Temmuz 2009 Urumçi başkaldırıları (Çince: 乌鲁木齐“7·5”骚乱; pinyin: Wūlǔmùqí 7·5 Sāoluàn; Uygurca: بەشىنچى ئىيۇل ۋەقەسى Beshinchi iyul weqesi), Çin'e bağlı, Doğu Türkistan adıyla da bilinen, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin başkenti Urumçi'de 5 Temmuz 2009 günü başlayan olaylardır. Başkaldırının ilk gününde en az 1.000 Uygur'un katıldığı protesto olayları şiddetlenerek Çin'in en büyük etnik grubu olan Han halkına karşı bir şiddet eylemi haline gelmiştir. Polisin devreye girmesine rağmen yüzlerce Han Uygur'ların yanı sıra polisle de çatışmıştır. Başkaldırılar sonucunda resmi kaynaklara göre en az 197 kişi ölmüş, 1.721 kişi yaralanmış, birçok araç ve bina hasar görmüş olmakla birlikte Uygurlar tarafından ölü sayısının çok daha fazla olduğu ifade edilmiştir. Başkaldırıların arkasından polis tarafından yapılan operasyonlar sonucunda birçok kişi kaybolmuştur. İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından 43 kayıp kayda geçirilmiş, gerçek kayıp sayısının ise çok daha fazla olduğu belirtilmiştir.
Bölge | Urumçi, Sincan Uygur Özerk Bölgesi Çin |
---|---|
Tarih | 5 Temmuz 2009 |
Ölü | En az 197 |
Yaralı | En az 1.721 |
Olayların gelişimi
Şiddet olayları Çin'deki en kalabalık etnik grubu oluşturan Hanlar ile Çin'deki etnik gruplardan biri olup köken olarak Türk halklarından biri olan ve çoğunluğu Müslüman olan Uygurlar arasında etnik çatışmaya dönüşmüştür.
Başkaldırının başlangıcı, 25 Haziran'ı 26'sına bağlayan gece Guangdong eyaletinin Shaoguan şehrinde bir oyuncak fabrikasında meydana gelen şiddet olaylarından birkaç gün sonrasına denk gelir. Oyuncak fabrikasındaki olayda, 2 Han kadın fabrika işçisinin 6 Uygurlu işçi tarafından tecavüze uğradığı dedikodusunun yayılmasının ardından Hanlar ve Uygurlar arasında etnik kökenli gerilim tırmanmaya başlamış ve iki Uygurlu işçinin ölümü ile sonuçlanmıştır. Uygurlu liderlerin iddiasına göre ölü sayısı çok daha fazladır. Yerel medyaya göre tecavüz dedikodusu işinden memnun olmayan bir Hanlı işçi tarafından uydurulmuş olup olaylar sonrasında resmi kaynaklar tarafından tecavüz olayı ile ilgili herhangi bir kanıta rastlanmadığı belirtilmiştir. Her ne kadar Resmi Çin Haber Ajansı dedikoduyu yayan kişinin tutuklandığını bildirse de Uygurlu liderler yetkililerin öldürülen Uygurları korumakta aciz kaldığı gibi katillerin yakalanması için yeterli çabayı göstermediğini iddia etmişlerdir. Buna dayanarak detaylı bir soruşturma açılması talebiyle Urumçi kentinde bir protesto gösterisi organize edilmiştir.
Protesto gösterileri bir noktadan sonra Han halkına karşı bir şiddet eylemine dönüşmeye başlamış, hükûmet tarafından protestonun barışçı olmadığı açıklanmış ve şiddet olaylarının Dünya Uygur Kongresi tarafından internet üzerinden koordine edilerek yapıldığı iddia edilmiştir. Çin güvenlik güçleri gösterilere sert karşılık vermiştir.
Çin medyasına göre çıkan çatışmalarda 137'si Han, 46'sı Uygur, 1'i Hui olmak üzere 184 kişi hayatını kaybetmiş, 1.680 kişi yaralanmış, 1.434 kişi tutuklanmıştır.Dünya Uygur Kongresi lideri Rabiye Kadir ise; Washington'da yaptığı açıklamada "Edindiğimiz bilgilere göre ölü sayısı 1000'in üzerinde, kimileri de 3 bin rakamını telaffuz ediyor" demiştir.
Çin Haber Ajansı tarafından Uygur göstericilerin yüzlerce aracı ateşe verdiği ve 14 ev ve 200'ü aşkın dükkânı tahrip ettiği ileri sürüldü. Şincan yönetiminin yaptığı açıklamada, olayların Rabiye Kadir'in önderliğindeki, Dünya Uygur Kongresi tarafından düzenlendiği iddia edildi.Rabiye Kadir bu iddiaları yalanladı. Olayların 1989'daki Tiananmen Katliamı'ndan sonra Çin'de görülen en büyük çatışmalardan biri olduğu yorumları yapılmaktadır. Bazı uzmanlar Urumçi olaylarının büyümesinde Çin'in 1949'dan bu yana Uygurlara uyguladığı kötü muamele ve asimilasyon politikalarının etkisi olduğunu ifade etmiştir.
Olaylardan sonra Çinli yetkililer bölgedeki internet erişimini kapattı ve telefon servislerini sınırlandırdı. Bölge hükûmeti tarafından Sincan'da gece sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Polis Han Çinlileri ve Uygurların yaşadığı mahalleler arasında güvenlik koridoru oluşturdu. Hanların geceleri bu koridoru geçerek kendilerine saldırdığını ifade eden Uygurlar, ertesi gün protesto gösterisi düzenledi. Bu arada Han Çinlileri de Hanların tutuklanması nedeniyle polise tepki göstermek amacı ile kalabalık gruplar oluşturdu. Olayların sakinleşmemesi üzerine Urumçi'ye 20 bin takviye asker gönderildi. Hükûmet yetkilileri olaylarda ölümlerin arkasındaki kişilerin idam edileceğini açıkladı. Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, G8 zirvesi için bulunduğu Roma ziyaretini kısa keserek zirveye katılmadan 8 Temmuz'da Pekin’e döndü.
Ayrıca olaylar kısa sürede Kaşgar'a da sıçramış, Çinli yetkililer 10 Temmuz'da yabancı habercilerin şehri terk etmelerini istemiştir.
Tursun Gül isimli bir Uygur kadınının 7 Temmuz'da zırhlı araçların önünde tek başına dikilerek yaptığı eylem, Tiananmen Meydanı’nda tankların önüne çıkan Çinlinin hareketine benzetildi ve Urumçi başkaldırısının sembolü haline geldi.
10 Temmuz'da Urumçi'de Cuma namazı kılınmasını yasaklanmasına karşın tepkiler üzerine bazı camilerde ibadete izin verildi. Namaz sonunda olayları protesto etmek isteyen Uygurlara ise polis müdahale ederek bazı göstericileri gözaltına aldı.
13 Temmuz'da Urumçi polisi 2 Uyguru vurarak öldürdü, birini ise yaraladı. Bu üç kişinin sopa ve bıçaklarla başka bir Uygura saldırmakta olduğu ifade edildi.
Kanal D, olaylardan sorumlu tutulan 196 Uygur'un 18 Temmuz'da Çin yönetimi tarafından kurşuna dizildiği şeklinde bir haber yayımladı. Haberin Azerbaycan Basın Ajansı'nda yayımlanmasının ardından Çin elçisi bu kurumu ziyaret ederek Kanal D'nin haberini yalanladı.
Tepkiler
Uluslararası örgütler
- Birleşmiş Milletler - Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri , olaylarda can kaybı olmasından endişe duyduğunu söyledi.
- Avrupa Birliği - AB Dönem Başkanlığın yaptığı açıklamada, Urumçi'de yaşanan çatışmalardan “derin endişe” hissettiklerini can kaybını "esefle karşıladığını" belirtti ve tüm tarafların sakin olmaları telkin edilerek sorunun barışçıl yolla çözülmesi çağrısı yaptı.
- İslam Konferansı Örgütü - İKÖ ölçüsüz güç kullanılmasından derin endişe duyduğunu bildiren açıklamasında; Çin’den, ülkedeki Müslüman azınlığının sorunlarına, bunların köklerinde yatan nedenlerle mücadele edecek daha geniş bir bakış açısıyla yaklaşmasını istedi. İKÖ Genel Sekreteri Ekmelettin İhsanoğlu ise, Uygurların bir korku ikliminde yaşamaya zorlanmalarından derin üzüntü duyduklarını, Uygur halkının sorunlarının salt güvenlik önlemleriyle çözülemeyeceğini belirtti. İhsanoğlu, Çin'deki olayları teşkilat olarak yakından takip etmeye devam edeceklerini de sözlerine ekledi.
Devletler
- Amerika Birleşik Devletleri - Beyaz Saray sözcüsü Robert Gibbs, Doğu Türkistan'da yaşanan can kayıpları konusunda Birleşik Devletler'in duyduğu üzüntüyü ve derin kaygıyı dile getirerek, tarafları sakin olmaya davet etti. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ABD'nin tüm taraflara itidal çağrısında bulunduğunu bildirdi ve Sincan'daki etnik çatışmalardan derin endişe duyduğunu söyledi.
- Fransa - Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Eric Chevallier kontrolden çıkan olaylarla ilgili olarak endişesini belirtti ve "yaşananlara muhtemelen bir Avrupa tepkisinin olacağını" sözlerine ekledi.
- İsviçre - İsviçre Dışişleri Bakanlığı her iki tarafı da sükûnete davet ederek yaşananlardan endişe duyduğunu belirtti. Olaylarda hayatını kaybedenlerin ailelerine başsağlığı diledi ve Çin'in basın ve ifade özgürlüğüne saygı göstermesini istedi.
- Japonya - Dışişleri Bakan Yardımcısı Mitoji Yabunaka, olaylarla ilgili olarak "Japon hükümeti meseleyle yakından ilgileniyor ve yaşananlardan endişe duyuyor" dedi.
- Kazakistan - Çinli ve Kazak yetkililer, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ni ziyaret etmek isteyen Kazakistan vatandaşlarının vizelerini askıya alma kararı almışlardır. Ayrıca Kazakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü 1,000'den fazla Kazakistan vatandaşının bölgeyi terk ettiğini söylemiştir.
- Rusya - Dışişleri bakanlığı, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki çatışmaların Çin'in içişleriyle alakalı bir durum olduğunu savundu.
- Sri Lanka - Devlet, olaylardan endişe duyduğunu belirtirken, yaşananları Çin'in iç meselesi olarak gördüğünü ve Çin'in tekrar sükûneti sağlayacağına inandıklarını belirtti.
- Türkiye - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Doğu Türkistan'daki olayların vahşet boyutuna vardığını ve olayların bir an evvel engellemesi ve sorumlularının adalet karşısında hesap vermesi gerektiğini kaydetti. Erdoğan ayrıca olayı Türkiye'nin geçici üyesi olduğu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne taşıyacaklarını duyurdu. Olayların "iç meselesi" olduğunu savunan ve konseyde veto hakkı bulunan Çin, Türkiye'nin bu girişimine karşı çıktığını açıkladı. Erdoğan, birkaç gün sonra İtalya'da düzenlediği bir basın toplantısında Çin'deki ölümler hakkında "adeta bir soykırım yaşanıyor" ifadesini kullandı.Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Erdoğan'ın bu açıklamasını "akla ve mantığa uymayan sözler" olarak niteledi. Aynı gün Dışişleri Bakanlığı tarafından "Çin Halk Cumhuriyeti’nden de, aramızda bir dostluk köprüsü oluşturan Uygurların, barış, güven ve huzur içinde yaşamaları için gerekli ortamı sağlamasını bekliyoruz. Bunun, uluslararası toplum ve Türkiye için haklı bir beklenti olduğunu düşünüyoruz" şeklinde açıklama yapıldı.
Diğer organizasyonlar
- Uluslararası Af Örgütü - Örgütün Asya-Pasifik Yardımcı Direktörlüğü görevini sürdüren Roseann Rife, “Çinli yetkililer, ölen ve gözaltına alınanlar için hesap vermeliler. Barışçıl bir şekilde görüşlerini dile getirdikleri veya dernek kurma ve toplanma özgürlüklerini kullandıkları için gözaltına alınanlar derhal salıverilmelidir. Ölüm cezasına başvurmadan, uluslararası standartlara uygun adil mahkemelerin görevlendirileceği adil ve tam bir soruşturma başlatılmalıdır” dedi.
- İnsan Hakları İzleme Örgütü - Örgüt, Çin'in bölgedeki gerilimi yatıştırmasını istedi ve olaylar hakkında bağımsız bir soruşturma başlatmaya, Çin'i de bu soruşturmaya izin vermeye çağırdı. Örgüt ayrıca Çin'in uluslararası kurallara saygı göstermesini ve göstericilere orantısız güç kullanmamasını istedi.
Medya gafları
6 Temmuz'da, Reuters önceki gün meydana gelen olaylar ile ilgili olarak sunduğu, çok sayıda insanın silahlı güvenlik güçleri ile çevrelendiğini gösteren fotoğraf 2009 Shishou olaylarına ait olduğu ortaya çıktı. Bu fotoğraf ilk olarak 26 Haziran'da Southern Metropolis Weekly dergisinde kullanılmıştı. 7 Temmuz'da Rabiye Kadir katıldığı El Cezire televizyonundaki haberlerde, aynı fotoğrafı Urumçi olaylarında Çin polisinin aşırı güç kullandığını savunmak için kullandı. Daha sonra bir WUC temsilcisi hata için özür dileyerek resmin uzaktan çekilmiş olması gerekçesi ile yanlışlığın hemen fark edilemediğini açıkladı.
7 Temmuz'da Hürriyet, Milliyet, Posta, Radikal ve Sözcü gazetelerinin ilk sayfalarında çıkan 'katliam' fotoğrafının Çin’in Hangcou şehrinde Mayıs ayında gerçekleşen bir trafik kazasına ait olduğu ifade edildi. Fotoğrafı kullanan gazeteler henüz bir düzeltme yayımlamadı.
Kaynakça
- ^ Yan Hao, Geng Ruibin ve Yuan Ye (18 July 2009). "Xinjiang riot hits regional anti-terror nerve" 20 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Chinaview.cn. Xinhua.
- ^ "Initial probe completed and arrest warrants to be issued soon, Xinjiang prosecutor says". South China Morning Post. Associated Press. 17 July 2009. p. A7.
- ^ "Riots in Western China Amid Ethnic Tension". New York Times. 5 Temmuz 2009. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ Wong, Edward (5 July 2009). "Riots in Western China Amid Ethnic Tension 13 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". The New York Times. Retrieved 5 July 2009.
- ^ "Man held over China ethnic clash 2 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". BBC News. 30 June 2009. Retrieved18 January 2010.
- ^ "China Says 140 Die in Riot, Uighur Separatists Blamed (Update2) 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Bloomberg News. 5 July 2009.
- ^ "'No Rapes' in Riot Town 19 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Radio Free Asia. 29 June 2009. Retrieved18 January 2010.
- ^ Beattie, Victor (8 July 2009). "Violence in Xinjiang Nothing New Says China Analyst[]". VOA news. Retrieved 18 January 2010.
- ^ "Çin Dışişleri Bakanlığı: Urumçi'de yaşananlar barışçı protesto değildi". Zaman. 7 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.[]
- ^ "Civilians, officer killed in Ürümqi unrest 20 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". China Daily. Xinhua. 6 July 2009.
- ^ . Hürriyet. 7 Temmuz 2009. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Death toll from China's ethnic riots hits 184" (İngilizce). Associated Press. 11 Temmuz 2009. 16 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından .
- ^ "Çin medyası: Şincan'da ölü sayısı 184". NTVMSNBC. 10 Temmuz 2009. 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2009.
- ^ a b "Urumçi'de iki Uygur öldürüldü". BBC. 13 Temmuz 2009. 17 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Number of injured in Urumqi riot increases to 1,680" (İngilizce). BBC. 12 Temmuz 2009. 17 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ a b c "Olaylara karışana idam". Milliyet. 9 Temmuz 2009. 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Mass arrests over China violence" (İngilizce). BBC. 7 Temmuz 2009. 30 Eylül 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ . Sabah. 10 Temmuz 2009. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2009.
- ^ "Şincan'da çatışmalar : En az 140 ölü". BBC. 6 Temmuz 2009. 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2009.
- ^ a b "Urumçi'de gece sokağa çıkma yasağı". BBC. 7 Temmuz 2009. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2009.
- ^ "Rabiya Kadir: Olayların sorumlusu ben değilim". Hürriyet. 9 Temmuz 2009. 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.
- ^ "'Tiananmen'den sonra en kanlı müdahale'". NTVMSNBC. 8 Temmuz 2009. 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ "Çin'e insan hakları ihlali suçlaması". Zaman. 1 Kasım 2007. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.[]
- ^ "Kızlarımızı geneleve satıyorlar". Hürriyet. 10 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.[]
- ^ "Doğu Türkistan'da hayat". ntvmsnbc.com. 12 Temmuz 2009. 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ . Zaman. 12 Temmuz 2009. 13 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Çinli profesörler bile Çin'in azınlık politikasını eleştiriyor". Zaman. 10 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.[]
- ^ "China tightens Web screws after Xinjiang riot" (İngilizce). Reuters. 6 Temmuz 2009. 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Internet cut in Urumqi to contain violence: media" (İngilizce). AFP. 6 Temmuz 2009. 11 Mart 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Bu kez komple kapattılar". Hürriyet. 8 Temmuz 2009. 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Sincan'da sokağa çıkma yasağı ilan edildi". Hürriyet. 7 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.[]
- ^ a b "Sincan'daki olayları çıkaran kişileri idam edeceğiz". Zaman. 8 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.[]
- ^ a b "Uygur'a gözdağı". Yeni Şafak. 9 Temmuz 2009. 13 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ a b "Urumçi'de sular durulmuyor". Zaman. 9 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.[]
- ^ a b . Milliyet. 10 Temmuz 2009. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Xinjiang riots echo last year's Tibet unrest" (İngilizce). Associated Press. 6 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "China Ethnic Unrest Kills 156" (İngilizce). National Public Radio. 6 Temmuz 2009. 10 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Foreign Reporters Ordered Out Of China's Kashgar" (İngilizce). Nasdaq. 14 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Mosques told to suspend prayers after China unrest" (İngilizce). TheStar.com. 10 Temmuz 2009. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Herkes kaçtı bir ben kaldım". Vatan. 9 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.[]
- ^ "Uygurların simgesi, o anı anlattı". Samanyolu Haber. 11 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.[]
- ^ "Uygurlar Cuma yasağını deldi". Zaman Online. 10 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2009.[]
- ^ . Samanyoluhaber.com. 10 Temmuz 2009. 13 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Cuma namazı sonrası Urumçi karıştı". Ntvmsnbc.com. 10 Temmuz 2009. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Çin polisi, 2 Uygur Türk'ünü daha öldürdü". Zaman. 13 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009.[]
- ^ "Police shoot dead two suspects, injure third in Urumqi" (İngilizce). Xinhua. 13 Temmuz 2009. 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009.
- ^ "Chinese police kill two Uighurs" (İngilizce). BBC. 13 Temmuz 2009. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009.
- ^ "Çin, 196 Uygur Türk'ünü kurşuna dizdi!". Zaman. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2009.[]
- ^ "196 Uygur Türk'ü kurşuna dizildi". Hürriyet. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2009.
- ^ . . 25 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2009.
- ^ . Azerbaijan Press Agency. 11 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2009.
- ^ a b c Bakır, Bahar (8 Temmuz 2009). "Dünyadan tepki yağıyor". Milliyet. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ . Zaman. 8 Temmuz 2009. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ "International reaction to Uyghur protest violence". Avustralya Radyosu. 7 Temmuz 2009. 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ Martin, Dan (6 Temmuz 2009). . Jakarta Globe. 26 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "ABD'den Şincan tepkisi geldi". NTVMSNBC. 8 Temmuz 2009. 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ "France concerned over Xinjiang riots" (İngilizce). The International News. 7 Temmuz 2009. 10 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Temmuz 2009.
- ^ "Foreign Ministry says it is worried about events in Xinjiang". . 8 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.[]
- ^ "Riots in China: 1400 people detained" (İngilizce). . 7 Temmuz 2009. 30 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Temmuz 2009.
- ^ "China Suspends Visas To Kazakhs For Xinjiang". Radio Free Europe/Radio Liberty. 12 Temmuz 2009. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.
- ^ . Central Asian News. 12 Temmuz 2009. 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009.
- ^ "Rusya: Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki olaylar Çin'in içişleri". Milliyet. 8 Temmuz 2009. 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ . Sri Lanka Ministry of Foreign Affairs. 10 Temmuz 2009. 20 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ . Zaman. 8 Temmuz 2009. 31 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ . Zaman. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2009.
- ^ "China opposes Turkey's call for UN talks on Xinjiang". Xinhuanet. 9 Temmuz 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2009.
- ^ "Erdoğan: Adeta soykırım!". NTVMSNBC. 10 Temmuz 2009. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Temmuz 2009.
- ^ "'Erdoğan'ın sözleri akla-mantığa uymuyor'". BBC. 14 Temmuz 2009. 11 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Meydana Gelen Olaylar Hk". Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. 10 Temmuz 2009. 13 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Çin: Urumçi'de Adil ve Tarafsız Soruşturma Başlatılmalı". Uluslararası Af Örgütü. 7 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ "HRW: Çin Sincan İçin BM Heyetine Kapılarını Açsın". Bianet. 7 Temmuz 2009. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ . 南都周刊网 (Southern Metropolitan Weekly). 26 Haziran 2009. 29 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Sürgündeki Uygur Lideri olayları ateşlediğini yalanlıyor". El Cezire. 7 Temmuz 2009. 10 Aralık 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Uyghur grup foto hatası sebebiyle 'üzgün'" (İngilizce). El Cezire. Temmuz 2009. 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ . İhlas.net. 10 Temmuz 2009. 18 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
- ^ "Aptallar mevsimi". Yeni Şafak. 13 Temmuz 2009. 16 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
Dış bağlantılar
- Çin polisi ve zırhlı araçların önünde Uygur kadın: Tursun Gül13 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Urumçi’de 30 yıl önce Uygur Türkleri ile geçen zaman..., Hasan Cemal, Milliyet, 12.07.200914 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Temmuz 2009 Urumci baskaldirilari Cince 乌鲁木齐 7 5 骚乱 pinyin Wulǔmuqi 7 5 Saoluan Uygurca بەشىنچى ئىيۇل ۋەقەسى Beshinchi iyul weqesi Cin e bagli Dogu Turkistan adiyla da bilinen Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nin baskenti Urumci de 5 Temmuz 2009 gunu baslayan olaylardir Baskaldirinin ilk gununde en az 1 000 Uygur un katildigi protesto olaylari siddetlenerek Cin in en buyuk etnik grubu olan Han halkina karsi bir siddet eylemi haline gelmistir Polisin devreye girmesine ragmen yuzlerce Han Uygur larin yani sira polisle de catismistir Baskaldirilar sonucunda resmi kaynaklara gore en az 197 kisi olmus 1 721 kisi yaralanmis bircok arac ve bina hasar gormus olmakla birlikte Uygurlar tarafindan olu sayisinin cok daha fazla oldugu ifade edilmistir Baskaldirilarin arkasindan polis tarafindan yapilan operasyonlar sonucunda bircok kisi kaybolmustur Insan Haklari Izleme Orgutu tarafindan 43 kayip kayda gecirilmis gercek kayip sayisinin ise cok daha fazla oldugu belirtilmistir 2009 Urumci baskaldirilariUrumciUrumci nin Cin haritasindaki konumuBolgeUrumci Sincan Uygur Ozerk Bolgesi CinTarih5 Temmuz 2009OluEn az 197YaraliEn az 1 721Olaylarin gelisimiShaoguan UrumciTemmuz 2009 ayaklanmasini atesleyen olayin meydana geldigi Shaoguan sehri ile ayaklanmanin yasandigi Urumci sehrinin konumlari Siddet olaylari Cin deki en kalabalik etnik grubu olusturan Hanlar ile Cin deki etnik gruplardan biri olup koken olarak Turk halklarindan biri olan ve cogunlugu Musluman olan Uygurlar arasinda etnik catismaya donusmustur Baskaldirinin baslangici 25 Haziran i 26 sina baglayan gece Guangdong eyaletinin Shaoguan sehrinde bir oyuncak fabrikasinda meydana gelen siddet olaylarindan birkac gun sonrasina denk gelir Oyuncak fabrikasindaki olayda 2 Han kadin fabrika iscisinin 6 Uygurlu isci tarafindan tecavuze ugradigi dedikodusunun yayilmasinin ardindan Hanlar ve Uygurlar arasinda etnik kokenli gerilim tirmanmaya baslamis ve iki Uygurlu iscinin olumu ile sonuclanmistir Uygurlu liderlerin iddiasina gore olu sayisi cok daha fazladir Yerel medyaya gore tecavuz dedikodusu isinden memnun olmayan bir Hanli isci tarafindan uydurulmus olup olaylar sonrasinda resmi kaynaklar tarafindan tecavuz olayi ile ilgili herhangi bir kanita rastlanmadigi belirtilmistir Her ne kadar Resmi Cin Haber Ajansi dedikoduyu yayan kisinin tutuklandigini bildirse de Uygurlu liderler yetkililerin oldurulen Uygurlari korumakta aciz kaldigi gibi katillerin yakalanmasi icin yeterli cabayi gostermedigini iddia etmislerdir Buna dayanarak detayli bir sorusturma acilmasi talebiyle Urumci kentinde bir protesto gosterisi organize edilmistir Protesto gosterileri bir noktadan sonra Han halkina karsi bir siddet eylemine donusmeye baslamis hukumet tarafindan protestonun barisci olmadigi aciklanmis ve siddet olaylarinin Dunya Uygur Kongresi tarafindan internet uzerinden koordine edilerek yapildigi iddia edilmistir Cin guvenlik gucleri gosterilere sert karsilik vermistir Cin medyasina gore cikan catismalarda 137 si Han 46 si Uygur 1 i Hui olmak uzere 184 kisi hayatini kaybetmis 1 680 kisi yaralanmis 1 434 kisi tutuklanmistir Dunya Uygur Kongresi lideri Rabiye Kadir ise Washington da yaptigi aciklamada Edindigimiz bilgilere gore olu sayisi 1000 in uzerinde kimileri de 3 bin rakamini telaffuz ediyor demistir Cin Haber Ajansi tarafindan Uygur gostericilerin yuzlerce araci atese verdigi ve 14 ev ve 200 u askin dukkani tahrip ettigi ileri suruldu Sincan yonetiminin yaptigi aciklamada olaylarin Rabiye Kadir in onderligindeki Dunya Uygur Kongresi tarafindan duzenlendigi iddia edildi Rabiye Kadir bu iddialari yalanladi Olaylarin 1989 daki Tiananmen Katliami ndan sonra Cin de gorulen en buyuk catismalardan biri oldugu yorumlari yapilmaktadir Bazi uzmanlar Urumci olaylarinin buyumesinde Cin in 1949 dan bu yana Uygurlara uyguladigi kotu muamele ve asimilasyon politikalarinin etkisi oldugunu ifade etmistir Olaylardan sonra Cinli yetkililer bolgedeki internet erisimini kapatti ve telefon servislerini sinirlandirdi Bolge hukumeti tarafindan Sincan da gece sokaga cikma yasagi ilan edildi Polis Han Cinlileri ve Uygurlarin yasadigi mahalleler arasinda guvenlik koridoru olusturdu Hanlarin geceleri bu koridoru gecerek kendilerine saldirdigini ifade eden Uygurlar ertesi gun protesto gosterisi duzenledi Bu arada Han Cinlileri de Hanlarin tutuklanmasi nedeniyle polise tepki gostermek amaci ile kalabalik gruplar olusturdu Olaylarin sakinlesmemesi uzerine Urumci ye 20 bin takviye asker gonderildi Hukumet yetkilileri olaylarda olumlerin arkasindaki kisilerin idam edilecegini acikladi Cin Devlet Baskani Hu Jintao G8 zirvesi icin bulundugu Roma ziyaretini kisa keserek zirveye katilmadan 8 Temmuz da Pekin e dondu Ayrica olaylar kisa surede Kasgar a da sicramis Cinli yetkililer 10 Temmuz da yabanci habercilerin sehri terk etmelerini istemistir Tursun Gul isimli bir Uygur kadininin 7 Temmuz da zirhli araclarin onunde tek basina dikilerek yaptigi eylem Tiananmen Meydani nda tanklarin onune cikan Cinlinin hareketine benzetildi ve Urumci baskaldirisinin sembolu haline geldi 10 Temmuz da Urumci de Cuma namazi kilinmasini yasaklanmasina karsin tepkiler uzerine bazi camilerde ibadete izin verildi Namaz sonunda olaylari protesto etmek isteyen Uygurlara ise polis mudahale ederek bazi gostericileri gozaltina aldi 13 Temmuz da Urumci polisi 2 Uyguru vurarak oldurdu birini ise yaraladi Bu uc kisinin sopa ve bicaklarla baska bir Uygura saldirmakta oldugu ifade edildi Kanal D olaylardan sorumlu tutulan 196 Uygur un 18 Temmuz da Cin yonetimi tarafindan kursuna dizildigi seklinde bir haber yayimladi Haberin Azerbaycan Basin Ajansi nda yayimlanmasinin ardindan Cin elcisi bu kurumu ziyaret ederek Kanal D nin haberini yalanladi TepkilerUluslararasi orgutler Birlesmis Milletler Birlesmis Milletler Insan Haklari Yuksek Komiseri olaylarda can kaybi olmasindan endise duydugunu soyledi Avrupa Birligi AB Donem Baskanligin yaptigi aciklamada Urumci de yasanan catismalardan derin endise hissettiklerini can kaybini esefle karsiladigini belirtti ve tum taraflarin sakin olmalari telkin edilerek sorunun bariscil yolla cozulmesi cagrisi yapti Islam Konferansi Orgutu IKO olcusuz guc kullanilmasindan derin endise duydugunu bildiren aciklamasinda Cin den ulkedeki Musluman azinliginin sorunlarina bunlarin koklerinde yatan nedenlerle mucadele edecek daha genis bir bakis acisiyla yaklasmasini istedi IKO Genel Sekreteri Ekmelettin Ihsanoglu ise Uygurlarin bir korku ikliminde yasamaya zorlanmalarindan derin uzuntu duyduklarini Uygur halkinin sorunlarinin salt guvenlik onlemleriyle cozulemeyecegini belirtti Ihsanoglu Cin deki olaylari teskilat olarak yakindan takip etmeye devam edeceklerini de sozlerine ekledi Devletler Amerika Birlesik Devletleri Beyaz Saray sozcusu Robert Gibbs Dogu Turkistan da yasanan can kayiplari konusunda Birlesik Devletler in duydugu uzuntuyu ve derin kaygiyi dile getirerek taraflari sakin olmaya davet etti ABD Disisleri Bakani Hillary Clinton ABD nin tum taraflara itidal cagrisinda bulundugunu bildirdi ve Sincan daki etnik catismalardan derin endise duydugunu soyledi Fransa Disisleri Bakanligi sozcusu Eric Chevallier kontrolden cikan olaylarla ilgili olarak endisesini belirtti ve yasananlara muhtemelen bir Avrupa tepkisinin olacagini sozlerine ekledi Isvicre Isvicre Disisleri Bakanligi her iki tarafi da sukunete davet ederek yasananlardan endise duydugunu belirtti Olaylarda hayatini kaybedenlerin ailelerine bassagligi diledi ve Cin in basin ve ifade ozgurlugune saygi gostermesini istedi Japonya Disisleri Bakan Yardimcisi Mitoji Yabunaka olaylarla ilgili olarak Japon hukumeti meseleyle yakindan ilgileniyor ve yasananlardan endise duyuyor dedi Kazakistan Cinli ve Kazak yetkililer Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ni ziyaret etmek isteyen Kazakistan vatandaslarinin vizelerini askiya alma karari almislardir Ayrica Kazakistan Disisleri Bakanligi Sozcusu 1 000 den fazla Kazakistan vatandasinin bolgeyi terk ettigini soylemistir Rusya Disisleri bakanligi Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ndeki catismalarin Cin in icisleriyle alakali bir durum oldugunu savundu Sri Lanka Devlet olaylardan endise duydugunu belirtirken yasananlari Cin in ic meselesi olarak gordugunu ve Cin in tekrar sukuneti saglayacagina inandiklarini belirtti Turkiye Basbakan Recep Tayyip Erdogan Dogu Turkistan daki olaylarin vahset boyutuna vardigini ve olaylarin bir an evvel engellemesi ve sorumlularinin adalet karsisinda hesap vermesi gerektigini kaydetti Erdogan ayrica olayi Turkiye nin gecici uyesi oldugu Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi ne tasiyacaklarini duyurdu Olaylarin ic meselesi oldugunu savunan ve konseyde veto hakki bulunan Cin Turkiye nin bu girisimine karsi ciktigini acikladi Erdogan birkac gun sonra Italya da duzenledigi bir basin toplantisinda Cin deki olumler hakkinda adeta bir soykirim yasaniyor ifadesini kullandi Cin Halk Cumhuriyeti Disisleri Bakanligi sozcusu Erdogan in bu aciklamasini akla ve mantiga uymayan sozler olarak niteledi Ayni gun Disisleri Bakanligi tarafindan Cin Halk Cumhuriyeti nden de aramizda bir dostluk koprusu olusturan Uygurlarin baris guven ve huzur icinde yasamalari icin gerekli ortami saglamasini bekliyoruz Bunun uluslararasi toplum ve Turkiye icin hakli bir beklenti oldugunu dusunuyoruz seklinde aciklama yapildi Diger organizasyonlar Uluslararasi Af Orgutu Orgutun Asya Pasifik Yardimci Direktorlugu gorevini surduren Roseann Rife Cinli yetkililer olen ve gozaltina alinanlar icin hesap vermeliler Bariscil bir sekilde goruslerini dile getirdikleri veya dernek kurma ve toplanma ozgurluklerini kullandiklari icin gozaltina alinanlar derhal saliverilmelidir Olum cezasina basvurmadan uluslararasi standartlara uygun adil mahkemelerin gorevlendirilecegi adil ve tam bir sorusturma baslatilmalidir dedi Insan Haklari Izleme Orgutu Orgut Cin in bolgedeki gerilimi yatistirmasini istedi ve olaylar hakkinda bagimsiz bir sorusturma baslatmaya Cin i de bu sorusturmaya izin vermeye cagirdi Orgut ayrica Cin in uluslararasi kurallara saygi gostermesini ve gostericilere orantisiz guc kullanmamasini istedi Medya gaflari6 Temmuz da Reuters onceki gun meydana gelen olaylar ile ilgili olarak sundugu cok sayida insanin silahli guvenlik gucleri ile cevrelendigini gosteren fotograf 2009 Shishou olaylarina ait oldugu ortaya cikti Bu fotograf ilk olarak 26 Haziran da Southern Metropolis Weekly dergisinde kullanilmisti 7 Temmuz da Rabiye Kadir katildigi El Cezire televizyonundaki haberlerde ayni fotografi Urumci olaylarinda Cin polisinin asiri guc kullandigini savunmak icin kullandi Daha sonra bir WUC temsilcisi hata icin ozur dileyerek resmin uzaktan cekilmis olmasi gerekcesi ile yanlisligin hemen fark edilemedigini acikladi 7 Temmuz da Hurriyet Milliyet Posta Radikal ve Sozcu gazetelerinin ilk sayfalarinda cikan katliam fotografinin Cin in Hangcou sehrinde Mayis ayinda gerceklesen bir trafik kazasina ait oldugu ifade edildi Fotografi kullanan gazeteler henuz bir duzeltme yayimlamadi Kaynakca Yan Hao Geng Ruibin ve Yuan Ye 18 July 2009 Xinjiang riot hits regional anti terror nerve 20 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chinaview cn Xinhua Initial probe completed and arrest warrants to be issued soon Xinjiang prosecutor says South China Morning Post Associated Press 17 July 2009 p A7 Riots in Western China Amid Ethnic Tension New York Times 5 Temmuz 2009 20 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Wong Edward 5 July 2009 Riots in Western China Amid Ethnic Tension 13 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde The New York Times Retrieved 5 July 2009 Man held over China ethnic clash 2 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC News 30 June 2009 Retrieved18 January 2010 China Says 140 Die in Riot Uighur Separatists Blamed Update2 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bloomberg News 5 July 2009 No Rapes in Riot Town 19 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radio Free Asia 29 June 2009 Retrieved18 January 2010 Beattie Victor 8 July 2009 Violence in Xinjiang Nothing New Says China Analyst olu kirik baglanti VOA news Retrieved 18 January 2010 Cin Disisleri Bakanligi Urumci de yasananlar barisci protesto degildi Zaman 7 Temmuz 2009 Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Civilians officer killed in Urumqi unrest 20 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde China Daily Xinhua 6 July 2009 Hurriyet 7 Temmuz 2009 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Death toll from China s ethnic riots hits 184 Ingilizce Associated Press 11 Temmuz 2009 16 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Cin medyasi Sincan da olu sayisi 184 NTVMSNBC 10 Temmuz 2009 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2009 a b Urumci de iki Uygur olduruldu BBC 13 Temmuz 2009 17 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Number of injured in Urumqi riot increases to 1 680 Ingilizce BBC 12 Temmuz 2009 17 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 a b c Olaylara karisana idam Milliyet 9 Temmuz 2009 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Mass arrests over China violence Ingilizce BBC 7 Temmuz 2009 30 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Sabah 10 Temmuz 2009 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2009 Sincan da catismalar En az 140 olu BBC 6 Temmuz 2009 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2009 a b Urumci de gece sokaga cikma yasagi BBC 7 Temmuz 2009 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2009 Rabiya Kadir Olaylarin sorumlusu ben degilim Hurriyet 9 Temmuz 2009 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2009 Tiananmen den sonra en kanli mudahale NTVMSNBC 8 Temmuz 2009 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 Cin e insan haklari ihlali suclamasi Zaman 1 Kasim 2007 Erisim tarihi 12 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Kizlarimizi geneleve satiyorlar Hurriyet 10 Temmuz 2009 Erisim tarihi 12 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Dogu Turkistan da hayat ntvmsnbc com 12 Temmuz 2009 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Zaman 12 Temmuz 2009 13 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Cinli profesorler bile Cin in azinlik politikasini elestiriyor Zaman 10 Temmuz 2009 Erisim tarihi 12 Temmuz 2009 olu kirik baglanti China tightens Web screws after Xinjiang riot Ingilizce Reuters 6 Temmuz 2009 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Internet cut in Urumqi to contain violence media Ingilizce AFP 6 Temmuz 2009 11 Mart 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Bu kez komple kapattilar Hurriyet 8 Temmuz 2009 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Sincan da sokaga cikma yasagi ilan edildi Hurriyet 7 Temmuz 2009 Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 olu kirik baglanti a b Sincan daki olaylari cikaran kisileri idam edecegiz Zaman 8 Temmuz 2009 Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 olu kirik baglanti a b Uygur a gozdagi Yeni Safak 9 Temmuz 2009 13 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 a b Urumci de sular durulmuyor Zaman 9 Temmuz 2009 Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 olu kirik baglanti a b Milliyet 10 Temmuz 2009 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Xinjiang riots echo last year s Tibet unrest Ingilizce Associated Press 6 Temmuz 2009 Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 China Ethnic Unrest Kills 156 Ingilizce National Public Radio 6 Temmuz 2009 10 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Foreign Reporters Ordered Out Of China s Kashgar Ingilizce Nasdaq 14 Temmuz 2009 Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Mosques told to suspend prayers after China unrest Ingilizce TheStar com 10 Temmuz 2009 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Herkes kacti bir ben kaldim Vatan 9 Temmuz 2009 Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Uygurlarin simgesi o ani anlatti Samanyolu Haber 11 Temmuz 2009 Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Uygurlar Cuma yasagini deldi Zaman Online 10 Temmuz 2009 Erisim tarihi 11 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Samanyoluhaber com 10 Temmuz 2009 13 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Cuma namazi sonrasi Urumci karisti Ntvmsnbc com 10 Temmuz 2009 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Cin polisi 2 Uygur Turk unu daha oldurdu Zaman 13 Temmuz 2009 Erisim tarihi 13 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Police shoot dead two suspects injure third in Urumqi Ingilizce Xinhua 13 Temmuz 2009 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2009 Chinese police kill two Uighurs Ingilizce BBC 13 Temmuz 2009 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2009 Cin 196 Uygur Turk unu kursuna dizdi Zaman Erisim tarihi 19 Temmuz 2009 olu kirik baglanti 196 Uygur Turk u kursuna dizildi Hurriyet Erisim tarihi 19 Temmuz 2009 25 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2009 Azerbaijan Press Agency 11 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2009 a b c Bakir Bahar 8 Temmuz 2009 Dunyadan tepki yagiyor Milliyet 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 Zaman 8 Temmuz 2009 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 International reaction to Uyghur protest violence Avustralya Radyosu 7 Temmuz 2009 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Martin Dan 6 Temmuz 2009 Jakarta Globe 26 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 ABD den Sincan tepkisi geldi NTVMSNBC 8 Temmuz 2009 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 France concerned over Xinjiang riots Ingilizce The International News 7 Temmuz 2009 10 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Temmuz 2009 Foreign Ministry says it is worried about events in Xinjiang 8 Temmuz 2009 Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 olu kirik baglanti Riots in China 1400 people detained Ingilizce 7 Temmuz 2009 30 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Temmuz 2009 China Suspends Visas To Kazakhs For Xinjiang Radio Free Europe Radio Liberty 12 Temmuz 2009 6 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2009 Central Asian News 12 Temmuz 2009 8 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Temmuz 2009 Rusya Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ndeki olaylar Cin in icisleri Milliyet 8 Temmuz 2009 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 Sri Lanka Ministry of Foreign Affairs 10 Temmuz 2009 20 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Zaman 8 Temmuz 2009 31 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 Zaman 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2009 China opposes Turkey s call for UN talks on Xinjiang Xinhuanet 9 Temmuz 2009 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2009 Erdogan Adeta soykirim NTVMSNBC 10 Temmuz 2009 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Temmuz 2009 Erdogan in sozleri akla mantiga uymuyor BBC 14 Temmuz 2009 11 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nde Meydana Gelen Olaylar Hk Turkiye Cumhuriyeti Disisleri Bakanligi 10 Temmuz 2009 13 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Cin Urumci de Adil ve Tarafsiz Sorusturma Baslatilmali Uluslararasi Af Orgutu 7 Temmuz 2009 Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 HRW Cin Sincan Icin BM Heyetine Kapilarini Acsin Bianet 7 Temmuz 2009 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 南都周刊网 Southern Metropolitan Weekly 26 Haziran 2009 29 Haziran 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Surgundeki Uygur Lideri olaylari atesledigini yalanliyor El Cezire 7 Temmuz 2009 10 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Uyghur grup foto hatasi sebebiyle uzgun Ingilizce El Cezire Temmuz 2009 5 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Ihlas net 10 Temmuz 2009 18 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Aptallar mevsimi Yeni Safak 13 Temmuz 2009 16 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 Dis baglantilarCin polisi ve zirhli araclarin onunde Uygur kadin Tursun Gul13 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Urumci de 30 yil once Uygur Turkleri ile gecen zaman Hasan Cemal Milliyet 12 07 200914 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde