Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin mevcut adı . (Temmuz 2024) |
 | Bu maddede belli bir ideolojinin bakış açısının ağırlıkta olduğu bir tür sistemik yanlılık sorununun bulunduğu düşünülmektedir. Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen katılınız. Şablonu maddeden çıkarmadan önce şablonun lütfen inceleyiniz. |  |
Sokak köpeği, şehir ve köy gibi meskûn mahallerde yaşayan köpeklerdir. Sokaklarda doğup, büyüyen enik, sahiplerinden kaçmış, sahipleri tarafından terk edilmiş veya sahibi tarafından sokakta besleniyor olabilirler.
İnsanlarla iç içe yaşayacak şekilde evrimleşmiş olan köpeklerin şehirlerde yaşamaları, kontrolsüz bir biçimde çoğalmaları hem köpeklerin sağlığı ve refahı açısından hem de insan sağlığı ve refahı açısından uygun değildir. Köpeklerin popülasyonlarının kontrolsüzce artarak, toplumsal bir soruna dönüşmemesi konusunda farklı ülkelerin farklı çözüm yaklaşımları bulunmaktadır.
Sokak köpekleri; yaptıkları saldırılar, taşıdıkları kuduz ile diğer zoonoz hastalıklar, yaptıkları ani ve kontrolsüz hareketlerden dolayı meydana gelen trafik kazaları gibi sebeplere bağlı olarak her yıl on binlerce insanın ölümüne ve milyonlarca insanın yaralanmasına neden olmaktadır. Ayrıca baskın bir tür olduğu için kedi, sincap, tavşan gibi diğer memelilerin ve yerde yuva yapan kuş gibi birçok türün yaşamına fırsat vermez ve 2021 yılı itibarıyla 200e yakın türün yok olmasının ana sebebi olduğu gösterilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütüne göre dünyada 200 milyon civarı köpek bulunmakta,kuduz hastalığı insanlara %99 oranında kuduz olan köpeklerden geçmekte, her yıl yaklaşık 55.000 insan kuduz sonucu ölmekte, yıllık ortalama 29 milyon insan köpek ısırılması sonucu aşı olmakta ve sadece kuduz ile mücadelede yıllık 8.6 milyar ABD doları para harcanmaktadır. Bunun yanı sıra ısırılma vakalarının %40'ında hedef çocuklardır.
Sahipsiz sokak köpekleri
Sokak köpekleri ile başarılı şekilde mücadele eden ülkelerde, sokakta bulunan köpekler hayvan bakımevine alınmakta ve 2 ila 4 hafta gibi belirli bir zaman içinde sahiplenilmemesi durumunda uygun bir hayvan ötanazisi yöntemiyle acısız bir şekilde itlaf edilmektedir. Bunun yanı sıra yeniden sokaklarda çoğalmasını engellemek için sokağa terk edilen evcil hayvanların sahiplerine para cezası verilmektedir. Bazı ülkelerde ise başıboş hayvanlar için Yakala-kısırlaştır-yerine bırak yöntemi uygulanmaktadır. Türkiye'de de bu yöntem uygulanmakta ancak artan köpek nüfusunun da etkisiyle kısırlaştırma ve aşılamada yeterli başarı sağlanamamaktadır. 2004 yılında çıkarılan 5199 nolu kanun uyarınca onlarca belediye tarafından yapılan kısırlaştırma faaliyetlerine rağmen köpek popülasyonunun son on yılda yaklaşık 10 katına çıkarak 10 milyona yaklaştığı tahmin edilmektedir.
Dünya'nın en büyük hayvan hakları organizasyonu PETA, kısırlaştırmanın etkin yapıldığı durumlarda bile, evdeki köpeklerin sokağa atılması ve sokaktaki köpeklerin hızlı üremesi sonucu, sürekli devam eden evsiz hayvan akışına ayak uyduracak kadar hayvan barınağı inşa etmeyi, kurşun yarasına yara bandı yapıştırmaya benzetmiştir. PETA, sokaktaki köpeklerin genellikle aşırı hava koşullarına maruz kalma, motorlu araçların neden olduğu yaralanmalar, açlık, susuzluk, sokaktaki yiyeceklerden zehirlenme, zalim insanlar tarafından kötü muamale ve hastalıklardan acı çekerek ölümünün, ötanazi yapılmasından daha zalimce olduğunu ve bu yüzden sahiplenilmeyen köpekler için en insancıl çözümün ötenazi olduğunu savunmaktadır. Bunun yanında, hayvan barınaklarının, tüm evsiz hayvanları süresiz olarak barındıracak ve destekleyecek şekilde sürekli artırılamayacağını, hayvanların aylarca hatta yıllarca sürekli sınırlı bir alanda, stresli bir şekilde var olmaya zorlamanın doğru olmadığını, ayrıca barınaklarda sürekli kalan hayvanlar sebebiyle bir süreliğine barınağa alınması gereken hayvanların alınamayacağını, tüm bu sebeplerden ötürü fazla köpek nüfusuyla en etkili ve insancıl çözümün ötenazi olduğunu savunmaktadır.
Kısırlaştırma ile artan köpek popülasyonu ile mücadelenin mümkün olmadığı çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Bunun sebebi kısırlaştırmanın etkin yapıldığı durumlarda bile, evdeki köpeklerin sokağa atılması ve sokakta sistemden kaçan köpeklerin hızlı üremesidir. Köpekler, 10 aylıktan itibaren yılda iki ve bazı türlerde 3 veya 4 kere ve her doğumda 4-12 arasında enik dünyaya getirebilir. Bunun sonucunda kısır olmayan bir çift köpek ve yavruları 6 yıl sonunda ortalama olarak 67000 köpek dünyaya getirebilir.
Uluslararası İnsani Toplum Derneği (HSI) Dost Hayvanlar Başkan Yardımcısı Kelly O'Meara
| “ | Köpek nüfusunu azaltmak için köpekleri öldürmek, hem insani değil hem de çözüm değil. Bir bölgedeki köpek nüfusunu azaltınca bir vakum etkisi yaratmış oluyorsunuz ve hemen başka bir bölgeden köpek göçüyle o boşluk doluyor. Daha insani yöntemlerle kontrollü olarak nüfusu düşürmeye çalışmalıyız. Aşılama yapıp köpekleri ve dolayısıyla vahşi doğayı hastalıklardan korumak veya kontrollü kısırlaştırma gibi yöntemler daha etkili | ” |
demiştir.
Sokakta yaşayan köpeklerin sorunları
Sokaklar, köpeklerin refahı açısından şu noktalarda yaşamaya uygun değildir:
- Sahipsiz oldukları için, işkence, tecavüz gibi çeşitli kötü muamelelere maruz kalmaları
- Soğuk, sıcak ve yağışlı hava gibi aşırı hava durumlarına doğrudan maruz kalma sonucu ölüm ve hastalıklar
- Uzun süre susuz ya da aç kalmaları
- Buldukları veya kendilerine verilen, sağlıklarına zarar verecek yiyeceklerden kaynaklı gıda zehirlenmesi, hastalık ya da ölümler
- Bulundukları alanı benimsemeleri ve alanını ihlal eden diğer köpek ve hayvanlar ile kavga etmeleri veya öldürmeleri. İnsanlara da bu yüzden saldırabilirler.
- Kendi aralarındaki alan, yiyecek vb. kavgaları sonucu yaralanma ve ölümler
- En az 6 ayda bir yapılması gerekli sağlık kontrollerinin yapılmamasından dolayı hastalanmaları, birbirlerine hastalık bulaştırmaları ve hastalıkları sonucu acı çekmeleri
- Aşı yapılmamış ise kuduz vb. hastalık taşıma riski ve acı içinde ölmeleri
- Trafik kazaları sonucu ölüm ya da sakat kalmaları
Beslenme sorunları
Sokakta yaşayan köpekler hayatlarını idame ettirmek için çoğunlukla hijyenik olmayan şekillerde beslenme ihtiyaçlarını giderir. Bu beslenme yöntemlerinin başında çöp konteynerleri yer alır. Çöp konteynerlerinden çoğu zaman zehirleyici yan etkileri olan besinler köpeklerde ölüme veya hastalıklara sebep olur. Bu hastalıklar ölümcül olabildiği gibi tür içinde bir zararı olmayan ama bulaşıcı etkiye sahip hastalıklar da olabilir. Taşıyıcı görevi üstlenen köpek bu hastalığı başka türde canlılara bulaştırabilir ve bu hastalık bulaşan kişide ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Barınma Sorunları
Köpekler, sokakta şiddetli hava olaylarına maruz kalırlar. Hayvan Barınakları ile bu durum kısmen çözülür. Ancak PETA'ya göre yeterli alanın sunulduğu hayvan barınakları dahil, barınaklar köpeklerin uzun süre yaşamasına uygun değildir. PETA, hayvan barınakları ve köpeklerin sokakta yaşamasını, köpekleri "yavaş ölüm"e terk etmek olarak ifade etmiş ve ötenazinin en doğru çözüm olduğunu vurgulamıştır.
Sağlık Sorunları
Köpekler, sağlıkları açısından doğumdan itibaren belli aralıklarla hastalıklara karşı aşılanmalıdır. Çekirdek aşıları ilk aylarında daha sıkken, ilerleyen dönemlerinde en azından yılda bir defadır. Ancak köpeklerin birçoğu ömürlerinde bir defa veya hiç aşı olmamakta, bunun sonucunda da hem kendileri uyuz ve iç parazit gibi çeşitli hastalıklardan acı çekmekte hem de bu hastalıkların insanlar dahil diğer hayvanlara yayılmasına sebep olmaktadır.
Kötü muamele
Sokaklarda yaşayan köpekler genelde sahipsiz olduğu için onlara karşı, işkence, tecavüz, aç bırakma, trafik kazaları sonrası tedavi ettirmeme gibi kötü muameleler özellikle köpeklerin yoğun olduğu ülkelerde yaygındır. Sahipsiz hayvanları öldürmek, eğer hayvan kritik tehlikede veya koruma altında değilse genellikle cezasız veya az bir cezaya tabidir.
Dünya'nın en büyük hayvan hakları organizasyonu PETA, sokaktaki köpeklerin genellikle aşırı hava koşullarına maruz kalma, motorlu araçların neden olduğu yaralanmalar, açlık, susuzluk, sokaktaki yiyeceklerden zehirlenme, zalim insanlar tarafından kötü muamele ve hastalıklardan acı çekerek ölümünün, ötanazi yapılmasından daha zalimce olduğunu ve bu yüzden sahiplenilmeyen köpekler için en insancıl çözümün ötenazi olduğunu savunmaktadır. Bunun yanında, korunaklı bir sığınak gibi görünen hayvan barınaklarının, tüm evsiz hayvanları süresiz olarak barındıracak ve destekleyecek şekilde sürekli artırılamayacağını, hayvanların aylarca hatta yıllarca sürekli sınırlı bir alanda, stresli bir şekilde var olmaya zorlamanın doğru olmadığını, ayrıca barınaklarda sürekli kalan hayvanlar sebebiyle bir süreliğine barınağa alınması gereken hayvanların alınamayacağını, tüm bu sebeplerden ötürü fazla köpek nüfusuyla en etkili ve insancıl çözümün ötenazi olduğunu savunmaktadır.
Neden oldukları sorunlar
Kontrolsüz bir şekilde artan köpek nüfusu sokaklarda köpek sorunu ortaya çıkarmaktadır. Köpeklerin, sokaklarda yaşamaları insan sağlığı ve güvenliği açısından şu noktalarda uygun değildir:
- İnsanlara saldırmaları veya hastalık bulaştırmaları
- Özellikle oyun alanlarındaki dışkılarının kist hidatik gibi hastalıkları yaymaları
- Dışkılarının çevre kirliliğine sebep olması
- Trafik kazasına sebep olma ve bunun sonucunda yol açtığı yaralanma, ölüm ya da maddi hasarlar
- Özellikle geceleri havlama ve uluma gibi seslerle gürültüye neden olmaları
- Isırmaları durumunda kuduz riski nedeniyle yapılan aşılar ve insanların bu sürede iş gücü kaybı
- Şehirlerde yaşayan küçük hayvanlara (sincap, kirpi, kedi vb.) yaşam fırsatı vermemesi veya tamamen yok etmesi
- Sokaklarda beslenmeleri sonucu yemek artıklarının hijyen ve koku sorunlarına yol açması ve fare, haşere gibi hayvanların çoğalmasına sebep olması
- İnsanlara saldırma riski nedeniyle ülkelerin vatandaşlarına yaptığı seyahat uyarıları ve sonucunda turist gelmemesi veya turizm imajının zedelenmesi
Köpek saldırısı sonucu ölüm ve yaralanmalar
Başıboş veya saldırgan eğitilmiş olan köpekler; çiftleşmeye çalışırken, kendi aralarında kavga ederken, kendisi tarafından benimsediği alana girdiği için veya sadece hareket ettiğinden dolayı tehlike olarak gördüğü için içgüdüsel olarak insanlara saldırıp yaralanma veya ölüme sebebiyet vermektedir. 2021 yılında Türkiye'de köpek saldırısından dolayı 300 binden fazla kişi hastaneye başvurmuş ve 25 kişi yaşamını yitirmiştir. Hastaneye başvuranların %50'sinden fazlasını 15 yaş altı çocuklar oluşturmaktadır. Bu vakalarda çeşitli derecelerde el, kol, bacak kaybı ve doku kayıpları; vücudun yüz, kafa, el kol gibi değişik yerlerinde ısırıklar rapor edilmiştir.
Kuduz ve köpek kaynaklı diğer hastalıklar
Soka köpeklerinin bulunduğu yerlerde köpeklerden insanlara geçen kuduz, tenya, toksoplazma gondii, tüberküloz, leptospiroz, kılkurdu, saçkıran ve diğer parazit kaynaklı zoonoz hastalıklar daha sık görülür. Ayrıca aşılanmanın yeterli olmadığı bölgelerde kuduz gibi kesin ölümcül olan hastalıklar gerçekleşmektedir.Zoonoz hastalıkları engellemek için sahipli köpeği yürüyüşe çıkarırken sahibinin köpeğin dışkısını toplama yükümlülüğü de vardır.
Dünya Sağlık Örgütüne göre dünyada 200 milyon civarı sokak köpeği bulunmakta,kuduz hastalığı insanlara %99 oranında kuduz olan köpeklerden geçmekte, her yıl yaklaşık 55.000 insan kuduz sonucu ölmekte, yıllık ortalama 29 milyon insan köpek ısırılması sonucu aşı olmakta ve sadece kuduz ile mücadelede yıllık 8.6 milyar ABD doları para harcanmaktadır. Bunun yanı sıra ısırılma vakalarının %40'ında hedef çocuklardır.
Kuduz hastalığı bazı ülkelerde önemli bir sorun hâline gelmiştir. Hindistan'da 30 milyondan fazla köpek olduğu tahmin edilmekte ve her yıl yaklaşık 20.000'den fazla insan kuduz hastalığı nedeniyle ölmektedir.
Hastalık bir insana bulaştığında kuduz aşısı yapılması gerekir. Kuduzun kuluçka süresi öncesinde bu aşı sayesinde antikor sağlanması hastalığı %100e varan oranda yenmeyi sağlar. Fakat aşının yapılmadığı, gecikildiği veya yaranın büyük ve beyne yakın olduğu durumlarda kişi kuduza yakalanabilir. Kişide nörolojik belirtiler gözlemlendikten sonra, 7 gün içinde ölür.
2015 verilerine göre, kuduz nedeniyle Türkiye’de yaklaşık 70 milyon dolar harcama yapılmaktadır. %99'u köpek saldırısı kaynaklı kuduz şüpheli temas sayısında 2015-2018 arası 3 yıllık dönemde 100 bine yakın aşırı bir artış yaşanmıştır. 2021 yılında bu rakam 300 bine ulaşmıştır. 2015 verilerine göre Türkiye’de köpek saldırısı nedeniyle hayatını kaybedenler hariç, sadece kuduz nedeniyle yılda 24 insan ölmektedir. Kuduz kaynaklı insan ölümlerinin %95'inden fazlası Asya ve Afrika bölgelerinde meydana gelmektedir. Türkiye'de kuduz tespit edildiğinde bildirilmesi zorunludur.
Köpek dışkısı ve hijyen sorunları
Köpek dışkısı, oluşturduğu hijyenik olmayan durum ve kötü kokunun ötesinde özellikle tenya, kist hidatik gibi onlarca hastalığa sebep olan parazitler açısından oldukça risklidir. Bu yüzden köpekl dışkılarından yayılabilecek hastalıkları engellemek için sahibinin, kendi köpeğinin dışkısını toplama yükümlülüğü vardır. Ancak sahipsiz olarak sokaklarda yaşayan köpeklerin dışkıları özellikle çocuk oyun alanlarında ciddi bir risk teşkil eder.
Köpek dışkısı gübre olarak kullanılamaz hatta doğaya ve temiz su kaynaklarına endüstriyel kaynaklı kirlilikler kadar zarar vermektedir. Bunun yanında,
Başıboş köpeklerin bulunduğu yerlerde köpeklerden insanlara geçen kuduz, uyuz, çeşitli parazitler, Toxocara canis ve kist hidatik gibi zoonoz hastalıklar daha yaygındır . Ayrıca, köpeklerin beslenmesi için özellikle çocuk oyun parkları veya yürüme yollarına düzensizce bırakılan mama, çiğ et veya başka besinler, hijyen ve koku sorununun yanı sıra Salmonelloz, tifo gibi hastalıkların yayılmasına sebep olur.
Turizm sorunu
ABD, Japonya, İsveç, Norveç, Hollanda, İrlanda, İngiltere, Fransa, Finlandiya, Almanya, Çekya, Kanada, Avustralya'nın da aralarında bulunduğu bazı ülkeler, başıboş köpek sorunu bulunan Türkiye'yi ziyaret etmek isteyen vatandaşlarını köpek saldırıları, kuduz ve diğer hayvan kaynaklı hastalıklar konusunda uyarmaktadır. Türkiye, Hindistan, Bangladeş gibi ülkelerin başıboş köpek saldırıları yüzünden önemli sayıda turist kaybettiği tahmin edilmektedir.
Güvenlik sorunu ve hayat kalitesi
Köpeklerin özellikle gece daha fazla aktif olması ve saldırganlaşmasından dolayı insanlar köpek saldırılarından korunmak için geceleri veya köpek çeteleşmelerinin olduğu yerlerde gündüzleri de güvenlik açısından dışarı çıkmayabilir.
Sokaklarda yaşayan başıboş köpekler; insanların, kuş, kedi gibi birçok türün sağlığı için risk oluşturmaktadır. Herhangi bir kontrole sahip olmayan bu köpekler pek çok sıkıntıya sebep olabilir. Baskın bir tür olan köpek, kendi çevresinde başka memeli türünün yaşamasına fırsat vermez.
Bunun yanı sıra; havlama ve uluma sesleri, köpek kavgaları, köpeklerin beslenmesi, bırakılan çiğ et veya başka besinlerin oluşturduğu hijyen ve koku sorunu, köpek idrarı ve dışkısı () insanları rahatsız edebilir.
Trafik kazaları
Köpeklerin ani hareketleri sonucu insanların endişeye kapılarak yola atlaması sonucu veya hızlı akan trafiğin bulunduğu yollarda araçların yola giren köpeğe çarpmamak için yaptığı manevralar sonucunda ölüm, yaralanma ve maddi hasarlı kazalar meydana gelmektedir.
Doğal dengeye etkileri
Başıboş olarak sokak veya kırsalda yaşayan köpekler, kendi belirledikleri bölgede yaşayan diğer kedi, geyik, karaca, genç yaban domuzu, gelincik, porsuk, tavşan, fare, sincap, kirpi gibi diğer memelilerin ve yerde yuva yapan kuş gibi birçok türün yaşamına fırsat vermez ve bu türlerin tamamen yok olmasına sebep olabilir.
Sokak veya doğaya terk edilen başıboş köpeklerin; 96 memeli, 78 kuş, 22 sürüngen ve 3 amfibi türü dâhil olmak üzere dünya çapında tehdit altındaki en az 200 tür için bilinen veya potansiyel bir tehdit olduğu saptanmıştır. Liste, ikisi "muhtemelen soyu tükenmiş" olarak sınıflandırılan ve otuzu "kritik derecede tehlike altındaki" türü içerir. Başıboş köpekler, diğer memelileri ve kuşları av olarak tüketmenin yanı sıra doğal alanlarında yaşayan hayvanlara kendi hastalıklarını ve insanlardan kaptıkları hastalıkları yayarak da salgına sebep olabilirler. Sonuç olarak insanla birlikte yaşama adapte olmuş olan bir tür olan köpeklerin, sokak ve orman gibi doğal yaşam alanlarında yaşamaları diğer türler için bir tehdittir.
Sosyal çatışma
Başıboş köpeklerin artan popülasyonu sonucu sokak ve doğada başıboş köpekleri besleyen ve köpeklerin yaşam alanının sokaklar olduğunu savunanlar ile başıboş köpeklerin yarattığı güvenlik, hijyen, trafik kazası gibi sorunlardan dolayı sokakta olmaması gerektiğini düşünen kişiler arasında sosyal medya başta olmak üzere çeşitli düzeylerde çatışmalar meydana gelmektedir.
Psikolojik etkileri
Saldırgan veya uysal olması farketmeksizin, başıboş köpekler insanlarda korkuya neden olabilir. Bu korku, başıboş köpek görünce yolunu değiştirmekten, panik atağa ve kalp krizine kadar çeşitli tepkilerle sonuçlanabilir. Bu tür korkuları olan kişilerde baş dönmesi, bayılma hissi, boğulma hissi, kala kalma, yüksek nabız atış hızı, hızlı ve sığ solunum, terleme, titreme ve kaçmaya çalışma gibi sonular gözlemlenebilir. Çocuklarda ise bu belirtiler köpeğin bulunabileceği yerlerden kaçınmak, dışarıya çıkmakta isteksizlik, köpeklerin varlığında veya düşüncelerinden kaynaklanan kaygı veya stres, nefes darlığı, ağlamak, ebeveyne sarılmak, öfke nöbeti geçirmek veya sinirlenmek şeklindedir.
Köpek saldırısına uğrayan kişilerde bu travmalar daha şiddetli olabilir.
Ülkelere göre başıboş köpekler
Almanya
Almanya'da yürürlükte olan Hayvanları Koruma Yasası, uygun bir sebep olmaksızın omurgalıların öldürülmesini yasaklar. Uygun nedenler; yiyecek üretimi için kesim veya avlanma (kediler ve köpekler bunun dışındadır), bulaşıcı hastalıkların kontrolü, "eğer yaşamın devam etmesi tedavi edilemez acı veya ıstırap anlamına geliyorsa" veya bir hayvan genel halk için tehlike oluşturuyorsa acısız öldürmedir. Bu da ancak kamu güvenliğiyle ilgili bir makamın bir soruşturmaya dayanarak bunu emretmesi durumunda ötenazi için bir neden olacaktır. Bu karar nedeniyle, Almanya'daki hayvan barınaklarında neredeyse hiçbir hayvan öldürülmez. Buna rağmen Almanya'da başıboş köpeklere rastlanmamasının sebepleri şu şekilde sıralanabilir:
- Almanya'da, bir köpek sahiplenmeden önce bir lisans almalısınız.
- Evcil hayvan dükkanlarının Almanya'da evcil hayvan satmasına izin verilmez.
- Bir hayvan satın almak istiyorsanız, profesyonel bir besi çiftliğinden resmi kanallardan satın almalısınız ve bu çok pahalıdır. Örneğin, bir Labrador yavrusunun maliyeti 2.000 Euro'ya kadar çıkabilir.
- Bir köpeği sahiplenmeden önce, bir hayvan koruma kurumu tarafından gözden geçirilmesi gerekir.Almanya'da bir köpek sahiplenmek istiyorsanız, hayvan koruma kuruluşuna ekonomik durum, medeni durum, köpek yetiştirme motivasyonu, barınma ortamı ve hayvanları korumayla ilgili bir dizi belgeyi imzalama gibi ayrıntılı bilgileri sağlamanız gerekir. İnceleme sırasında sizi yetkili birisi ziyaret eder.
- Köpekleri terk eden veya istismar eden kişiler kanunen cezalandırılır. Bir köpek terk edilirse, yetkililer sahibinin kimliğini bulmak için çipi kullanabilir. Yetkililer onu tutuklayacak ve 25.000 avroya varan ağır bir para cezası verecektir.
- Sokaklara başıboş bırakılan köpekler anında kurtarılır. Almanya'da, sokaktaki köpekler 20 dakikadan fazla gözetimsiz bırakılırsa, yoldan geçenler sahiplerini bulmaya yardımcı olacak veya ilgili departmanlarla ve bazı kurumlarla iletişime geçerek köpeklerin birlikte bulunmasına yardımcı olacaktır.
Amerika Birleşik Devletleri
ABD'de her yıl yaklaşık 2,7 milyon köpek ve kediye, barınakların çok dolu olması ve yeterli sahiplendirme olmaması nedeniyle ötanazi yapılmaktadır. 2016'da ABD'de 592.255 ila 866.366 sahipsiz veya terkedilmiş köpeğe ötanazi yapılmıştır.
Hindistan
Eskiden ölü hayvan leşi tüketen ve besin zincirinden belirli patojenleri yok eden Hindistan'daki akbaba nüfusunun azalması nedeniyle Hindistan'ın başıboş köpek sayısı hızla arttı ve insanlar için tehlikeli hâle geldi. Örneğin 12 milyonluk nüfusunun yarısı gecekondu sakini olan Mumbai'de en az 500 tonluk çöp günlük olarak toplanamadığından bu durum başıboş köpeklerin artışına zemin hazırlamaktadır.
2001 yılında Hindistan'da başıboş köpeklerin öldürülmesini yasa dışı hâle getiren bir yasa; başıboş köpeklerle ilgili sorunları daha da kötüleştirdi, başıboş köpek popülasyonunu artırdı ve insanlarda kuduz vakalarının artmasına neden oldu. Hindistan, dünyadaki en yüksek insan kuduz ölüm sayısına sahiptir (tahmini yıllık 20.000). "Yakala ve Öldür" programları, artan köpek sayısı için geleneksel bir çözüm olmuştur ancak Chennai merkezli ve tarafından başlatılan Hayvan Doğum Kontrolü-Kuduz Karşıtı (ABC-AR) programı gibi programlar da vardır. Özellikle ülkenin güney ve kuzeydoğusundaki birçok köpek barınağı, başıboş köpeklerin kurtarılmasına vurgu yapmaktadır.
Türkiye
Türkiye'de, 2004 yılına kadar, (1932 yılında yayımlanan sahipsiz köpekler hakkındaki tamim) uyarınca, köpekler, belediyeler tarafından zehirlenerek yerinde itlaf edilmekteydi. 2004 yılında çıkarılan 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ile etkinliği bilimsel olarak gösterilmemiş olan yakala-kısırlaştır-yerine bırak yöntemini uygulamaya geçmiştir. Buna göre hayvanlar yerinde itlaf yerine, yakalanmış, kısırlaştırılıp küpe takılarak alındığı yere bırakılmıştır. Sonuç olarak, 2004 yılında 450 bin civarında olduğu tahmin edilen başıboş köpek sayısı, yıllar içinde artmıştır. 2024 yılında yapılan tahminlere göre 4 milyon ila 10 milyondan fazla başıboş köpek olduğu tahmin edilmekte ve bu sayının gerekli tedbirler alınmazsa 2030 yılında 60 milyona ulaşması beklenmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), TC Sağlık Bakanlığı verilerinde 2008-2021 yılları arasında, kuduz riskli temas sayısının 2 milyon 959 bin 338 olması ve bu sayının son iki yıl için 500bin civarında beklenmesinden dolayı artış yönlü bir trende sahip olması nedeniyle, Türkiye’yi kuduz açısından en riskli ülkeler arasında görmektedir.
Köpek saldırıları, köpek sebepli kazalar, başıboş köpek çeteleşmeleri, hastane/park/okul/sosyal alanda görülen köpekler, hasta/tehlikeli/saldırgan köpekler ve doğal hayata tehdit yaratan köpeklerle ilgili haberler özellikle 2015'ten sonra ülke gündeminde önemli bir yer almaya başlamıştır. 2022'de yaşanan bir köpek saldırısı sonucu hayatını kaybeden 9 yaşındaki Mahra Melin Pınar adlı kız çocuğunun ailesi, başıboş köpek sorununun çözümü için kurmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g "Peta Euthanasia". PETA.org. 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Şubat 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2021.
- ^ "Guidelines on Stray Dog Population Control" (PDF). OIE Terrestrial Animal Health Standards Commission. Eylül 2009. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Aralık 2023.
- ^ "How Wolf Became Dog?". www.scientificamerican.com. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b c d e Kırışık, F. "Şiddet Haberlerinden Hayvan Haklarına, Sahipsiz Köpek Sorunu". dergipark. 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Animal Attacks and Injuries: Fatal". sciencedirect. 17 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Kasım 2022.
- ^ "Animal Attacks and Injuries: Nonfatal". sciencedirect. 17 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Kasım 2022.
- ^ a b "extinction" (PDF). e3s-conferences.org. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ a b "The Global Stray Dog Population Crisis". www.naiaonline.org/. naia. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ a b c d e "Arşivlenmiş kopya". World Health Organisation- Rabies. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". BBC Türkçe. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ "What Are The Benefits Of Spaying & Neutering Your Dog?". www.caninejournal.com/. canine journal. 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2023.
- ^ . BBC News Türkçe. 13 Şubat 2019. 10 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
- ^ "Aç Kalan Hayvanlar Çöpten Besleniyor". Gaziantep Time. gazianteptime.com.tr. 5 Eylül 2020. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Mynet (30 Temmuz 2012). "Çöplerden Beslenen Başıboş Hayvanlar İnsan Sağlığını Tehdit Ediyor". Mynet YurtHaber. www.mynet.com. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ PETA, ‘No-Kill’ Policies Slowly Killing Animals. "Uyutmama politikaları hayvanları yavaşça öldürüyor". PETA. 5 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
- ^ "KHVHD Aşı Rehberi" (PDF). www.khvhd.org.tr. 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Ocak 2024.
- ^ a b "Köpeklerden İnsanlara Bulaşan Hastalıklar". www.dost.org.tr/. www.dost.org.tr/. 10 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ "10 yılda 60 milyon sokak köpeği olacak". independent türkçe. 10 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ . BBC NEWS. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022.
- ^ Doğrucan, Cemhan. "KUDUZ". bilheal.bilkent.edu.tr. Bilkent Üniversitesi Sağlık Merkezi. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ a b "end rabies now". end rabies now. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü". www.resmigazete.gov.tr. 18 Ocak 2012. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ "Çocuk Parklarındaki Parazit Tehlikesi: Evcil Hayvanların Dışkılarını Toplamayanlar Nedeniyle Yayılan Parazitler, İnsan Sağlığını Doğrudan Tehdit Ediyor!". evrimagaci.org. 20 Mart 2022. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ "Araştırma: Köpek dışkısı doğaya endüstriyel kirlilik kadar zarar veriyor". ntv.com.tr. 11 Mart 2022. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ "Köpek Dışkıları, Doğal Rezervlere Zarar Veriyor!". evrimagaci.org. 15 Mart 2022. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ "Bir İç Güvenlik Meselesi Olarak Başıboş Köpek Sorunu". www.daktilo1984.com. daktilo1984. 27 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2022.
- ^ . 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
- ^ AKC Staff. . American Kennel Club (İngilizce). 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Köpeğe çarpan otomobile çarpmamak için manevra yapan TIR sürücüsünün acı ölümü". haber7. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ a b "İnsanların köpek sevgisi, nasıl 200 canlı türünü yok olmanın eşiğine getirdi". BBCturkce. BBCturkce. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Dogs Are A Major Threat To Wild Species, Caused Extinction Of 11 Animals". www.outlookindia.com. Outlook India. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ a b "STRAY DOGS: A THREAT TO WILDLIFE". www.ensciencopedia.com/. wwww.ensciencopedia.com/. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Özden, Özlem Koç. "Hayvan Fobisi". 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ "Sokak köpeklerinin saldırısına uğrayan yaşlı adam yaşadığı travmayı atlatamıyor". Anadolu Ajansı. 28 Aralık 2021. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2022.
- ^ "TierSchG - Tierschutzgesetz". www.gesetze-im-internet.de. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ "A country without stray dogs". www.linkedin.com. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ Rowan, Andrew; Kartal, Tamara (28 Nisan 2018). "Dog Population & Dog Sheltering Trends in the United States of America". Animals. 8 (5): 68. doi:10.3390/ani8050068. (PMC) 5981279 $2. (PMID) 29710771.
- ^ Geggel, Laura (25 Kasım 2014). . livescience.com. 25 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Markandyaa, Anil; Taylor, Tim; Longo, Alberto; Murtyd, M.N.; Murtyd, S. and Dhavalad, K.; 'Counting the cost of vulture decline—An appraisal of the human health and other benefits of vultures in India'; Ecological Economics 67 (2), 15 September 2008, pp 194–204
- ^ a b c Harris, Gardiner (6 Ağustos 2012). . The New York Times. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2014.
A 2001 law forbade the killing of dogs, and the stray population has increased so much that officials across the country have expressed alarm.
- ^ Macrae, Penelope (9 Ağustos 2012). . Yahoo!. 14 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2014.
A 2001 law forbids killing roaming dogs and the stray population has since soared, feeding off India's infamous mountains of street garbage as well as on kitchen scraps given to them by residents.
- ^ Rajan, Radha (10 Haziran 2013). "A voice for Chennai's street dogs". The Hindu. 15 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından – www.thehindu.com vasıtasıyla.
- ^ "Sokak köpekleri düzenlemesi: 20 yıl öncesine mi dönülecek?". www.diken.com.tr/. 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ Belsare, Aniruddha (2 Kasım 2020). "Modelling the challenges of managing free-ranging dog populations". Scientific Reports. 1 (10). doi:10.1038/s41598-020-75828-6. (PMID) 18874. 11 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ Boone, John D. (25 Ağustos 2015). "Better trap–neuter–return for free-roaming cats: Using models and monitoring to improve population management". Journal of Feline Medicine and Surgery. 17 (9): 800-807. doi:10.1177/1098612X15594995. (PMID) 26323805. 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Spehar, Daniel D.; Wolf, Peter J. (Kasım 2017). "An Examination of an Iconic Trap-Neuter-Return Program: The Newburyport, Massachusetts Case Study". Animals (İngilizce). 7 (11): 81. doi:10.3390/ani7110081. ISSN 2076-2615. (PMC) 5704110 $2. (PMID) 29088106. 3 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ "Anadolu Ajansı". Anadolu Ajansı. 29 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.
- ^ "4 Nisan Sokak Hayvanları Günü: Türkiye'de sokak hayvanları ne durumda ve neden tartışılıyor?". BBC News. 2 Nisan 2022. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022.
- ^ "10 yılda 60 milyon sokak köpeği olacak". www.indyturk.com/. 10 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ . Bilim ve Sağlık Haber. 19 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin mevcut adi tartismalidir Lutfen tartisma sayfasindaki ilgili baslik lar a bakiniz Temmuz 2024 Bu maddede belli bir ideolojinin bakis acisinin agirlikta oldugu bir tur sistemik yanlilik sorununun bulundugu dusunulmektedir Maddenin evrensellestirilmesi ve uygun hale getirilmesi icin lutfen tartismaya katiliniz Sablonu maddeden cikarmadan once sablonun yardim sayfasini lutfen inceleyiniz Sokak kopegi sehir ve koy gibi meskun mahallerde yasayan kopeklerdir Sokaklarda dogup buyuyen enik sahiplerinden kacmis sahipleri tarafindan terk edilmis veya sahibi tarafindan sokakta besleniyor olabilirler PETA sahiplenilmeyen kopeklerin sokakta aci cekerek yasamasinin otanazi yapilmasindan daha zalimce oldugunu ve bu yuzden sahiplenilmeyen kopekler icin en insancil cozumun otanazi oldugunu savunur Cilt hastaligi ve bir kursun yarasi olan yeterli beslenememis bir basibos kopek Sokaklarda yasamasi kopeklerin trafik kazasi iskence aclik hastalik asiri soguk ve sicak hava kosullarina maruz kalmalari acisindan uygun degildir Kopek vahsi kurdun evcillesmis torunudur guclu cene ile sivri dislere sahiptir Insanlarla ic ice yasayacak sekilde evrimlesmis olan kopeklerin sehirlerde yasamalari kontrolsuz bir bicimde cogalmalari hem kopeklerin sagligi ve refahi acisindan hem de insan sagligi ve refahi acisindan uygun degildir Kopeklerin populasyonlarinin kontrolsuzce artarak toplumsal bir soruna donusmemesi konusunda farkli ulkelerin farkli cozum yaklasimlari bulunmaktadir Sokak kopekleri yaptiklari saldirilar tasidiklari kuduz ile diger zoonoz hastaliklar yaptiklari ani ve kontrolsuz hareketlerden dolayi meydana gelen trafik kazalari gibi sebeplere bagli olarak her yil on binlerce insanin olumune ve milyonlarca insanin yaralanmasina neden olmaktadir Ayrica baskin bir tur oldugu icin kedi sincap tavsan gibi diger memelilerin ve yerde yuva yapan kus gibi bircok turun yasamina firsat vermez ve 2021 yili itibariyla 200e yakin turun yok olmasinin ana sebebi oldugu gosterilmistir Dunya Saglik Orgutune gore dunyada 200 milyon civari kopek bulunmakta kuduz hastaligi insanlara 99 oraninda kuduz olan kopeklerden gecmekte her yil yaklasik 55 000 insan kuduz sonucu olmekte yillik ortalama 29 milyon insan kopek isirilmasi sonucu asi olmakta ve sadece kuduz ile mucadelede yillik 8 6 milyar ABD dolari para harcanmaktadir Bunun yani sira isirilma vakalarinin 40 inda hedef cocuklardir Sahipsiz sokak kopekleriSokak kopekleri ile basarili sekilde mucadele eden ulkelerde sokakta bulunan kopekler hayvan bakimevine alinmakta ve 2 ila 4 hafta gibi belirli bir zaman icinde sahiplenilmemesi durumunda uygun bir hayvan otanazisi yontemiyle acisiz bir sekilde itlaf edilmektedir Bunun yani sira yeniden sokaklarda cogalmasini engellemek icin sokaga terk edilen evcil hayvanlarin sahiplerine para cezasi verilmektedir Bazi ulkelerde ise basibos hayvanlar icin Yakala kisirlastir yerine birak yontemi uygulanmaktadir Turkiye de de bu yontem uygulanmakta ancak artan kopek nufusunun da etkisiyle kisirlastirma ve asilamada yeterli basari saglanamamaktadir 2004 yilinda cikarilan 5199 nolu kanun uyarinca onlarca belediye tarafindan yapilan kisirlastirma faaliyetlerine ragmen kopek populasyonunun son on yilda yaklasik 10 katina cikarak 10 milyona yaklastigi tahmin edilmektedir Dunya nin en buyuk hayvan haklari organizasyonu PETA kisirlastirmanin etkin yapildigi durumlarda bile evdeki kopeklerin sokaga atilmasi ve sokaktaki kopeklerin hizli uremesi sonucu surekli devam eden evsiz hayvan akisina ayak uyduracak kadar hayvan barinagi insa etmeyi kursun yarasina yara bandi yapistirmaya benzetmistir PETA sokaktaki kopeklerin genellikle asiri hava kosullarina maruz kalma motorlu araclarin neden oldugu yaralanmalar aclik susuzluk sokaktaki yiyeceklerden zehirlenme zalim insanlar tarafindan kotu muamale ve hastaliklardan aci cekerek olumunun otanazi yapilmasindan daha zalimce oldugunu ve bu yuzden sahiplenilmeyen kopekler icin en insancil cozumun otenazi oldugunu savunmaktadir Bunun yaninda hayvan barinaklarinin tum evsiz hayvanlari suresiz olarak barindiracak ve destekleyecek sekilde surekli artirilamayacagini hayvanlarin aylarca hatta yillarca surekli sinirli bir alanda stresli bir sekilde var olmaya zorlamanin dogru olmadigini ayrica barinaklarda surekli kalan hayvanlar sebebiyle bir sureligine barinaga alinmasi gereken hayvanlarin alinamayacagini tum bu sebeplerden oturu fazla kopek nufusuyla en etkili ve insancil cozumun otenazi oldugunu savunmaktadir Kisirlastirma ile artan kopek populasyonu ile mucadelenin mumkun olmadigi cesitli calismalarda gosterilmistir Bunun sebebi kisirlastirmanin etkin yapildigi durumlarda bile evdeki kopeklerin sokaga atilmasi ve sokakta sistemden kacan kopeklerin hizli uremesidir Kopekler 10 ayliktan itibaren yilda iki ve bazi turlerde 3 veya 4 kere ve her dogumda 4 12 arasinda enik dunyaya getirebilir Bunun sonucunda kisir olmayan bir cift kopek ve yavrulari 6 yil sonunda ortalama olarak 67000 kopek dunyaya getirebilir Uluslararasi Insani Toplum Dernegi HSI Dost Hayvanlar Baskan Yardimcisi Kelly O Meara Kopek nufusunu azaltmak icin kopekleri oldurmek hem insani degil hem de cozum degil Bir bolgedeki kopek nufusunu azaltinca bir vakum etkisi yaratmis oluyorsunuz ve hemen baska bir bolgeden kopek gocuyle o bosluk doluyor Daha insani yontemlerle kontrollu olarak nufusu dusurmeye calismaliyiz Asilama yapip kopekleri ve dolayisiyla vahsi dogayi hastaliklardan korumak veya kontrollu kisirlastirma gibi yontemler daha etkili demistir Sokakta yasayan kopeklerin sorunlariItlaf edilip citlere asilmis sahipsiz kopekler Kopekler oldurulme yaralanma trafik kazasi veya siddete maruz kalabilir Sokaklar kopeklerin refahi acisindan su noktalarda yasamaya uygun degildir Sahipsiz olduklari icin iskence tecavuz gibi cesitli kotu muamelelere maruz kalmalari Soguk sicak ve yagisli hava gibi asiri hava durumlarina dogrudan maruz kalma sonucu olum ve hastaliklar Uzun sure susuz ya da ac kalmalari Bulduklari veya kendilerine verilen sagliklarina zarar verecek yiyeceklerden kaynakli gida zehirlenmesi hastalik ya da olumler Bulunduklari alani benimsemeleri ve alanini ihlal eden diger kopek ve hayvanlar ile kavga etmeleri veya oldurmeleri Insanlara da bu yuzden saldirabilirler Kendi aralarindaki alan yiyecek vb kavgalari sonucu yaralanma ve olumler En az 6 ayda bir yapilmasi gerekli saglik kontrollerinin yapilmamasindan dolayi hastalanmalari birbirlerine hastalik bulastirmalari ve hastaliklari sonucu aci cekmeleri Asi yapilmamis ise kuduz vb hastalik tasima riski ve aci icinde olmeleri Trafik kazalari sonucu olum ya da sakat kalmalariBeslenme sorunlari Sokakta yasayan kopekler hayatlarini idame ettirmek icin cogunlukla hijyenik olmayan sekillerde beslenme ihtiyaclarini giderir Bu beslenme yontemlerinin basinda cop konteynerleri yer alir Cop konteynerlerinden cogu zaman zehirleyici yan etkileri olan besinler kopeklerde olume veya hastaliklara sebep olur Bu hastaliklar olumcul olabildigi gibi tur icinde bir zarari olmayan ama bulasici etkiye sahip hastaliklar da olabilir Tasiyici gorevi ustlenen kopek bu hastaligi baska turde canlilara bulastirabilir ve bu hastalik bulasan kiside olumcul sonuclara yol acabilir Barinma Sorunlari Kopekler sokakta siddetli hava olaylarina maruz kalirlar Hayvan Barinaklari ile bu durum kismen cozulur Ancak PETA ya gore yeterli alanin sunuldugu hayvan barinaklari dahil barinaklar kopeklerin uzun sure yasamasina uygun degildir PETA hayvan barinaklari ve kopeklerin sokakta yasamasini kopekleri yavas olum e terk etmek olarak ifade etmis ve otenazinin en dogru cozum oldugunu vurgulamistir Saglik Sorunlari Kopekler sagliklari acisindan dogumdan itibaren belli araliklarla hastaliklara karsi asilanmalidir Cekirdek asilari ilk aylarinda daha sikken ilerleyen donemlerinde en azindan yilda bir defadir Ancak kopeklerin bircogu omurlerinde bir defa veya hic asi olmamakta bunun sonucunda da hem kendileri uyuz ve ic parazit gibi cesitli hastaliklardan aci cekmekte hem de bu hastaliklarin insanlar dahil diger hayvanlara yayilmasina sebep olmaktadir Kotu muamele Sokaklarda yasayan kopekler genelde sahipsiz oldugu icin onlara karsi iskence tecavuz ac birakma trafik kazalari sonrasi tedavi ettirmeme gibi kotu muameleler ozellikle kopeklerin yogun oldugu ulkelerde yaygindir Sahipsiz hayvanlari oldurmek eger hayvan kritik tehlikede veya koruma altinda degilse genellikle cezasiz veya az bir cezaya tabidir Dunya nin en buyuk hayvan haklari organizasyonu PETA sokaktaki kopeklerin genellikle asiri hava kosullarina maruz kalma motorlu araclarin neden oldugu yaralanmalar aclik susuzluk sokaktaki yiyeceklerden zehirlenme zalim insanlar tarafindan kotu muamele ve hastaliklardan aci cekerek olumunun otanazi yapilmasindan daha zalimce oldugunu ve bu yuzden sahiplenilmeyen kopekler icin en insancil cozumun otenazi oldugunu savunmaktadir Bunun yaninda korunakli bir siginak gibi gorunen hayvan barinaklarinin tum evsiz hayvanlari suresiz olarak barindiracak ve destekleyecek sekilde surekli artirilamayacagini hayvanlarin aylarca hatta yillarca surekli sinirli bir alanda stresli bir sekilde var olmaya zorlamanin dogru olmadigini ayrica barinaklarda surekli kalan hayvanlar sebebiyle bir sureligine barinaga alinmasi gereken hayvanlarin alinamayacagini tum bu sebeplerden oturu fazla kopek nufusuyla en etkili ve insancil cozumun otenazi oldugunu savunmaktadir Neden olduklari sorunlarKontrolsuz bir sekilde artan kopek nufusu sokaklarda kopek sorunu ortaya cikarmaktadir Kopeklerin sokaklarda yasamalari insan sagligi ve guvenligi acisindan su noktalarda uygun degildir Insanlara saldirmalari veya hastalik bulastirmalari Ozellikle oyun alanlarindaki diskilarinin kist hidatik gibi hastaliklari yaymalari Diskilarinin cevre kirliligine sebep olmasi Trafik kazasina sebep olma ve bunun sonucunda yol actigi yaralanma olum ya da maddi hasarlar Ozellikle geceleri havlama ve uluma gibi seslerle gurultuye neden olmalari Isirmalari durumunda kuduz riski nedeniyle yapilan asilar ve insanlarin bu surede is gucu kaybi Sehirlerde yasayan kucuk hayvanlara sincap kirpi kedi vb yasam firsati vermemesi veya tamamen yok etmesi Sokaklarda beslenmeleri sonucu yemek artiklarinin hijyen ve koku sorunlarina yol acmasi ve fare hasere gibi hayvanlarin cogalmasina sebep olmasi Insanlara saldirma riski nedeniyle ulkelerin vatandaslarina yaptigi seyahat uyarilari ve sonucunda turist gelmemesi veya turizm imajinin zedelenmesiKopek saldirisi sonucu olum ve yaralanmalar Basibos kopek saldirilarinda hastaneye basvuranlarin 50 sinden fazlasini 15 yas alti cocuklar olusturmaktadir Basibos veya saldirgan egitilmis olan kopekler ciftlesmeye calisirken kendi aralarinda kavga ederken kendisi tarafindan benimsedigi alana girdigi icin veya sadece hareket ettiginden dolayi tehlike olarak gordugu icin icgudusel olarak insanlara saldirip yaralanma veya olume sebebiyet vermektedir 2021 yilinda Turkiye de kopek saldirisindan dolayi 300 binden fazla kisi hastaneye basvurmus ve 25 kisi yasamini yitirmistir Hastaneye basvuranlarin 50 sinden fazlasini 15 yas alti cocuklar olusturmaktadir Bu vakalarda cesitli derecelerde el kol bacak kaybi ve doku kayiplari vucudun yuz kafa el kol gibi degisik yerlerinde isiriklar rapor edilmistir Kuduz ve kopek kaynakli diger hastaliklar Soka kopeklerinin bulundugu yerlerde kopeklerden insanlara gecen kuduz tenya toksoplazma gondii tuberkuloz leptospiroz kilkurdu sackiran ve diger parazit kaynakli zoonoz hastaliklar daha sik gorulur Ayrica asilanmanin yeterli olmadigi bolgelerde kuduz gibi kesin olumcul olan hastaliklar gerceklesmektedir Zoonoz hastaliklari engellemek icin sahipli kopegi yuruyuse cikarirken sahibinin kopegin diskisini toplama yukumlulugu de vardir Dunya Saglik Orgutune gore dunyada 200 milyon civari sokak kopegi bulunmakta kuduz hastaligi insanlara 99 oraninda kuduz olan kopeklerden gecmekte her yil yaklasik 55 000 insan kuduz sonucu olmekte yillik ortalama 29 milyon insan kopek isirilmasi sonucu asi olmakta ve sadece kuduz ile mucadelede yillik 8 6 milyar ABD dolari para harcanmaktadir Bunun yani sira isirilma vakalarinin 40 inda hedef cocuklardir Kuduz hastaligi bazi ulkelerde onemli bir sorun haline gelmistir Hindistan da 30 milyondan fazla kopek oldugu tahmin edilmekte ve her yil yaklasik 20 000 den fazla insan kuduz hastaligi nedeniyle olmektedir Hastalik bir insana bulastiginda kuduz asisi yapilmasi gerekir Kuduzun kulucka suresi oncesinde bu asi sayesinde antikor saglanmasi hastaligi 100e varan oranda yenmeyi saglar Fakat asinin yapilmadigi gecikildigi veya yaranin buyuk ve beyne yakin oldugu durumlarda kisi kuduza yakalanabilir Kiside norolojik belirtiler gozlemlendikten sonra 7 gun icinde olur 2015 verilerine gore kuduz nedeniyle Turkiye de yaklasik 70 milyon dolar harcama yapilmaktadir 99 u kopek saldirisi kaynakli kuduz supheli temas sayisinda 2015 2018 arasi 3 yillik donemde 100 bine yakin asiri bir artis yasanmistir 2021 yilinda bu rakam 300 bine ulasmistir 2015 verilerine gore Turkiye de kopek saldirisi nedeniyle hayatini kaybedenler haric sadece kuduz nedeniyle yilda 24 insan olmektedir Kuduz kaynakli insan olumlerinin 95 inden fazlasi Asya ve Afrika bolgelerinde meydana gelmektedir Turkiye de kuduz tespit edildiginde bildirilmesi zorunludur Kopek diskisi ve hijyen sorunlari Kopek diskisi ozellikle kist hidatik hastaligina sebep olan parazitler acisindan risklidir ve sahibinin kopegin diskisini toplama yukumlulugu vardir Bu yuzden sahipsiz veya basibos kopeklerin diskisi ozellikle cocuk oyun alanlarinda ciddi bir saglik riski teskil eder Kopek diskisi olusturdugu hijyenik olmayan durum ve kotu kokunun otesinde ozellikle tenya kist hidatik gibi onlarca hastaliga sebep olan parazitler acisindan oldukca risklidir Bu yuzden kopekl diskilarindan yayilabilecek hastaliklari engellemek icin sahibinin kendi kopeginin diskisini toplama yukumlulugu vardir Ancak sahipsiz olarak sokaklarda yasayan kopeklerin diskilari ozellikle cocuk oyun alanlarinda ciddi bir risk teskil eder Kopek diskisi gubre olarak kullanilamaz hatta dogaya ve temiz su kaynaklarina endustriyel kaynakli kirlilikler kadar zarar vermektedir Bunun yaninda Basibos kopeklerin bulundugu yerlerde kopeklerden insanlara gecen kuduz uyuz cesitli parazitler Toxocara canis ve kist hidatik gibi zoonoz hastaliklar daha yaygindir Ayrica kopeklerin beslenmesi icin ozellikle cocuk oyun parklari veya yurume yollarina duzensizce birakilan mama cig et veya baska besinler hijyen ve koku sorununun yani sira Salmonelloz tifo gibi hastaliklarin yayilmasina sebep olur Turizm sorunu ABD Japonya Isvec Norvec Hollanda Irlanda Ingiltere Fransa Finlandiya Almanya Cekya Kanada Avustralya nin da aralarinda bulundugu bazi ulkeler basibos kopek sorunu bulunan Turkiye yi ziyaret etmek isteyen vatandaslarini kopek saldirilari kuduz ve diger hayvan kaynakli hastaliklar konusunda uyarmaktadir Turkiye Hindistan Banglades gibi ulkelerin basibos kopek saldirilari yuzunden onemli sayida turist kaybettigi tahmin edilmektedir Guvenlik sorunu ve hayat kalitesi Kopeklerin ozellikle gece daha fazla aktif olmasi ve saldirganlasmasindan dolayi insanlar kopek saldirilarindan korunmak icin geceleri veya kopek cetelesmelerinin oldugu yerlerde gunduzleri de guvenlik acisindan disari cikmayabilir Sokaklarda yasayan basibos kopekler insanlarin kus kedi gibi bircok turun sagligi icin risk olusturmaktadir Herhangi bir kontrole sahip olmayan bu kopekler pek cok sikintiya sebep olabilir Baskin bir tur olan kopek kendi cevresinde baska memeli turunun yasamasina firsat vermez Bunun yani sira havlama ve uluma sesleri kopek kavgalari kopeklerin beslenmesi birakilan cig et veya baska besinlerin olusturdugu hijyen ve koku sorunu kopek idrari ve diskisi insanlari rahatsiz edebilir Trafik kazalari Kopeklerin ani hareketleri sonucu insanlarin endiseye kapilarak yola atlamasi sonucu veya hizli akan trafigin bulundugu yollarda araclarin yola giren kopege carpmamak icin yaptigi manevralar sonucunda olum yaralanma ve maddi hasarli kazalar meydana gelmektedir Dogal dengeye etkileri Basibos olarak sokak veya kirsalda yasayan kopekler kendi belirledikleri bolgede yasayan diger kedi geyik karaca genc yaban domuzu gelincik porsuk tavsan fare sincap kirpi gibi diger memelilerin ve yerde yuva yapan kus gibi bircok turun yasamina firsat vermez ve bu turlerin tamamen yok olmasina sebep olabilir Sokak veya dogaya terk edilen basibos kopeklerin 96 memeli 78 kus 22 surungen ve 3 amfibi turu dahil olmak uzere dunya capinda tehdit altindaki en az 200 tur icin bilinen veya potansiyel bir tehdit oldugu saptanmistir Liste ikisi muhtemelen soyu tukenmis olarak siniflandirilan ve otuzu kritik derecede tehlike altindaki turu icerir Basibos kopekler diger memelileri ve kuslari av olarak tuketmenin yani sira dogal alanlarinda yasayan hayvanlara kendi hastaliklarini ve insanlardan kaptiklari hastaliklari yayarak da salgina sebep olabilirler Sonuc olarak insanla birlikte yasama adapte olmus olan bir tur olan kopeklerin sokak ve orman gibi dogal yasam alanlarinda yasamalari diger turler icin bir tehdittir Dogadaki basibos kopeklerin 96 memeli 78 kus 22 surungen ve 3 amfibi turu dahil olmak uzere dunya capinda tehdit altindaki en az 200 tur icin bilinen veya potansiyel bir tehdit oldugu saptanmistir Sosyal catisma Basibos kopeklerin artan populasyonu sonucu sokak ve dogada basibos kopekleri besleyen ve kopeklerin yasam alaninin sokaklar oldugunu savunanlar ile basibos kopeklerin yarattigi guvenlik hijyen trafik kazasi gibi sorunlardan dolayi sokakta olmamasi gerektigini dusunen kisiler arasinda sosyal medya basta olmak uzere cesitli duzeylerde catismalar meydana gelmektedir Psikolojik etkileri Saldirgan veya uysal olmasi farketmeksizin basibos kopekler insanlarda korkuya neden olabilir Bu korku basibos kopek gorunce yolunu degistirmekten panik ataga ve kalp krizine kadar cesitli tepkilerle sonuclanabilir Bu tur korkulari olan kisilerde bas donmesi bayilma hissi bogulma hissi kala kalma yuksek nabiz atis hizi hizli ve sig solunum terleme titreme ve kacmaya calisma gibi sonular gozlemlenebilir Cocuklarda ise bu belirtiler kopegin bulunabilecegi yerlerden kacinmak disariya cikmakta isteksizlik kopeklerin varliginda veya dusuncelerinden kaynaklanan kaygi veya stres nefes darligi aglamak ebeveyne sarilmak ofke nobeti gecirmek veya sinirlenmek seklindedir Kopek saldirisina ugrayan kisilerde bu travmalar daha siddetli olabilir Ulkelere gore basibos kopeklerHindistan da su icen basibos kopek Almanya Almanya da yururlukte olan Hayvanlari Koruma Yasasi uygun bir sebep olmaksizin omurgalilarin oldurulmesini yasaklar Uygun nedenler yiyecek uretimi icin kesim veya avlanma kediler ve kopekler bunun disindadir bulasici hastaliklarin kontrolu eger yasamin devam etmesi tedavi edilemez aci veya istirap anlamina geliyorsa veya bir hayvan genel halk icin tehlike olusturuyorsa acisiz oldurmedir Bu da ancak kamu guvenligiyle ilgili bir makamin bir sorusturmaya dayanarak bunu emretmesi durumunda otenazi icin bir neden olacaktir Bu karar nedeniyle Almanya daki hayvan barinaklarinda neredeyse hicbir hayvan oldurulmez Buna ragmen Almanya da basibos kopeklere rastlanmamasinin sebepleri su sekilde siralanabilir Almanya da bir kopek sahiplenmeden once bir lisans almalisiniz Evcil hayvan dukkanlarinin Almanya da evcil hayvan satmasina izin verilmez Bir hayvan satin almak istiyorsaniz profesyonel bir besi ciftliginden resmi kanallardan satin almalisiniz ve bu cok pahalidir Ornegin bir Labrador yavrusunun maliyeti 2 000 Euro ya kadar cikabilir Bir kopegi sahiplenmeden once bir hayvan koruma kurumu tarafindan gozden gecirilmesi gerekir Almanya da bir kopek sahiplenmek istiyorsaniz hayvan koruma kurulusuna ekonomik durum medeni durum kopek yetistirme motivasyonu barinma ortami ve hayvanlari korumayla ilgili bir dizi belgeyi imzalama gibi ayrintili bilgileri saglamaniz gerekir Inceleme sirasinda sizi yetkili birisi ziyaret eder Kopekleri terk eden veya istismar eden kisiler kanunen cezalandirilir Bir kopek terk edilirse yetkililer sahibinin kimligini bulmak icin cipi kullanabilir Yetkililer onu tutuklayacak ve 25 000 avroya varan agir bir para cezasi verecektir Sokaklara basibos birakilan kopekler aninda kurtarilir Almanya da sokaktaki kopekler 20 dakikadan fazla gozetimsiz birakilirsa yoldan gecenler sahiplerini bulmaya yardimci olacak veya ilgili departmanlarla ve bazi kurumlarla iletisime gecerek kopeklerin birlikte bulunmasina yardimci olacaktir Amerika Birlesik Devletleri ABD de her yil yaklasik 2 7 milyon kopek ve kediye barinaklarin cok dolu olmasi ve yeterli sahiplendirme olmamasi nedeniyle otanazi yapilmaktadir 2016 da ABD de 592 255 ila 866 366 sahipsiz veya terkedilmis kopege otanazi yapilmistir Hindistan Cop kutusunun yanindaki basibos kopekler Eskiden olu hayvan lesi tuketen ve besin zincirinden belirli patojenleri yok eden Hindistan daki akbaba nufusunun azalmasi nedeniyle Hindistan in basibos kopek sayisi hizla artti ve insanlar icin tehlikeli hale geldi Ornegin 12 milyonluk nufusunun yarisi gecekondu sakini olan Mumbai de en az 500 tonluk cop gunluk olarak toplanamadigindan bu durum basibos kopeklerin artisina zemin hazirlamaktadir 2001 yilinda Hindistan da basibos kopeklerin oldurulmesini yasa disi hale getiren bir yasa basibos kopeklerle ilgili sorunlari daha da kotulestirdi basibos kopek populasyonunu artirdi ve insanlarda kuduz vakalarinin artmasina neden oldu Hindistan dunyadaki en yuksek insan kuduz olum sayisina sahiptir tahmini yillik 20 000 Yakala ve Oldur programlari artan kopek sayisi icin geleneksel bir cozum olmustur ancak Chennai merkezli ve tarafindan baslatilan Hayvan Dogum Kontrolu Kuduz Karsiti ABC AR programi gibi programlar da vardir Ozellikle ulkenin guney ve kuzeydogusundaki bircok kopek barinagi basibos kopeklerin kurtarilmasina vurgu yapmaktadir Turkiye Izmir de sokakta yasayan hayvanlar icin kaldirima dokulen yemek artiklari Turkiye de 2004 yilina kadar 1932 yilinda yayimlanan sahipsiz kopekler hakkindaki tamim uyarinca kopekler belediyeler tarafindan zehirlenerek yerinde itlaf edilmekteydi 2004 yilinda cikarilan 5199 sayili Hayvanlari Koruma Kanunu ile etkinligi bilimsel olarak gosterilmemis olan yakala kisirlastir yerine birak yontemini uygulamaya gecmistir Buna gore hayvanlar yerinde itlaf yerine yakalanmis kisirlastirilip kupe takilarak alindigi yere birakilmistir Sonuc olarak 2004 yilinda 450 bin civarinda oldugu tahmin edilen basibos kopek sayisi yillar icinde artmistir 2024 yilinda yapilan tahminlere gore 4 milyon ila 10 milyondan fazla basibos kopek oldugu tahmin edilmekte ve bu sayinin gerekli tedbirler alinmazsa 2030 yilinda 60 milyona ulasmasi beklenmektedir Dunya Saglik Orgutu DSO TC Saglik Bakanligi verilerinde 2008 2021 yillari arasinda kuduz riskli temas sayisinin 2 milyon 959 bin 338 olmasi ve bu sayinin son iki yil icin 500bin civarinda beklenmesinden dolayi artis yonlu bir trende sahip olmasi nedeniyle Turkiye yi kuduz acisindan en riskli ulkeler arasinda gormektedir Kopek saldirilari kopek sebepli kazalar basibos kopek cetelesmeleri hastane park okul sosyal alanda gorulen kopekler hasta tehlikeli saldirgan kopekler ve dogal hayata tehdit yaratan kopeklerle ilgili haberler ozellikle 2015 ten sonra ulke gundeminde onemli bir yer almaya baslamistir 2022 de yasanan bir kopek saldirisi sonucu hayatini kaybeden 9 yasindaki Mahra Melin Pinar adli kiz cocugunun ailesi basibos kopek sorununun cozumu icin kurmustur Ayrica bakinizIngiliz evcil hayvan katliami Hayirsizada Surgunu Yakala kisirlastir yerine birak Sokak kedisi Terk edilen evcil hayvanlar Istilaci turler Havrita Kupeli kopeklerKaynakca a b c d e f g Peta Euthanasia PETA org 28 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Subat 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2021 Guidelines on Stray Dog Population Control PDF OIE Terrestrial Animal Health Standards Commission Eylul 2009 30 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Aralik 2023 How Wolf Became Dog www scientificamerican com 3 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 a b c d e Kirisik F Siddet Haberlerinden Hayvan Haklarina Sahipsiz Kopek Sorunu dergipark 26 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2022 Animal Attacks and Injuries Fatal sciencedirect 17 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Kasim 2022 Animal Attacks and Injuries Nonfatal sciencedirect 17 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Kasim 2022 a b extinction PDF e3s conferences org 25 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Kasim 2022 a b The Global Stray Dog Population Crisis www naiaonline org naia 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 a b c d e Arsivlenmis kopya World Health Organisation Rabies 18 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b c Arsivlenmis kopya BBC Turkce 4 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2022 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim What Are The Benefits Of Spaying amp Neutering Your Dog www caninejournal com canine journal 10 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2023 BBC News Turkce 13 Subat 2019 10 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2024 Ac Kalan Hayvanlar Copten Besleniyor Gaziantep Time gazianteptime com tr 5 Eylul 2020 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Mynet 30 Temmuz 2012 Coplerden Beslenen Basibos Hayvanlar Insan Sagligini Tehdit Ediyor Mynet YurtHaber www mynet com 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 PETA No Kill Policies Slowly Killing Animals Uyutmama politikalari hayvanlari yavasca olduruyor PETA 5 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2024 KHVHD Asi Rehberi PDF www khvhd org tr 23 Mart 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Ocak 2024 a b Kopeklerden Insanlara Bulasan Hastaliklar www dost org tr www dost org tr 10 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2022 10 yilda 60 milyon sokak kopegi olacak independent turkce 10 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2022 BBC NEWS 8 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mart 2022 Dogrucan Cemhan KUDUZ bilheal bilkent edu tr Bilkent Universitesi Saglik Merkezi 7 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 a b end rabies now end rabies now 25 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2022 Basbakanlik Mevzuati Gelistirme ve Yayin Genel Mudurlugu www resmigazete gov tr 18 Ocak 2012 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Cocuk Parklarindaki Parazit Tehlikesi Evcil Hayvanlarin Diskilarini Toplamayanlar Nedeniyle Yayilan Parazitler Insan Sagligini Dogrudan Tehdit Ediyor evrimagaci org 20 Mart 2022 24 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2024 Arastirma Kopek diskisi dogaya endustriyel kirlilik kadar zarar veriyor ntv com tr 11 Mart 2022 24 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2024 Kopek Diskilari Dogal Rezervlere Zarar Veriyor evrimagaci org 15 Mart 2022 24 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2024 Bir Ic Guvenlik Meselesi Olarak Basibos Kopek Sorunu www daktilo1984 com daktilo1984 27 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2022 11 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2022 AKC Staff American Kennel Club Ingilizce 12 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kopege carpan otomobile carpmamak icin manevra yapan TIR surucusunun aci olumu haber7 25 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2022 a b Insanlarin kopek sevgisi nasil 200 canli turunu yok olmanin esigine getirdi BBCturkce BBCturkce 25 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2022 Dogs Are A Major Threat To Wild Species Caused Extinction Of 11 Animals www outlookindia com Outlook India 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 a b STRAY DOGS A THREAT TO WILDLIFE www ensciencopedia com wwww ensciencopedia com 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Ozden Ozlem Koc Hayvan Fobisi 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2022 Sokak kopeklerinin saldirisina ugrayan yasli adam yasadigi travmayi atlatamiyor Anadolu Ajansi 28 Aralik 2021 24 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2022 TierSchG Tierschutzgesetz www gesetze im internet de 2 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2023 A country without stray dogs www linkedin com 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2023 Rowan Andrew Kartal Tamara 28 Nisan 2018 Dog Population amp Dog Sheltering Trends in the United States of America Animals 8 5 68 doi 10 3390 ani8050068 PMC 5981279 2 PMID 29710771 Geggel Laura 25 Kasim 2014 livescience com 25 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Markandyaa Anil Taylor Tim Longo Alberto Murtyd M N Murtyd S and Dhavalad K Counting the cost of vulture decline An appraisal of the human health and other benefits of vultures in India Ecological Economics 67 2 15 September 2008 pp 194 204 a b c Harris Gardiner 6 Agustos 2012 The New York Times 8 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2014 A 2001 law forbade the killing of dogs and the stray population has increased so much that officials across the country have expressed alarm Macrae Penelope 9 Agustos 2012 Yahoo 14 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2014 A 2001 law forbids killing roaming dogs and the stray population has since soared feeding off India s infamous mountains of street garbage as well as on kitchen scraps given to them by residents Rajan Radha 10 Haziran 2013 A voice for Chennai s street dogs The Hindu 15 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan www thehindu com vasitasiyla Sokak kopekleri duzenlemesi 20 yil oncesine mi donulecek www diken com tr 13 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2024 Belsare Aniruddha 2 Kasim 2020 Modelling the challenges of managing free ranging dog populations Scientific Reports 1 10 doi 10 1038 s41598 020 75828 6 PMID 18874 11 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2024 Boone John D 25 Agustos 2015 Better trap neuter return for free roaming cats Using models and monitoring to improve population management Journal of Feline Medicine and Surgery 17 9 800 807 doi 10 1177 1098612X15594995 PMID 26323805 2 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Spehar Daniel D Wolf Peter J Kasim 2017 An Examination of an Iconic Trap Neuter Return Program The Newburyport Massachusetts Case Study Animals Ingilizce 7 11 81 doi 10 3390 ani7110081 ISSN 2076 2615 PMC 5704110 2 PMID 29088106 3 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2024 KB1 bakim PMC bicimi link Anadolu Ajansi Anadolu Ajansi 29 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2024 4 Nisan Sokak Hayvanlari Gunu Turkiye de sokak hayvanlari ne durumda ve neden tartisiliyor BBC News 2 Nisan 2022 4 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2022 10 yilda 60 milyon sokak kopegi olacak www indyturk com 10 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2022 Bilim ve Saglik Haber 19 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Aralik 2023