherr fetih icin 1369 tarihini gosterir Zahariadu Hadrianopolis Metropoliti Polikarpos un emriyle Ioannes Katakalon tarafindan Bizans Imparatoru V Ioannis e yazilan 1366 tarihli mersiyeye dayanarak sehrin 1366 tarihinde Bizans kontrolunde oldugunu ve cesitli Bizans kisa kroniklerinde verilen tarihi de goz onune alarak sehrin 1369 yilinda Osmanli yonetimine girdigini belirtmektedir Bazi kroniklerde fetih icin 1377 tarihinin de verildigini ifade eden Zahariadu aradaki bu sekiz yillik farkin bir hata sonucu yazilmis olabilecegini soylemektedir Sehrin ilk defa 1369 yilinda Rumeli deki bagimsiz Turk beyleri tarafindan ele gecirildigini ifade eden Beldiceanu Steinherr 1376 veya 1377 yilinda sehrin Osmanli kuvvetleri tarafindan kontrol altina alindigini yazmaktadir Beldiceanu Steinherr ile Zahariadu yu kaynak gosteren Donald Nicol Zahariadu yu kaynak gosteren Colin Imber ve Zahariadu nun elde ettigi bulgulardan bahseden John Van Antwerp Fine da fetih tarihini 1369 olarak gostermektedir Osmanli kaynaklari Osmanli kaynaklarinda fetih tarihi 1359 ile 1361 yillari arasinda degisiklik gostermektedir Edirne nin fethiyle sonuclanacak olan harekattan Osmanli kaynaklarinda iki ana rivayette bahsedilmektedir Bunlardan birisi Asikpasazade rivayeti digeri ise kendisinden sonra bircok kisinin kullandigi ile Nesri nin en detayli versiyonunu verdigi Ahmedi rivayetidir Her ikisi de Murad in Edirne yi ele gecirmesiyle sonuclanan Rumeli deki taarruza basladigi yili Hicri takvime gore 761 Miladi takvime gore 23 Kasim 1359 13 Kasim 1360 arasi olarak vermekte ancak 1 5 yil kadar suren bu harekatin tamamini hatali olarak ayni yil icinde gostermektedir Yine bu iki rivayet hatali olarak Murad in tahta cikis tarihini 1359 olarak gostermektedir Halil Inalcik Murad in babasi Orhan Gazi nin sagliginda devletin buyuk sorumluluklarini uzerine almasi sebebiyle kaynaklarin boyle bir hataya dustugunu belirtmektedir Asikpasazade ye gore Orhan Gazi olunce Murad Bursa ya geldi Karesi den gunumuzde Balikesir ve kendi vilayetinden asker toplayarak lalasi Sahin ile birlikte Gelibolu uzerinden Rumeli ye gecti Once Banadoz Kalesi ni gunumuzde Barbaros savasmadan aldi sonrasinda gerceklesen catismalar sonucunda Corlu yu Osmanli topraklarina katti ve buradaki kaleyi yikti Misini Kalesi gunumuzde Misinli onune geldiginde kale tekfuru kaleyi kendisine teslim etti Sonrasinda ici bosaltilmis olan Burgos gunumuzde Luleburgaz ele gecirildi ve kalesi yikildi Diger taraftan Haci Ilbey ele gecirdigi Burgos ta gunumuzde Pythion konuslanmis ve Dimetoka yi sikistirmaktaydi Bir sure sonra kale tekfuru pusuya dusurulup esir alininca tekfurun serbest kalmasi sartiyla kaleyi teslim aldi Gazi Evrenos ise Kesan kalesini almisti ve oradan Ipsala yi sikistirmaktaydi Ilerlemeye devam eden Murad Babaeskisi ye gunumuzde Babaeski geldi ancak kalede bulunan halk Edirne ye kacmisti Civardaki birkac kaleyi daha ele geciren Murad lalasi Sahin i Edirne uzerine gonderdi Edirne yakinlarindaki Sazlidere civarinda gerceklesen muharebede Osmanli kuvvetleri galip gelirken yenilen taraf kaleye cekildi Bu sirada Haci Ilbey ile Gazi Evrenos gelip Murad ile bulustu ve birlikte Edirne ye geldiler Murad in da Edirne ye gelmesinin ardindan Edirne tekfuru geceleyin kaleyi terk ederek Meric uzerinden Enez e gitti Ertesi sabah bu haber duyulunca iceridekiler kaleyi teslim etti Asikpasazade nin bu anlatiminda fetih tarihi H 761 olarak verilmektedir Ruhi rivayetine gore Orhan Gazi nin olumunun ardindan oglu Murad devlet buyukleri tarafindan tahta gecirildi Tahta ciktiktan sonra Ankara tarafinda gerceklesen isyanlari bastirmasinin ardindan Bursa ya dondu ve asker toplayarak Rumeli ye gecti H 761 yilinda ise Edirne yi fethetti Nesri ise sirasiyla Murad in tahta cikmasindan Ahmedi Ruhi rivayetinden ve Asikpasazade nin anlattigi Edirne nin fethinde yasanan olaylardan bahsetmektedir Hatali olarak Murad in tahta cikisindan sonra gerceklesmis gibi eklemistir Diger taraftan Asikpasazade de H 758 M 25 Aralik 1356 13 Aralik 1357 olarak verilen Suleyman Pasa nin olum tarihini H 760 M 3 Aralik 1358 22 Kasim 1359 olarak degistirmis ve Orhan Gazi nin Suleyman Pasa dan iki ay sonra oldugunu belirtmis Murad in tahta cikisi ve Ankara seferi kismini da Ruhi den alip bir yil da bunlara ayirdigindan Edirne nin fetih tarihini H 762 M 11 Kasim 1360 30 Ekim 1361 olarak vermistir Donemi anlatan diger tarih yazarlari Ahmedi Sukrullah ve Mehmed bin Haci Halil in eserlerinde Edirne nin fethinden bahsedilmemektedir Murad in tahta ciktigi 1362 Mart indan sonra yasanan gelismeleri anlatan bu eserlerde Edirne nin fethinin yer almamasi Inalcik in belirttigine gore fethin bu yildan once gerceklestigi anlami tasimaktadir Diger taraftan Oruc Bey tarihinin Manisa nushasinda Edirne nin H 762 yilinda fethedildigine dair bir kayit ve o yil bir gunes tutulmasinin gerceklestigi bilgisi yer almaktadir Yapilan hesaplarla 5 Mayis 1361 gunu bir gunes tutulmasinin gerceklestigi tespit edilmistir Belirtilen Osmanli kaynaklarindan faydalanarak Halil Inalcik Edirne nin 1361 yilinda Osmanli himayesine girdigini belirtmektedir Oskar Halecki de Venedik kayitlarina dayanarak Edirne nin Osmanli tarafindan ele gecirildigi bilgisinin bu sehre 14 Mart 1361 tarihinde ulastigi bilgisini sunmaktadir Stanford Shaw da Inalcik in bu gorusunu katilmaktadir SonrasiAlinmasindan bir sure sonra Osmanli Imparatorlugu na baskentlik yapan sehir 1453 te Istanbul un o donemdeki adi Kostantinopolis ele gecirilmesi sonrasinda baskent olusuna kadar bu statusunu surdurdu Edirne den sonra Filibe nin de Osmanli kontrolune gecmesiyle Bizans Imparatorlugu nun Avrupa ve Balkanlar ile kara baglantisi kesilmis oldu KaynakcaGenelInalcik Halil 1964 Edirne nin Fethi 1361 Edirne PDF Ankara Turk Tarih Kurumu 2 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Kasim 2014 Uzuncarsili Ismail Hakki 1983 Osmanli Tarihi I cilt Ankara ISBN 975 16 0012 X Zahariadu Elizavet 1970 The Conquest of Adrianople by Turks Studi Veneziani Ingilizce Venedik Ozel a b c Inalcik Halil sf 144 a b c Inalcik Halil sf 141 a b Inalcik Halil sf 145 a b Inalcik Halil sf 143 a b c Inalcik Halil sf 146 Burmov Aleksandr 1949 Turkler Edirne yi ne vakit aldilar Belleten XIII cilt 49 sayi Ankara ss ss 96 106 a b c Inalcik Halil sf 137 a b Inalcik Halil sf 138 Ostrogorskiy Georgiy 1952 Geschichte des byzantinischen Staates Almanca Munih C H Beck s 427 ISBN 3 406 01414 3 a b c Inalcik Halil sf 139 a b Inalcik Halil sf 140 Zahariadu Elizavet ss 216 Zahariadu Elizavet ss 217 Beldiceanu Steinherr Irene 1965 La conquete d Andrinople par les Turcs la penetration turque en Thrace et la valeur des chroniques ottomanes Travaux et Memoires I Fransizca ss 439 461 Nicol Donald M 1993 The Last Centuries of Byzantium 1261 1453 Ingilizce Ikinci bas Londra Rupert Hart Davis Ltd s 274 ISBN 0 246 10559 3 Imber Colin 2002 The Ottoman Empire 1300 1650 The Structure of Power Ingilizce ss 11 Fine John Van Antwerp 1994 1987 The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest Ingilizce Ann Arbor Michigan University of Michigan Press s 406 ISBN 0 472 08260 4 Uzuncarsili Ismail Hakki sf 163 164 a b c Inalcik Halil sf 147 Inalcik Halil sf 148 a b Inalcik Halil sf 152 Inalcik Halil sf 153 Inalcik Halil sf 156 Inalcik Halil sf 158 a b Inalcik Halil sf 159 Shaw Stanford 1997 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Ingilizce I cilt Cambridge Cambridge University Press s 18 Diktas Arzu Aralik 2008 XVI Yuzyilin Son Ceyreginde Edirne de Sosyal Hayat PDF Edirne s 16 11 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Aralik 2014 Uzuncarsili Ismail Hakki sf 165