Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türk folkloru, Türkçe çevresinde gelenekselleşmiş folklor, halk bilimidir.
Türkiye'de halk bilimi
Halk arasında "folklor" kelimesi ile sadece "halk oyunları" olarak algılanagelmiştir. Fakat bu yanlış bir kullanımdır. Arzu Öztürkmen, Türkiye'de Folklor ve Milliyetçilik (1998, İletişim Yay.) adlı kitabında bu tarihsel süreci inceler ve Türkiye'deki folklor araştırmalarının tarihçesini dört ana bölüm kapsamında değerlendirir. Buna göre, Jön Türklerin ilgisiyle Osmanlı döneminde başlayan folklor araştırmaları daha sonra Halkevleri kapsamında sürdürülmüştür. 1947 yılında Ankara Üniversitesi'nde Pertev Naili Boratav öncülüğünde açılan Halkbilimi Bölümü, Boratav'ın görevden alınmasıyla ilk yıllardaki ivmesini kaybederken, Halkevleri çatısı altında gelişen halk oyunları hareketi üniversite gençliğinin öncülüğünde yaygınlaşmış ve folklora olan akademik ilgi hızla popülerleşen halk oyunlarına kaymıştır. Ne var ki, folklor esasında halk kültürünün tamamını kapsar.
Türkiye'de halk bilimi çalışmaları yirminci yüzyıldan çok daha önce bilimsel yöntemlerle olmasa da halk kültürünün öykülenerek aktarılmasıyla başlamıştır. Özellikle Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi geniş birikimi ve canlı anlatımıyla bu tip eserlerin en önemli örneklerinden birini oluşturmaktadır.[] Ayrıca Divânu Lügati't-Türk, Dede Korkut Hikâyeleri gibi önemli örnekler de halk bilimi çalışmalarında kullanılacak kadar önemli bilgiler aktarmaktadır.
Bilimsel anlamda folklor ile ilgili yazılar yirminci yüzyılın başında verilmeye başlanmıştır. 1913 yılında Ziya Gökalp, “Halka Doğru” adlı dergide “Halkiyat” terimini kullanmış, 1914 yılında Mehmet Fuat Köprülü de “İkdam” gazetesindeki yazılarında “Halkıyyat:Folk-lore” şeklinde kelimenin Türkçe karşılığını orijinal hali ile birlikte kullanmıştır. Daha sonra Rıza Tevfik Bölükbaşı “Peyam” gazetesi ekinde, Selim Sırrı Tarcan “TEM”de, Rauf Yekta “Darü'l-Elhan Külliyatı”nda ilk "halk bilimi" yazılarını kullananlardır.[]
Cumhuriyet’in ilanına kadar Türk halk bilimi ile ilgili araştırma, inceleme ve yayınların dağınıklığı dikkati çekmektedir. 1927 yılında Ankara’da “Anadolu Halk Bilgisi Derneği” adıyla kurulan, bir süre sonra adı “Türk Halk Bilgisi Derneği” olarak değiştirilen dernek Türk halk bilimine ilişkin çalışmaları başlatan ilk kuruluştur. Çıkardığı “Halk Bilgisi Haberleri” adlı süreli yayınıyla Türkiye'nin çeşitli yörelerinden derlenen Halkbilim verilerini toplu bir biçimde sergilemiştir. Daha sonra Atatürk tarafından 19 Şubat 1932'de kurulan Halkevleri, 1955 yılında “Folklor Araştırmaları Kurumu”, 1964 yılında “Türk Folklor Kurumu”, 1966 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Kurulan Milli Folklor Araştırma Dairesi” halk bilimine ilişkin ilk köklü çalışmaları başlatmışlardır.[]
Türk üniversitelerinde ise Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Etnoloji ve Antropoloji kürsüsü ve Atatürk Üniversitesi’nde halk edebiyatına ilişkin çalışmaların dışında Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü (BÜFK) (THBT) ve gibi kuruluşlar da Türk halk bilimini sürdüren araştırmalarda bulunmaktadırlar. Bunlardan başka Ankara’da HOY-TUR,HOYEM, TÜFEM, TUBİL, İstanbul’da FOLKTUR, FOYAK, İzmir’de İFAK, EFEM ve diğer illerde değişik adlarla kurulmuş amatör dernekler ve kuruluşlar halk oyunları başta olmak üzere Türk halk bilimine önemli ölçüde katkıda bulunmaktadırlar.
Türk halk bilimindeki başlıca eksiklikler şunlardır:
- Günümüze kadar derlenen materyaller sistemli bir biçimde düzenlenip arşivlenerek incelemeye hazır bir duruma getirilmemiştir. Bu amaca yönelik birkaç girişim ekonomik zorluklar, ilgisizlik ve desteksizlik yüzünden yalnız toplantı tutanaklarında kalmıştır.
- Türk halk biliminin bütün konularını kapsayan bir sözlükten henüz yoksunuz. Halkbilim çalışmalarında el altında bulundurulması gereken “Halkbilim Atlasları”nın hazırlanmasıyla ilgili çalışma da başlatılamamıştır.
Türk folkloruna ilişkin bazı eserler
- Pertev Naili Boratav, , Gerçek Yayınları, İstanbul, 1969.
- Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları, Ankara, 2009, .
- ve , Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2003.
- Kenneth S. Goldsein, Sahada Folklor Derleme Metodları, MİFAD Yayınları, Ankara, 1977.
- , Türk Halkbilimi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1977.
- Toplumbilim Sayı: 6 Haziran 1997 / Nasreddin Hoca Özel Sayısı, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, Haziran 1997.
- Halk Edebiyatı Dersleri, Tercüme: Pertev Naili Boratav; Ekler: Arnold van Gennep, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, Mart 2000, .
- Öztürkmen, A. (1998). Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik (1st ed.). Istanbul, İletişim Yayıncılık.
Üniversitelerde folklor toplulukları
- Ankara Üniversitesi DTCF Halkbilim Topluluğu
- Bilkent Üniversitesi Halkbilimi Topluluğu
- Boğaziçi Üniversitesi Halkbilim Topluluğu
- Cumhuriyet Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu
- Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu
- Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu
- ODTÜ Türk Halkbilimi Topluluğu
- Uşak Genç Halkbilimciler Kulübü
- KOÜ Türk Halkbilimi Kulübü
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Halkbilim, Çukurova Üniversitesi. 14 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Forty-four Turkish Fairy Tales 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ignác Kúnos (1913)
- http://aton.ttu.edu/9 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . the at
Kaynakça
- Özhan Öztürk, 2005, Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük, 2 Cilt, Heyamola Yayıncılık, İstanbul, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turk folkloru Turkce cevresinde geleneksellesmis folklor halk bilimidir Geleneksel Turk kiyafeti giymis bir kizTurkiye de halk bilimiHalk arasinda folklor kelimesi ile sadece halk oyunlari olarak algilanagelmistir Fakat bu yanlis bir kullanimdir Arzu Ozturkmen Turkiye de Folklor ve Milliyetcilik 1998 Iletisim Yay adli kitabinda bu tarihsel sureci inceler ve Turkiye deki folklor arastirmalarinin tarihcesini dort ana bolum kapsaminda degerlendirir Buna gore Jon Turklerin ilgisiyle Osmanli doneminde baslayan folklor arastirmalari daha sonra Halkevleri kapsaminda surdurulmustur 1947 yilinda Ankara Universitesi nde Pertev Naili Boratav onculugunde acilan Halkbilimi Bolumu Boratav in gorevden alinmasiyla ilk yillardaki ivmesini kaybederken Halkevleri catisi altinda gelisen halk oyunlari hareketi universite gencliginin onculugunde yayginlasmis ve folklora olan akademik ilgi hizla populerlesen halk oyunlarina kaymistir Ne var ki folklor esasinda halk kulturunun tamamini kapsar Turk folklorunda bir baska onemli figurlerden biri Karagoz ve Hacivat Turkiye de halk bilimi calismalari yirminci yuzyildan cok daha once bilimsel yontemlerle olmasa da halk kulturunun oykulenerek aktarilmasiyla baslamistir Ozellikle Evliya Celebi nin Seyahatnamesi genis birikimi ve canli anlatimiyla bu tip eserlerin en onemli orneklerinden birini olusturmaktadir kaynak belirtilmeli Ayrica Divanu Lugati t Turk Dede Korkut Hikayeleri gibi onemli ornekler de halk bilimi calismalarinda kullanilacak kadar onemli bilgiler aktarmaktadir Bilimsel anlamda folklor ile ilgili yazilar yirminci yuzyilin basinda verilmeye baslanmistir 1913 yilinda Ziya Gokalp Halka Dogru adli dergide Halkiyat terimini kullanmis 1914 yilinda Mehmet Fuat Koprulu de Ikdam gazetesindeki yazilarinda Halkiyyat Folk lore seklinde kelimenin Turkce karsiligini orijinal hali ile birlikte kullanmistir Daha sonra Riza Tevfik Bolukbasi Peyam gazetesi ekinde Selim Sirri Tarcan TEM de Rauf Yekta Daru l Elhan Kulliyati nda ilk halk bilimi yazilarini kullananlardir kaynak belirtilmeli Turk halk biliminin onemli figurlerinden biri Nasreddin Hoca Asik geleneginin son buyuk temsilcisi olan Asik Veysel Satiroglu Cumhuriyet in ilanina kadar Turk halk bilimi ile ilgili arastirma inceleme ve yayinlarin daginikligi dikkati cekmektedir 1927 yilinda Ankara da Anadolu Halk Bilgisi Dernegi adiyla kurulan bir sure sonra adi Turk Halk Bilgisi Dernegi olarak degistirilen dernek Turk halk bilimine iliskin calismalari baslatan ilk kurulustur Cikardigi Halk Bilgisi Haberleri adli sureli yayiniyla Turkiye nin cesitli yorelerinden derlenen Halkbilim verilerini toplu bir bicimde sergilemistir Daha sonra Ataturk tarafindan 19 Subat 1932 de kurulan Halkevleri 1955 yilinda Folklor Arastirmalari Kurumu 1964 yilinda Turk Folklor Kurumu 1966 yilinda Kultur ve Turizm Bakanligi bunyesinde Kurulan Milli Folklor Arastirma Dairesi halk bilimine iliskin ilk koklu calismalari baslatmislardir kaynak belirtilmeli Turk universitelerinde ise Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Etnoloji ve Antropoloji kursusu ve Ataturk Universitesi nde halk edebiyatina iliskin calismalarin disinda Bogazici Universitesi Folklor Kulubu BUFK THBT ve gibi kuruluslar da Turk halk bilimini surduren arastirmalarda bulunmaktadirlar Bunlardan baska Ankara da HOY TUR HOYEM TUFEM TUBIL Istanbul da FOLKTUR FOYAK Izmir de IFAK EFEM ve diger illerde degisik adlarla kurulmus amator dernekler ve kuruluslar halk oyunlari basta olmak uzere Turk halk bilimine onemli olcude katkida bulunmaktadirlar Turk halk bilimindeki baslica eksiklikler sunlardir Gunumuze kadar derlenen materyaller sistemli bir bicimde duzenlenip arsivlenerek incelemeye hazir bir duruma getirilmemistir Bu amaca yonelik birkac girisim ekonomik zorluklar ilgisizlik ve desteksizlik yuzunden yalniz toplanti tutanaklarinda kalmistir Turk halk biliminin butun konularini kapsayan bir sozlukten henuz yoksunuz Halkbilim calismalarinda el altinda bulundurulmasi gereken Halkbilim Atlaslari nin hazirlanmasiyla ilgili calisma da baslatilamamistir Turk folkloruna iliskin bazi eserlerPertev Naili Boratav Gercek Yayinlari Istanbul 1969 Ozhan Ozturk Folklor ve Mitoloji Sozlugu Phoenix Yayinlari Ankara 2009 ISBN 978 605 5738 26 6 ve Tarih Vakfi Yayinlari Istanbul 2003 Kenneth S Goldsein Sahada Folklor Derleme Metodlari MIFAD Yayinlari Ankara 1977 Turk Halkbilimi Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Ankara 1977 Toplumbilim Sayi 6 Haziran 1997 Nasreddin Hoca Ozel Sayisi Baglam Yayincilik Istanbul Haziran 1997 Halk Edebiyati Dersleri Tercume Pertev Naili Boratav Ekler Arnold van Gennep Tarih Vakfi Yayinlari Istanbul Mart 2000 ISBN 975 7306 64 9 Ozturkmen A 1998 Turkiye de Folklor ve Milliyetcilik 1st ed Istanbul Iletisim Yayincilik Universitelerde folklor topluluklariAnkara Universitesi DTCF Halkbilim Toplulugu Bilkent Universitesi Halkbilimi Toplulugu Bogazici Universitesi Halkbilim Toplulugu Cumhuriyet Universitesi Turk Halkbilimi Toplulugu Gazi Universitesi Turk Halkbilimi Toplulugu Hacettepe Universitesi Turk Halkbilimi Toplulugu ODTU Turk Halkbilimi Toplulugu Usak Genc Halkbilimciler Kulubu KOU Turk Halkbilimi KulubuAyrica bakinizTurk mitolojisiDis baglantilarHalkbilim Cukurova Universitesi 14 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Forty four Turkish Fairy Tales 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ignac Kunos 1913 http aton ttu edu 9 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde the atKaynakca a b T C Kultur ve Turizm Bakanligi 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Aralik 2009 Arzu Ozturkmen 1998 Turkiye de Folklor ve Milliyetcilik Istanbul Iletisim Yayinlari Ozhan Ozturk 2005 Karadeniz Ansiklopedik Sozluk 2 Cilt Heyamola Yayincilik Istanbul ISBN 975 6121 00 9