Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Senato İstihbarat Komitesinin CIA tarafından uygulanan işkencelere dair raporu,Cumhuriyetçi ve Demokrat senatörlerin bulunduğu Amerika Birleşik Devletleri Senatosu İstihbarat Seçilmiş Komitesi tarafından hazırlanan, Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) gözaltı ve sorgulama sırasında uygulamış olduğu geliştirilmiş sorgulama tekniklerini konu alan rapordur. Rapor, Merkezi İstihbarat Teşkilatının "terörizmle savaş" kapsamındaki faaliyetlerini öncesi, sonrası ve sırasında olarak barındırır. İlk rapor komitede 9'a (7 demokrat, 1 cumhuriyetçi, 1 bağımsız) karşı 6 oyla (Hepsi cumhuriyetçi) 13 Aralık 2012 tarihinde kabul edildi.
38000 dipnot bulunduran ve 6700 sayfadan fazla sayfa içeren rapor Merkezi İstihbarat Teşkilatının uygulamış olduğu gözaltı ve sorgu programının tarihçesini, komitenin 20 bulgusunu ve sonuçları detaylı şekilde açıklamıştır. Mahkûmlara yapılan işkenceler, CIA programı hakkında Amerika Birleşik Devletleri başkanına, Adalet Bakanlığına, Kongreye verilen yanıltıcı ve doğru olmayan bilgilerin olması, medyanın manipüle edilmesi gibi faaliyetler raporda incelenmiştir. CIA'in sadece mahkûmlara işkence yapmakla kalmayıp tutuklular hakkında bilgi saklama yoluna başvurduğu, bazı tutukluların gizlendiği raporda belirtilmiştir. Bunların yanında rapora göre geliştirilmiş sorgulama teknikleri pek işe yaramadığı gibi Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası kamuoyunda imajını sarsmıştır. 9 Aralık 2014'te raporun önemli bulgu ve belge içeren 525 sayfalık kısmı ve özeti Amerika Birleşik Devletleri Senatosu İstihbarat Seçilmiş Komitesi tarafından yayımlanmıştır.
Rapor açıklandıktan sonra bazı senatörler raporun hepsinin değil de bir kısmının yayımlanmasını eleştirmiş, eksik olduğu itirazında bulunmuştur. Bazı senatörlerse açıklanan verilerin zarar verdiği görüşünü savunmuştur. 2008 ABD başkanlık seçimleri'nde Cumhuriyetçi Partinin başkan adayı olan John McCain, raporun yayımlanmasının doğru bulduğunu açıklamıştır. Rapor yayımlandığı sırada Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olan Barack Obama, Amerika Birleşik Devletleri'ni güçlü kılan faktörlerden birisinin geçmişiyle ve hatalarıyla yüzleşmesi ve bunları değiştirmek için uğraşması olduğunu söylemiştir. Siyasilerin yanı sıra toplumda ileri gelen kişiler ve birçok kuruluş, tutuklulara işkence yapan CIA subayları ve buna alan açan hükûmet yetkilileri hakkında adli sürecin başlatılması çağrısında bulunmuştur.
5 yıl süren soruşturmalar sebebiyle CIA 40 milyon dolar harcamak zorunda kalmıştır. Raporun geri kalan kısmıysa yayımlanmamıştır ve gizlidir. Raporda belirtilen faaliyetlerde bulunan kimseye adli süreç başlatılmamıştır ve böyle bir şey de olası gözükmemektedir. Bu gelişmelerin ardından John McCain ve Dianne Feinstein öncülüğünde raporda geçen işkence yöntemlerinin Amerika Birleşik Devletleri kurumları tarafından tekrar kullanılmaması için yasa geçirilmiştir.
Raporun hazırlanış süreci
Kaliforniya Senatörü Dianne Feinstein'e göre ilk soruşturma Ulusal Gizli Servis Direktörü 'in 100'e yakın sorgu videosunu imha etmesinin basına sızmasıyla başladı. Rodriguez tarafından imha edilen sorgu videolarında el-Kaide ile bağlantılı olduğu iddiasıyla tutuklanan Ebu Zubeyde ve Abd el-Rahim el-Nashiri'ye CIA subayları tarafından waterboarding dahil çeşitli işkenceler uygulanıyordu. CIA başta Amerika Birleşik Devletleri Senatosu İstihbarat Seçilmiş Komitesini bu konuda bilgilendirmedi, komitenin imha edilen videoların varlığından haberi yoktu. Basına sızan bilgiler sonrası her ne kadar CIA, Rodriguez'in videoları imha işinde yer almadığını söylese bile komite CIA'in Rodriguez'in yaptığı hukuksuz işleri örtbas etme çabasında olduğuna inanıyordu. Daha sonra basına açılan rapora göre Rodriguez videoları imha etmekle kalmamıştı, işkencelere katılan kişilerden birisiydi. CIA gizli hapishanelerinin yönetimi konusunda önemli bir rol üstlenmişti.:57/499 Bu faaliyetlerinin yanı sıra Terörle Mücadele Merkezinin sorguyu yapan CIA subaylarını teftiş etmesini engelledi,:59/499Savunma Bakanlığına bir tutuklunun kimliği hakkında bilinçli olarak yanlış bilgi verdi:120/499 ve CIA gizli hapishanesini barındıran bir ülkeye yapılan ödemelerde yer aldı.:140/499 Raporun özeti yayımlanmadan kısa süre önce iddialarla ilgili adı geçen Jose Rodriguez The Washington Postun misafir yazarlar için açtığı sayfada raporu ağır şekilde eleştirmişti.
Senato İstihbarat Komitesi 11 Şubat 2009'da Ebu Zubeyde'nin ve Abd el-Rahim el-Nashiri'nin sorgusu hakkında komiteye ulaştırılan raporları incelemek üzere toplandı. Oturum sonunda CIA'in sorgulama tekniklerinin daha detaylı şekilde incelenmesi kararlaştırıldı. Aynı yıl 5 Mart'ta soruşturma açılması için oylama yapıldı, 14 kabul oyuna karşı 1 red oyu kullanıldı. Ağustos ayında Başsavcı Eric Holder, açılan ilk soruşturmanın genişletildiği duyurdu. Böylelikle sadece Jose Rodriguez tarafından imha edilen sorgu kayıtları hakkında değil, kayıtlarda geçen işkenceci CIA subayları üstüne de soruşturma başlatılmış oldu. Komitedeki Cumhuriyetçi senatörler, başsavcının soruşturmayı derinleştirme kararının sonucunda soruşturmada tanık olabilecek birçok insanın davaya dahil edilme korkusuyla komiteye yardım etmeyeceği görüşünde mutabık kaldı. Bu kararın ardından soruşturmaya olan desteklerini Eylül 2009'da geri çektiler.
Jose Rodriguez ve CIA subaylarının işkence faaliyetleri hakkında başlatılan soruşturmayı eski bir FBI subayı ve komitede görevli yönetmiştir. CIA'in senatoya sağladığı 6,3 milyondan fazla sayfa içeren dosya, bağlantı, e-posta ve diğer ögelerin incelenmesinin ardından rapor hazırlanmıştır. Komitenin istediği her belge komiteye ulaştırılmamıştır. Komite tarafından istenen 9.400 belge Beyaz Saray'ın inisiyatifi ile gizlenmiştir. Rapor hazırlanırken beklenilenin aksine yüz yüze soruşturma yapılmamıştır, raporda herhangi bir oturumun olmaması Cumhuriyetçi senatörlerin tepkisini çekmiştir. CIA, başsavcı soruşturmasını bahane ederek personelini tanık olarak komiteye yollamamıştır fakat Haziran 2013'te komiteye resmi bir cevap vermiştir. Bu cevap sayesinde CIA subayları, geliştirilmiş sorgulama teknikleri hakkındaki görüşlerini komiteyle paylaşabilmişlerdir. Yollanılan cevapta eski CIA direktörü George Tenet, sorgu kayıtlarını imha etmekle suçlanan Jose Rodriguez, CIA Genel Danışmanı Scott Muller, CIA'in kıdemli üyeleri James Pavitt, John Rizzo, John McLaughlin gibi kişilerin görüşleri mevcuttu. Bunun yanında CIA'de çalışan hukuk görevlileri, sorgulama tekniklerini geliştiren üst yöneticiler, sağlıkçılar, analistler ve sorgulamaları yapan CIA subaylarının görüşlerine de yer verilmişti.
Nihai rapor 9'a karşı 6 oyla 13 Aralık 2012'de senatoda kabul gördü. 3 Nisan 2014'te raporun belirli kısımlarının yayımlanması konusunda yeni bir oylama yapıldı ve 11'e 3 oyla bu da kabul edildi. Komitede aylarca süren tartışmaların sonunda raporun 525 sayfalık özeti yayımlandı. CIA'in isteği üzerine CIA'in gizli hapishanelerine ev sahipliği yapan ülkelerin isimleri ve CIA subaylarının isimleri gizlendi.
Bulgular
Komite tarafından raporda açıklanan bulgular
- Geliştirilmiş sorgulama teknikleri istihbarat toplama konusunda veya tutukluyu iş birliğine ikna etme amacında etkili olamadı.
- CIA'in geliştirilmiş sorgulama tekniklerini kullanma nedenleri temellendirilemedi, bahaneler yanlış iddialara dayanıyordu.
- CIA, tutukluların sorgularında politikacılara, diğer kişi ve kuruluşlara gösterilenden daha acımasız ve daha kötü bir yol izledi.
- CIA'in tutukladığı kişilerin hapis koşulları politikacılara, diğer kişi ve kuruluşlara gösterilenden daha kötüydü.
- CIA, Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığını sık sık yanıltarak CIA'in sorgu ve gözaltı programının yasal ve tatmin edici bir inceleme geçirmesini engelledi.
- CIA, Amerika Birleşik Devletleri Kongresinin sorgu ve gözaltı programını incelemesini engelledi.
- CIA, Beyaz Saray'ın etkili bir inceleme yapmasını ve karar vermesini engelledi.
- CIA'in operasyon ve yönetim mekanizması muğlaktı ve bu mekanizma diğer güvenlik güçlerinin ve başkan, başkan yardımcısı gibi kişilerin görevini yapmasını engelledi.
- Genel Denetleme Ofisinin CIA üstünde inceleme yapması engellendi.
- CIA, geliştirilmiş sorgulama teknikleri ile medyaya yanlış bilgilerin sızdırılmasını sağladı ve medyayı manipüle etti.
- Gerekli makamların geliştirilmiş sorgulama tekniklerini kullanmasına izin vermesinden sonra ilk altı aylık süreçte CIA programı tecrübesiz şekilde işletti.
- CIA'in gözaltı ve sorgulama programı özellikle 2002 ve 2003'ün başlarında olmak üzere başından beri ağır şekilde kusurluydu.
- İki sözleşmeli psikolog programın geliştirilmesinde ve yönetiminde büyük rol oynadı. 2005 yılına kadar programla ilgili birçok faaliyet CIA'in kendi gücüyle değil, dışarıdan yardım alınarak yapıldı.
- CIA tutuklular üstünde Adalet Bakanlığının onay vermediği ve CIA Genel Merkezinin izin vermediği bir dizi zorlayıcı sorgulama teknikleri uyguladı.
- CIA elindeki tutukluların sayısı veya bilgisi hakkında yanıltıcı bilgilere başvurdu, birçoğunun gözaltına alınması yasal nedenlere dayanmıyordu.
- CIA, geliştirilmiş sorgulama tekniklerinin etkilerini değerlendiremedi.
- CIA, gerçekleştirilen faaliyetler sonrası kendi bünyesindeki subaylara karşı nadiren inceleme başlattı.
- CIA, kendisine gözaltı programı için gelen eleştirileri görmezden geldi.
- CIA'in gözaltı programı hukuki temellere dayanmadığı, basına gerekli bilgi verilmediği ve diğer ülkelerden destek bulamadığı için 2006 yılında sona erdi.
- CIA'in gözaltı programı ABD'nin dünyadaki imajına hem ekonomik hem de siyasi zarar verdi.
Medya tarafından açıklanan bulgular
- En az beş tutuklu gerek olmaksızın "rektal beslenmeye" zorlandı, bunun sebebi CIA'in tutuklu üstünde "tam otorite kurma" amacı olarak açıklandı.
- Bir mahkûma tecavüz edildiği tespit edildi. Raporda bu mahkûm olarak açıklandı.:100/499
- CIA subayları, sorgu sırasında mahkûmları çocuklarına veya diğer aile üyelerine tecavüz etmekle tehdit etti. Örneğin 'ye "Annenizi ve diğer aile üyelerinizi buraya getirebiliriz." dendi.
- Kasım 2002'de isimli tutuklu sorgu sırasında hipotermi ile öldürüldü. İşkence gördükten sonra soğuk bir zemine zincirlendi ve üstünde sadece bir kazak vardı. Bu ölüm sebebiyle hiçbir CIA subayına soruşturma açılmadı hatta Rahman'ın öldürüldüğü sorgu merkezini yöneten görevli ikramiye aldı.:55/499
- Bacaklarından yaralanmış tutuklular ayakta durmaya zorlandı, bunun yanında bu hâldeyken uykusuz bırakıldılar.:101/499
- Bazı mahkûmlar waterboarding sırasında boğulacak duruma getirilene kadar işkence gördü. Ebu Zübeyde bunlardan birisiydi ve işkence sırasında bilinci kapanmıştı, hareketsiz durmaya başladı.:43-44/499
- Bazı mahkûmlar bir haftadan fazla süre stres pozisyonlarında uykusuz bırakıldı.:132/499
- adlı bir mahkûm bir iftira sonucu işkenceye maruz kaldı ve haftalarca işkence gördü. İşkence sırasında "ABD'ye karşı tehdit" olmadığını, tehditler hakkında da bilgisi olmadığını defalarca söyledi. Bir süre sonra sorguyu yapan CIA subayları ikna olsa bile CIA Genel Merkezi ikna olmadı ve genel merkez sorgunun devamını istedi. Sonuç olarak Gül'ün masum olduğu ortaya çıktı.:136–37/499
- Ebu Zübeyde tabuttan hallice bir kutuya sokuldu ve 266 saat bu kutuda kalması sağlandı. Hapishaneden ayrılmasının tek yolunun tabut olacağı sıkça kez tutukluya söylendi.:42/499
- Ebu Hudhafia adlı bir Cezayirli buzlu suya sokuldu, uykusuz bırakıldı ve çeşitli işkenceler gördü. Sonuç olarak isim karışıklığı sebebiyle doğru adam olmadığı anlaşılınca serbest bırakıldı.:16/499
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n "Committee Study of the Central Intelligence Agency's Detention and Interrogation Program, Foreword by Senate Select Committee on Intelligence Chairman Dianne Feinstein, Findings and Conclusions, Executive Summary" (PDF). Amerika Birleşik Devletleri Senatosu İstihbarat Seçilmiş Komitesi. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ a b c "Timeline: The history of the CIA detention and interrogation program". Los Angeles Times. 9 Aralık 2014. 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ a b (PDF). web.archive.org. 9 Aralık 2014. 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ Ackerman, Spencer (9 Aralık 2014). "Senate report on CIA torture claims spy agency lied about 'ineffective' program". The Guardian. 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Mufson, Steven (9 Aralık 2014). "Obama, on new interrogations report: 'Some of the actions taken were contrary to our values' (UPDATED)". Washington Post. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "A Roadmap to Justice for CIA Torture". Human Rights Watch (İngilizce). 1 Aralık 2015. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ . web.archive.org. 10 Aralık 2014. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "CIA report sparks prosecution calls". BBC News. 10 Aralık 2014. 10 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "Torture Fight Set Back by U.S. Failure to Prosecute, U.N. Official Says". New York Times. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Leopold, Jason (27 Temmuz 2015). "The CIA Paid This Contractor $40 Million to Review Torture Documents". Vice (İngilizce). 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "Fact Check: Intelligence Committee Did Not Spend $40 Million on CIA Study". United States Senator for California (İngilizce). 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "Senate Torture Report Takes A Step Closer To Becoming Public". NPR.org (İngilizce). 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ a b Ackerman, Spencer (5 Ağustos 2014). "Top senator rejects CIA torture report redactions ahead of public release". The Guardian. 6 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "Torture Report: Here's What Dianne Feinstein Said in Senate Speech". Time (İngilizce). 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Prokop, Andrew (11 Aralık 2014). "Torture is illegal. Americans tortured. Why isn't anyone being prosecuted?". Vox (İngilizce). 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Thornberry, Mac (22 Ekim 2015). "Text - H.R.1735 - 114th Congress (2015-2016): National Defense Authorization Act for Fiscal Year 2016". www.congress.gov. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Jr, Jose A. Rodriguez (5 Aralık 2014). "Today's CIA critics once urged the agency to do anything to fight al-Qaeda". Washington Post. 8 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.
- ^ News, A. B. C. "CIA Also Blamed for $40 Million Cost of Torture Report". ABC News (İngilizce). 10 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ a b Watkins, Ali (10 Aralık 2014). "Senate Report Fails To Fault Bush Administration Officials Who Oversaw CIA Torture". HuffPost (İngilizce). 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ . web.archive.org. 29 Aralık 2014. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ "Fact Check: Interviews Would Have Added Little to CIA Interrogation Study". United States Senator for California (İngilizce). 12 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ "Senate report: CIA misled lawmakers, public on enhanced interrogation". www.cbsnews.com. 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ Ackerman, Spencer (10 Eylül 2016). "'A constitutional crisis': the CIA turns on the Senate". The Guardian. 10 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ CNN, By Eric Bradner. "CIA report's most shocking passages - CNNPolitics". CNN. 23 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ Mazzetti, Mark (9 Aralık 2014). "Panel Faults C.I.A. Over Brutality and Deceit in Terrorism Interrogations". The New York Times. 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ Krieg, Gregory. "16 Horrifying Excerpts From the Torture Report That the CIA Doesn't Want You to See". Mic (İngilizce). 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ Horvatovic, Iva (9 Aralık 2014). "Ny rapport: Så vilseleddes allmänheten av CIA". SVT Nyheter (İsveççe). 28 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ "Counterterrorism Detention and Interrogation Activities (September 2001 – October 2003)" (PDF). 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Senato Istihbarat Komitesinin CIA tarafindan uygulanan iskencelere dair raporu Cumhuriyetci ve Demokrat senatorlerin bulundugu Amerika Birlesik Devletleri Senatosu Istihbarat Secilmis Komitesi tarafindan hazirlanan Merkezi Istihbarat Teskilatinin CIA gozalti ve sorgulama sirasinda uygulamis oldugu gelistirilmis sorgulama tekniklerini konu alan rapordur Rapor Merkezi Istihbarat Teskilatinin terorizmle savas kapsamindaki faaliyetlerini oncesi sonrasi ve sirasinda olarak barindirir Ilk rapor komitede 9 a 7 demokrat 1 cumhuriyetci 1 bagimsiz karsi 6 oyla Hepsi cumhuriyetci 13 Aralik 2012 tarihinde kabul edildi Senato Istihbarat Komitesinin CIA tarafindan uygulanan iskencelere dair raporunun yaklasik 10 luk kismi 38000 dipnot bulunduran ve 6700 sayfadan fazla sayfa iceren rapor Merkezi Istihbarat Teskilatinin uygulamis oldugu gozalti ve sorgu programinin tarihcesini komitenin 20 bulgusunu ve sonuclari detayli sekilde aciklamistir Mahkumlara yapilan iskenceler CIA programi hakkinda Amerika Birlesik Devletleri baskanina Adalet Bakanligina Kongreye verilen yaniltici ve dogru olmayan bilgilerin olmasi medyanin manipule edilmesi gibi faaliyetler raporda incelenmistir CIA in sadece mahkumlara iskence yapmakla kalmayip tutuklular hakkinda bilgi saklama yoluna basvurdugu bazi tutuklularin gizlendigi raporda belirtilmistir Bunlarin yaninda rapora gore gelistirilmis sorgulama teknikleri pek ise yaramadigi gibi Amerika Birlesik Devletleri nin uluslararasi kamuoyunda imajini sarsmistir 9 Aralik 2014 te raporun onemli bulgu ve belge iceren 525 sayfalik kismi ve ozeti Amerika Birlesik Devletleri Senatosu Istihbarat Secilmis Komitesi tarafindan yayimlanmistir Rapor aciklandiktan sonra bazi senatorler raporun hepsinin degil de bir kisminin yayimlanmasini elestirmis eksik oldugu itirazinda bulunmustur Bazi senatorlerse aciklanan verilerin zarar verdigi gorusunu savunmustur 2008 ABD baskanlik secimleri nde Cumhuriyetci Partinin baskan adayi olan John McCain raporun yayimlanmasinin dogru buldugunu aciklamistir Rapor yayimlandigi sirada Amerika Birlesik Devletleri Baskani olan Barack Obama Amerika Birlesik Devletleri ni guclu kilan faktorlerden birisinin gecmisiyle ve hatalariyla yuzlesmesi ve bunlari degistirmek icin ugrasmasi oldugunu soylemistir Siyasilerin yani sira toplumda ileri gelen kisiler ve bircok kurulus tutuklulara iskence yapan CIA subaylari ve buna alan acan hukumet yetkilileri hakkinda adli surecin baslatilmasi cagrisinda bulunmustur 5 yil suren sorusturmalar sebebiyle CIA 40 milyon dolar harcamak zorunda kalmistir Raporun geri kalan kismiysa yayimlanmamistir ve gizlidir Raporda belirtilen faaliyetlerde bulunan kimseye adli surec baslatilmamistir ve boyle bir sey de olasi gozukmemektedir Bu gelismelerin ardindan John McCain ve Dianne Feinstein onculugunde raporda gecen iskence yontemlerinin Amerika Birlesik Devletleri kurumlari tarafindan tekrar kullanilmamasi icin yasa gecirilmistir Raporun hazirlanis sureciCIA subaylari tarafindan iskence goren Ebu Zubeyde Kaliforniya Senatoru Dianne Feinstein e gore ilk sorusturma Ulusal Gizli Servis Direktoru in 100 e yakin sorgu videosunu imha etmesinin basina sizmasiyla basladi Rodriguez tarafindan imha edilen sorgu videolarinda el Kaide ile baglantili oldugu iddiasiyla tutuklanan Ebu Zubeyde ve Abd el Rahim el Nashiri ye CIA subaylari tarafindan waterboarding dahil cesitli iskenceler uygulaniyordu CIA basta Amerika Birlesik Devletleri Senatosu Istihbarat Secilmis Komitesini bu konuda bilgilendirmedi komitenin imha edilen videolarin varligindan haberi yoktu Basina sizan bilgiler sonrasi her ne kadar CIA Rodriguez in videolari imha isinde yer almadigini soylese bile komite CIA in Rodriguez in yaptigi hukuksuz isleri ortbas etme cabasinda olduguna inaniyordu Daha sonra basina acilan rapora gore Rodriguez videolari imha etmekle kalmamisti iskencelere katilan kisilerden birisiydi CIA gizli hapishanelerinin yonetimi konusunda onemli bir rol ustlenmisti 57 499 Bu faaliyetlerinin yani sira Terorle Mucadele Merkezinin sorguyu yapan CIA subaylarini teftis etmesini engelledi 59 499Savunma Bakanligina bir tutuklunun kimligi hakkinda bilincli olarak yanlis bilgi verdi 120 499 ve CIA gizli hapishanesini barindiran bir ulkeye yapilan odemelerde yer aldi 140 499 Raporun ozeti yayimlanmadan kisa sure once iddialarla ilgili adi gecen Jose Rodriguez The Washington Postun misafir yazarlar icin actigi sayfada raporu agir sekilde elestirmisti Senato Istihbarat Komitesi 11 Subat 2009 da Ebu Zubeyde nin ve Abd el Rahim el Nashiri nin sorgusu hakkinda komiteye ulastirilan raporlari incelemek uzere toplandi Oturum sonunda CIA in sorgulama tekniklerinin daha detayli sekilde incelenmesi kararlastirildi Ayni yil 5 Mart ta sorusturma acilmasi icin oylama yapildi 14 kabul oyuna karsi 1 red oyu kullanildi Agustos ayinda Bassavci Eric Holder acilan ilk sorusturmanin genisletildigi duyurdu Boylelikle sadece Jose Rodriguez tarafindan imha edilen sorgu kayitlari hakkinda degil kayitlarda gecen iskenceci CIA subaylari ustune de sorusturma baslatilmis oldu Komitedeki Cumhuriyetci senatorler bassavcinin sorusturmayi derinlestirme kararinin sonucunda sorusturmada tanik olabilecek bircok insanin davaya dahil edilme korkusuyla komiteye yardim etmeyecegi gorusunde mutabik kaldi Bu kararin ardindan sorusturmaya olan desteklerini Eylul 2009 da geri cektiler Jose Rodriguez ve CIA subaylarinin iskence faaliyetleri hakkinda baslatilan sorusturmayi eski bir FBI subayi ve komitede gorevli yonetmistir CIA in senatoya sagladigi 6 3 milyondan fazla sayfa iceren dosya baglanti e posta ve diger ogelerin incelenmesinin ardindan rapor hazirlanmistir Komitenin istedigi her belge komiteye ulastirilmamistir Komite tarafindan istenen 9 400 belge Beyaz Saray in inisiyatifi ile gizlenmistir Rapor hazirlanirken beklenilenin aksine yuz yuze sorusturma yapilmamistir raporda herhangi bir oturumun olmamasi Cumhuriyetci senatorlerin tepkisini cekmistir CIA bassavci sorusturmasini bahane ederek personelini tanik olarak komiteye yollamamistir fakat Haziran 2013 te komiteye resmi bir cevap vermistir Bu cevap sayesinde CIA subaylari gelistirilmis sorgulama teknikleri hakkindaki goruslerini komiteyle paylasabilmislerdir Yollanilan cevapta eski CIA direktoru George Tenet sorgu kayitlarini imha etmekle suclanan Jose Rodriguez CIA Genel Danismani Scott Muller CIA in kidemli uyeleri James Pavitt John Rizzo John McLaughlin gibi kisilerin gorusleri mevcuttu Bunun yaninda CIA de calisan hukuk gorevlileri sorgulama tekniklerini gelistiren ust yoneticiler saglikcilar analistler ve sorgulamalari yapan CIA subaylarinin goruslerine de yer verilmisti Nihai rapor 9 a karsi 6 oyla 13 Aralik 2012 de senatoda kabul gordu 3 Nisan 2014 te raporun belirli kisimlarinin yayimlanmasi konusunda yeni bir oylama yapildi ve 11 e 3 oyla bu da kabul edildi Komitede aylarca suren tartismalarin sonunda raporun 525 sayfalik ozeti yayimlandi CIA in istegi uzerine CIA in gizli hapishanelerine ev sahipligi yapan ulkelerin isimleri ve CIA subaylarinin isimleri gizlendi BulgularKomite tarafindan raporda aciklanan bulgular Gelistirilmis sorgulama teknikleri istihbarat toplama konusunda veya tutukluyu is birligine ikna etme amacinda etkili olamadi CIA in gelistirilmis sorgulama tekniklerini kullanma nedenleri temellendirilemedi bahaneler yanlis iddialara dayaniyordu CIA tutuklularin sorgularinda politikacilara diger kisi ve kuruluslara gosterilenden daha acimasiz ve daha kotu bir yol izledi CIA in tutukladigi kisilerin hapis kosullari politikacilara diger kisi ve kuruluslara gosterilenden daha kotuydu CIA Amerika Birlesik Devletleri Adalet Bakanligini sik sik yaniltarak CIA in sorgu ve gozalti programinin yasal ve tatmin edici bir inceleme gecirmesini engelledi CIA Amerika Birlesik Devletleri Kongresinin sorgu ve gozalti programini incelemesini engelledi CIA Beyaz Saray in etkili bir inceleme yapmasini ve karar vermesini engelledi CIA in operasyon ve yonetim mekanizmasi muglakti ve bu mekanizma diger guvenlik guclerinin ve baskan baskan yardimcisi gibi kisilerin gorevini yapmasini engelledi Genel Denetleme Ofisinin CIA ustunde inceleme yapmasi engellendi CIA gelistirilmis sorgulama teknikleri ile medyaya yanlis bilgilerin sizdirilmasini sagladi ve medyayi manipule etti Gerekli makamlarin gelistirilmis sorgulama tekniklerini kullanmasina izin vermesinden sonra ilk alti aylik surecte CIA programi tecrubesiz sekilde isletti CIA in gozalti ve sorgulama programi ozellikle 2002 ve 2003 un baslarinda olmak uzere basindan beri agir sekilde kusurluydu Iki sozlesmeli psikolog programin gelistirilmesinde ve yonetiminde buyuk rol oynadi 2005 yilina kadar programla ilgili bircok faaliyet CIA in kendi gucuyle degil disaridan yardim alinarak yapildi CIA tutuklular ustunde Adalet Bakanliginin onay vermedigi ve CIA Genel Merkezinin izin vermedigi bir dizi zorlayici sorgulama teknikleri uyguladi CIA elindeki tutuklularin sayisi veya bilgisi hakkinda yaniltici bilgilere basvurdu bircogunun gozaltina alinmasi yasal nedenlere dayanmiyordu CIA gelistirilmis sorgulama tekniklerinin etkilerini degerlendiremedi CIA gerceklestirilen faaliyetler sonrasi kendi bunyesindeki subaylara karsi nadiren inceleme baslatti CIA kendisine gozalti programi icin gelen elestirileri gormezden geldi CIA in gozalti programi hukuki temellere dayanmadigi basina gerekli bilgi verilmedigi ve diger ulkelerden destek bulamadigi icin 2006 yilinda sona erdi CIA in gozalti programi ABD nin dunyadaki imajina hem ekonomik hem de siyasi zarar verdi Medya tarafindan aciklanan bulgular En az bes tutuklu gerek olmaksizin rektal beslenmeye zorlandi bunun sebebi CIA in tutuklu ustunde tam otorite kurma amaci olarak aciklandi Bir mahkuma tecavuz edildigi tespit edildi Raporda bu mahkum olarak aciklandi 100 499 CIA subaylari sorgu sirasinda mahkumlari cocuklarina veya diger aile uyelerine tecavuz etmekle tehdit etti Ornegin ye Annenizi ve diger aile uyelerinizi buraya getirebiliriz dendi Kasim 2002 de isimli tutuklu sorgu sirasinda hipotermi ile olduruldu Iskence gordukten sonra soguk bir zemine zincirlendi ve ustunde sadece bir kazak vardi Bu olum sebebiyle hicbir CIA subayina sorusturma acilmadi hatta Rahman in olduruldugu sorgu merkezini yoneten gorevli ikramiye aldi 55 499 Bacaklarindan yaralanmis tutuklular ayakta durmaya zorlandi bunun yaninda bu haldeyken uykusuz birakildilar 101 499 Bazi mahkumlar waterboarding sirasinda bogulacak duruma getirilene kadar iskence gordu Ebu Zubeyde bunlardan birisiydi ve iskence sirasinda bilinci kapanmisti hareketsiz durmaya basladi 43 44 499 Bazi mahkumlar bir haftadan fazla sure stres pozisyonlarinda uykusuz birakildi 132 499 adli bir mahkum bir iftira sonucu iskenceye maruz kaldi ve haftalarca iskence gordu Iskence sirasinda ABD ye karsi tehdit olmadigini tehditler hakkinda da bilgisi olmadigini defalarca soyledi Bir sure sonra sorguyu yapan CIA subaylari ikna olsa bile CIA Genel Merkezi ikna olmadi ve genel merkez sorgunun devamini istedi Sonuc olarak Gul un masum oldugu ortaya cikti 136 37 499 Ebu Zubeyde tabuttan hallice bir kutuya sokuldu ve 266 saat bu kutuda kalmasi saglandi Hapishaneden ayrilmasinin tek yolunun tabut olacagi sikca kez tutukluya soylendi 42 499 Ebu Hudhafia adli bir Cezayirli buzlu suya sokuldu uykusuz birakildi ve cesitli iskenceler gordu Sonuc olarak isim karisikligi sebebiyle dogru adam olmadigi anlasilinca serbest birakildi 16 499Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n Committee Study of the Central Intelligence Agency s Detention and Interrogation Program Foreword by Senate Select Committee on Intelligence Chairman Dianne Feinstein Findings and Conclusions Executive Summary PDF Amerika Birlesik Devletleri Senatosu Istihbarat Secilmis Komitesi 2 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Mayis 2020 a b c Timeline The history of the CIA detention and interrogation program Los Angeles Times 9 Aralik 2014 9 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 a b PDF web archive org 9 Aralik 2014 9 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2020 Ackerman Spencer 9 Aralik 2014 Senate report on CIA torture claims spy agency lied about ineffective program The Guardian 9 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Mufson Steven 9 Aralik 2014 Obama on new interrogations report Some of the actions taken were contrary to our values UPDATED Washington Post Erisim tarihi 21 Mayis 2020 A Roadmap to Justice for CIA Torture Human Rights Watch Ingilizce 1 Aralik 2015 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 web archive org 10 Aralik 2014 23 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2020 CIA report sparks prosecution calls BBC News 10 Aralik 2014 10 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Torture Fight Set Back by U S Failure to Prosecute U N Official Says New York Times 16 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Leopold Jason 27 Temmuz 2015 The CIA Paid This Contractor 40 Million to Review Torture Documents Vice Ingilizce 30 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Fact Check Intelligence Committee Did Not Spend 40 Million on CIA Study United States Senator for California Ingilizce 30 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Senate Torture Report Takes A Step Closer To Becoming Public NPR org Ingilizce 4 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 a b Ackerman Spencer 5 Agustos 2014 Top senator rejects CIA torture report redactions ahead of public release The Guardian 6 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Torture Report Here s What Dianne Feinstein Said in Senate Speech Time Ingilizce 9 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Prokop Andrew 11 Aralik 2014 Torture is illegal Americans tortured Why isn t anyone being prosecuted Vox Ingilizce 13 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Thornberry Mac 22 Ekim 2015 Text H R 1735 114th Congress 2015 2016 National Defense Authorization Act for Fiscal Year 2016 www congress gov 7 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Jr Jose A Rodriguez 5 Aralik 2014 Today s CIA critics once urged the agency to do anything to fight al Qaeda Washington Post 8 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2020 News A B C CIA Also Blamed for 40 Million Cost of Torture Report ABC News Ingilizce 10 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 a b Watkins Ali 10 Aralik 2014 Senate Report Fails To Fault Bush Administration Officials Who Oversaw CIA Torture HuffPost Ingilizce 30 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 web archive org 29 Aralik 2014 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2020 Fact Check Interviews Would Have Added Little to CIA Interrogation Study United States Senator for California Ingilizce 12 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 Senate report CIA misled lawmakers public on enhanced interrogation www cbsnews com 9 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 Ackerman Spencer 10 Eylul 2016 A constitutional crisis the CIA turns on the Senate The Guardian 10 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 CNN By Eric Bradner CIA report s most shocking passages CNNPolitics CNN 23 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Temmuz 2020 Mazzetti Mark 9 Aralik 2014 Panel Faults C I A Over Brutality and Deceit in Terrorism Interrogations The New York Times 9 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Temmuz 2020 Krieg Gregory 16 Horrifying Excerpts From the Torture Report That the CIA Doesn t Want You to See Mic Ingilizce 17 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Temmuz 2020 Horvatovic Iva 9 Aralik 2014 Ny rapport Sa vilseleddes allmanheten av CIA SVT Nyheter Isvecce 28 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Temmuz 2020 Counterterrorism Detention and Interrogation Activities September 2001 October 2003 PDF 10 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Temmuz 2020