Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Siyasi parti sistemi, demokrasinin bir parçasıdır. Halk içinden doğan ve halkın destekledği toplumsal hareketlerin, siyasi faaliyet göstermesine verilen isimdir. Siyasi parti sistemi, bir ülkede siyasi partilern bulunmasını ve seçimler yoluyla ülkenin idare edilmesini şart koşar.
Parti sistemlerinin sınıflandırılmasında yaygın bir kabulle genellikle partilerin sayısı ölçüt olarak alınmış ve bir ülkedeki parti sayısına göre, tek parti, iki parti ve çok parti sistemleri olarak ayrıma tabi tutulmuşlardır. Ancak bu klasik ayrımın tek başına yeterli olmadığı yönünde itiralarda mevcuttur. Siyasi parti sistemleri demokrasinin olduğu her ülkede uygulanmaktadır.
Alt sistemler
| TEK PARTİLİ (Rekabetçi olmayan) | ÇOK PARTİLİ (Rekabetçi) | |||
| İKİ PARTİLİ | ÜÇ PARTİLİ | FAZLA PARTİLİ | BLOKLU | |
| -Tekelci -Geçici -Hakim (*) | - Tam - Destekli | - Dengeli - Değişken | - Ilımlı - Aşırı - Hegemonyacı (**) | Çok sayıda parti iki büyük blokta toplanır. |
Hakim ve Hegemonyacı sistemler farklı kaynaklarda yer değiştirmiş olarak sınıflandırılabilmektedir. Çünkü şeklen yapılan ayrım ile öze bakılarak yapılan ayrım arasında bir tercih söz konusudur.
Toplumsal, iktisadi, siyasal ve kültürel etkenlere bağlı olarak partilerin sayısı, gücü, iktidar süresi, üye sayısı ve aralarındaki ilişkiler ülkeye değişir. Bu nedenle de her ülkenin kendisine özgü parti sistemi vardır.
Yarışmacı/rekabetçi olmayan sistemlerdir. Partiler arasında rekabet ve iktidarın el değiştirmesi söz konusu değildir. Çünkü iktidar daima tek partinin elinde bulunmaktadır. Kendi içerisinde hukuki duruma göre üçe ayrılır.
- Gerçek Tek Partili Sistemler: Hukuken ve fiilen sadece bir parti bulunmaktadır. Bu partinin dışında başka partilerin kurulması kesin olarak izin verilmez. Başka partiler yasaklanmıştır. Geçici bir sistem değil, tek parti uygulmasının daimi olması öngörülür. Tam anlamıyla tekelci ve her türlü rekabeti reddeden bir sistemdir. Bunlar da otoriter veya totaliter olabilirler. Otoriter tek partiler genellikle ulusal entegrasyonu ve bütünleşmeyi, iktisadi kalkınmayı gerçekleştirme veya çağdaşlaşma gibi belirli hedeflere yönelirler. İdeolojik yönleri baskın değildir. Buna karşın Totaliter tek partiler ise kapsayıcı bir ideolojiye dayanırlar. Parti, ideolojinin gereklerine göre yeni bir toplum modeli oluştrumayı amaçlar. Bu amaca ulaşabilmek için de, sosyal yaşamı tümüyle kontrol altında bulundurma hakkını kendinde görür. Her tür ekonomik, sosyal ve siyasal faaliyete müdahale eder. Komünist ve Faşist tek partiler Totaliter Tek Partilerin en bilinen örnekleridir ve bu ülkelerde başka partilerin kurulmasına izin verilmediği gibi toplum tek bir ideolojiye bağlanmaya çalışılır.
- Hegemonyacı Tek Partili Sistemler: Görünüşte birden çok parti vardır fakat bu şekli bir uygulamadan ileri gitmez. Çünkü eşit şartlar altında bir iktidar yarışı bulunmaz. Mutlak üstünlüğü bulunan parti dışında başka partilerin varlığına izin verilir. Fakat bunlar asla gerçek anlamda muhalefet partileri değildir. O yüzden diğer partiler “uydu partiler” (peyk partiler) olarak nitelenirler. Bu küçük uydu partilerin asıl egemen güç olan hegemonyaci parti karşısında rekabet etmeleri ve iktidarın el değiştirmesi mümkün değildir. Örneğin Çin Halk Cumhuriyeti'nde asal güç durumundaki Çin Komünist Partisi'nin dışında başka partilerin kurulumasına izin verilmiştir. Ancak bunlar çoğulcu/demokratik sistemlerdeki muhalefet partilerinden farklıdırlar. Çünkü buradaki uydu partiler iktidar partisinin karşısında onun muhalifi değil, destekleyicisi olarak yanındadırlar. Bu nedenle görünüşte çok partili gerçekte ise tek partili sistem vardır.
- Geçici Tek Partili Sistemler: Amaç çok partili hayata geçmektir. Tek partili işleyişin geçici bir süreliğine olması öngörülür. Bilinen en net örneği Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kuruluş yıllarındaki tek partili dönemdir. Gerçekten de bu dönemdeki amacın çok partili sisteme geçiş olduğu yapılan (başarısız da olsa) değişik denemelerden açıkça anlaşılmaktadır.
İki partili sistemler gerçekte çok partili sistemin özelleşmiş bir türüdür, hatta İki partili sistemi çok partili sistemden ayırmak bazı hallerde çok zordur. Gerçekten de böyle bir uygulamada bir ülkede yalnızca iki partinin zorunlu varlığı anlaşılmaz. Bu durum yasal bir zorlamanın sonucu değildir. O ülkedeki mevcut partiler içerisinde, güçlü ve baskın bir biçimde iki büyük partinin siyasal yaşama egemen olmasıdır. İki büyük parti dışında, diğer partilerin iktidara gelebilme yetenek ve güçleri çok uzun bir zaman boyunca kaybolmuştur. Bu yapıdaki önemli bir ölçüt tartışması ise iki büyük partiden başka küçük partilerin meclise girebilmeleri ancak uzun yıllar boyunca hükûmete koalisyonla bile olsa gelme imkânı bulamamaları hâlinde sistemin İki Partili olarak kabul edilip edilmeyeceği üzerinedir. İki parti sistemi de kendi içinde ikiye ayrılabilir.
- Saf iki partili sistem: Belirleyici özelliği, iki büyük partiden birinin, parlamentoda salt (mutlak) çoğunluğu sağlayarak, tek başına hükûmeti kurabilmesidir. Seçim mücadelesi, seçmenler açısından iki eğilim arasındaki bir tercih sorununa dönüşmüştür. Böyle bir sistemde üç tip seçmen bulunur. a) İki büyük partinin sadık ve her ne olursa olsun görüşü değişmeyen seçmenleri b) Kararsız seçmenler c) Sistemin işleyişi ile ilgisi bulunmayan ve oy kullanmayan seçmenler. Ayrıca var olan küçük partilere oy veren ama toplamdaki oranı hiçbir etkiye sahip olmayan seçmenler de dördüncü olarak ele alınabilir. Bu sisteminin belirleyici özelliği, büyük partilerden birinin koalisyon yapmak zorunda kalmadan iktidara gelmesidir. Bu nedenle, partilerin yaklaşımları ve programları itidalli (orta yolda, ılımlı) ve gerçekçi olmaktadır. Partiler daha çok kararsız seçmenin oylarını almaya ve bazen de sandığa gitmeyen kitleyi ikna etmeye çalışırlar. En tipik örneği, Amerika Birleşik Devletleri'dir. Ülkede Demokratik Parti ve Cumhuriyetçi Parti olmak üzere iki baskın parti bulunur. Buradaki çift parti sisteminde iktidardaki parti başarısızlık hâlinde seçmen tarafından açıkça sorumlu görülür. Amerikan siyasal tarihinde birçok kere “üçüncü parti” girişimleri olmuştur ve sistemde buna engel yasal bir durum yoktur. Ancak bunların hepsi ya başarısızlığa uğramış ya da yerel nitelikte küçük partiler olarak kalmışlardır. Oy kullanmayan seçmen kitlesinin büyüklüğü ise dikkat çekici hususlardan biridir. Diğer örnek olan İngiltere'de ise ve İşçi Partisi arasında iktidar el değiştirir ancak 2010 yılında Liberal Demokrat Parti ile Muhafazakâr Parti koalisyon kurarak Destekli İki Parti Sistemine doğru kayma gerçekleşmiştir.
- Destekli iki partili sistem: Siyasal yaşama hakim olan iki büyük partinin yanında, bir üçüncü partinin de zorunlu olarak ortaya çıktığı durumlarda görülür. Burada aslında iki partili değil üç partili bir yapı vardır. "İki-buçukluk Sistemi" olarak da bilinir. İki büyük partinin herhangi biri tek başına hükûmeti kuracak çoğunluğu sağlayamadığında bu büyük partilerden birinin üçüncü küçük partiyle anlaşmasıyla hükûmet kurulur. Yani küçük partinin desteğine ihtiyaç vardır. Örneğin Almanya'da küçük parti (buçukluk) konumundaki Hür Demokrat Parti (Almanca: "Freie Demokratische Partei" - FDP) oyların ve parlamentodaki sandalye sayısının çok az bir kısmını alabilmesine karşın 1945'ten itibaren 53 yıl boyunca iki baskın partiden birisiyle her defasında koalisyon kurarak sürekli hükûmet içinde yer almayı başarmıştır. Yani asıl partiler iktidardan düşerken FDP hep hükûmet içinde kalmıştır. Ancak ilk kez 2013 yılında FDP Parlamento dışında kalmıştır.
İkiden çok partinin siyasal yaşamda etkin ve etkili olması, ancak hiçbirinin iktidarı sürekli olarak elinde tutamıyor oluşudur. Hükûmet farklı partiler arasında belirli bir bağıntı olmaksızın ya tek başına ya da koalisyonlarla el değiştirir. Bir ülkedeki çok partili siyasal yaşamın varlığı ideolojik, toplumsal, dinsel ve tarihsel nedenlere bağlıdır. Kendi içinde üç gruba ayırmak mümkündür.
- Ilımlı Çok Parti Sistemi: Ülkedeki var olan partiler arasında, ideolojik ayrılıklar çok derin değildir. Ayrıca mevcut rejime karşı (sistem içi muhaliflik değil, doğrudan rejim karşıtı) olan muhalif eğilimler de aşırı değildirler veya var olanlar da çok güçsüzdürler. Hollanda, İsveç ve Norveç gibi ülkelerde, partiler iki eğilimde gruplaşırlar ve iktidarın kullanılması ve el değiştirmesi bu iki eğilim arasında gerçekleşir. Bu durum bir bakıma iki partili sistemi andırır. Hükûmetlerin değişmesi, bir partiler bloku yerine öteki partiler blokunun geçmesi ile gerçekleşir. İki kutuplu parti sistemi adı da verilir. İdeolojik olarak iki kutba ayrılan birden fazla parti işbirliği hâlinde koalisyonlarla iş başına gelir. Örneğin sol partilerin fraksiyon farklılıklarına rağmen bir araya gelmesi ve karşılarında ise merkez sağ partilerin birlikte hareket etmesi gibi. Böylesine bir işbirliği sisteminin varlığını uzun süre devam ettirmesi her zaman için risk altındadır.
- Aşırı Çok Parti Sistemi: Çok farklı ve birbirleri ile uyuşmayacak hatta çatışacak kadar geniş bir görüş aralığında partiler vardır. Aşırı uçlardaki eğilimler kutuplaşmaya yol açmaktadır. Ve kutupların sayısı da birden fazla olabilmektedir. Partiler arasında rejimin temel sorunları üzerindeki uzlaşma çok zayıftır. Sıs sık hükûmet krizlerine rastlanır.
- Baskın (Hakim) Parti Sistemi: Birden çok parti yasal olarak vardır ve az çok eşit şartlar altında faaliyet gösterirler. Yani gerçekte çok partili ve çoğulcu bir uygulama vardır. Ancak içlerinden birisi, topladığı oy ve parlamentoda sağladığı çoğunluk bakımından diğerlerine oranla çok daha güçlü ve üstündür. Bu durum bir süreklilik gösterdiğinde ortaya bir “hakim (baskın/dominant) parti” çıkar. Küçük partiler de muhalefet görevlerini serbestçe yerine getirirler (hegemonyacı sistemin aksine). Fakat baskın partinin gücü nedeniyle iktidar uzun bir süre boyunca değiştirmez. Örneğin; Hindistan Ulusal Kongre Partisi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Parti Sistemleri ve Türkiyedeki Uygulamalar, Murat Yanık, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
- Ahmet Taner Kışlalı - Tek Partili Rejimler
- Mair, Peter, ed. The West European Party System (Oxford University Press, 1990)
- DUVERGER, Maurice, Siyasal Partiler, Çev. Ergun Özbudun, Bilgi Yayınevi, ikinci Basım, Ankara 1974
- TİMUR, Taner, Türkiye'de Çok Partili Hayata Geçiş, iletişim Yayınları, İstanbul 1991
- Klaus Detterbeck: Parteien und Parteiensystem, Konstanz 2011
- Karlheinz Niclauß: Das Parteiensystem der Bundesrepublik Deutschland. Eine Einführung. 2. Aufl. Paderborn: UTB Schöningh 2002.
- Giovanni Sartori: Parties and Party Systems. A Framework for Analysis, Cambridge 1976, S. 119–216.
Dipnotlar
Dış bağlantılar
- İngilterede Seçim Sistemi 28 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ABD: İki Partili Siyasal Sistemin Tarihi Üzerine 10 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Siyasi parti sistemi demokrasinin bir parcasidir Halk icinden dogan ve halkin destekledgi toplumsal hareketlerin siyasi faaliyet gostermesine verilen isimdir Siyasi parti sistemi bir ulkede siyasi partilern bulunmasini ve secimler yoluyla ulkenin idare edilmesini sart kosar Italya da yapilan bir yerel secimde katilan partilerin listesi Parti sistemlerinin siniflandirilmasinda yaygin bir kabulle genellikle partilerin sayisi olcut olarak alinmis ve bir ulkedeki parti sayisina gore tek parti iki parti ve cok parti sistemleri olarak ayrima tabi tutulmuslardir Ancak bu klasik ayrimin tek basina yeterli olmadigi yonunde itiralarda mevcuttur Siyasi parti sistemleri demokrasinin oldugu her ulkede uygulanmaktadir Alt sistemlerTEK PARTILI Rekabetci olmayan COK PARTILI Rekabetci IKI PARTILI UC PARTILI FAZLA PARTILI BLOKLU Tekelci Gecici Hakim Tam Destekli Dengeli Degisken Ilimli Asiri Hegemonyaci Cok sayida parti iki buyuk blokta toplanir Hakim ve Hegemonyaci sistemler farkli kaynaklarda yer degistirmis olarak siniflandirilabilmektedir Cunku seklen yapilan ayrim ile oze bakilarak yapilan ayrim arasinda bir tercih soz konusudur Toplumsal iktisadi siyasal ve kulturel etkenlere bagli olarak partilerin sayisi gucu iktidar suresi uye sayisi ve aralarindaki iliskiler ulkeye degisir Bu nedenle de her ulkenin kendisine ozgu parti sistemi vardir Tek parti sistemi Yarismaci rekabetci olmayan sistemlerdir Partiler arasinda rekabet ve iktidarin el degistirmesi soz konusu degildir Cunku iktidar daima tek partinin elinde bulunmaktadir Kendi icerisinde hukuki duruma gore uce ayrilir Gercek Tek Partili Sistemler Hukuken ve fiilen sadece bir parti bulunmaktadir Bu partinin disinda baska partilerin kurulmasi kesin olarak izin verilmez Baska partiler yasaklanmistir Gecici bir sistem degil tek parti uygulmasinin daimi olmasi ongorulur Tam anlamiyla tekelci ve her turlu rekabeti reddeden bir sistemdir Bunlar da otoriter veya totaliter olabilirler Otoriter tek partiler genellikle ulusal entegrasyonu ve butunlesmeyi iktisadi kalkinmayi gerceklestirme veya cagdaslasma gibi belirli hedeflere yonelirler Ideolojik yonleri baskin degildir Buna karsin Totaliter tek partiler ise kapsayici bir ideolojiye dayanirlar Parti ideolojinin gereklerine gore yeni bir toplum modeli olustrumayi amaclar Bu amaca ulasabilmek icin de sosyal yasami tumuyle kontrol altinda bulundurma hakkini kendinde gorur Her tur ekonomik sosyal ve siyasal faaliyete mudahale eder Komunist ve Fasist tek partiler Totaliter Tek Partilerin en bilinen ornekleridir ve bu ulkelerde baska partilerin kurulmasina izin verilmedigi gibi toplum tek bir ideolojiye baglanmaya calisilir Hegemonyaci Tek Partili Sistemler Gorunuste birden cok parti vardir fakat bu sekli bir uygulamadan ileri gitmez Cunku esit sartlar altinda bir iktidar yarisi bulunmaz Mutlak ustunlugu bulunan parti disinda baska partilerin varligina izin verilir Fakat bunlar asla gercek anlamda muhalefet partileri degildir O yuzden diger partiler uydu partiler peyk partiler olarak nitelenirler Bu kucuk uydu partilerin asil egemen guc olan hegemonyaci parti karsisinda rekabet etmeleri ve iktidarin el degistirmesi mumkun degildir Ornegin Cin Halk Cumhuriyeti nde asal guc durumundaki Cin Komunist Partisi nin disinda baska partilerin kurulumasina izin verilmistir Ancak bunlar cogulcu demokratik sistemlerdeki muhalefet partilerinden farklidirlar Cunku buradaki uydu partiler iktidar partisinin karsisinda onun muhalifi degil destekleyicisi olarak yanindadirlar Bu nedenle gorunuste cok partili gercekte ise tek partili sistem vardir Gecici Tek Partili Sistemler Amac cok partili hayata gecmektir Tek partili isleyisin gecici bir sureligine olmasi ongorulur Bilinen en net ornegi Turkiye Cumhuriyeti nin ilk kurulus yillarindaki tek partili donemdir Gercekten de bu donemdeki amacin cok partili sisteme gecis oldugu yapilan basarisiz da olsa degisik denemelerden acikca anlasilmaktadir Iki partili sistem Iki partili sistemler gercekte cok partili sistemin ozellesmis bir turudur hatta Iki partili sistemi cok partili sistemden ayirmak bazi hallerde cok zordur Gercekten de boyle bir uygulamada bir ulkede yalnizca iki partinin zorunlu varligi anlasilmaz Bu durum yasal bir zorlamanin sonucu degildir O ulkedeki mevcut partiler icerisinde guclu ve baskin bir bicimde iki buyuk partinin siyasal yasama egemen olmasidir Iki buyuk parti disinda diger partilerin iktidara gelebilme yetenek ve gucleri cok uzun bir zaman boyunca kaybolmustur Bu yapidaki onemli bir olcut tartismasi ise iki buyuk partiden baska kucuk partilerin meclise girebilmeleri ancak uzun yillar boyunca hukumete koalisyonla bile olsa gelme imkani bulamamalari halinde sistemin Iki Partili olarak kabul edilip edilmeyecegi uzerinedir Iki parti sistemi de kendi icinde ikiye ayrilabilir Saf iki partili sistem Belirleyici ozelligi iki buyuk partiden birinin parlamentoda salt mutlak cogunlugu saglayarak tek basina hukumeti kurabilmesidir Secim mucadelesi secmenler acisindan iki egilim arasindaki bir tercih sorununa donusmustur Boyle bir sistemde uc tip secmen bulunur a Iki buyuk partinin sadik ve her ne olursa olsun gorusu degismeyen secmenleri b Kararsiz secmenler c Sistemin isleyisi ile ilgisi bulunmayan ve oy kullanmayan secmenler Ayrica var olan kucuk partilere oy veren ama toplamdaki orani hicbir etkiye sahip olmayan secmenler de dorduncu olarak ele alinabilir Bu sisteminin belirleyici ozelligi buyuk partilerden birinin koalisyon yapmak zorunda kalmadan iktidara gelmesidir Bu nedenle partilerin yaklasimlari ve programlari itidalli orta yolda ilimli ve gercekci olmaktadir Partiler daha cok kararsiz secmenin oylarini almaya ve bazen de sandiga gitmeyen kitleyi ikna etmeye calisirlar En tipik ornegi Amerika Birlesik Devletleri dir Ulkede Demokratik Parti ve Cumhuriyetci Parti olmak uzere iki baskin parti bulunur Buradaki cift parti sisteminde iktidardaki parti basarisizlik halinde secmen tarafindan acikca sorumlu gorulur Amerikan siyasal tarihinde bircok kere ucuncu parti girisimleri olmustur ve sistemde buna engel yasal bir durum yoktur Ancak bunlarin hepsi ya basarisizliga ugramis ya da yerel nitelikte kucuk partiler olarak kalmislardir Oy kullanmayan secmen kitlesinin buyuklugu ise dikkat cekici hususlardan biridir Diger ornek olan Ingiltere de ise ve Isci Partisi arasinda iktidar el degistirir ancak 2010 yilinda Liberal Demokrat Parti ile Muhafazakar Parti koalisyon kurarak Destekli Iki Parti Sistemine dogru kayma gerceklesmistir Destekli iki partili sistem Siyasal yasama hakim olan iki buyuk partinin yaninda bir ucuncu partinin de zorunlu olarak ortaya ciktigi durumlarda gorulur Burada aslinda iki partili degil uc partili bir yapi vardir Iki bucukluk Sistemi olarak da bilinir Iki buyuk partinin herhangi biri tek basina hukumeti kuracak cogunlugu saglayamadiginda bu buyuk partilerden birinin ucuncu kucuk partiyle anlasmasiyla hukumet kurulur Yani kucuk partinin destegine ihtiyac vardir Ornegin Almanya da kucuk parti bucukluk konumundaki Hur Demokrat Parti Almanca Freie Demokratische Partei FDP oylarin ve parlamentodaki sandalye sayisinin cok az bir kismini alabilmesine karsin 1945 ten itibaren 53 yil boyunca iki baskin partiden birisiyle her defasinda koalisyon kurarak surekli hukumet icinde yer almayi basarmistir Yani asil partiler iktidardan duserken FDP hep hukumet icinde kalmistir Ancak ilk kez 2013 yilinda FDP Parlamento disinda kalmistir Cok partili sistem Ikiden cok partinin siyasal yasamda etkin ve etkili olmasi ancak hicbirinin iktidari surekli olarak elinde tutamiyor olusudur Hukumet farkli partiler arasinda belirli bir baginti olmaksizin ya tek basina ya da koalisyonlarla el degistirir Bir ulkedeki cok partili siyasal yasamin varligi ideolojik toplumsal dinsel ve tarihsel nedenlere baglidir Kendi icinde uc gruba ayirmak mumkundur Ilimli Cok Parti Sistemi Ulkedeki var olan partiler arasinda ideolojik ayriliklar cok derin degildir Ayrica mevcut rejime karsi sistem ici muhaliflik degil dogrudan rejim karsiti olan muhalif egilimler de asiri degildirler veya var olanlar da cok gucsuzdurler Hollanda Isvec ve Norvec gibi ulkelerde partiler iki egilimde gruplasirlar ve iktidarin kullanilmasi ve el degistirmesi bu iki egilim arasinda gerceklesir Bu durum bir bakima iki partili sistemi andirir Hukumetlerin degismesi bir partiler bloku yerine oteki partiler blokunun gecmesi ile gerceklesir Iki kutuplu parti sistemi adi da verilir Ideolojik olarak iki kutba ayrilan birden fazla parti isbirligi halinde koalisyonlarla is basina gelir Ornegin sol partilerin fraksiyon farkliliklarina ragmen bir araya gelmesi ve karsilarinda ise merkez sag partilerin birlikte hareket etmesi gibi Boylesine bir isbirligi sisteminin varligini uzun sure devam ettirmesi her zaman icin risk altindadir Asiri Cok Parti Sistemi Cok farkli ve birbirleri ile uyusmayacak hatta catisacak kadar genis bir gorus araliginda partiler vardir Asiri uclardaki egilimler kutuplasmaya yol acmaktadir Ve kutuplarin sayisi da birden fazla olabilmektedir Partiler arasinda rejimin temel sorunlari uzerindeki uzlasma cok zayiftir Sis sik hukumet krizlerine rastlanir Baskin Hakim Parti Sistemi Birden cok parti yasal olarak vardir ve az cok esit sartlar altinda faaliyet gosterirler Yani gercekte cok partili ve cogulcu bir uygulama vardir Ancak iclerinden birisi topladigi oy ve parlamentoda sagladigi cogunluk bakimindan digerlerine oranla cok daha guclu ve ustundur Bu durum bir sureklilik gosterdiginde ortaya bir hakim baskin dominant parti cikar Kucuk partiler de muhalefet gorevlerini serbestce yerine getirirler hegemonyaci sistemin aksine Fakat baskin partinin gucu nedeniyle iktidar uzun bir sure boyunca degistirmez Ornegin Hindistan Ulusal Kongre Partisi Ayrica bakinizTek parti sistemi Iki partili sistem Cok partili sistem Baskin parti sistemi Turkiye de tek partili donem Oncu partiKaynakcaParti Sistemleri ve Turkiyedeki Uygulamalar Murat Yanik Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesi Ahmet Taner Kislali Tek Partili Rejimler Mair Peter ed The West European Party System Oxford University Press 1990 DUVERGER Maurice Siyasal Partiler Cev Ergun Ozbudun Bilgi Yayinevi ikinci Basim Ankara 1974 TIMUR Taner Turkiye de Cok Partili Hayata Gecis iletisim Yayinlari Istanbul 1991 Klaus Detterbeck Parteien und Parteiensystem Konstanz 2011 Karlheinz Niclauss Das Parteiensystem der Bundesrepublik Deutschland Eine Einfuhrung 2 Aufl Paderborn UTB Schoningh 2002 Giovanni Sartori Parties and Party Systems A Framework for Analysis Cambridge 1976 S 119 216 Dipnotlar Erdogan Tezic e gore bu parti sistemini cok partili sistem ile tek parti sistemi arasinda bir gecis formu seklinde ara sistem olarak degerlendirmek gerekir TEZIC Anayasa s 341 KAPANI Munci Politika Bilimine Giris Bilgi Yayinevi 7 Baski Ankara 1995 s 181 Dis baglantilarIngilterede Secim Sistemi 28 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ABD Iki Partili Siyasal Sistemin Tarihi Uzerine 10 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde