Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tacülmülk Böri, (Arapça (ﺗﺎﺝ ﺍﻟﻤﻠﻮﻙ ﺑﻮﺭﻱ), (? - o. 6 Haziran 1132)) Türk asıllı asker. Büyük Selçuklu Devleti altında, 1097-1128 arasında, Selçuklu devletinin ve ona tabi Böriler'in ikinci hükümdarı olarak Şam Atabeyiliği yapan yönetici. Şam Meliki Dukak öldükten sonra Suriye Selçuklu Devleti Şam Melikliğine taht naibi ve sonra Şam Atabeyi olan babası Tuğtekin yerine Şam atabeyliği naipliği yapmıştır. Kalıtsal Şam Atabeyleri olan Böriler hanedanı kurucusu olan babası Tuğtekin'den sonra ikinci Böriler Şam atabeyi.
| Tacülmülk Böri | |
|---|---|
| (Böriler Şam Atabeyi) | |
| Hüküm süresi | 1128-1132 |
| Önce gelen | Zahireddin Tuğtekin |
| Sonra gelen | Şemsülmülk İsmail |
| Ölüm | 6 Haziran 1132 Şam |
| Hanedan | Böri Hanedanı |
| Babası | Zahireddin Tuğtekin |
| Dini | İslam |
Hayatı
Atabey olmadan
Tacülmülk Böri Türk asıllı olup Suriye Selçuklu Devleti Şam meliki Dukak'ın meliklik döneminde babası Zahiriddin Tuğtekin ile birlikte bu devletin ordusunda gulam olarak askerlik yapmakta idi.
Birinci Haçlı seferi'nde Haçlılar ordusu kâtî olarak Antakya'yı ellerine geçirdikten bir müddet sonra 13 Ocak 1099'da güneye Kudüs'e gitmek üzere Antakya'dan ayrıldı. Bu sırada Cabale küçük şehrinin yöneticisi olan Trablusşam Kadısı Fahrülmülk Bin Ammara şehrin idaresini Şam Meliki Dukak'a sattı. Bu küçük şehrin valisi olarak Tuğtekin'in oğlu Tacülmülk Böri atandı. Fahrülmülk Bin Ammara'in bu tutumuna karşı şehirliler başkaldırmışlardı ve Tacülmülk Böri bu isyanı hemen bastırdı. Fakat Tacülmülk Böri yönetime başlayınca şehir halkı yönetiminin gayet sıkı ve zalimce olduğu için ondan gayet hoşnutsuz oldular ve onu Dukak'a şikayet ettiler. Şam Meliki de Tacülmülk Böri'ye hemen görevinden uzaklaştırdı.
1104'te Şam Meliki Dukak öldü ve yerine Meliklik tahtına daha yetişkin olmayan olan II. Tutuş getirildi. Fakat II. Tutuş daha yetişkin olmadığı için Tac El-Mülk Böri'nin babası olan Tuğtekin "Şam Atabeyi" unvanını alarak Dımaşk'ta meliklik taht naibi oldu. Babası Tuğtekin çok geçmeden II. Tutuş'u Şam Melikliği tahtından indirdi ve yerine Dukak'ın ikinci oğlu ve II. Tutuş'un küçük kardeşi olan Muhiddin Bektaş'i Şam Meliki yaptı. Yine kısa bir müddet sonra Tuğtekin Muhiddin Bektaş'ı da Şam Meliklik tahtından uzaklaştırdı. Bundan sonra Şam Melikliği ortadan kalktı ve bu devlet yerine Büyük Selçuklu Devletine tabi Şam Atabeyliği kuruldu. Kurulan Şam Atabeyliği kalıtsal olarak Böriler adını alan Tuğtekin ve onun ahfadının eline geçti. İlk Böriler hükümdarı Tuğtekin oldu. Babası Tuğtekein böylece Şam Atabeyliği işleri ile uğraşırken oğlu olan Tac El-Mülk Böri Şam'da onun yardımcısı olarak görev yaptı.
1103'te Birinci Haçlı Seferi komutanlarından olan Toulouse Kontu Raymond de Saint-Gilles Trabluşsam'a saldırdı. Raymond Saint Gilles bu şehir ve bölgede bir Frank Haçlı devleti kurmaya karar vermişti. Saldırma ordusunda Raymond'un Avrupa'dan birlikte getirdiği askerleri yanında 1101'de yeniden Haçlı seferi için Filistin'e gelen Provanslı Franklar, Cenovalılar ve Pisalılar da bulunmakta idi. Raymond Saint Gilles'in başlattığı Haçlılar Trablusşam kalesi kuşatması zaman zaman kaldırılarak ve tekrar tekrar yeniden kuşatmaya alınarak ta 1109'a kadar sürdü. Tacülmülk Böri babası Tuğtekin'in bu kuşatmayı kaldırmak için yaptığı birkaç saldırıya katıldı. Babası Tuğtekin'in 1106'da yaptığı Haçlı kuşatmacılar karşı yaptığı saldırıda kuşatma kırıldı ama Şam ordusu geri çekilince Haçlılar şehri tekrar kuşatmaya aldılar. Kuşatma sırasında Raymond Saint Gilles öldü. Yerine varisi Alfonso-Jordan Toulouselu kuşatmaya devam etti ama o da şehri alamadan oldu. Haçlılara ancak 1010'da şehri ellerine geçirdiler. Bu şehirde Haçlılar devleti olarak Trablus Kontluğu'ni kurdular ve Raymond Saint Gilles'in gayrimeşru oğlu olan Bernard Toulouselu ilk Haçlılar Trablus Kontu oldu. ref name="grousset"/>
Nisan 1110'de babası Şam Atabeyi Tuğtekin Baalbek şehrine saldırıda bulunup şehri kuşatıp sonunda kaleyi eline geçirdi. Oğlu ve varisi olan Tacülmülk Böri'yi Baalbek valisi olarak atandı.
1119'de Kudüs Kralı II. Baudouin Adraat'a saldırıya geçmişti. Bu saldırıyı durdurmak için Şam Atabeyliği ordusu Tacülmülk Böri komutasında harekâta geçti. Bu ordu Haçlılar ordusunu bir tepe üzerinde durdurmayı başardı. Haçlılar ordusu tepede siperler kazarak savunmaya geçtiler. Tacülmülk Böri komutasındaki Şam Atabeylik ordusu bu tepeye hücuma geçti ama Haçlıların siperlerden gayet şiddetle direniş göstermesi nedeni ile başarısız kalıp geri geçildi.
Kudüs Kralı II. Baudouin 1124'ten itibaren gayet mütecaviz olarak Suriye batısında harekâta geçmişti. 1126 başında Şam Atabeyi Tuğtekin ve oğlu komutasındaki Şam Atabeyliği ordusu, Kudüs Kralı II. Baudouin'in saldırılarını durdurmak için sefere çıktılar. 25 Ocak 1126'da babası Tuğtekin komutasında Tacülmülk Böri'nin da katılmış olduğu Şam Atabeyliği ordusu Kudüs Kralı ile yaptığı "Șakhab Muharebesi"'nde mağlup düştü. Tuğtekin büyük zayiat verip ancak ordusunun kalan küçük bir kısmı ile Şam'a geri çekilmek zorunda kaldı. Verilen zayiat dolayısıyla Şam savunulamayacak bir hale gelmişti. Fakat Kudüs Kralı'nın Haçlılar ordusu da bu muharebede büyük zayiat vermişti ve Şam'a saldırma imkânı bulunmamakta idi. Şam böylelikle Haçlılar istilasından kurtuldu.
Atabeylik dönemi
Babası Şam Atabeyi Tuğtekin Şubat 1128'de Şam'ta öldü. Babası hasta olarak yatakta iken oğlu Tacülmülk Böri'yi Şam Atabeylik varisi olarak ilan etmişti. Bu nedenle Tacülmülk Böri hiçbir rakip hükümdar adayı olmadan Şam Atabeyi olarak tahta geçti. Büyük Selçuklu Devleti'nin tabi olan Şam Atabeyliğini kalıtsal olarak Böriler tarafından yöneten ikinci tabi hükümdar oldu.
Babası daha yaşamakta ve Atabey olarak görev yapmakta iken Alamut'ta bulunan Hasan bin Sabbah liderliğindeki Haşhaşiler Suriye üzerinde etkilerini "Behram" adında yeni bir lider altında yeniden organize etmişler ve Şam Atabeyliği içinde gayet büyük siyasi güç kazanmışlardı. Şam Atabeyliği Veziri Tahir Mazdagani, onların mezhebine bağlı olmamakla beraber, Haşhaşilere açıkça destek sağlamakta idi. Haşhaşiler Şam Atabeyliği devlet yönetimini ellerine geçirmişlerdi ve hatta şehirde kendileri komutasında bir özel askerî birlik bulundurmakta idiler. Şam halkı atabey Tuğtekin öldüğü zaman Haşhaşilerin Şam şehrini ellerine alacaklarından korkmakta idi. Gerçekten Haşhaşiler ve onlara yakın vezir Haçlılar Kudüs Krallığı ile müzakereler yapıp Şam'ı ele geçirip Kudüs Krallığı'na vermek için planlar yapmışlardı.
1228'de Böriler Şam Atabeyi olarak tahta geçen Tacülmülk Böri'nin ele aldığı ilk önemli politik tedbir Haşhaşilerin Şam şehri içindeki iktidar gücünü azaltmak hedefiyle oldu. Vezir Mazdagani devlet ilerigelenleri ile yapılan bir önemli toplantıdan sonra yeni atabey Tacülmülk Bori'nin bir işareti ile ilerigelenlerden biri tarafından kafası kılıçla uçurularak öldürüldü. Sonra da Şam halkı desteği ile tüm Haşhaşiler, dostları, yandaşları ve onlara yakınlık gösteren herkes halk tarafından yakalanıp öldürüldüler. Haşhaşilerin liderlerinin cesetleri Şam kalesi duvarlarından asıldılar.
Çok geçmeden bunun Haşhaşilere kızgın olan şehir halkının bir güç gösterisi olmadığı ve Şam Atabeyliği'nin hatta bir Müslüman şehri olan Şam şehrinin Haçlılara teslimi ile tekrar Hristiyanlaştırılması hakkında komplo planı bulunduğu ortaya çıktı. Bu halk hareketinin Suriye ve Şam'taki Müslümanları büyük bir felaketten kurtaran bir uğraş olduğu anlaşıldı. Haşhaşiler ve atabeylik veziri Mazdagani Kudüs Kralı II. Baudouin ile gizli görüşmeler yaptıkları ve bu görüşmeler sonunda Vezir Mazdagani'nin yazılı olarak Haçlılar Kudüs Krallığı'na Şam şehrini teslim etmeyi ve buna karşılık Vezir Mazdagani ve Haşhaşilere Haçlıların Sur şehrini geri vermesi üzerinde anlaşma yapıldığını açıklayan bir mektubu bulunduğu sonradan ortaya çıktı. Bu anlaşma ile yeni Şam Atabeyi Tacülmülk Böri'nin Haşhaşilerin bir suikastı ile öldürmesi de kabul edilmekte idi. Hatta bu anlaşmaya göre bu komplonun belirtilmiş bir Cuma günü yapılması bile kabul edilmişti. Fakat Tacülmülk Böri'in Veziri Madagani'nin öldürülmesi ile bu vatan ihaneti ve hükümdar suikastı komplosu önceden ortaya çıkartıp önlenmiş idi.
Kudüs Kralı bu komplonun ifşa edildiğinden haberdar değildi. Şam'daki Haşhaşilerin öldürülmesinden kurtulan Haşhaşiler Haçlılara Kudüs Kralı II. Baudouin'e sığındılar. İdaresini ellerine geçirmiş oldukları ve Kudüs ile Şam yoluna hakim olan ve Baniyas kalesini de Haçlılar Kudüs Kralına teslim ettiler.
Bundan birkaç hafta sonra Kudüs Kralı II. Baodouin büyük bir Haçlılar ordusu ile Şam kalesi önüne geldi. Bu Haçlılar ordusunda Haçlılara devletleri olan Kudüs Krallığı (ve 10 yıl önce kurulan Tapınak Şövalyeleri), Antakya Kontluğu, Edessa Kontluğu, Trablus Kontluğu ve batı Avrupa'dan yeni gelmiş olan askerler bulunmakta idi ve yaklaşık 10.000 ağır süvari şövalye ve bir o kadar da piyade gücü bulunmakta idi. Bu saldırı Şam Atabeyi Tacülmülk Bori tarafından önce haber alınmıştı ama Şam'ta yeniden bir ordu toplamak zor oluştu. Tacülmülk Böri göçmen Türkmen aşiretlerinden ve bölgede bulunan Arap Bedevilerinden, onlara eğer Haçlılar yenilirlerse büyük ganimetler sağlayacağını vadederek, asker toplamıştı.
Kuşatma sırasında Eylül ayı başında hava gayet yağmurlu geçmeye başladı ve yağan ağır yağmurlar yüzünden kale etrafındaki araziler çamur batak haline döndü. Kasım ayında Şam Atabeylik ordusunun bir gözlem birliği, birkaç bin Haçlılar askerinin "Gavta Düzlüğü"'nde insan ve hayvan için iaşe ve erzak toplama için bir harekât yapmakta olduğunu gözledi. Tacülmülk Böri kuşatılan ordusunun büyük bir kısmını bu Haçlılar birliği üzerine sürdü. Böylece onlara bir baskın yaptı ve onların topladığı iaşe ve erzakların hepsini kaleye götürdü. Bu ordu geri döndükten sonra Haçlı ordusunun kuşatma ordugahına saldırıda bulunmaya karar verildi. Ama kuşatmacı Haçlılar ordusu kuşatmaya devam etmeyi sonunda imkânsız bulmuştu. Şam Atabeylik ordusu onların karargahına hücuma geçmeye hazırlanırken görülmeye başlayan alevler ve duman püsküren büyük bir ateş Haçlılar ordusunun kuşatmayı bırakıp geri çekilmeden ordugahlarını boşaltıp ve taşınması zor olan alet ve eşyalarını yakmakta olduklarını göstermekteydi. Kudüs Krallığı ve diğer Haçlıların Şam kuşatması 5 Aralık 1129'a kadar sürmüştü. Sonunda Haçlılar Kudüs Krallığı ordusu Kudüs'e çekildi.
Mayıs 1131'de Şam Atabeyi Tacülmülk Böri iki Haşhaşiler fedaisi tarafından bir diğer suikasta maruz kaldı ve gayet ağır yaralar aldı. Şam'da bulunan en iyi doktorlar tarafından tedavi edildi; yaraları iyileşmeye başladı ve bir nekahat döneminde istirahat yapması gerekmekte idi. Fakat Tacülmülk Böri istirahat yapmayı gayet zor bulmakta idi ve bir at gezintisi yapmaya karar verdi. Bu at gezintisi sırasında yaraları yeniden açıldı ve tedavi edilmesi imkânsız olup Haziran 1132'de hayata gözünü yumdu.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g Grousset, Rene (1934 Yen.bas. 2006) Histoire des croisades et du royaume franc de Jérusalem - I. 1095-1130 L'anarchie musulmane, Paris:Perrin. ((Fransızca)
- ^ a b c d e f Maalouf, Amin (Tr. çev. Mehmet Ali Kılıçbay) (son.bas. 2006) Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları ISBN : 9789750811210
Dış kaynaklar
- Alptekin, Coşkun (1985) Dimaşk Atabeyliği (Toğ-Teginliler), İstanbul:Marmara Üniversitesi Yayın. s.87-99
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Zahireddin Tuğtekin | (Böriler Şam Atabeyi) 1128-1132 | Sonra gelen: Şemsülmülk İsmail |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Taculmulk Bori Arapca ﺗﺎﺝ ﺍﻟﻤﻠﻮﻙ ﺑﻮﺭﻱ o 6 Haziran 1132 Turk asilli asker Buyuk Selcuklu Devleti altinda 1097 1128 arasinda Selcuklu devletinin ve ona tabi Boriler in ikinci hukumdari olarak Sam Atabeyiligi yapan yonetici Sam Meliki Dukak oldukten sonra Suriye Selcuklu Devleti Sam Melikligine taht naibi ve sonra Sam Atabeyi olan babasi Tugtekin yerine Sam atabeyligi naipligi yapmistir Kalitsal Sam Atabeyleri olan Boriler hanedani kurucusu olan babasi Tugtekin den sonra ikinci Boriler Sam atabeyi Taculmulk BoriBoriler Sam AtabeyiHukum suresi1128 1132Once gelenZahireddin TugtekinSonra gelenSemsulmulk IsmailOlum6 Haziran 1132 SamHanedanBori HanedaniBabasiZahireddin TugtekinDiniIslamHayatiAtabey olmadan Taculmulk Bori Turk asilli olup Suriye Selcuklu Devleti Sam meliki Dukak in meliklik doneminde babasi Zahiriddin Tugtekin ile birlikte bu devletin ordusunda gulam olarak askerlik yapmakta idi Birinci Hacli seferi nde Haclilar ordusu kati olarak Antakya yi ellerine gecirdikten bir muddet sonra 13 Ocak 1099 da guneye Kudus e gitmek uzere Antakya dan ayrildi Bu sirada Cabale kucuk sehrinin yoneticisi olan Trablussam Kadisi Fahrulmulk Bin Ammara sehrin idaresini Sam Meliki Dukak a satti Bu kucuk sehrin valisi olarak Tugtekin in oglu Taculmulk Bori atandi Fahrulmulk Bin Ammara in bu tutumuna karsi sehirliler baskaldirmislardi ve Taculmulk Bori bu isyani hemen bastirdi Fakat Taculmulk Bori yonetime baslayinca sehir halki yonetiminin gayet siki ve zalimce oldugu icin ondan gayet hosnutsuz oldular ve onu Dukak a sikayet ettiler Sam Meliki de Taculmulk Bori ye hemen gorevinden uzaklastirdi 1104 te Sam Meliki Dukak oldu ve yerine Meliklik tahtina daha yetiskin olmayan olan II Tutus getirildi Fakat II Tutus daha yetiskin olmadigi icin Tac El Mulk Bori nin babasi olan Tugtekin Sam Atabeyi unvanini alarak Dimask ta meliklik taht naibi oldu Babasi Tugtekin cok gecmeden II Tutus u Sam Melikligi tahtindan indirdi ve yerine Dukak in ikinci oglu ve II Tutus un kucuk kardesi olan Muhiddin Bektas i Sam Meliki yapti Yine kisa bir muddet sonra Tugtekin Muhiddin Bektas i da Sam Meliklik tahtindan uzaklastirdi Bundan sonra Sam Melikligi ortadan kalkti ve bu devlet yerine Buyuk Selcuklu Devletine tabi Sam Atabeyligi kuruldu Kurulan Sam Atabeyligi kalitsal olarak Boriler adini alan Tugtekin ve onun ahfadinin eline gecti Ilk Boriler hukumdari Tugtekin oldu Babasi Tugtekein boylece Sam Atabeyligi isleri ile ugrasirken oglu olan Tac El Mulk Bori Sam da onun yardimcisi olarak gorev yapti 1103 te Birinci Hacli Seferi komutanlarindan olan Toulouse Kontu Raymond de Saint Gilles Trablussam a saldirdi Raymond Saint Gilles bu sehir ve bolgede bir Frank Hacli devleti kurmaya karar vermisti Saldirma ordusunda Raymond un Avrupa dan birlikte getirdigi askerleri yaninda 1101 de yeniden Hacli seferi icin Filistin e gelen Provansli Franklar Cenovalilar ve Pisalilar da bulunmakta idi Raymond Saint Gilles in baslattigi Haclilar Trablussam kalesi kusatmasi zaman zaman kaldirilarak ve tekrar tekrar yeniden kusatmaya alinarak ta 1109 a kadar surdu Taculmulk Bori babasi Tugtekin in bu kusatmayi kaldirmak icin yaptigi birkac saldiriya katildi Babasi Tugtekin in 1106 da yaptigi Hacli kusatmacilar karsi yaptigi saldirida kusatma kirildi ama Sam ordusu geri cekilince Haclilar sehri tekrar kusatmaya aldilar Kusatma sirasinda Raymond Saint Gilles oldu Yerine varisi Alfonso Jordan Toulouselu kusatmaya devam etti ama o da sehri alamadan oldu Haclilara ancak 1010 da sehri ellerine gecirdiler Bu sehirde Haclilar devleti olarak Trablus Kontlugu ni kurdular ve Raymond Saint Gilles in gayrimesru oglu olan Bernard Toulouselu ilk Haclilar Trablus Kontu oldu ref name grousset gt Nisan 1110 de babasi Sam Atabeyi Tugtekin Baalbek sehrine saldirida bulunup sehri kusatip sonunda kaleyi eline gecirdi Oglu ve varisi olan Taculmulk Bori yi Baalbek valisi olarak atandi 1119 de Kudus Krali II Baudouin Adraat a saldiriya gecmisti Bu saldiriyi durdurmak icin Sam Atabeyligi ordusu Taculmulk Bori komutasinda harekata gecti Bu ordu Haclilar ordusunu bir tepe uzerinde durdurmayi basardi Haclilar ordusu tepede siperler kazarak savunmaya gectiler Taculmulk Bori komutasindaki Sam Atabeylik ordusu bu tepeye hucuma gecti ama Haclilarin siperlerden gayet siddetle direnis gostermesi nedeni ile basarisiz kalip geri gecildi Kudus Krali II Baudouin 1124 ten itibaren gayet mutecaviz olarak Suriye batisinda harekata gecmisti 1126 basinda Sam Atabeyi Tugtekin ve oglu komutasindaki Sam Atabeyligi ordusu Kudus Krali II Baudouin in saldirilarini durdurmak icin sefere ciktilar 25 Ocak 1126 da babasi Tugtekin komutasinda Taculmulk Bori nin da katilmis oldugu Sam Atabeyligi ordusu Kudus Krali ile yaptigi Șakhab Muharebesi nde maglup dustu Tugtekin buyuk zayiat verip ancak ordusunun kalan kucuk bir kismi ile Sam a geri cekilmek zorunda kaldi Verilen zayiat dolayisiyla Sam savunulamayacak bir hale gelmisti Fakat Kudus Krali nin Haclilar ordusu da bu muharebede buyuk zayiat vermisti ve Sam a saldirma imkani bulunmamakta idi Sam boylelikle Haclilar istilasindan kurtuldu Atabeylik donemi Babasi Sam Atabeyi Tugtekin Subat 1128 de Sam ta oldu Babasi hasta olarak yatakta iken oglu Taculmulk Bori yi Sam Atabeylik varisi olarak ilan etmisti Bu nedenle Taculmulk Bori hicbir rakip hukumdar adayi olmadan Sam Atabeyi olarak tahta gecti Buyuk Selcuklu Devleti nin tabi olan Sam Atabeyligini kalitsal olarak Boriler tarafindan yoneten ikinci tabi hukumdar oldu Babasi daha yasamakta ve Atabey olarak gorev yapmakta iken Alamut ta bulunan Hasan bin Sabbah liderligindeki Hashasiler Suriye uzerinde etkilerini Behram adinda yeni bir lider altinda yeniden organize etmisler ve Sam Atabeyligi icinde gayet buyuk siyasi guc kazanmislardi Sam Atabeyligi Veziri Tahir Mazdagani onlarin mezhebine bagli olmamakla beraber Hashasilere acikca destek saglamakta idi Hashasiler Sam Atabeyligi devlet yonetimini ellerine gecirmislerdi ve hatta sehirde kendileri komutasinda bir ozel askeri birlik bulundurmakta idiler Sam halki atabey Tugtekin oldugu zaman Hashasilerin Sam sehrini ellerine alacaklarindan korkmakta idi Gercekten Hashasiler ve onlara yakin vezir Haclilar Kudus Kralligi ile muzakereler yapip Sam i ele gecirip Kudus Kralligi na vermek icin planlar yapmislardi 1228 de Boriler Sam Atabeyi olarak tahta gecen Taculmulk Bori nin ele aldigi ilk onemli politik tedbir Hashasilerin Sam sehri icindeki iktidar gucunu azaltmak hedefiyle oldu Vezir Mazdagani devlet ilerigelenleri ile yapilan bir onemli toplantidan sonra yeni atabey Taculmulk Bori nin bir isareti ile ilerigelenlerden biri tarafindan kafasi kilicla ucurularak olduruldu Sonra da Sam halki destegi ile tum Hashasiler dostlari yandaslari ve onlara yakinlik gosteren herkes halk tarafindan yakalanip oldurulduler Hashasilerin liderlerinin cesetleri Sam kalesi duvarlarindan asildilar Cok gecmeden bunun Hashasilere kizgin olan sehir halkinin bir guc gosterisi olmadigi ve Sam Atabeyligi nin hatta bir Musluman sehri olan Sam sehrinin Haclilara teslimi ile tekrar Hristiyanlastirilmasi hakkinda komplo plani bulundugu ortaya cikti Bu halk hareketinin Suriye ve Sam taki Muslumanlari buyuk bir felaketten kurtaran bir ugras oldugu anlasildi Hashasiler ve atabeylik veziri Mazdagani Kudus Krali II Baudouin ile gizli gorusmeler yaptiklari ve bu gorusmeler sonunda Vezir Mazdagani nin yazili olarak Haclilar Kudus Kralligi na Sam sehrini teslim etmeyi ve buna karsilik Vezir Mazdagani ve Hashasilere Haclilarin Sur sehrini geri vermesi uzerinde anlasma yapildigini aciklayan bir mektubu bulundugu sonradan ortaya cikti Bu anlasma ile yeni Sam Atabeyi Taculmulk Bori nin Hashasilerin bir suikasti ile oldurmesi de kabul edilmekte idi Hatta bu anlasmaya gore bu komplonun belirtilmis bir Cuma gunu yapilmasi bile kabul edilmisti Fakat Taculmulk Bori in Veziri Madagani nin oldurulmesi ile bu vatan ihaneti ve hukumdar suikasti komplosu onceden ortaya cikartip onlenmis idi Kudus Krali bu komplonun ifsa edildiginden haberdar degildi Sam daki Hashasilerin oldurulmesinden kurtulan Hashasiler Haclilara Kudus Krali II Baudouin e sigindilar Idaresini ellerine gecirmis olduklari ve Kudus ile Sam yoluna hakim olan ve Baniyas kalesini de Haclilar Kudus Kralina teslim ettiler Bundan birkac hafta sonra Kudus Krali II Baodouin buyuk bir Haclilar ordusu ile Sam kalesi onune geldi Bu Haclilar ordusunda Haclilara devletleri olan Kudus Kralligi ve 10 yil once kurulan Tapinak Sovalyeleri Antakya Kontlugu Edessa Kontlugu Trablus Kontlugu ve bati Avrupa dan yeni gelmis olan askerler bulunmakta idi ve yaklasik 10 000 agir suvari sovalye ve bir o kadar da piyade gucu bulunmakta idi Bu saldiri Sam Atabeyi Taculmulk Bori tarafindan once haber alinmisti ama Sam ta yeniden bir ordu toplamak zor olustu Taculmulk Bori gocmen Turkmen asiretlerinden ve bolgede bulunan Arap Bedevilerinden onlara eger Haclilar yenilirlerse buyuk ganimetler saglayacagini vadederek asker toplamisti Kusatma sirasinda Eylul ayi basinda hava gayet yagmurlu gecmeye basladi ve yagan agir yagmurlar yuzunden kale etrafindaki araziler camur batak haline dondu Kasim ayinda Sam Atabeylik ordusunun bir gozlem birligi birkac bin Haclilar askerinin Gavta Duzlugu nde insan ve hayvan icin iase ve erzak toplama icin bir harekat yapmakta oldugunu gozledi Taculmulk Bori kusatilan ordusunun buyuk bir kismini bu Haclilar birligi uzerine surdu Boylece onlara bir baskin yapti ve onlarin topladigi iase ve erzaklarin hepsini kaleye goturdu Bu ordu geri dondukten sonra Hacli ordusunun kusatma ordugahina saldirida bulunmaya karar verildi Ama kusatmaci Haclilar ordusu kusatmaya devam etmeyi sonunda imkansiz bulmustu Sam Atabeylik ordusu onlarin karargahina hucuma gecmeye hazirlanirken gorulmeye baslayan alevler ve duman puskuren buyuk bir ates Haclilar ordusunun kusatmayi birakip geri cekilmeden ordugahlarini bosaltip ve tasinmasi zor olan alet ve esyalarini yakmakta olduklarini gostermekteydi Kudus Kralligi ve diger Haclilarin Sam kusatmasi 5 Aralik 1129 a kadar surmustu Sonunda Haclilar Kudus Kralligi ordusu Kudus e cekildi Mayis 1131 de Sam Atabeyi Taculmulk Bori iki Hashasiler fedaisi tarafindan bir diger suikasta maruz kaldi ve gayet agir yaralar aldi Sam da bulunan en iyi doktorlar tarafindan tedavi edildi yaralari iyilesmeye basladi ve bir nekahat doneminde istirahat yapmasi gerekmekte idi Fakat Taculmulk Bori istirahat yapmayi gayet zor bulmakta idi ve bir at gezintisi yapmaya karar verdi Bu at gezintisi sirasinda yaralari yeniden acildi ve tedavi edilmesi imkansiz olup Haziran 1132 de hayata gozunu yumdu Kaynakca a b c d e f g Grousset Rene 1934 Yen bas 2006 Histoire des croisades et du royaume franc de Jerusalem I 1095 1130 L anarchie musulmane Paris Perrin Fransizca a b c d e f Maalouf Amin Tr cev Mehmet Ali Kilicbay son bas 2006 Araplarin Gozuyle Hacli Seferleri Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 9789750811210Dis kaynaklarAlptekin Coskun 1985 Dimask Atabeyligi Tog Teginliler Istanbul Marmara Universitesi Yayin s 87 99Resmi unvanlarOnce gelen Zahireddin Tugtekin Boriler Sam Atabeyi 1128 1132 Sonra gelen Semsulmulk Ismail