Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla dayanıyor. (Ağustos 2023) |
Serdar Ferhat Paşa (ö. 1595), III. Murad saltanatı döneminde 1 Ağustos 1591-4 Nisan 1592 tarihleri arasında yaklaşık sekiz ay, 16 Şubat 1595-7 Temmuz 1595 tarihleri arasında da yaklaşık dört ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
| Serdar Ferhat Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 1 Ağustos 1591 - 4 Nisan 1592 | |
| Hükümdar | III. Murad |
| Yerine geldiği | Koca Sinan Paşa |
| Yerine gelen | Kanijeli Siyavuş Paşa |
| Görev süresi 16 Şubat 1595 - 7 Temmuz 1595 | |
| Hükümdar | III. Murad |
| Yerine geldiği | Koca Sinan Paşa |
| Yerine gelen | Koca Sinan Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | Ekim 1595 İstanbul |
Yaşamı
İlk sadrazamlığından önceki hayatı
1590 tarihli Venedik elçilik raporunda Sırp kökenli olduğu iddia edilse de başta diğer birçok Venedik raporları olmak üzere, yerli kaynaklar onun Arnavut asıllı ve Enderun‟da yetişmiş bir devşirme olduğu hususunda birleşirler. Çağdaş kaynak Mustafa Ali, Ferhat Ağa'nın Enderun'dayken geleceğin padişahı Şehzade Selim'e aş-pez olarak hizmet ettiğini iddia eder. Habsburg elçisi Wratislaw da Ferhad Ağa'nın ilk saray görevinin çaşnigirlik olduğunu belirtir. Enderûn'dan kapıcıbaşılık görevi ile çıkma yapmıştır. Kanuni Sultan Süleyman'ın son dönemlerinde sultanın teveccüh ve güvenini kazanmıştır.
Zigetvar seferinde Kanuni Sultan Süleyman ölünce sadrazam Sokullu Mehmed Paşa'nın direktiflerine uyarak sultanın ölümünün saklanması, sultanın cenazesinin orduya haber vermeden Belgrad'a ve oradan da İstanbul'a naklinin organizasyonu Ferhad Ağa nezaretinde yapılmıştır.
Sonra Ferhat Ağa büyük imrahor görevine atanmıştır. Bu görevi sırasında Budin Beylerbeyi Sokullu Mustafa Paşa'nın idamını gerçekleştirmiş ve padişah adına Kırım, Boğdan ve Erdel gibi bölgelere çeşitli bölgelere önemli görevlerle gönderilmiştir. 25 Şubat 1582'de yeniçeri ağalığı görevi verilmiştir. Sultan III. Murad oğlu Şehzade Mehmed (sonra III. Mehmed) için 29 Mayıs 1582'den 19 Temmuz'a kadar süren sünnet düğünü eğlenceleri tertip etmiş ve yeniçeri ağası olarak İstanbul'un asayiş ve emniyetinden sorumlu olan Ferhat Ağa bunların organizasyonunda da önemli rol oynamıştır.
Ferhat Ağa yeniçeri ağası olarak şehrin asayişinden mesul iken Ağustos 1582'de şehrin asayişini tehdit eden büyük bir skandal ortaya çıkmıştır. Saraydan yeni çıkma yapan kapıkulu sipahilerinin bazılarının bulundukları At Meydanı semtine fahişe getirip eğlendikleri tespit edilmiş; şehir subaşısı bir bölük yeniçeri ile bunların odalarını basmış ve büyük bir arbede çıkmıştır. Yeniçeri ağası olan Ferhat Ağa da bu arbedeye şahsen müdahale etmiş ve yeniçeriler sipahilere saldırıp iki sipahiyi öldürdükten sonra bu arbede bastırılabilmiştir. Bu arbedeyi ve bastırılışını şahsen gören günün sadrazamı Koca Sinan Paşa buna çok kızdırmıştır. Sinan Paşa Ferhat Ağa'yı yanına çağırarak
A bire kara köpek niye geldin? İki kana sebep oldun. Yıkıl git.
diyerek onu azarlayıp tahkir etmiştir. Sonra da durumu III. Murad'a arz ederek Ferhat Ağa'yı yeniçeri ağalığından azlettirip yerine Frenk Yusuf Ağa'yı göreve getirtmiştir. Bu olayın Ferhat Paşa ile Koca Sinan Paşa'nın arasının sonradan devamlı açık oluşuna yola açtığı ve yıllar sonunda Ferhat Paşa'nın idam edilmesine ilk neden olduğu belirtilmektedir. Yeniçeri Ağası Ferhat Ağa'nın sünnet düğünü sırasında makamından azledilmesine sebep olduğu iddia edilen bir başka hadise de padişahın düğün sırasında ocağa kanunsuz bir şekilde kaydının yapılmasını istediği kişilere ocağın nizamı bozulur diyerek engel olmak istemesidir.
Ferhat Ağa bundan sonra İstanbul'da beş ay açıkta kaldı. Koca Sinan Paşa İran Seferinde sonuç çıkaramadan 22 Temmuz'da İstanbul'a döndü ve başarısızlığı dolayısıyla 6 Aralık 1582'da sadrazamlıktan azledildi. Yerine Kanijeli Siyavuş Paşa sadrazamlığa getirildi. Bundan 27 gün sonra Rumeli Beylerbeyi olan İbrahim Paşa'ya kubbealtı veziri olarak görev verildi ve açıkta olan Ferhat Paşa da onun yerine Rumeli Beylerbeyi olarak atandı. 1583'te de Serdar Ferhat Paşa sadrazam olan Siyavuş Paşa tavsiyesiyle dördüncü vezirlik rütbesiyle İran Seferine serdar tayin edildi. Gelibolulu Mustafa Ali bu tayinde Valide Nurbanu Sultan'ın dahli olduğunu iddia eder.
Ferhat Paşa İran'da bu seferde iken başarılar kazandı. Revan Kalesini ele geçirip tahkim edip kalenin mühimmat, levazımını ve askerlerini pekiştirip komutanlığına Cığalazade Yusuf Sinan Paşa'yı atadı. 1584 senesinde Gürcistan'da bir takım askeri seferlere başladı. Tiflis’e askeri destek sağlayıp Lori ve Gürî kalelerini eline geçirdi. Ahıska başta olmak üzere Gürcistan’ın diğer yerlerine akınlarda bulundu. Asker isyan edince Ahıska'da başarılı olamayıp geri dönmek zorunda kaldı. Yolda ise Gürcü asilerinden Maniçur'un baskınına uğradı.
28 Temmuz 1584'te sadrazam olan Özdemiroğlu Osman Paşa bu rütbesiyle bir ay sonra Serdar-ı Ekrem olarak yeni bir İran Seferi'ne çıktı. Yeni sadrazam onun hakkında padişaha övgü dolu sözler söyledi. Ferhat Paşa da savaş meydanında kazandığı ganimetleri padişaha sunmak üzere İstanbul'a dönerek vezirlik rütbesiyle göreve devam etti.
Özdemiroğlu Osman Paşa Tebriz'i fethettikten sonra hastalandı ve oradan ayrılıp yolda iken Açıçay'da 29 Ekim 1585'te öldü. Özdemiroğlu Osman Paşa ölmeden önce sadrazamlığa Ciğalazade Yusuf Sinan Paşa'nın getirilmesini istemişti ama Hoca Sadeddin Efendi Ferhad Paşa'nın sadrazam olmasını tavsiye etmişti. III. Murad bu iki tavsiyeye de uymayıp 1 Kasım 1585'te Hadim Mesih Mehmed Paşa'yı sadrazam olarak göreve getirdi.
Ferhad Paşa ise 1586'da ikinci defa İran cephesine serdar-ı ekrem tayin edildi. Ferhat Paşa merkez olarak Tebriz'i kullanarak Safevilerle savaşa girişti ve Gence eyaletini; Karabağ bölgesini ve Nihavend’ı alıp Osmanlı devletine kattı. 1587'de Safevi Şahı Hüdabende sulh anlaşması için Ferhat Paşa'ya müracaat etti. Müzakereler devam etmekte iken ölen Şah Hüdabende yerine Safevi Şahı olan oğlu I. Abbas müzakereleri terkedip yeniden savaşa başladı. Fakat batıdan Ferhat Paşa serdarlığında Osmanlı orduları Karabağ ve Gence civarlarında başarılı savaşlar vermekte olduğu ve doğudan Özbek Hanı Abdullah'ın hücumlara başlamış olduğu sırada Şah Abbas İran'ın iki cephede savaş yapamayacağını anlamıştı. 1590'da Şah Abbas bir barış antlaşması yapılmak üzere Tebriz'de merkezi olan Ferhat Paşa'ya başvurdu. Safevi devleti bir antlaşma müzakereleri yapıp antlaşma imzalamak için Erdebil hani "Mehdi Kulu Han"'ı müzakereci elçi olarak seçti ve rehine olarak Şah Abbas'ın kardeşi Hamza Mirza'nın oğlu "Haydar Mirza" bu heyete katıldı. Ferhat Paşa da bu İran heyeti ile birlikte İstanbul'a döndü ve ikinci vezirlik görevine devama başladı.
Safeviler ile Osmanlı Devleti arasında İstanbul'da yapılan müzakerelerden sonra 21 Mayıs 1590'da imzalanan antlaşma Ferhat Paşa Antlaşması veya "İstanbul Antlaşması" adı ile anılır. Bu antlaşma ile Osmanlı devleti doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmış ve Tebriz, Karabağ, Gürcistan, Dağıstan ve Şirvan Osmanlılara bırakılmıştır.
İlk sadrazamlığından sonraki hayatı
Ferhat Paşa 1 Ağustos 1591'de Koca Sinan Paşa'nın sadaretten azledilmesi ile ikinci vezir olduğundan dolayı birinci defa sadrazam olarak atandı. Padişah III. Murad Koca Sinan Paşa'nın gözlerine mil çekilmesi cezasını uygulanabileceğine izin vereceğini belirtmesiyle beraber Ferhat Paşa daha lütuflu davrandı ve Koca Sinan Paşa tekrar Malkara'ya sürüldü. Ne yazık ki Koca Sinan Paşa'nın Ferhat Paşa'ya karşı hasmane kindarlığından vazgeçmediği sonraki hareketlerinden iyice anlaşılmaktadır.
1591'de Erzurum'lular şehirlerinde nöbetçi olan bulunan yeniçerilerden şikayet ettiler ve bu birlik de İstanbul'a kışlaya geri çağrıldı. Fakat bu birlik ayrılmak için harekete geçmeden önce şehir halkı onlara hücuma geçerek onları ayrılmayı zorlamak istedi ve kapıkulu askerleriyle halk arasında kavgalar çıktı. Bu İstanbul'da duyulunca yeniçeriler çorbalarını içmeyip isyan durumuna geçtiler. Bunu haber alan Sultan III. Murad bunun neden ortaya çıktığını ve ne tedbirler alındığını Sadrazam'a sordu. Ferhat Paşa ağalarından şikayetleri vardı şeklinde isyanı küçümseyici ve yatıştırıcı cevaplar verdi. Fakat sonradan gerçekler Sultan'a yetişince Sultan 4 Nisan 1592'de Ferhat Paşa'yı sadrazamlıktan azletti ve Kanijeli Siyavuş Paşa'yı üçüncü defa sedarete getirdi. Ama Ferhat Paşa ikinci vezirlik rütbesini korumuştur.
1594'te sadrazam olan Koca Sinan Paşa serdar-ı ekrem olarak Avusturya cephesinde bulunmaktayken ve çok şiddetli bir kış havası İstanbul'u tesiri altında bulundurmakta iken, III. Murad 15 Ocak 1595'te öldü. Manisa'da bulunan oğlu III. Mehmed İstanbul'a alelacele gelerek yeni padişah oldu. III. Mehmed sultanlığına 19 kardeşini öldürterek başlattı ve babasından aldığı devleti güya reform etmeye başladı. 16 Şubat 1595'te cephedeki sadrazam Koca Sinan Paşa'yı
Ölü padişahın mührüyle sadaret olunmaz.
gerekçesiyle azletti ve yerie ikinci vezir ve İstabul'da Sedaret Kaymakamı olan Ferhat Paşa'yı ikinci defa sadrazamlığa atadı.
Nisan 1595 başında Ferhat Paşa'nın konağında yapılan bir toplantıda Eflak isyanı meselesi konuşuldu ve isyan eden Eflak voyvodası Mihail üzerine bir sefer yapılması kararlaştırıldı. Fakat Ferhat Paşa aleyhtarı olan Koca Sinan Paşa ve taraftarları kapıkulu askerini kışkırtmaktaydı. Örneğin 23 Nisan günü Divan-ı Hümayundan konağına dönmekte olan Ferhat Paşa'nın yolu Haseki Hamamı önünde kesilip kapıkulu sipahilerin şikayetleri açıklanmış ve Ferhat Paşa tartaklanmıştı. Bu sipahi isyanı ve devam eden sipahi hücumları III. Mehmed tarafından yeniçeriler kullanılarak tepelenip dağıtıldı.
Ferhat Paşa orduyla 27 Nisan 1595'te Davutpaşa'dan Eflak seferine başladı. 14 Mayıs 1595'te alınan bir karara göre Eflak ve Boğdan'ın imtiyazlı voyvodalık statülerine son verildi ve bu iki bölgede valilikle idare edilen vilayet idaresinin kurulmaya başlandı. Ama Malkara'da sürgünde bulunan Koca Sinan Paşa taraftarları Ferhat Paşa'ya karşı çok yoğun bir kampanyaya giriştiler. Bu aksi propaganda kampanyası savaşa gitmek istemeyen yeniçeri ağalarını, subaylarını hatta neferlerini ve ulema ve medreseli softalara kadar çok kişiyi ilgilendirmekteydi. Ferhat Paşa Eflak'a varıp isyancı Eflak voyvodası Mihail'e erişmek için Rusçuk'ta Tuna Nehri üzerinden bir köprü kurdurmaya başladı. Tam bu sırada Ferhat Paşa aleyhinde entrikalar bir zirveye erişti. İstanbul'da bulunan Koca Sinan Paşa taraftarları Ferhat Paşa'nın isyancı Voyvoda Mihail ile bir gizli anlaşması olduğuna dair dedikodular ayuka çıktı. Bu entrikalardan etkilenen III. Mehmed, güya ordusunu reform etme hedefiyle, 7 Temmuz 1595'te Ferhat Paşa'yı sadrazamlıktan azledip yerine Koca Sinan Paşa'yı sadrazam tayin etti. Bunun yanında Sultan, azil edilen Ferhat Paşa'nın idam edilmesi için bir irade çıkardı ve cepheye bu iradeyi ifa edecek memurlar gönderildi.
Ölümü
Ferhat Paşa cephede iken İstanbul'da bulunan adamları vasıtasıyla idam edilmesine dair Sultan'ın bir irade çıkardığından, daha bu iradeyi ifa edecek Sultan memurları cepheye gelmeden haberdar oldu. Mührü hümayunu vezir Satırcı Mehmed Paşa'ya teslim etti ve gizlice İstanbul'a geldi. Kendine ait olan Metris Çiftliği'nde saklandı ve valide sultan Safiye Sultan ile aracılarla görüşüp onun yoluyla sultandan affın çıkmasını beklemeye koyuldu.
Fakat Ferhat Paşa'nın rakibi olan Koca Sinan Paşa Ferhat Paşa'nın saklandığı yeri öğrendi. Çeşitli entrikalarla Şeyhülislam 'den bir fetva alıp bir ferman çıkarttı. Bostancılar çiftliğe gönderilerek Ferhat Paşa Yedikule zindanların getirildi. Ekim 1595'te orada cellatlar tarafından boğularak idam edildi. Cesedi Eyüpsultan'da yapılmakta olup inşası bitirilmemiş bulunan türbesine defnedildi.
Naima tarihine göre Sultan III. Mehmed sonradan onun hakkında söylenenlerin iftira olduğunu anlayınca çok müteessir olmuştur.
Değerlendirilmesi
Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilir:
Gayretli, akıllı, tedbirli ve cesurdu.
Uzunçarşılı şunları bildirmektedir."
Ferhad Paşa kendisine her verilen vazifede başarı göstermiş olan 16. yüzyıl sonlarında gelen liyakatli vezirlerdendi... Doğru ve açık sözlü asabi olup değerli bir vezir olduğunu muassırları muttefikan beyan etmektedirler.
1595'te son sadrazamlığı sırasında çıkan Eflak isyanını bastırmada şüphesiz başarılı olacağı bilinmekteyken Eflak sınırını geçmeye hazırlanırken azil edilip katil iradesi çıkarılması Eflak isyanının büyüyüp bu ülke civarında yaşayan Müslüman Türk asıllılar için büyük bir felaket ve büyük bir halk göçmesine neden olduğu belirtilmektedir.
Eserleri
Ferhad Paşa Kumkapı’da Mualla Mescidini, Halvetiye şeyhlerinden Mahmud Efendi için yaptırmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.56
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.9-10
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.11
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.13-23
- ^ İpşirli, Mehmet (1995). . Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 12. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 383-384. 8 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
- ^ a b c d e f Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.341
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.29-31
- ^ Atayı Tarihi Şakayık'da Ferhat Paşa'nın Eylül 1582'de Rumeli Beylerbeyi ve Ocak 1582'de vezir olduğunu bildirilmektedir.
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.31,45-48
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.49-59
- ^ Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.60-62
- ^ Yücel, Yaşar ve Sevim, Ali Sevim (1991) Türkiye tarihi Cilt III), Ankara: AKDTYKTTK Yayınları, say. 21-23, 43-44
- ^ Nevizade Ataullah Atayi (1268/), "Şakayık Zeyli (Osmanlıca) say.380
- ^ a b c Sakaoğlu, Necdet, (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say. 184
- ^ a b c d Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı Sultan III. Mehmed Kronolojisi[]
- ^ Mustafa Naima (1281-1283/1863)Tarih-i Naima Ravzat ül-Hüseyn fi hülasat-ı ahbar el-hafikayn İV cilt, İstanbul:Tabhane-yi Âmire
- ^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.17 [1]
Dış bağlantılar
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010)
- Yücel, Yaşar ve Sevim, Ali (1991) Türkiye Tarihi Cilt IV (1566-1730), Ankara:AKDTYKTTK Yayınları
- İpşirli, Mehmed, "Ferhad Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi, C.1 s.450, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.17 [2]
- Lewis,B., Pellat,Ch. ve Schacht,J.. Yardimcilar Burton-Page,J., Dumont,C. ve Ménage,V.L. (ed) (1965] Encyclopedia of Islam 2.ed. Cilt.2 C-G, (İngilizce)
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Koca Sinan Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 1 Ağustos 1591 - 4 Nisan 1592 | Sonra gelen: Kanijeli Siyavuş Paşa |
| Önce gelen: Koca Sinan Paşa | Osmanlı Sadrazamı 16 Şubat 1595 - 7 Temmuz 1595 | Sonra gelen: Koca Sinan Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde tumuyle ya da cogunluguyla tek kaynaga dayaniyor Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Lutfen baska kaynaklar ekleyerek bu maddeyi gelistirmeye yardim ediniz Agustos 2023 Serdar Ferhat Pasa o 1595 III Murad saltanati doneminde 1 Agustos 1591 4 Nisan 1592 tarihleri arasinda yaklasik sekiz ay 16 Subat 1595 7 Temmuz 1595 tarihleri arasinda da yaklasik dort ay sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adamidir Serdar Ferhat PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 1 Agustos 1591 4 Nisan 1592Hukumdar III MuradYerine geldigi Koca Sinan PasaYerine gelen Kanijeli Siyavus PasaGorev suresi 16 Subat 1595 7 Temmuz 1595Hukumdar III MuradYerine geldigi Koca Sinan PasaYerine gelen Koca Sinan PasaKisisel bilgilerOlum Ekim 1595 IstanbulYasamiIlk sadrazamligindan onceki hayati Iran seraskerligine atanan Ferhat Pasa III Murad in huzurunda 1590 tarihli Venedik elcilik raporunda Sirp kokenli oldugu iddia edilse de basta diger bircok Venedik raporlari olmak uzere yerli kaynaklar onun Arnavut asilli ve Enderun da yetismis bir devsirme oldugu hususunda birlesirler Cagdas kaynak Mustafa Ali Ferhat Aga nin Enderun dayken gelecegin padisahi Sehzade Selim e as pez olarak hizmet ettigini iddia eder Habsburg elcisi Wratislaw da Ferhad Aga nin ilk saray gorevinin casnigirlik oldugunu belirtir Enderun dan kapicibasilik gorevi ile cikma yapmistir Kanuni Sultan Suleyman in son donemlerinde sultanin teveccuh ve guvenini kazanmistir Zigetvar seferinde Kanuni Sultan Suleyman olunce sadrazam Sokullu Mehmed Pasa nin direktiflerine uyarak sultanin olumunun saklanmasi sultanin cenazesinin orduya haber vermeden Belgrad a ve oradan da Istanbul a naklinin organizasyonu Ferhad Aga nezaretinde yapilmistir Sonra Ferhat Aga buyuk imrahor gorevine atanmistir Bu gorevi sirasinda Budin Beylerbeyi Sokullu Mustafa Pasa nin idamini gerceklestirmis ve padisah adina Kirim Bogdan ve Erdel gibi bolgelere cesitli bolgelere onemli gorevlerle gonderilmistir 25 Subat 1582 de yeniceri agaligi gorevi verilmistir Sultan III Murad oglu Sehzade Mehmed sonra III Mehmed icin 29 Mayis 1582 den 19 Temmuz a kadar suren sunnet dugunu eglenceleri tertip etmis ve yeniceri agasi olarak Istanbul un asayis ve emniyetinden sorumlu olan Ferhat Aga bunlarin organizasyonunda da onemli rol oynamistir Ferhat Aga yeniceri agasi olarak sehrin asayisinden mesul iken Agustos 1582 de sehrin asayisini tehdit eden buyuk bir skandal ortaya cikmistir Saraydan yeni cikma yapan kapikulu sipahilerinin bazilarinin bulunduklari At Meydani semtine fahise getirip eglendikleri tespit edilmis sehir subasisi bir boluk yeniceri ile bunlarin odalarini basmis ve buyuk bir arbede cikmistir Yeniceri agasi olan Ferhat Aga da bu arbedeye sahsen mudahale etmis ve yeniceriler sipahilere saldirip iki sipahiyi oldurdukten sonra bu arbede bastirilabilmistir Bu arbedeyi ve bastirilisini sahsen goren gunun sadrazami Koca Sinan Pasa buna cok kizdirmistir Sinan Pasa Ferhat Aga yi yanina cagirarak A bire kara kopek niye geldin Iki kana sebep oldun Yikil git diyerek onu azarlayip tahkir etmistir Sonra da durumu III Murad a arz ederek Ferhat Aga yi yeniceri agaligindan azlettirip yerine Frenk Yusuf Aga yi goreve getirtmistir Bu olayin Ferhat Pasa ile Koca Sinan Pasa nin arasinin sonradan devamli acik olusuna yola actigi ve yillar sonunda Ferhat Pasa nin idam edilmesine ilk neden oldugu belirtilmektedir Yeniceri Agasi Ferhat Aga nin sunnet dugunu sirasinda makamindan azledilmesine sebep oldugu iddia edilen bir baska hadise de padisahin dugun sirasinda ocaga kanunsuz bir sekilde kaydinin yapilmasini istedigi kisilere ocagin nizami bozulur diyerek engel olmak istemesidir Ferhat Aga bundan sonra Istanbul da bes ay acikta kaldi Koca Sinan Pasa Iran Seferinde sonuc cikaramadan 22 Temmuz da Istanbul a dondu ve basarisizligi dolayisiyla 6 Aralik 1582 da sadrazamliktan azledildi Yerine Kanijeli Siyavus Pasa sadrazamliga getirildi Bundan 27 gun sonra Rumeli Beylerbeyi olan Ibrahim Pasa ya kubbealti veziri olarak gorev verildi ve acikta olan Ferhat Pasa da onun yerine Rumeli Beylerbeyi olarak atandi 1583 te de Serdar Ferhat Pasa sadrazam olan Siyavus Pasa tavsiyesiyle dorduncu vezirlik rutbesiyle Iran Seferine serdar tayin edildi Gelibolulu Mustafa Ali bu tayinde Valide Nurbanu Sultan in dahli oldugunu iddia eder Ferhat Pasa Iran da bu seferde iken basarilar kazandi Revan Kalesini ele gecirip tahkim edip kalenin muhimmat levazimini ve askerlerini pekistirip komutanligina Cigalazade Yusuf Sinan Pasa yi atadi 1584 senesinde Gurcistan da bir takim askeri seferlere basladi Tiflis e askeri destek saglayip Lori ve Guri kalelerini eline gecirdi Ahiska basta olmak uzere Gurcistan in diger yerlerine akinlarda bulundu Asker isyan edince Ahiska da basarili olamayip geri donmek zorunda kaldi Yolda ise Gurcu asilerinden Manicur un baskinina ugradi 28 Temmuz 1584 te sadrazam olan Ozdemiroglu Osman Pasa bu rutbesiyle bir ay sonra Serdar i Ekrem olarak yeni bir Iran Seferi ne cikti Yeni sadrazam onun hakkinda padisaha ovgu dolu sozler soyledi Ferhat Pasa da savas meydaninda kazandigi ganimetleri padisaha sunmak uzere Istanbul a donerek vezirlik rutbesiyle goreve devam etti Ozdemiroglu Osman Pasa Tebriz i fethettikten sonra hastalandi ve oradan ayrilip yolda iken Acicay da 29 Ekim 1585 te oldu Ozdemiroglu Osman Pasa olmeden once sadrazamliga Cigalazade Yusuf Sinan Pasa nin getirilmesini istemisti ama Hoca Sadeddin Efendi Ferhad Pasa nin sadrazam olmasini tavsiye etmisti III Murad bu iki tavsiyeye de uymayip 1 Kasim 1585 te Hadim Mesih Mehmed Pasa yi sadrazam olarak goreve getirdi Ferhad Pasa ise 1586 da ikinci defa Iran cephesine serdar i ekrem tayin edildi Ferhat Pasa merkez olarak Tebriz i kullanarak Safevilerle savasa giristi ve Gence eyaletini Karabag bolgesini ve Nihavend i alip Osmanli devletine katti 1587 de Safevi Sahi Hudabende sulh anlasmasi icin Ferhat Pasa ya muracaat etti Muzakereler devam etmekte iken olen Sah Hudabende yerine Safevi Sahi olan oglu I Abbas muzakereleri terkedip yeniden savasa basladi Fakat batidan Ferhat Pasa serdarliginda Osmanli ordulari Karabag ve Gence civarlarinda basarili savaslar vermekte oldugu ve dogudan Ozbek Hani Abdullah in hucumlara baslamis oldugu sirada Sah Abbas Iran in iki cephede savas yapamayacagini anlamisti 1590 da Sah Abbas bir baris antlasmasi yapilmak uzere Tebriz de merkezi olan Ferhat Pasa ya basvurdu Safevi devleti bir antlasma muzakereleri yapip antlasma imzalamak icin Erdebil hani Mehdi Kulu Han i muzakereci elci olarak secti ve rehine olarak Sah Abbas in kardesi Hamza Mirza nin oglu Haydar Mirza bu heyete katildi Ferhat Pasa da bu Iran heyeti ile birlikte Istanbul a dondu ve ikinci vezirlik gorevine devama basladi Safeviler ile Osmanli Devleti arasinda Istanbul da yapilan muzakerelerden sonra 21 Mayis 1590 da imzalanan antlasma Ferhat Pasa Antlasmasi veya Istanbul Antlasmasi adi ile anilir Bu antlasma ile Osmanli devleti dogudaki en genis sinirlarina ulasmis ve Tebriz Karabag Gurcistan Dagistan ve Sirvan Osmanlilara birakilmistir Ilk sadrazamligindan sonraki hayati Ferhat Pasa 1 Agustos 1591 de Koca Sinan Pasa nin sadaretten azledilmesi ile ikinci vezir oldugundan dolayi birinci defa sadrazam olarak atandi Padisah III Murad Koca Sinan Pasa nin gozlerine mil cekilmesi cezasini uygulanabilecegine izin verecegini belirtmesiyle beraber Ferhat Pasa daha lutuflu davrandi ve Koca Sinan Pasa tekrar Malkara ya suruldu Ne yazik ki Koca Sinan Pasa nin Ferhat Pasa ya karsi hasmane kindarligindan vazgecmedigi sonraki hareketlerinden iyice anlasilmaktadir 1591 de Erzurum lular sehirlerinde nobetci olan bulunan yenicerilerden sikayet ettiler ve bu birlik de Istanbul a kislaya geri cagrildi Fakat bu birlik ayrilmak icin harekete gecmeden once sehir halki onlara hucuma gecerek onlari ayrilmayi zorlamak istedi ve kapikulu askerleriyle halk arasinda kavgalar cikti Bu Istanbul da duyulunca yeniceriler corbalarini icmeyip isyan durumuna gectiler Bunu haber alan Sultan III Murad bunun neden ortaya ciktigini ve ne tedbirler alindigini Sadrazam a sordu Ferhat Pasa agalarindan sikayetleri vardi seklinde isyani kucumseyici ve yatistirici cevaplar verdi Fakat sonradan gercekler Sultan a yetisince Sultan 4 Nisan 1592 de Ferhat Pasa yi sadrazamliktan azletti ve Kanijeli Siyavus Pasa yi ucuncu defa sedarete getirdi Ama Ferhat Pasa ikinci vezirlik rutbesini korumustur 1594 te sadrazam olan Koca Sinan Pasa serdar i ekrem olarak Avusturya cephesinde bulunmaktayken ve cok siddetli bir kis havasi Istanbul u tesiri altinda bulundurmakta iken III Murad 15 Ocak 1595 te oldu Manisa da bulunan oglu III Mehmed Istanbul a alelacele gelerek yeni padisah oldu III Mehmed sultanligina 19 kardesini oldurterek baslatti ve babasindan aldigi devleti guya reform etmeye basladi 16 Subat 1595 te cephedeki sadrazam Koca Sinan Pasa yi Olu padisahin muhruyle sadaret olunmaz gerekcesiyle azletti ve yerie ikinci vezir ve Istabul da Sedaret Kaymakami olan Ferhat Pasa yi ikinci defa sadrazamliga atadi Nisan 1595 basinda Ferhat Pasa nin konaginda yapilan bir toplantida Eflak isyani meselesi konusuldu ve isyan eden Eflak voyvodasi Mihail uzerine bir sefer yapilmasi kararlastirildi Fakat Ferhat Pasa aleyhtari olan Koca Sinan Pasa ve taraftarlari kapikulu askerini kiskirtmaktaydi Ornegin 23 Nisan gunu Divan i Humayundan konagina donmekte olan Ferhat Pasa nin yolu Haseki Hamami onunde kesilip kapikulu sipahilerin sikayetleri aciklanmis ve Ferhat Pasa tartaklanmisti Bu sipahi isyani ve devam eden sipahi hucumlari III Mehmed tarafindan yeniceriler kullanilarak tepelenip dagitildi Ferhat Pasa orduyla 27 Nisan 1595 te Davutpasa dan Eflak seferine basladi 14 Mayis 1595 te alinan bir karara gore Eflak ve Bogdan in imtiyazli voyvodalik statulerine son verildi ve bu iki bolgede valilikle idare edilen vilayet idaresinin kurulmaya baslandi Ama Malkara da surgunde bulunan Koca Sinan Pasa taraftarlari Ferhat Pasa ya karsi cok yogun bir kampanyaya giristiler Bu aksi propaganda kampanyasi savasa gitmek istemeyen yeniceri agalarini subaylarini hatta neferlerini ve ulema ve medreseli softalara kadar cok kisiyi ilgilendirmekteydi Ferhat Pasa Eflak a varip isyanci Eflak voyvodasi Mihail e erismek icin Ruscuk ta Tuna Nehri uzerinden bir kopru kurdurmaya basladi Tam bu sirada Ferhat Pasa aleyhinde entrikalar bir zirveye eristi Istanbul da bulunan Koca Sinan Pasa taraftarlari Ferhat Pasa nin isyanci Voyvoda Mihail ile bir gizli anlasmasi olduguna dair dedikodular ayuka cikti Bu entrikalardan etkilenen III Mehmed guya ordusunu reform etme hedefiyle 7 Temmuz 1595 te Ferhat Pasa yi sadrazamliktan azledip yerine Koca Sinan Pasa yi sadrazam tayin etti Bunun yaninda Sultan azil edilen Ferhat Pasa nin idam edilmesi icin bir irade cikardi ve cepheye bu iradeyi ifa edecek memurlar gonderildi Olumu Serdar Ferhad Pasa nin Eyup Camii yakininda bulunan turbesi Mart 2022 Ferhat Pasa cephede iken Istanbul da bulunan adamlari vasitasiyla idam edilmesine dair Sultan in bir irade cikardigindan daha bu iradeyi ifa edecek Sultan memurlari cepheye gelmeden haberdar oldu Muhru humayunu vezir Satirci Mehmed Pasa ya teslim etti ve gizlice Istanbul a geldi Kendine ait olan Metris Ciftligi nde saklandi ve valide sultan Safiye Sultan ile aracilarla gorusup onun yoluyla sultandan affin cikmasini beklemeye koyuldu Fakat Ferhat Pasa nin rakibi olan Koca Sinan Pasa Ferhat Pasa nin saklandigi yeri ogrendi Cesitli entrikalarla Seyhulislam den bir fetva alip bir ferman cikartti Bostancilar ciftlige gonderilerek Ferhat Pasa Yedikule zindanlarin getirildi Ekim 1595 te orada cellatlar tarafindan bogularak idam edildi Cesedi Eyupsultan da yapilmakta olup insasi bitirilmemis bulunan turbesine defnedildi Naima tarihine gore Sultan III Mehmed sonradan onun hakkinda soylenenlerin iftira oldugunu anlayinca cok muteessir olmustur DegerlendirilmesiSicill i Osmani de soyle degerlendirilir Gayretli akilli tedbirli ve cesurdu Uzuncarsili sunlari bildirmektedir Ferhad Pasa kendisine her verilen vazifede basari gostermis olan 16 yuzyil sonlarinda gelen liyakatli vezirlerdendi Dogru ve acik sozlu asabi olup degerli bir vezir oldugunu muassirlari muttefikan beyan etmektedirler 1595 te son sadrazamligi sirasinda cikan Eflak isyanini bastirmada suphesiz basarili olacagi bilinmekteyken Eflak sinirini gecmeye hazirlanirken azil edilip katil iradesi cikarilmasi Eflak isyaninin buyuyup bu ulke civarinda yasayan Musluman Turk asillilar icin buyuk bir felaket ve buyuk bir halk gocmesine neden oldugu belirtilmektedir EserleriFerhad Pasa Kumkapi da Mualla Mescidini Halvetiye seyhlerinden Mahmud Efendi icin yaptirmistir Ayrica bakinizFerhat Pasa AntlasmasiKaynakca Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 56 Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 9 10 Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 11 Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 13 23 Ipsirli Mehmet 1995 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 12 Turkiye Diyanet Vakfi ss 383 384 8 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Nisan 2024 a b c d e f Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 341 Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 29 31 Atayi Tarihi Sakayik da Ferhat Pasa nin Eylul 1582 de Rumeli Beylerbeyi ve Ocak 1582 de vezir oldugunu bildirilmektedir Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 31 45 48 Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 49 59 Serdar Ferhad Pasa nin Hayati Askeri ve Sosyal Faaliyetleri 1566 1595 Dogukan Bozkurt Bahcesehir Universitesi 2022 s 60 62 Yucel Yasar ve Sevim Ali Sevim 1991 Turkiye tarihi Cilt III Ankara AKDTYKTTK Yayinlari say 21 23 43 44 Nevizade Ataullah Atayi 1268 Sakayik Zeyli Osmanlica say 380 a b c Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak say 184 a b c d Turkiye Kultur ve Turizm Bakanligi Sultan III Mehmed Kronolojisi olu kirik baglanti Mustafa Naima 1281 1283 1863 Tarih i Naima Ravzat ul Huseyn fi hulasat i ahbar el hafikayn IV cilt Istanbul Tabhane yi Amire Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 17 1 Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 Yucel Yasar ve Sevim Ali 1991 Turkiye Tarihi Cilt IV 1566 1730 Ankara AKDTYKTTK Yayinlari Ipsirli Mehmed Ferhad Pasa 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 1 s 450 Istanbul Yapi Kredi Kultur Yayincilik A S ISBN 975 08 0071 01 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 17 2 Lewis B Pellat Ch ve Schacht J Yardimcilar Burton Page J Dumont C ve Menage V L ed 1965 Encyclopedia of Islam 2 ed Cilt 2 C G ISBN 90 04 07026 5 Ingilizce Siyasi goreviOnce gelen Koca Sinan Pasa Osmanli Sadrazami 1 Agustos 1591 4 Nisan 1592 Sonra gelen Kanijeli Siyavus PasaOnce gelen Koca Sinan Pasa Osmanli Sadrazami 16 Subat 1595 7 Temmuz 1595 Sonra gelen Koca Sinan Pasa