Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lua hatası 321 satırında Modül:Ototaksonkutu/şablon_arayüzü: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
Sonchus, Asteraceae familyasının Cichorieae oymağına ait çiçekli bitki cinsidir ve genellikle yabani deve dikeni olarak bilinir (daha az yaygın olarak tavşan dikeni, eşekgevreği veya eşek marulu olarak da adlandırılır). Yabani deve dikenleri, rizomlu veya rizomsuz, bir veya iki yılda bir biten veya çok yıllık otsu bitkilerdir, bazıları ise odunsu bile olabilir (alt cins , yalnızca Kanarya Adaları ve Madeira'da bulunur).
Tanım
Hepsi, gövdeyi saran ve en azından başlangıçta bir taban rozeti oluşturan yumuşak, biraz düzensiz loblu yapraklara sahiptir. Gövdede sütlü bir lateks bulunur. Sarı renkli çiçek başları çap olarak yarım ila bir inç arasında değişir; tüm çiçekler ligül tipine aittir. Sonchus meyveleri tek tohumlu, kuru ve açılmayan meyvelerdir . Yabani deve dikenleri yol kenarlarında sıkça rastlanan bitkilerdir ve Avrasya ve tropikal Afrika kökenli olsalar da neredeyse tüm dünyada ılıman bölgelerde bulunurlar
Olgun yabani deve dikeni gövdeleri, türe ve büyüme koşullarına bağlı olarak 30 cm ila 2 m (1 ila 6 fit) uzunluğa ulaşabilir. Renkleri yeşil ila yaşlı bitkilerde mor arasında değişir. Yabani deve dikenleri herhangi bir yeri kesildiğinde veya hasar gördüğünde sütlü bir lateks salgılar. Bitkilerin "yabani deve dikeni" adını almasının nedeni de budur. Eski zamanlarda dişilerin süt üretimini artıracağına inanılarak emziren domuzlara yedirilmiştir. Bazı bölgelerde yabani deve dikenlerine "deve dikeni" denilse de, deve dikeni daha çok Silybum cinsini ifade eder.
Türler
Aşağıdaki 106 tür, Mart 2023 itibarıyla Plants of the World Online tarafından kabul edilmektedir.
- Dum.Cours.
- Merino
- R.E.Fr.
- Nazarova & Barsegyan
- DC.
- L.
- (L.) Hill
- U.Reifenb. & A.Reifenb.
- (Decne.) S.C.Kim & Mejías
- Asch.
- Pit.
- Sch.Bip.
- Webb
- DC.
- S.C.Kim & Mejías
- Gand.
- (Font Quer) N.Kilian & Greuter
- (R.E.Fr.) Boulos ex C.Jeffrey
- (Webb) Boulos
- Svent.
- Caball.
- Willd.
- Pourr. ex Willd.
- Webb
- DC.
- V.A.Matthews
- N.Kilian & Greuter
- Knoche
- Ball
- Boulos
- L.f.
- Pit.
- Boulos ex Humbert
- Boulos
- Kirk
- Link
- (Boulos) U.Reifenb. & A.Reifenb.
- (Pit.) Boulos
- C.B.Clarke
- Boulos
- Harv.
- Thell.
- Chandrab., V.Chandras. & N.C.Nair
- Svent.
- Hamlin
- (Phil.) S.C.Kim & Mejías
- (Lowe) R.Jardim & M.Seq.
- Cass.
- Boulos
- S.C.Kim & Mejías
- (R.E.Fr.) C.Jeffrey
- Boulos & C.Jeffrey
- H.Lindb.
- Miq.
- (Bertero ex Decne.) S.C.Kim & Mejías
- L.
- Pau & Font Quer
- Boiss. & Reut.
- Svent.
- (Hook.f.) J.M.Black
- Fresen.
- (Bertero ex Decne.) S.C.Kim & Mejías
- (Boulos) U.Reifenb. & A.Reifenb.
- Mejías
- Sond. ex Harv.
- (Decne.) S.C.Kim & Mejías
- (Hook.f.) B.D.Jacks.
- Cirujano
- R.E.Fr.
- Sonchus oleraceus L.
- Svent.
- (Webb) Boulos
- L.
- J.G.Costa ex R.Jardim & M.Seq.
- (Sch.Bip.) Sennikov
- S.C.Kim & Mejías
- Cav.
- Aiton
- Boulos
- Webb & Berthel.
- Bouchard
- (Johow) S.C.Kim & Mejías
- Willk.
- Aiton
- Pit.
- (Skottsb.) S.C.Kim & Mejías
- Sutorý
- Popov ex Kovalevsk.
- (Svent.) A.Santos & Mejías
- Boulos
- Oliv. & Hiern
- S.C.Kim & Mejías
- Schchian
- S.C.Kim & Mejías
- R.E.Fr.
- Zohary & P.H.Davis
- U.Reifenb. & A.Reifenb.
- Svent.
- L.
- Nevski
- Svent.
- Lowe
- Sch.Bip.
- DC.
- U.Reifenb. & A.Reifenb.
- R.E.Fr.
İşgalçi tür olarak
Birçok bölgede yabani deve dikenleri, geniş bir yelpazede hızla büyüdükleri ve rüzgarla savrulan tohumlarının hızla yayılmasına izin verdiği için zararlı otlar olarak kabul edilir . Çok yıllık yabani deve dikeni olan , en ekonomik açıdan en zararlı türü olarak kabul edilir, çünkü tarladaki bitkileri sıkıştırabilir, topraklarda önemli miktarda azot tüketir, nadasa bırakılan arazilerin toprak suyunu tüketebilir ve sürünücü kökleri sayesinde yeniden büyüyüp sürgün verebilir. Bununla birlikte, yabani deve dikenleri elle kolayca sökülebilir ve yumuşak gövdeleri kesilmeye veya biçilmeye karşı çok az direnç gösterir.
Çoğu hayvan ot yerine yabani deve dikenini tercih ederek kolayca yer. Marul akrabası olan bu bitki insanlar için de yenilebilir ve besleyicidir. Herbisit kullanımıyla yabancı ot kontrolüne yönelik girişimler, diğer yöntemlerin ihmal edilmesi nedeniyle, bu türlerin bazı ortamlarda çoğalmasına neden olmuş olabilir.
Yetiştirme
Yabani deve dikenleri, yaprak bitleri için yaygın bir konakçı bitkidir. Bahçıvanlar bunu fayda veya dezavantaj olarak görebilir; yaprak bitleri yabani deve dikeninden diğer bitkilere yayılabilir, ancak diğer bir yandan yabani deve dikeni, uğurböceği gibi faydalı böceklerin çoğalmasını teşvik edebilir. Bu bakımdan yabani deve dikenleri mükemmel birer Sonchus türleri, tırtıl formunda olan bazı Lepidoptera böceklerinin (örneğin , , ve güveleri) larvaları tarafından besin bitkisi olarak kullanılır. sineğinin de bu bitkinin çiçek kısmına saldırdığı bilinmektedir.
Yabani deve dikenleri özellikle tavşanlar için yem olarak kullanılmıştır, bu nedenle "tavşan dikeni" veya "tavşan marulu" gibi diğer yaygın isimleri de buradan gelir. Ayrıca insanlar tarafından da yapraklı sebze olarak yenilebilirler; yaşlı yapraklar ve saplar acı olabilir ancak genç yaprakların tadı marula benzer. Yeni Zelanda'da Maori halkı tarafından geleneksel olarak tüketilen bir yemeği pūhā veya rareke isimleriyle bilinir. Pişirildiğinde tadı pazıya benzer.
Kullanımı
Kuzey Amerika'nın yerli halkları da yabani deve dikenlerinin yeşil kısımlarını tüketirdi. Gençken çiğ olarak yenilebilen bu bitkinin yaşlı yaprakları da kısa süre pişirildikten sonra yenebilir.
Kaynakça
- ^ Annual report Missouri Botanical Garden. St. Louis :: Board of Trustees,. 1890.
- ^ Rickett, H. W.; Stearn, W. T. (Kasım 1958). "Carl Linnaeus, Species Plantarum. A Facsimile of the First Edition, 1753". Bulletin of the Torrey Botanical Club. 85 (6): 491. doi:10.2307/2483172. ISSN 0040-9618.
- ^ Kim, S C; Crawford, D J; Francisco-Ortega, J; Santos-Guerra, A (23 Temmuz 1996). "A common origin for woody Sonchus and five related genera in the Macaronesian islands: molecular evidence for extensive radiation". Proceedings of the National Academy of Sciences. 93 (15): 7743-7748. doi:10.1073/pnas.93.15.7743. ISSN 0027-8424.
- ^ Muhlenbach, Viktor (1979). "Contributions to the Synanthropic (Adventive) Flora of the Railroads in St. Louis, Missouri, U.S.A." Annals of the Missouri Botanical Garden. 66 (1): 1. doi:10.2307/2398794. ISSN 0026-6493.
- ^ "Sonchus arvensis (perennial sowthistle)". CABI Compendium. 7 Ocak 2022. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ "Atlas of Living Australia Strategy 2020-2025". 7 Temmuz 2020.
- ^ Carter, Susan (1996). "New Aloe Taxa in the Flora Zambesiaca Area". Kew Bulletin. 51 (4): 777. doi:10.2307/4119733. ISSN 0075-5974.
- ^ Walters Dirk, R. (2006). Keil, David J., Murrell, Zack E. (5th ed.) (Ed.). Vascular plant taxonomy. Dubuque, IA: Kendall/Hunt Pub. Co. ISBN . OCLC 62889410.
- ^ "Flora of North America, North of Mexico. Volume 19, Magnoliophyta: Asteridae, part 6: Asteraceae, part 1 Flora of North America Editorial Committee .Flora of North America, North of Mexico. Volume 19, Magnoliophyta: Asteridae, part 6: Asteraceae, part 1. 2006. Oxford University Press. New York, Oxford. 579 (hardcover). US$ 95.00. ISBN 978-0-19-530563-0; 0-19-530563-9". Economic Botany. 61 (3): 312-312. Eylül 2007. doi:10.1663/0013-0001(2007)61[312a:fonano]2.0.co;2. ISSN 0013-0001.
- ^ Kew, Royal Botanic Gardens of. Oxford Art Online. Oxford University Press. 2003.
- ^ Bartow, Amy (2016). "Native Seed Production Manual for the Pacific Northwest". Native Plants Journal. 17 (2): 134-135. doi:10.3368/npj.17.2.134. ISSN 1522-8339.
- ^ Angier, Bradford (1974). Field guide to edible wild plants. Harrisburg, Pa.: Stackpole Books. ISBN .
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Sonchus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.![image]()
Vikitür'de Sonchus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
 | Asteraceae ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lua hatasi 321 satirinda Modul Ototaksonkutu sablon arayuzu bad argument 1 to ipairs table expected got nil Kanarya Adasi La Gomera da Sonchus Asteraceae familyasinin Cichorieae oymagina ait cicekli bitki cinsidir ve genellikle yabani deve dikeni olarak bilinir daha az yaygin olarak tavsan dikeni esekgevregi veya esek marulu olarak da adlandirilir Yabani deve dikenleri rizomlu veya rizomsuz bir veya iki yilda bir biten veya cok yillik otsu bitkilerdir bazilari ise odunsu bile olabilir alt cins yalnizca Kanarya Adalari ve Madeira da bulunur TanimHepsi govdeyi saran ve en azindan baslangicta bir taban rozeti olusturan yumusak biraz duzensiz loblu yapraklara sahiptir Govdede sutlu bir lateks bulunur Sari renkli cicek baslari cap olarak yarim ila bir inc arasinda degisir tum cicekler ligul tipine aittir Sonchus meyveleri tek tohumlu kuru ve acilmayan meyvelerdir Yabani deve dikenleri yol kenarlarinda sikca rastlanan bitkilerdir ve Avrasya ve tropikal Afrika kokenli olsalar da neredeyse tum dunyada iliman bolgelerde bulunurlar Olgun yabani deve dikeni govdeleri ture ve buyume kosullarina bagli olarak 30 cm ila 2 m 1 ila 6 fit uzunluga ulasabilir Renkleri yesil ila yasli bitkilerde mor arasinda degisir Yabani deve dikenleri herhangi bir yeri kesildiginde veya hasar gordugunde sutlu bir lateks salgilar Bitkilerin yabani deve dikeni adini almasinin nedeni de budur Eski zamanlarda disilerin sut uretimini artiracagina inanilarak emziren domuzlara yedirilmistir Bazi bolgelerde yabani deve dikenlerine deve dikeni denilse de deve dikeni daha cok Silybum cinsini ifade eder TurlerAsagidaki 106 tur Mart 2023 itibariyla Plants of the World Online tarafindan kabul edilmektedir Dum Cours Merino R E Fr Nazarova amp Barsegyan DC L L Hill U Reifenb amp A Reifenb Decne S C Kim amp Mejias Asch Pit Sch Bip Webb DC S C Kim amp Mejias Gand Font Quer N Kilian amp Greuter R E Fr Boulos ex C Jeffrey Webb Boulos Svent Caball Willd Pourr ex Willd Webb DC V A Matthews N Kilian amp Greuter Knoche Ball Boulos L f Pit Boulos ex Humbert Boulos Kirk Link Boulos U Reifenb amp A Reifenb Pit Boulos C B Clarke Boulos Harv Thell Chandrab V Chandras amp N C Nair Svent Hamlin Phil S C Kim amp Mejias Lowe R Jardim amp M Seq Cass Boulos S C Kim amp Mejias R E Fr C Jeffrey Boulos amp C Jeffrey H Lindb Miq Bertero ex Decne S C Kim amp Mejias L Pau amp Font Quer Boiss amp Reut Svent Hook f J M Black Fresen Bertero ex Decne S C Kim amp Mejias Boulos U Reifenb amp A Reifenb Mejias Sond ex Harv Decne S C Kim amp Mejias Hook f B D Jacks Cirujano R E Fr Sonchus oleraceus L Svent Webb Boulos L J G Costa ex R Jardim amp M Seq Sch Bip Sennikov S C Kim amp Mejias Cav Aiton Boulos Webb amp Berthel Bouchard Johow S C Kim amp Mejias Willk Aiton Pit Skottsb S C Kim amp Mejias Sutory Popov ex Kovalevsk Svent A Santos amp Mejias Boulos Oliv amp Hiern S C Kim amp Mejias Schchian S C Kim amp Mejias R E Fr Zohary amp P H Davis U Reifenb amp A Reifenb Svent L Nevski Svent Lowe Sch Bip DC U Reifenb amp A Reifenb R E Fr Isgalci tur olarakBircok bolgede yabani deve dikenleri genis bir yelpazede hizla buyudukleri ve ruzgarla savrulan tohumlarinin hizla yayilmasina izin verdigi icin zararli otlar olarak kabul edilir Cok yillik yabani deve dikeni olan en ekonomik acidan en zararli turu olarak kabul edilir cunku tarladaki bitkileri sikistirabilir topraklarda onemli miktarda azot tuketir nadasa birakilan arazilerin toprak suyunu tuketebilir ve surunucu kokleri sayesinde yeniden buyuyup surgun verebilir Bununla birlikte yabani deve dikenleri elle kolayca sokulebilir ve yumusak govdeleri kesilmeye veya bicilmeye karsi cok az direnc gosterir Cogu hayvan ot yerine yabani deve dikenini tercih ederek kolayca yer Marul akrabasi olan bu bitki insanlar icin de yenilebilir ve besleyicidir Herbisit kullanimiyla yabanci ot kontrolune yonelik girisimler diger yontemlerin ihmal edilmesi nedeniyle bu turlerin bazi ortamlarda cogalmasina neden olmus olabilir YetistirmeYabani deve dikenleri yaprak bitleri icin yaygin bir konakci bitkidir Bahcivanlar bunu fayda veya dezavantaj olarak gorebilir yaprak bitleri yabani deve dikeninden diger bitkilere yayilabilir ancak diger bir yandan yabani deve dikeni ugurbocegi gibi faydali boceklerin cogalmasini tesvik edebilir Bu bakimdan yabani deve dikenleri mukemmel birer Sonchus turleri tirtil formunda olan bazi Lepidoptera boceklerinin ornegin ve guveleri larvalari tarafindan besin bitkisi olarak kullanilir sineginin de bu bitkinin cicek kismina saldirdigi bilinmektedir Yabani deve dikenleri ozellikle tavsanlar icin yem olarak kullanilmistir bu nedenle tavsan dikeni veya tavsan marulu gibi diger yaygin isimleri de buradan gelir Ayrica insanlar tarafindan da yaprakli sebze olarak yenilebilirler yasli yapraklar ve saplar aci olabilir ancak genc yapraklarin tadi marula benzer Yeni Zelanda da Maori halki tarafindan geleneksel olarak tuketilen bir yemegi puha veya rareke isimleriyle bilinir Pisirildiginde tadi paziya benzer KullanimiKuzey Amerika nin yerli halklari da yabani deve dikenlerinin yesil kisimlarini tuketirdi Gencken cig olarak yenilebilen bu bitkinin yasli yapraklari da kisa sure pisirildikten sonra yenebilir Kaynakca Annual report Missouri Botanical Garden St Louis Board of Trustees 1890 Rickett H W Stearn W T Kasim 1958 Carl Linnaeus Species Plantarum A Facsimile of the First Edition 1753 Bulletin of the Torrey Botanical Club 85 6 491 doi 10 2307 2483172 ISSN 0040 9618 Kim S C Crawford D J Francisco Ortega J Santos Guerra A 23 Temmuz 1996 A common origin for woody Sonchus and five related genera in the Macaronesian islands molecular evidence for extensive radiation Proceedings of the National Academy of Sciences 93 15 7743 7748 doi 10 1073 pnas 93 15 7743 ISSN 0027 8424 Muhlenbach Viktor 1979 Contributions to the Synanthropic Adventive Flora of the Railroads in St Louis Missouri U S A Annals of the Missouri Botanical Garden 66 1 1 doi 10 2307 2398794 ISSN 0026 6493 Sonchus arvensis perennial sowthistle CABI Compendium 7 Ocak 2022 Erisim tarihi 15 Mart 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Atlas of Living Australia Strategy 2020 2025 7 Temmuz 2020 Carter Susan 1996 New Aloe Taxa in the Flora Zambesiaca Area Kew Bulletin 51 4 777 doi 10 2307 4119733 ISSN 0075 5974 Walters Dirk R 2006 Keil David J Murrell Zack E 5th ed Ed Vascular plant taxonomy Dubuque IA Kendall Hunt Pub Co ISBN 0757512143 OCLC 62889410 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Flora of North America North of Mexico Volume 19 Magnoliophyta Asteridae part 6 Asteraceae part 1 Flora of North America Editorial Committee Flora of North America North of Mexico Volume 19 Magnoliophyta Asteridae part 6 Asteraceae part 1 2006 Oxford University Press New York Oxford 579 hardcover US 95 00 ISBN 978 0 19 530563 0 0 19 530563 9 Economic Botany 61 3 312 312 Eylul 2007 doi 10 1663 0013 0001 2007 61 312a fonano 2 0 co 2 ISSN 0013 0001 Kew Royal Botanic Gardens of Oxford Art Online Oxford University Press 2003 Bartow Amy 2016 Native Seed Production Manual for the Pacific Northwest Native Plants Journal 17 2 134 135 doi 10 3368 npj 17 2 134 ISSN 1522 8339 Angier Bradford 1974 Field guide to edible wild plants Harrisburg Pa Stackpole Books ISBN 978 0 8117 0616 2 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Sonchus ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Sonchus ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Asteraceae ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz