Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türk (Eski Türkçe: 𐱅𐰇𐰼𐰰, romanize: Türük, Çince: 突厥) sözcüğünün köken bilimini, sözcüğün geçirdiği düşünülen süreçleri ve bu ismi kullanan halkları ifade eder.
İlk kullanımı
Türk adının bilim çevrelerince kabul edilen ilk kullanımı MS 1. yüzyılda Pomponius Mela ve Plinius adlı Romalı tarihçilerce kaydedilmiştir. Azak'ın doğusunda yaşayan insanlar Turcae/Tyrcae adı ile kayda geçmiştir. "Türk" sözcüğüne yakın ifadeler Çin kaynaklarında M.Ö. 3. yüzyılda geçmektedir. Çin yıllıklarında T’ieh-lê, T’u-cüeh, Ting-ling şeklinde değişik biçimlerle ifade edilmiştir. Eldeki belgelere göre Türk adının resmî olarak kullanımı 6. yüzyıldaki Göktürk Devleti'nde kesinleşir.Orhun Yazıtları'ndaki yazınsal dil ve Türk adının yoğun kullanımı da Türk sözcüğünün sözlü ve yazılı olarak daha önceden kullanıldığını gösterir.
Türkçe kaynaklarda
Türk adı Orhun Yazıtlarında 𐱅𐰇𐰼𐰰 Türük olarak geçer. Türkçe belgelere göre Türk adı (Çince: 突厥) ilk defa Cücen Kağanlığı'nı yıkıp Göktürk Kağanlığı'nı kuran kabileye (Aşina olarak da bilinir) verilmiştir. Göktürkler zamanında göçebe olarak yaşamıştır. Bu göçebeler Orta Asya'da Moğolistan'ın kuzeyindeki Altay Dağları civarında yaşamışlardır. Göktürkler 6. yüzyıldan 8. yüzyıla kadar Maveraünnehir olarak da bilinen Aral Denizi Hindukuş Dağları arasındaki bölgede etki gösteren Kağanlar tarafından yönetilmişlerdir. Sekizinci yüzyılda, içinde Oğuzların da yer aldığı bazı Türk kabileleri Ceyhun nehrinin güneyine gitmişlerdir. Diğerlerinin ise batıya, Karadeniz'in kuzey kıyılarına göç ettiği iddia edilmektedir.
Türk ismi, Göktürk egemenliği altında bulunan Türk veya Türk olmayan kişilere verilen siyasi bir unvan olarak yayıldı. Daha sonradan, Türklerle bağlantı kuran Müslüman halkı tarafından Orta Asya'daki Türkçe konuşan çoğu kabileye bu isim verildi.
Ancak Türk sözcüğü, Çin kaynaklarında; 丁零 (Pinyin: dīng líng), 丁霊 (dīng líng), 敕勒 (chì lè), 鉄勒 (tiě lè) şeklinde kullanıldığı düşünülmektedir.
10. yüzyıla ait Uygurca metinlerde Türk, "güç, kuvvet" anlamında kullanılmıştır. Ancak Göktürk Kağanlığı'nın çözülmesinden iki yüzyıl sonrasına ait olan bu kullanımın, siyasi/tarihi bir referansa sahip olması olasılığı güçlüdür.[]
Türk Kelimesinin Anlamına Dair İddalar
Çin Kaynakları: Gök Türk dönemindeki Sui-Şu adlı Çin kaynağında Tu-kie sözünün Türk dilinde miğfer anlamına geldiği belirtilmekte. Bu kaynağa göre, Türkler adlarını eteklerinde oturdukları miğfere benzer dağların şeklinden almışlardır. Çinliler Türk kelimesini kendi fonetiklerine göre ancak “T’u-kue” veya “T’u-chüeh” şeklinde yazabilmişlerdir. Görüldüğü üzere bu kelimede fazla ve eksik harfler bulunmaktadır. Ayrıca bu kelime tek değil, çift heceli görünmektedir. Bundan da anlaşıldığı üzere Çinliler “T’u-kue” kelimesini, “Türk” değil, “Türük” veya “Türküt” kelimesinin karşılığı olarak yazmışlardır.
İslam Kaynakları: İslam kaynaklarında Türkler için Ye'cüc-Me'cüc seddinin arkasında “terk” edilmiş olduklarından bu adı aldıkları belirtilmiştir. Etimolojik açıdan da desteklenebilirliği söz konusu olan iddia Arapçadaki Türk: أتراك (atrāk) isminin ''trk'' kökenli bir kelime olmasıdır. Trk kökünden türeyen kelimelere baktığımızda bir şeyi bırakmak, terk etmek manalarına gelmektedirler; ترك (Tark): “bırakma, bırakıp gitme” متروك (matrūk): “bırakılmış, terk edilmiş”, متاركة (mutārakat): “bırakışma, kavgayı terk etme”.
Uygur Kaynakları: Türkçe “güç, kuvvet, kudret” anlamına gelen ''Türk'' kelimesi “erk” kelimesiyle birlikte eş anlamlı kavram olarak kullanılmıştır.
Louis Bazin: Türk kelimesi “Törük” veya ”Türük”, “var olmuş, şekil kazanmış” anlamlarına gelmektedir.
Arminius Vambery: Türk kelimesini ilk defa etimolojik açıklamasını H. Vambery yapmıştır. Vambery'e göre, “Türk”, Türkçede “türemek” kelimesinden türeyip “türe”, “töre” kelimesi ile de bağlantılıdır ve “yaratılmış” “yaratık” anlamına gelmektedir “Törük” kelimesinde “ö” sesi zamanla “ü”ye dönüşerek, kelime “türük” şeklini almıştır.
Kaynakça
- ^ Sevan Nişanyan, Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, İstanbul, 2009 ISBN : 9789752896369
- ^ Abdulkadir İnan, Urartu yazıtında ve Romalı Plinius'un tarihinde «Türk Adı» var mı? Belleten, TTK, Cilt. XlI, S. 45, 1948, s. 277 - 278
- ^ dile Ayda, Une Theorle Sur L'Orlglne Du Mot «Türk», «Türk» kelimesinin Menşei Hakkında Bir Nazariye, TTK, Belleten. Cilt. XL., No. 158, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Nisan 1976, s. 229 - 247
- ^ Hamit Koşay, ldil - Ural bölgesindeki Türkler'In Menşei Hakkında, V. Türk Tarih Kongresi: 12-17 Nisan 1956, TTK. Basımevi. Ankara 1960. s. 232-243
- ^ http://www.dmy.info/turk-adi-ne-anlama-gelir/ []
- ^ Laszlo Rasonyi, Dünya'da Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. Ayyıldız Matbaası, Ankara 1974
- ^ Prof. Dr. Ercümend Kuran, Türk Adı ve Türklük Kavramı, Türk Kültürü Dergisi, Yıl, XV, S. 174, Nisan 1977. s. 18-20.
- ^ a b Prof. Dr. Tuncer Baykara, Türk, Türklük ve Türkler, s. 371-387, İstanbul, IQ yayınları.
- ^ aton.ttu.edu/pdf/Eski_Turk_Yazitlari_Part_1.pdf
- ^ aton.ttu.edu/pdf/Eski_Turk_Yazitlari_Part_4.pdf
- ^ eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/EDB201U.pdf
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2020.
- ^ Peoples of Western Asia By Marshall Cavendish Corporation 5 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - "An Introduction to the History of the Turkish Peoples, p. 121-122
- ^ Deny (2000). History of the Turkish Peoples in the Pre-Islamic Period. Schwarz. s. 108. ISBN .
- ^ "Turkish origins". 17 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010.
- ^ Ambros/Andrews/Balim/Golden/Gökalp/Karamustafa, Turks, in , online ed., ret. 2009
- ^ Otto Franke, Beitraege aus Chinesischen Quellen zur Kenntnis der Türk Völker und Skythen Zentralasiens, Berlin, 1904, s. 13.
- ^ İbrahim Kafesoğlu, 1966: 313; Paul Pelliot, 1915: 687-689.
- ^ İbrahim Kafesoğlu, a.g.m., s. 316.
- ^ "terk". Nişanyan Sözlük. 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2023.
- ^ "metruk". Nişanyan Sözlük. 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2023.
- ^ "mütareke". Nişanyan Sözlük. 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2023.
- ^ F. W. K. Müller, 1911: II, 10, 15, 97, 108; A. Caferoğlu, 1968: 259; B. Ögel, 1982: 278 vd.
- ^ L. Bazin, 1994: 176, 179.
- ^ Hermann Vambery, Die Primitive Cultur des Türko-Tatarischen Volkes, Leipzig, 1879, s. 51.
- ^ Németh, 1927: II/4, 278.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turk Eski Turkce 𐱅𐰇𐰼𐰰 romanize Turuk Cince 突厥 sozcugunun koken bilimini sozcugun gecirdigi dusunulen surecleri ve bu ismi kullanan halklari ifade eder Ilk kullanimiTurk adinin bilim cevrelerince kabul edilen ilk kullanimi MS 1 yuzyilda Pomponius Mela ve Plinius adli Romali tarihcilerce kaydedilmistir Azak in dogusunda yasayan insanlar Turcae Tyrcae adi ile kayda gecmistir Turk sozcugune yakin ifadeler Cin kaynaklarinda M O 3 yuzyilda gecmektedir Cin yilliklarinda T ieh le T u cueh Ting ling seklinde degisik bicimlerle ifade edilmistir Eldeki belgelere gore Turk adinin resmi olarak kullanimi 6 yuzyildaki Gokturk Devleti nde kesinlesir Orhun Yazitlari ndaki yazinsal dil ve Turk adinin yogun kullanimi da Turk sozcugunun sozlu ve yazili olarak daha onceden kullanildigini gosterir Turkce kaynaklardaTurk adi Orhun Yazitlarinda 𐱅𐰇𐰼𐰰 Turuk olarak gecer Turkce belgelere gore Turk adi Cince 突厥 ilk defa Cucen Kaganligi ni yikip Gokturk Kaganligi ni kuran kabileye Asina olarak da bilinir verilmistir Gokturkler zamaninda gocebe olarak yasamistir Bu gocebeler Orta Asya da Mogolistan in kuzeyindeki Altay Daglari civarinda yasamislardir Gokturkler 6 yuzyildan 8 yuzyila kadar Maveraunnehir olarak da bilinen Aral Denizi Hindukus Daglari arasindaki bolgede etki gosteren Kaganlar tarafindan yonetilmislerdir Sekizinci yuzyilda icinde Oguzlarin da yer aldigi bazi Turk kabileleri Ceyhun nehrinin guneyine gitmislerdir Digerlerinin ise batiya Karadeniz in kuzey kiyilarina goc ettigi iddia edilmektedir Turk ismi Gokturk egemenligi altinda bulunan Turk veya Turk olmayan kisilere verilen siyasi bir unvan olarak yayildi Daha sonradan Turklerle baglanti kuran Musluman halki tarafindan Orta Asya daki Turkce konusan cogu kabileye bu isim verildi Ancak Turk sozcugu Cin kaynaklarinda 丁零 Pinyin ding ling 丁霊 ding ling 敕勒 chi le 鉄勒 tie le seklinde kullanildigi dusunulmektedir 10 yuzyila ait Uygurca metinlerde Turk guc kuvvet anlaminda kullanilmistir Ancak Gokturk Kaganligi nin cozulmesinden iki yuzyil sonrasina ait olan bu kullanimin siyasi tarihi bir referansa sahip olmasi olasiligi gucludur kaynak belirtilmeli Turk Kelimesinin Anlamina Dair IddalarCin Kaynaklari Gok Turk donemindeki Sui Su adli Cin kaynaginda Tu kie sozunun Turk dilinde migfer anlamina geldigi belirtilmekte Bu kaynaga gore Turkler adlarini eteklerinde oturduklari migfere benzer daglarin seklinden almislardir Cinliler Turk kelimesini kendi fonetiklerine gore ancak T u kue veya T u chueh seklinde yazabilmislerdir Goruldugu uzere bu kelimede fazla ve eksik harfler bulunmaktadir Ayrica bu kelime tek degil cift heceli gorunmektedir Bundan da anlasildigi uzere Cinliler T u kue kelimesini Turk degil Turuk veya Turkut kelimesinin karsiligi olarak yazmislardir Islam Kaynaklari Islam kaynaklarinda Turkler icin Ye cuc Me cuc seddinin arkasinda terk edilmis olduklarindan bu adi aldiklari belirtilmistir Etimolojik acidan da desteklenebilirligi soz konusu olan iddia Arapcadaki Turk أتراك atrak isminin trk kokenli bir kelime olmasidir Trk kokunden tureyen kelimelere baktigimizda bir seyi birakmak terk etmek manalarina gelmektedirler ترك Tark birakma birakip gitme متروك matruk birakilmis terk edilmis متاركة mutarakat birakisma kavgayi terk etme Uygur Kaynaklari Turkce guc kuvvet kudret anlamina gelen Turk kelimesi erk kelimesiyle birlikte es anlamli kavram olarak kullanilmistir Louis Bazin Turk kelimesi Toruk veya Turuk var olmus sekil kazanmis anlamlarina gelmektedir Arminius Vambery Turk kelimesini ilk defa etimolojik aciklamasini H Vambery yapmistir Vambery e gore Turk Turkcede turemek kelimesinden tureyip ture tore kelimesi ile de baglantilidir ve yaratilmis yaratik anlamina gelmektedir Toruk kelimesinde o sesi zamanla u ye donuserek kelime turuk seklini almistir Kaynakca Sevan Nisanyan Cagdas Turkcenin Etimolojik Sozlugu Istanbul 2009 ISBN 9789752896369 Abdulkadir Inan Urartu yazitinda ve Romali Plinius un tarihinde Turk Adi var mi Belleten TTK Cilt XlI S 45 1948 s 277 278 dile Ayda Une Theorle Sur L Orlglne Du Mot Turk Turk kelimesinin Mensei Hakkinda Bir Nazariye TTK Belleten Cilt XL No 158 Turk Tarih Kurumu Basimevi Nisan 1976 s 229 247 Hamit Kosay ldil Ural bolgesindeki Turkler In Mensei Hakkinda V Turk Tarih Kongresi 12 17 Nisan 1956 TTK Basimevi Ankara 1960 s 232 243 http www dmy info turk adi ne anlama gelir yalin URL Laszlo Rasonyi Dunya da Turkluk Turk Kulturunu Arastirma Enstitusu Yayinlari Ayyildiz Matbaasi Ankara 1974 Prof Dr Ercumend Kuran Turk Adi ve Turkluk Kavrami Turk Kulturu Dergisi Yil XV S 174 Nisan 1977 s 18 20 a b Prof Dr Tuncer Baykara Turk Turkluk ve Turkler s 371 387 Istanbul IQ yayinlari aton ttu edu pdf Eski Turk Yazitlari Part 1 pdf aton ttu edu pdf Eski Turk Yazitlari Part 4 pdf eogrenme anadolu edu tr eKitap EDB201U pdf Arsivlenmis kopya 12 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2020 Peoples of Western Asia By Marshall Cavendish Corporation 5 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde An Introduction to the History of the Turkish Peoples p 121 122 Deny 2000 History of the Turkish Peoples in the Pre Islamic Period Schwarz s 108 ISBN 9783879972838 Turkish origins 17 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Agustos 2010 Ambros Andrews Balim Golden Gokalp Karamustafa Turks in online ed ret 2009 Otto Franke Beitraege aus Chinesischen Quellen zur Kenntnis der Turk Volker und Skythen Zentralasiens Berlin 1904 s 13 Ibrahim Kafesoglu 1966 313 Paul Pelliot 1915 687 689 Ibrahim Kafesoglu a g m s 316 terk Nisanyan Sozluk 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2023 metruk Nisanyan Sozluk 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2023 mutareke Nisanyan Sozluk 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2023 F W K Muller 1911 II 10 15 97 108 A Caferoglu 1968 259 B Ogel 1982 278 vd L Bazin 1994 176 179 Hermann Vambery Die Primitive Cultur des Turko Tatarischen Volkes Leipzig 1879 s 51 Nemeth 1927 II 4 278