Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taşbaşı, Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı bir köydür.
| Taşbaşı | |
|---|---|
 | |
 Kars'ın konumu | |
  Taşbaşı Taşbaşı'nın Kars'taki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Kars |
| İlçe | Arpaçay |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 188 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0474 |
| İl plaka kodu | 36 |
| Posta kodu | 36730 |
Tarihçe
Taşbaşı, bu yerleşimin bilinen en eski adıdır. Nitekim 1886 Rus nüfus sayımında Daş-Baş (Даш-башъ) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Taş Başı (طاش باشی) olarak geçer.
Taşbaşı köyünün bulunduğu tarihsel Palakatsio bölgesi Orta Çağ'da Gürcistan'ın sınırları içinde kalıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde eski bir kilisenin varlığı, bu yerleşimin eskiden bir Hristiyan köyü olduğunu göstermektedir.
Taşbaşı köyünün bugünkü sınırları içinde bulunan ve terk edilmiş bir yerleşim olan Lelusi, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre 10 Hristiyan haneden oluşan bir Gürcü köyüydü. Ancak bu defterde Taşbaşı adı geçmemektedir. Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de Taşbaşı köyünün kaydı bulunmamaktadır. Bu tespitler, Taşbaşı köyünün veya adının geç tarihte, Osmanlı döneminde ortaya çıktığını göstermektedir.
Taşbaşı köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus tespitinde Daş-Baş (Даш-башъ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Çala nahiyesinin dokuz köyünden biri ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Köyün nüfusu, 107'si erkek ve 91'i kadın olmak üzere, 11 hanede yaşayan 198 kişiden oluşuyordu. Bir hane hariç nüfusun tamamı Karapapak olarak kaydedilmiştir. Bir hanede ise, 7'si erkek ve 5'i kadın olmak üzere, 12 Kürt yaşıyordu. Çıldır kazasının diğer köylerinde olduğu gibi Karapapaklar Taşbaşı köyüne Kazah ve Borçalı mezralarından göç edip gelmişlerdi.
Gürcü gazeteci V. Koptonaşvili Temmuz 1894’te Aradahan sancağına seyahat ettiğinde, adını Taş-Başi (ტაშ-ბაში) şeklinde yazdığı köyde de bulunmuştur. Koptonaşvili’nin verdiği bilgiye göre Taşbaşı köyünün hemen aşağısında Çıldır Gölü’nde çıkan bir akarsu Kars’a doğru akıyordu. Karsa giden yol bu noktada akarsuyun üzerinden geçiyor ve burada taş köprü bulunuyordu. Köprü, bölgedeki Gürcü kiliselerinde kullanılan taşlara benzer taşlarla inşa edilmişti. Yerel halktan bir kısmı köprünün Kraliçe Tamar döneminde, bir kısmı da Osmanlı döneminde inşa edildiğini belirtmiştir.
Taşbaşı köyü, Birinci Dünya Savaş'nın sonlarında Rus idaresinin bölgeden çekilmesinin ardından fiilen Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Ermenistan'ın Sovyet Rusya tarafından işgal edilmesinden sonra, 16 Mart 1921 tarihinde Ankara Hükûmeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması'na göre köy yeniden Türkiye'ye katıldı.
Taşbaşı köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre, Kars vilayetinin Çıldır kazasına bağlı Cala nahiyesinin köylerinden biriydi. 1940 genel nüfus sayımında köy aynı idari statüye sahipti ve nüfusu 440 kişiden oluşuyordu. 1965 genel nüfus sayımında köyün nüfusu 727 kişiye çıkmıştı ve bu nüfus içinde 111 kişi okuma yazma biliyordu. Bu tarihte Taşbaşı, Arpaçay ilçesine bağlı köylerden biriydi.
Taşbaşı köyünün bugünkü tınıları içinde, eski bir Gürcü manastırı olan Lelusi Manastırı dışında, bir kilisenin varlığı bilinmektedir. Bu kilise köyün camisinin olduğu yerde bulunuyordu. Köylüler Taşbaşı Kilisesi'nin yerini caminin 200 metre kuzeyinde göstermekle birlikte burada kiliseye ait herhangi bir ize rastlanmamıştır.
Coğrafya
Köy, Kars il merkezine 62 km, Arpaçay ilçe merkezine 20 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 188 |
| 2021 | 200 |
| 2020 | 217 |
| 2019 | 226 |
| 2018 | 223 |
| 2017 | 218 |
| 2016 | 233 |
| 2015 | 274 |
| 2014 | 317 |
| 2013 | 296 |
| 2012 | 279 |
| 2011 | 291 |
| 2010 | 320 |
| 2009 | 343 |
| 2008 | 361 |
| 2007 | 367 |
| 2000 | 490 |
| 1990 | 650 |
| 1985 | 861 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Kars Arpaçay Taşbaşı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 405". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ a b "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2023.
- ^ 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 84. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 383". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 261". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 326 sayfa.
- ^ "V. Koptonaşvili, "Bir Yolcunun Günlüğünden - Ardahan "Sancağı"nda Bir Gürcü Gezgin" (ვ. კოპტონაშვილი, "მგზავრის დღიურიდან" - ქართველი მგზავრი ადრაჰანის "სანჯახში", İveria, 21 Temmuz 1894, sayı: 155" (PDF). 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ "V. Koptonaşvili, "Bir Yolcunun Notlarından - Ardahan "Sancağı"nda Gürcü Gezgin" (ვ. კოპტონაშვილი, "მგზავრის დღიურიდან" - ქართველი მგზავრი ადრაჰანის "სანჯახში", İveria, 21 Temmuz 1894, sayı: 155" (PDF). 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 356.
- ^ 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 53, 84. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . YerelNet.org.tr. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Taşbaşı, Arpaçay için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tasbasi Kars ilinin Arpacay ilcesine bagli bir koydur TasbasiKoyKars in konumuTasbasiTasbasi nin Kars taki konumuUlkeTurkiyeIlKarsIlceArpacayCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiRakim2044 mNufus 2022 Toplam188Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0474Il plaka kodu36Posta kodu36730TarihceTasbasi bu yerlesimin bilinen en eski adidir Nitekim 1886 Rus nufus sayiminda Das Bas Dash bash ve 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Tas Basi طاش باشی olarak gecer Tasbasi koyunun bulundugu tarihsel Palakatsio bolgesi Orta Cag da Gurcistan in sinirlari icinde kaliyordu Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi 16 yuzyilin ikinci yarisinda Gurculerden ele gecirmistir Koyde eski bir kilisenin varligi bu yerlesimin eskiden bir Hristiyan koyu oldugunu gostermektedir Tasbasi koyunun bugunku sinirlari icinde bulunan ve terk edilmis bir yerlesim olan Lelusi 1595 tarihli ve Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli Osmanli tahrir defterine gore 10 Hristiyan haneden olusan bir Gurcu koyuydu Ancak bu defterde Tasbasi adi gecmemektedir Cildir Eyaleti nin 1694 1732 donemini kapsayan Osmanli cebe defterinde de Tasbasi koyunun kaydi bulunmamaktadir Bu tespitler Tasbasi koyunun veya adinin gec tarihte Osmanli doneminde ortaya ciktigini gostermektedir Tasbasi koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresinin 1886 nufus tespitinde Das Bas Dash bash seklinde kaydettigi yerlesim Ardahan sancaginin Cildir kazasina bagli Cala nahiyesinin dokuz koyunden biri ve bu nahiyenin idari merkeziydi Koyun nufusu 107 si erkek ve 91 i kadin olmak uzere 11 hanede yasayan 198 kisiden olusuyordu Bir hane haric nufusun tamami Karapapak olarak kaydedilmistir Bir hanede ise 7 si erkek ve 5 i kadin olmak uzere 12 Kurt yasiyordu Cildir kazasinin diger koylerinde oldugu gibi Karapapaklar Tasbasi koyune Kazah ve Borcali mezralarindan goc edip gelmislerdi Gurcu gazeteci V Koptonasvili Temmuz 1894 te Aradahan sancagina seyahat ettiginde adini Tas Basi ტაშ ბაში seklinde yazdigi koyde de bulunmustur Koptonasvili nin verdigi bilgiye gore Tasbasi koyunun hemen asagisinda Cildir Golu nde cikan bir akarsu Kars a dogru akiyordu Karsa giden yol bu noktada akarsuyun uzerinden geciyor ve burada tas kopru bulunuyordu Kopru bolgedeki Gurcu kiliselerinde kullanilan taslara benzer taslarla insa edilmisti Yerel halktan bir kismi koprunun Kralice Tamar doneminde bir kismi da Osmanli doneminde insa edildigini belirtmistir Tasbasi koyu Birinci Dunya Savas nin sonlarinda Rus idaresinin bolgeden cekilmesinin ardindan fiilen Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti nin sinirlari icinde kaldi Ermenistan in Sovyet Rusya tarafindan isgal edilmesinden sonra 16 Mart 1921 tarihinde Ankara Hukumeti ile Sovyet Rusya arasinda imzalanan Moskova Antlasmasi na gore koy yeniden Turkiye ye katildi Tasbasi koyu 1928 tarihli Osmanlica koy listesine gore Kars vilayetinin Cildir kazasina bagli Cala nahiyesinin koylerinden biriydi 1940 genel nufus sayiminda koy ayni idari statuye sahipti ve nufusu 440 kisiden olusuyordu 1965 genel nufus sayiminda koyun nufusu 727 kisiye cikmisti ve bu nufus icinde 111 kisi okuma yazma biliyordu Bu tarihte Tasbasi Arpacay ilcesine bagli koylerden biriydi Tasbasi koyunun bugunku tinilari icinde eski bir Gurcu manastiri olan Lelusi Manastiri disinda bir kilisenin varligi bilinmektedir Bu kilise koyun camisinin oldugu yerde bulunuyordu Koyluler Tasbasi Kilisesi nin yerini caminin 200 metre kuzeyinde gostermekle birlikte burada kiliseye ait herhangi bir ize rastlanmamistir CografyaKoy Kars il merkezine 62 km Arpacay ilce merkezine 20 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 1882021 2002020 2172019 2262018 2232017 2182016 2332015 2742014 3172013 2962012 2792011 2912010 3202009 3432008 3612007 3672000 4901990 6501985 861Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q Kars Arpacay Tasbasi Koy Nufusu Nufusune com 22 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2020 a b Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Kars oblasti Sira no 405 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 a b Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 763 5 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2023 2019 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2021 s 84 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9746 3 2 a b Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 383 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2023 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt II cilt 1941 s 261 17 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Kasim 2023 Defter i Caba i Eyalet i Cildir 1694 1732 ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი Yayima hazirlayan Tsisana Abuladze Tiflis 1979 326 sayfa V Koptonasvili Bir Yolcunun Gunlugunden Ardahan Sancagi nda Bir Gurcu Gezgin ვ კოპტონაშვილი მგზავრის დღიურიდან ქართველი მგზავრი ადრაჰანის სანჯახში Iveria 21 Temmuz 1894 sayi 155 PDF 19 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Kasim 2023 V Koptonasvili Bir Yolcunun Notlarindan Ardahan Sancagi nda Gurcu Gezgin ვ კოპტონაშვილი მგზავრის დღიურიდან ქართველი მგზავრი ადრაჰანის სანჯახში Iveria 21 Temmuz 1894 sayi 155 PDF 19 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Kasim 2023 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 351 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 356 2019 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2021 s 53 84 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9746 3 2 YerelNet org tr 20 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2020 Il ilce ve bucaklara gore koy nufuslari 2000 TUIK 8 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarTasbasi Arpacay icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft