Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sırp Demokratik Partisi (Sırpça: Српска демократска странка/Srpska demokratska stranka veya СДС / SDS), 1990 ile 1995 yılları arasında Hırvatistan'daki Sırpları temsil eden ve aynı zamanda Krayina Sırp Cumhuriyeti'ni yönetmiş olan bir siyasi partiydi.
Sırp Demokratik Partisi Српска демократска странка Srpska demokratska stranka | |
|---|---|
 | |
| Kurucu | Jovan Rašković |
| Kuruluş tarihi | 17 Şubat 1990 |
| Kapanış tarihi | 4 Ağustos 1995 |
| Merkez | Knin |
| İdeoloji | Sırp milliyetçiliği Millî muhafazakârlık Ayrılıkçılık |
| Siyasi pozisyon | Sağcılık |
Hırvatistan Savaşı
SDS, 17 Şubat 1990 tarihinde Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti'nde kuruldu. Demokratik parlamentarizmin gelmesi ve Yugoslavya'da milliyetçiliğin yeniden doğuşunun ardından 1990 yılında Jovan Rašković tarafından örgütlendi. Hırvat Demokrat Birliği, Hırvatları bir araya toplamak isterken SDS'nin hedefi Hırvatistan Sırplarıydı. Komşu Bosna Hersek'te aynı liderliği üstlenen bir kardeş parti kurulurken sosyalizmin hâlâ güçlü olduğu Sırbistan ve Karadağ'daki küçük kardeş partiler hiçbir zaman öne çıkamamıştır.
SDS, Hırvatistan'da Nisan ve Mayıs 1990'da yapılan ilk demokratik seçimlere katılıp ilk turda %1,55, ikinci turda ise %2 oy alarak muhalefet konumunda olduğu Hırvatistan Parlamentosu'nda birçok sandalye kazandı. O zamanlar Franjo Tuđman, SDS'yi Hırvatistan Sırpları'nın birincil temsilcisi olarak görmekteydi. Açıkça Hırvatistan'daki ulusal eğilimli en büyük Sırp partisi onlardı. Fakat seçim başarıları o dönemde Hırvatistan'da bulunan Sırp nüfusunun yüzdesiyle, yani toplam nüfusun %12,2'siyle, pek eşleşmiyordu.
SDS'nin açıkça ifade ettiği ana hedefi Hırvatistan'daki Sırpların statüsünü kurucu ulustan ulusal azınlığa dönüştüren yeni Hırvatistan Anayasası gereğince tehlikede olduğunu düşündüğü Sırp nüfusunu korumaktı. 6 Temmuz 1990 tarihinde Milan Babić, Sırp nüfuslu belediyelerin temsilcileriyle bir toplantı düzenledi. Burada, bu tür belediye birliklerini engelleyen, yalnızca Hırvat sembollerini getiren ve Hırvatistan'da konuşulan dilin adını (hrvatskosrpski'den) değiştiren anayasa değişikliklerini reddettiler. SDS, HDZ'nin bağımsız Hırvatistan arzusuna da karşı çıkarak bunun yerine Yugoslavya'nın bir parçası olarak kalmayı diledi.
1990'ların başında, Franjo Tuđman rejimi tarafından Hırvatistan'daki Sırp halkına yönelik sert ayrımcılık haberleriyle birlikte partinin popülaritesi arttı. Sırplara yönelik baskıların yanı sıra Belgrad tarafından yönetilen ve Hırvatistan Sırpları'nı Hırvat çoğunluk tarafından tehdit ediliyormuş gibi gösteren bir medya kampanyasına ilişkin haberler de bulunmaktaydı. Bu da yoğun göçlerin yaşanmasına sebep oldu.[]
Aralık 1990'da partide Sırpların bağımsız bir Hırvatistan'da Hırvatlarla bir arada yaşayamayacağını düşünen partideki sağcı ve milliyetçi akım galip geldi ve Rašković, yakın destekçileriyle birlikte Hırvatistan'dan ayrıldı. Milan Babić, parti liderliğini devraldı ve Yugoslavya'nın Hırvat topraklarında dağılmasına ilişkin olayların düzenlenmesinde etkili oldu.
Temmuz 1990'da Babić ve diğerleri, Srb'da bir Sırp meclisi düzenleyip katıldılar. Burada, Hırvatistan için "Sırp Ulusunun Egemenliği ve Özerkliği Hakkında" bir bildirgeyi kabul ettiler ve meclisin yürütme organı olarak bir Sırp Ulusal Konseyi kurdular. Konsey, Hırvatistan'daki Sırpların özerkliği ve egemenliği konusunda referandum yapılmasına karar verdi. Toplantı, Ağustos ayının sonlarında yapılmıştı ancak Hırvat hükûmeti bunu yasa dışı ilan ettiğinden referandum ancak çoğunluğunun olduğu ve oyların %97,7'sinin lehte olduğu Sırp yerleşim yerlerinde yapıldı. Aynı zamanda Milan Martić, Sırp nüfusuna silah dağıtmaya ve Knin'de Kütük Devrimi'nin başlangıcına işaret eden barikatlar kurmaya başladı.
Aralık 1990'da SAO Krajina'yı kurdular. Nisan 1991'de parti, topraklarını Hırvatistan Cumhuriyeti'nden ayırmaya karar verdi ve Sırp azınlığı 19 Mayıs 1991 tarihinde yapılan Hırvatistan' bağımsızlık referandumunu yasa dışı sayarak boykot etmeye ikna etti. Bu referandumun yerine SDS, bir hafta önce (12 Mayıs) kendi referandumunu düzenledi ve Yugoslavya'da kalmayı seçti. Sırplar, 1 Nisan 1991 tarihinde Hırvatistan'dan ayrılacaklarını ilan etti. Yaptıkları referandum da Hırvat hükûmeti tarafından tanınmadı.
1991'de Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı kızışırken SDS, Sırp kontrolü altındaki Hırvat topraklarının %30'unun biraz fazlasından oluşan ve kendi kendini ilan etmiş ayrılıkçı Krayina Sırp Cumhuriyeti'nin yönetimini üstlendi. Hırvatistan, savaşın başlarında Batı Slavonya'nın çoğunu ele geçirdikten sonra Krayina Sırp Cumhuriyeti ve buna bağlı olarak SDS tarafından kontrol edilen bölge Ocak 1992'de istikrara kavuştu.
Parti; ekonomik iflas, yüksek işsizlik oranları ve Hırvatistan'ın geri kalanından gelen çok sayıda mülteci gibi artan sorunlarla uğraşmak zorunda kaldı. Uluslararası barışı koruma güçlerinin (UNPROFOR) ve ardından gelen Birleşmiş Milletler himayesinin gelişi duruma büyük ölçüde yardımcı olsa da Hırvat kuvvetlerinin (Miljevci, Dubrovnik hinterlandı, Peruča, Maslenica, Medak ve Dinara operasyonları ile) gerçekleştirdiği vur-kaç saldırıları bölgeyi büyük ölçüde tüketti. Krayina Sırp Cumhuriyeti'nin geleceği konusunda yaşanan parti içi bölünmeler, siyasi partinin istikrarını daha da bozdu.
Krayina Sırp Cumhuriyeti, 1995 yılında Fırtına Harekâtı ile bertaraf olduğu vakit partinin varlığı fiilen sona erdi. Liderlerinin bir kısmı Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından savaşta Hırvatlara karşı işlenen suçlardan dolayı yargılanmıştır.
2005 yılında parti üyelerinden geriye kalanlar Sırbistan'ın Belgrad kentinde sözde bir Sürgündeki Krayina Sırp Cumhuriyeti Hükûmeti'ni kurdu.[]
Parti başkanlarının listesi
| # | İsim (Doğum–Ölüm) | Portre | Görev süresi | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Jovan Rašković (1929-1992) |  | 17 Şubat 1990 | Aralık 1990 |
| 2 | Milan Babić (1956-2006) |  | Aralık 1990 | 7 Ağustos 1995 |
Seçim sonuçları
| Seçim | Kazanılan oylar | Yüzde | Kazanılan koltuklar | Hükûmet |
|---|---|---|---|---|
| 1990 | 46.418 | 1.60 | 5 / 356 | Muhalefet |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Političke stranke". (Hırvatça). . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2015.
- ^ a b c d "Case No. IT-03-72-I: The Prosecutor v. Milan Babić" (PDF). . 4 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ "Prosecutor v" (PDF). 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Eylül 2023.
- ^ Chuck Sudetic (2 Nisan 1991). . The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sirp Demokratik Partisi Sirpca Srpska demokratska stranka Srpska demokratska stranka veya SDS SDS 1990 ile 1995 yillari arasinda Hirvatistan daki Sirplari temsil eden ve ayni zamanda Krayina Sirp Cumhuriyeti ni yonetmis olan bir siyasi partiydi Sirp Demokratik Partisi Srpska demokratska stranka Srpska demokratska strankaKurucuJovan RaskovicKurulus tarihi17 Subat 1990 1990 02 17 Kapanis tarihi4 Agustos 1995MerkezKninIdeolojiSirp milliyetciligi Milli muhafazakarlik AyrilikcilikSiyasi pozisyonSagcilikSDS nin reklamini yapan eski bir brosur Hirvatistan SavasiSDS 17 Subat 1990 tarihinde Hirvatistan Sosyalist Cumhuriyeti nde kuruldu Demokratik parlamentarizmin gelmesi ve Yugoslavya da milliyetciligin yeniden dogusunun ardindan 1990 yilinda Jovan Raskovic tarafindan orgutlendi Hirvat Demokrat Birligi Hirvatlari bir araya toplamak isterken SDS nin hedefi Hirvatistan Sirplariydi Komsu Bosna Hersek te ayni liderligi ustlenen bir kardes parti kurulurken sosyalizmin hala guclu oldugu Sirbistan ve Karadag daki kucuk kardes partiler hicbir zaman one cikamamistir SDS Hirvatistan da Nisan ve Mayis 1990 da yapilan ilk demokratik secimlere katilip ilk turda 1 55 ikinci turda ise 2 oy alarak muhalefet konumunda oldugu Hirvatistan Parlamentosu nda bircok sandalye kazandi O zamanlar Franjo Tuđman SDS yi Hirvatistan Sirplari nin birincil temsilcisi olarak gormekteydi Acikca Hirvatistan daki ulusal egilimli en buyuk Sirp partisi onlardi Fakat secim basarilari o donemde Hirvatistan da bulunan Sirp nufusunun yuzdesiyle yani toplam nufusun 12 2 siyle pek eslesmiyordu SDS nin acikca ifade ettigi ana hedefi Hirvatistan daki Sirplarin statusunu kurucu ulustan ulusal azinliga donusturen yeni Hirvatistan Anayasasi geregince tehlikede oldugunu dusundugu Sirp nufusunu korumakti 6 Temmuz 1990 tarihinde Milan Babic Sirp nufuslu belediyelerin temsilcileriyle bir toplanti duzenledi Burada bu tur belediye birliklerini engelleyen yalnizca Hirvat sembollerini getiren ve Hirvatistan da konusulan dilin adini hrvatskosrpski den degistiren anayasa degisikliklerini reddettiler SDS HDZ nin bagimsiz Hirvatistan arzusuna da karsi cikarak bunun yerine Yugoslavya nin bir parcasi olarak kalmayi diledi 1990 larin basinda Franjo Tuđman rejimi tarafindan Hirvatistan daki Sirp halkina yonelik sert ayrimcilik haberleriyle birlikte partinin popularitesi artti Sirplara yonelik baskilarin yani sira Belgrad tarafindan yonetilen ve Hirvatistan Sirplari ni Hirvat cogunluk tarafindan tehdit ediliyormus gibi gosteren bir medya kampanyasina iliskin haberler de bulunmaktaydi Bu da yogun goclerin yasanmasina sebep oldu kaynak belirtilmeli Aralik 1990 da partide Sirplarin bagimsiz bir Hirvatistan da Hirvatlarla bir arada yasayamayacagini dusunen partideki sagci ve milliyetci akim galip geldi ve Raskovic yakin destekcileriyle birlikte Hirvatistan dan ayrildi Milan Babic parti liderligini devraldi ve Yugoslavya nin Hirvat topraklarinda dagilmasina iliskin olaylarin duzenlenmesinde etkili oldu Temmuz 1990 da Babic ve digerleri Srb da bir Sirp meclisi duzenleyip katildilar Burada Hirvatistan icin Sirp Ulusunun Egemenligi ve Ozerkligi Hakkinda bir bildirgeyi kabul ettiler ve meclisin yurutme organi olarak bir Sirp Ulusal Konseyi kurdular Konsey Hirvatistan daki Sirplarin ozerkligi ve egemenligi konusunda referandum yapilmasina karar verdi Toplanti Agustos ayinin sonlarinda yapilmisti ancak Hirvat hukumeti bunu yasa disi ilan ettiginden referandum ancak cogunlugunun oldugu ve oylarin 97 7 sinin lehte oldugu Sirp yerlesim yerlerinde yapildi Ayni zamanda Milan Martic Sirp nufusuna silah dagitmaya ve Knin de Kutuk Devrimi nin baslangicina isaret eden barikatlar kurmaya basladi Aralik 1990 da SAO Krajina yi kurdular Nisan 1991 de parti topraklarini Hirvatistan Cumhuriyeti nden ayirmaya karar verdi ve Sirp azinligi 19 Mayis 1991 tarihinde yapilan Hirvatistan bagimsizlik referandumunu yasa disi sayarak boykot etmeye ikna etti Bu referandumun yerine SDS bir hafta once 12 Mayis kendi referandumunu duzenledi ve Yugoslavya da kalmayi secti Sirplar 1 Nisan 1991 tarihinde Hirvatistan dan ayrilacaklarini ilan etti Yaptiklari referandum da Hirvat hukumeti tarafindan taninmadi 1991 de Hirvatistan Bagimsizlik Savasi kizisirken SDS Sirp kontrolu altindaki Hirvat topraklarinin 30 unun biraz fazlasindan olusan ve kendi kendini ilan etmis ayrilikci Krayina Sirp Cumhuriyeti nin yonetimini ustlendi Hirvatistan savasin baslarinda Bati Slavonya nin cogunu ele gecirdikten sonra Krayina Sirp Cumhuriyeti ve buna bagli olarak SDS tarafindan kontrol edilen bolge Ocak 1992 de istikrara kavustu Parti ekonomik iflas yuksek issizlik oranlari ve Hirvatistan in geri kalanindan gelen cok sayida multeci gibi artan sorunlarla ugrasmak zorunda kaldi Uluslararasi barisi koruma guclerinin UNPROFOR ve ardindan gelen Birlesmis Milletler himayesinin gelisi duruma buyuk olcude yardimci olsa da Hirvat kuvvetlerinin Miljevci Dubrovnik hinterlandi Peruca Maslenica Medak ve Dinara operasyonlari ile gerceklestirdigi vur kac saldirilari bolgeyi buyuk olcude tuketti Krayina Sirp Cumhuriyeti nin gelecegi konusunda yasanan parti ici bolunmeler siyasi partinin istikrarini daha da bozdu Krayina Sirp Cumhuriyeti 1995 yilinda Firtina Harekati ile bertaraf oldugu vakit partinin varligi fiilen sona erdi Liderlerinin bir kismi Eski Yugoslavya Uluslararasi Ceza Mahkemesi tarafindan savasta Hirvatlara karsi islenen suclardan dolayi yargilanmistir 2005 yilinda parti uyelerinden geriye kalanlar Sirbistan in Belgrad kentinde sozde bir Surgundeki Krayina Sirp Cumhuriyeti Hukumeti ni kurdu kaynak belirtilmeli Parti baskanlarinin listesi Isim Dogum Olum Portre Gorev suresi1 Jovan Raskovic 1929 1992 17 Subat 1990 Aralik 19902 Milan Babic 1956 2006 Aralik 1990 7 Agustos 1995Secim sonuclariSecim Kazanilan oylar Yuzde Kazanilan koltuklar Hukumet1990 46 418 1 60 5 356 MuhalefetAyrica bakinizHirvatistan Sirplari Kutuk Devrimi Hirvatistan Bagimsizlik Savasi Sirp Demokrat Partisi Bosna Hersek RAM PlaniKaynakca Politicke stranke Hirvatca 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2015 a b c d Case No IT 03 72 I The Prosecutor v Milan Babic PDF 4 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Agustos 2010 Prosecutor v PDF 26 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Eylul 2023 Chuck Sudetic 2 Nisan 1991 The New York Times 18 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Aralik 2010