Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sendrom ya da belirgi, birbirleriyle ilişkisiz gibi görünen, ancak bir araya geldiklerinde tek bir olgu olarak kendilerini gösteren bulgular bütünüdür. Sendromlar, kalıtsal olabilir ya da edinsel nedenlerle de oluşabilir. Kalıtsal sendromlar otosomal dominant, otosomal resesif ya da X-kromozomu aracılığıyla aktarılırlar; bir bölümünün nedeni bilinmemektedir. Sendromlar bir hastalık tablosunun gelişmesi içinde bir bulgu olabildiği gibi, bazı hastalıklar bazı sendromların komplikasyonu olarak belirlenirler.
Tıp dilinde, belirgi, yalnızca, nedenleri tek tek açıklanamayan, birlikte rastlanılan bulguları tanımlamakta kullanılır. Dolayısıyla, bu bulgular, altında yatan bir hastalıkla açıklanabilirse, kuramsal olarak artık sendrom değildir. Buna karşın, eskiden belirgi olarak anılan ve günümüzde nedenleri bilindiği için hastalık olarak bilinen bir sürü durum, geleneksel sendrom adını korumuştur.
Yunanca'da birlikte koşmak anlamına gelen belirgi, mantıklı bir deyiştir, çünkü yukarıda da açıklandığı gibi, sendrom, tanımı gereği birtakım bulguların birlikte olmasından kaynaklanır. Hastalığın oluşumunun (patofizyoloji) açıklanamadığı durumlarda en çok kullanılır.
Bir sürü belirgi, adını onu ilk bulan doktordan almıştır (bunlara eponim belirgiler denir). Böyle olmadığı durumlarda ise, adlarını genellikle coğrafi yer adlarından almışlardır.
Belirgiler ve bulguları
Bir duruma belirgi denilebilmesi için, tanımı gereği, bir takım bulguların ortada olması gerekmektedir. Bu bulgular büyük bulgular ve küçük bulgular olarak ikiye ayrılır. Çoğu durumda, bulguların tümüne bir arada rastlanmaz. Bundan dolayı, kimi özgü belirgilerin tanısının konulabilmesi için, tıbbi yetkelerce belirlenen belirli bir sayıda büyük ve küçük bulguların o kişide bulunması gerekmektedir.
Belirginin öğeleri olan büyük ve küçük bulguların aksine, kimi bağlantılı durumlara da o sendromu olan kişide, olmayana göre daha çok sıklıkta rastlanabilir. Sayımlama yönünden bir belirgi ile bağlantılı olduğu durum arasında sayısal bir ilişki olsa da, aralarındaki bağıntının nedeni açık değildir. Örnek olarak Down sendromu gösterilebilir. Down sendromu olan kişiler, belirginin tipik bulgularının yanında, ayrıca lösemi, lenfoma, Alzheimer, şeker hastalığı ve tiroid hastalıklarına yakalanmaya topluma göre daha yatkındırlar. Bu bağıntının bilinmesi, bulguların bilinmesi kadar önemlidir, çünkü doktorlar Down sendromu olan bir hastada bu durumları tarayıp, kimilerini önleyebilir ya da durumun ağırlığını yatıştırabilir.
İki özel belirgi
1970'li yılların sonlarında ortaya çıkan edinilmiş bağışıklık yetersizliği belirgisinin (EBEB, ing. AIDS), başlarda bir belirgi olarak nitelendirilmesinin nedeni, günümüze değin bulunan bir sürü bağışıklık yetmezliği olgularının aksine, bu olgunun doğuştan gelen bir yapım-yıkım düzensizlikleri ya da kan hastalıkları ulamına girmemesiydi.
AIDS, başlarda, yalnızca eşcinsellerde görüldüğünden "eşcinsellikle ilgili bağışıklık hastalığı" olarak nitelendiriliyordu. Ancak birkaç yıl sonra heteroseksüel insanlarda da görülmeye başlandı. Bunun da birkaç yıl ardından, EBEB'e neden olan HIV (insan bağışıklık yetmezliği virüsü) keşfedildi ve bu gizemli "belirgi" de çözümlenmiş oldu.
Ağır iveğen solunum sendromu (ing. SARS) da daha yakın yıllarda yaşanmış bir örnektir. Başlarda nedeni bilinmeyen, solunum güçlüğü olarak ortaya çıkan "sendroma", daha sonraları, bir koronavirüsün neden olduğu saptanmıştır.
Sağaltım (Tedavi)
Edinsel sendromlarda uygulanan sağaltım yöntemleri özellikle nedeni ortadan kaldırmaya yöneliktir. Örneğin, Edinsel İmmun Yetmezlik Sendromu (AIDS) sağaltımında, tabloya neden olan HIV virüsünü ortadan kaldırmaya yönelik ilaçların kullanılması en uygun yöntemdir.
Kalıtsal olguların çok büyük bir bölümünde, sendromların kromozom anomalileri ya da gen mutasyonlarıdır. Genetik hastalıkların bir bölümü, gen mutasyonu nedeniyle ortaya çıkan izole olgulardır. Kromozom anomalileri ya da gen mutasyonları sonucu karşılaşılan sendromların çoğunun sağaltımı olanaksızdır; bu çabaların başında, hastanın yaşam niteliğini yükseltebilecek uygulamalar gelir. Örneğin, Down sendromlu hastaların uyku apnesi, tiroid beziyle ilgili olumsuzluklar, pulmoner hipertansiyon gibi sorunları ilgili uzmanlarca giderilmeye çabalanmaktadır.
Kalıtsal belirgiler
Dış bağlantılar
Maksillofasiyal Sendromlar (Ağız-Çene-Yüz bulgularının ön planda olduğu belirgiler) 16 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Illustrated Medical Dictionary: The British Medical Association, Dorling Kindersley, London, 2002
- ^ Klatt EC. Pathology of HIV/AIDS. 30th edition, Mercer University, Scholl of Medicine, Savannah, 2019 11 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Lefaivre JF, Cohen SR, Burstein FD, et al. Down syndrome: identification and surgical management of obstructive sleep apnea. Plastic and Reconstructive Surgery, 99(3):629-637, 1997
- ^ Tüysüz B, Beker DB. Thyroid dysfunction in children with Down’s syndrome. Acta Paediatrica, 90(12):1389–1393, 2001
- ^ Tulloh RMR. Management of pulmonary hypertension and Down syndrome. Special Issue: Pulmonary Hypertension Reviews: an International Journal of Clinical Practice Companion Journal, 65(174): 8-13, 2011
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sendrom ya da belirgi birbirleriyle iliskisiz gibi gorunen ancak bir araya geldiklerinde tek bir olgu olarak kendilerini gosteren bulgular butunudur Sendromlar kalitsal olabilir ya da edinsel nedenlerle de olusabilir Kalitsal sendromlar otosomal dominant otosomal resesif ya da X kromozomu araciligiyla aktarilirlar bir bolumunun nedeni bilinmemektedir Sendromlar bir hastalik tablosunun gelismesi icinde bir bulgu olabildigi gibi bazi hastaliklar bazi sendromlarin komplikasyonu olarak belirlenirler Tip dilinde belirgi yalnizca nedenleri tek tek aciklanamayan birlikte rastlanilan bulgulari tanimlamakta kullanilir Dolayisiyla bu bulgular altinda yatan bir hastalikla aciklanabilirse kuramsal olarak artik sendrom degildir Buna karsin eskiden belirgi olarak anilan ve gunumuzde nedenleri bilindigi icin hastalik olarak bilinen bir suru durum geleneksel sendrom adini korumustur Yunanca da birlikte kosmak anlamina gelen belirgi mantikli bir deyistir cunku yukarida da aciklandigi gibi sendrom tanimi geregi birtakim bulgularin birlikte olmasindan kaynaklanir Hastaligin olusumunun patofizyoloji aciklanamadigi durumlarda en cok kullanilir Bir suru belirgi adini onu ilk bulan doktordan almistir bunlara eponim belirgiler denir Boyle olmadigi durumlarda ise adlarini genellikle cografi yer adlarindan almislardir Belirgiler ve bulgulariBir duruma belirgi denilebilmesi icin tanimi geregi bir takim bulgularin ortada olmasi gerekmektedir Bu bulgular buyuk bulgular ve kucuk bulgular olarak ikiye ayrilir Cogu durumda bulgularin tumune bir arada rastlanmaz Bundan dolayi kimi ozgu belirgilerin tanisinin konulabilmesi icin tibbi yetkelerce belirlenen belirli bir sayida buyuk ve kucuk bulgularin o kiside bulunmasi gerekmektedir Belirginin ogeleri olan buyuk ve kucuk bulgularin aksine kimi baglantili durumlara da o sendromu olan kiside olmayana gore daha cok siklikta rastlanabilir Sayimlama yonunden bir belirgi ile baglantili oldugu durum arasinda sayisal bir iliski olsa da aralarindaki bagintinin nedeni acik degildir Ornek olarak Down sendromu gosterilebilir Down sendromu olan kisiler belirginin tipik bulgularinin yaninda ayrica losemi lenfoma Alzheimer seker hastaligi ve tiroid hastaliklarina yakalanmaya topluma gore daha yatkindirlar Bu bagintinin bilinmesi bulgularin bilinmesi kadar onemlidir cunku doktorlar Down sendromu olan bir hastada bu durumlari tarayip kimilerini onleyebilir ya da durumun agirligini yatistirabilir Iki ozel belirgi1970 li yillarin sonlarinda ortaya cikan edinilmis bagisiklik yetersizligi belirgisinin EBEB ing AIDS baslarda bir belirgi olarak nitelendirilmesinin nedeni gunumuze degin bulunan bir suru bagisiklik yetmezligi olgularinin aksine bu olgunun dogustan gelen bir yapim yikim duzensizlikleri ya da kan hastaliklari ulamina girmemesiydi AIDS baslarda yalnizca escinsellerde goruldugunden escinsellikle ilgili bagisiklik hastaligi olarak nitelendiriliyordu Ancak birkac yil sonra heteroseksuel insanlarda da gorulmeye baslandi Bunun da birkac yil ardindan EBEB e neden olan HIV insan bagisiklik yetmezligi virusu kesfedildi ve bu gizemli belirgi de cozumlenmis oldu Agir ivegen solunum sendromu ing SARS da daha yakin yillarda yasanmis bir ornektir Baslarda nedeni bilinmeyen solunum guclugu olarak ortaya cikan sendroma daha sonralari bir koronavirusun neden oldugu saptanmistir Sagaltim Tedavi Edinsel sendromlarda uygulanan sagaltim yontemleri ozellikle nedeni ortadan kaldirmaya yoneliktir Ornegin Edinsel Immun Yetmezlik Sendromu AIDS sagaltiminda tabloya neden olan HIV virusunu ortadan kaldirmaya yonelik ilaclarin kullanilmasi en uygun yontemdir Kalitsal olgularin cok buyuk bir bolumunde sendromlarin kromozom anomalileri ya da gen mutasyonlaridir Genetik hastaliklarin bir bolumu gen mutasyonu nedeniyle ortaya cikan izole olgulardir Kromozom anomalileri ya da gen mutasyonlari sonucu karsilasilan sendromlarin cogunun sagaltimi olanaksizdir bu cabalarin basinda hastanin yasam niteligini yukseltebilecek uygulamalar gelir Ornegin Down sendromlu hastalarin uyku apnesi tiroid beziyle ilgili olumsuzluklar pulmoner hipertansiyon gibi sorunlari ilgili uzmanlarca giderilmeye cabalanmaktadir Kalitsal belirgilerAagenaes sendromu Down sendromu Huzursuz bacak sendromuDis baglantilarMaksillofasiyal Sendromlar Agiz Cene Yuz bulgularinin on planda oldugu belirgiler 16 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Illustrated Medical Dictionary The British Medical Association Dorling Kindersley London 2002 Klatt EC Pathology of HIV AIDS 30th edition Mercer University Scholl of Medicine Savannah 2019 11 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Lefaivre JF Cohen SR Burstein FD et al Down syndrome identification and surgical management of obstructive sleep apnea Plastic and Reconstructive Surgery 99 3 629 637 1997 Tuysuz B Beker DB Thyroid dysfunction in children with Down s syndrome Acta Paediatrica 90 12 1389 1393 2001 Tulloh RMR Management of pulmonary hypertension and Down syndrome Special Issue Pulmonary Hypertension Reviews an International Journal of Clinical Practice Companion Journal 65 174 8 13 2011