Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kalkandelen veya iki dilli kullanımda Tetova (Arnavutça: Tetova / Tetovë; Makedonca: Tетово Tetovo), Kuzey Makedonya'nın kuzeybatısında bir şehirdir. Şar Dağları’nın eteklerine kurulu olup kenarındadır.
| Kalkandelen Tetovë Тетово | |
|---|---|
Şehir | |
Kalkandelen Belediyesi Komuna e Tetovës Општина Тетово | |
         | |
 Bayrak  Arma | |
  Kalkandelen Kalkandelen’in Kuzey Makedonya'daki konumu | |
| Ülke |  Kuzey Makedonya |
| Bölge | Polog |
| Belediye | Kalkandelen |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | (BESA) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.080 km² |
| Rakım | 468 m |
| Nüfus (2002) | |
| • Toplam | 86.680 |
| Zaman dilimi | (OAS) |
| • Yaz (YSU) | (OAYS) |
| Alan kodu | (+389) 044 |
| Plaka kodu | TE |
Resmî site Kalkandelen Belediyesi | |
Coğrafya
Kuzey Makedonya’nın kuzeybatısında, Polog Bölgesi sınırları içinde yer alır. Başkent Üsküp ve Manastır'dan sonra ülkenin üçüncü büyük şehridir. Belediye yüzölçümü 1.080 kilometrekare olup denizden yüksekliği (rakım) 468 metredir.
İklim
Kalkandelen, yarı karasal bir iklime sahiptir. Bu iklim yapısında yaz ayları nispeten nemli ve sıcak; kış ayları soğuk ve kar yağışlıdır. İlkbahar ve sonbahar sık sık yağışlar görülür.
 Kalkandelen iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 3 | 7 | 13 | 17 | 22 | 27 | 30 | 30 | 26 | 19 | 10 | 5 | 17,41 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 0 | 3 | 7,5 | 11,5 | 16 | 20 | 22,5 | 22,5 | 18,5 | 13 | 5,5 | 1,5 | 11,79 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −3 | −1 | 2 | 6 | 10 | 13 | 15 | 15 | 11 | 7 | 1 | −2 | 6,16 |
| Kaynak: Kalkandelen Hava Durumu Zoover | |||||||||||||
Tarih
Erken Tarih
Kalkandelen yakınlarında Baltepe muhitinde bazı arkeolojik buluntular elde edilmiştir.
Roma İmparatorluğu Dönemi
Kalkandelen, MÖ 168 tarihinde Roma egemenliğine geçmiştir. Hunlar, Ostrogotlar, Keltler gibi kavimlerin Roma topraklarına yoğun saldırılar düzenlediği dönem olan 3. ve 4. yüzyıldan sonra şehir güçlendirilmiş surlar, kaleler, hisarlar, hâkim tepelerle donatılmıştır. Bu savunma çalışmaları Kalkandelen ve civarındaki birçok köyü kapsamıştır.
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
14. yüzyılda Kalkandelen, bölgedeki birçok şehir gibi, Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır. 1452 yılına ait ve “Kalkandelen Nahiyesi” adıyla belirtilen şehre dair ilk Osmanlı kayıtlarında şehirde 146 Hristiyan aile ve 60 Müslüman aile var olmuştur. 1545 yılında 99 Hristiyan aile ve 101 Müslüman aile; 1568 yılında 108 Hristiyan aile ve 329 Müslüman aile Kalkandelen’de yaşamıştır.
Türk egemenliğiyle beraber şehirde birçok açıdan değişiklikler, yenilikler görülmüştür. Ticaret açısından gelişmeye başlayan şehirde ticaretaileler artmış; yeni binalar, hamam gibi yapılar kurulmuştur. Bu dönem ayrıca, Kalkandelen’deki Müslüman ve Türk nüfusun da artıp baskın nüfus hâline gelmesini sağlamıştır. Söz konusu durumla bağlantılı olarak şehirde birçok cami, mescit, dinî yapı kurulmuştur. Bunlar içinde 1438 yılında yapılan Alaca Cami birçok yönüyle önemlidir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Kalkandelen, önemli bir ticaret merkezi olduğu gibi, tarım, zanaat açısından da ön plana çıkmıştır. Bunların yanında şehir, askerî üs özelliği de taşımıştır.
Balkanlar’daki Bektaşi dergâhlarının en önemlilerinden olan Harabati Baba Tekkesi 1538 yılında kurulmuştur.
Yugoslavya Krallığı Dönemi
Osmanlı İmparatorluğu dönemi sonrasında, küçüklü büyüklü birçok muharebe sonrasında Kalkandelen bölgesi, Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı egemenliğine girmiştir. 1918 sonrasında Yugoslavya Krallığı olarak 1943 yılına dek egemenlik sürmüştür.
Yugoslavya Dönemi
1943 yılı ile beraber Yugoslavya Krallığı ortadan kalkmış, yerine Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurulmuştur. Kalkandelen’in de dâhil olduğu bölge, bu kez de sosyalist Yugoslavya idaresine girmiştir.
Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Dönemi
1991 yılında Kuzey Makedonya’nın Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nden bağımsızlığını ilan etmesiyle Kalkandelen, bağımsız Kuzey Makedonya Cumhuriyeti içinde bugününe gelmiştir.
Nüfus
2021 sayımlarına göre Kalkandelen Belediyesi’nin toplam nüfusu 63.176 kişidir. Bu nüfusun etnik dağılımı şu şekildedir: Arnavutlar 41.356 (%65,5); Makedonlar 14.116 (%22,3); Türkler 1.745 (%2,8); Romanlar 1.877 (%3,0) ve diğerleri.
Tarihî Durum
| Tarih Boyunca Kalkandelen’in Nüfus Yapısı | |||||||
| Yıl | Toplam | Makedonlar | Arnavutlar | Türkler | Sırplar | Romanlar | Boşnaklar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1452 | b.y. | 146 aile1 | b.y. | 60 aile2 | b.y. | b.y. | b.y. |
| 1545 | b.y. | 99 aile1 | b.y. | 101 aile2 | b.y. | b.y. | b.y. |
| 1900 | b.y. | 8.5003 | 500 | 9.000 | b.y. | 1.200 | b.y. |
| 1931 | 70.983 | 24.8845 | 37.645 | 20.0006 | b.y. | b.y. | b.y. |
| 1948 | 17.259 | 5.992 | 9.975 | 302 | 384 | 48 | 1 |
| 1953 | 20.594 | 7.916 | 7.174 | 4.472 | 503 | 227 | 58 |
| 1961 | 25.357 | 11.631 | 6.435 | b.y. | 839 | 15 | 74 |
| 1971 | 35.745 | 14.415 | 15.388 | b.y. | 920 | 823 | 57 |
| 1981 | 46.523 | 21.741 | 17.817 | b.y. | 877 | 1.709 | 694 |
| 1994 | 50.344 | 19.439 | 25.128 | 2.073 | 830 | 2.260 | b.y. |
| 2002 | 52.915 | 28.897 | 18.555 | 1.878 | 587 | 2.352 | 156 |
| 2021 | 63.176 | 14.116 | 41.356 | 1.745 | 248 | 1.877 | 188 |
| 1Kayıtta “Hristiyan aile” olarak geçer. 2 Kayıtta “Müslüman aile” olarak geçer. 3”Васил К'нчов, Македонија. Етнографија и статистика” adlı eserde “Hristiyan Bulgar” olarak kaydedilmiştir. 4 “Димитар Мишев, La Macédoine et sa Population Chrétienne” adlı eserde 6.688 kişi “Bulgar Egzarsistler” ve 1.720 kişi “Bulgar Patriyarkist Sırboman” olarak kaydedilmiştir. 5Bütün Güney Slav halkları “Makedon” olarak kaydedilmiştir. 6Arnavutlar dışındaki bütün Müslümanlar olarak alınmıştır. | |||||||
Eğitim
Kalkandelen’de 12 ilköğretim okulu; 9 bölgesel okul; 1 ilköğretim devlet müzik okulu; 6 ortaöğretim okulu ve 2 üniversite vardır.
Üniversitelerden Kalkandelen Devlet Üniversitesi, gelişkin bir yükseköğretim kurumudur. Bu devlet üniversitesinde bugün 11 fakülte, 1 enstitü ve sağlık alanında kurumları destekleyen 2 enstitü bulunur. Üniversite, 12.000’den fazla öğrenciye; büyük sayıda da tam düzende olmayan öğrenciye sahiptir.
Diğer üniversite olan Güneydoğu Avrupa Üniversitesi, 2002 yılının Aralık ayında açılmıştır. Bu üniversitede 5 fakülte ve 2 eğitim birimi vardır.
Kardeş Şehirler
| Wikimedia Commons'ta Kalkandelen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ 2002 nüfus sayımı sonuçları 22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)
- ^ Историски осврт 1 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kalkandelen Belediyesi resmî sitesi (Makedonca)
- ^ Дарко Гавровски, Тетовски древности. Полог од Праисторијата до 7.век н.е., со посебен осврт на тетовскиот крај, Тетово 2009 (Antik Kalkandelen: Tarih Öncesinden 7. Yüzyıla Kadar Kalkandelen Bölgesi Özellikleriyle Polog Vadisi) (Makedonca)
- ^ a b c Chapter One: Colonisation and Islamicisation, s. 55-56. 8 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ . 25 Aralık 2022 tarihinde [makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/en/MakStat/MakStat__Popisi__Popis2021__NaselenieVkupno__PodatociNaselenie/T1503P21.px/table/tableViewLayout2/?rxid=46ee0f64-2992-4b45-a2d9-cb4e5f7ec5ef kaynağından]
|url=değerini kontrol edin () arşivlendi. - ^ Васил Канчов, Македония. Етнография и статистика, София 1900 10 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Bulgarca)
- ^ Aşağı Polog Genel Nüfus Sayımı
- ^ Министерство за Локална Самоуправа. База на општински урбанистички планови 15 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Makedonca)
- ^ . 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023.
- ^ a b Образованието во тетово 1 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kalkandelen resmî internet sitesi (Makedonca)
- ^ Тетово се збратимува со турскиот град Коња 12 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Утрински весник (Makedonca)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kalkandelen veya iki dilli kullanimda Tetova Arnavutca Tetova Tetove Makedonca Tetovo Tetovo Kuzey Makedonya nin kuzeybatisinda bir sehirdir Sar Daglari nin eteklerine kurulu olup kenarindadir Kalkandelen Tetove TetovoSehirKalkandelen Belediyesi Komuna e Tetoves Opshtina TetovoBayrakArmaKalkandelenKalkandelen in Kuzey Makedonya daki konumuUlke Kuzey MakedonyaBolgePologBelediyeKalkandelenIdare Belediye baskani BESA Yuzolcumu Toplam1 080 km Rakim468 mNufus 2002 Toplam86 680Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Alan kodu 389 044Plaka koduTEResmi site Kalkandelen BelediyesiCografyaKuzey Makedonya nin kuzeybatisinda Polog Bolgesi sinirlari icinde yer alir Baskent Uskup ve Manastir dan sonra ulkenin ucuncu buyuk sehridir Belediye yuzolcumu 1 080 kilometrekare olup denizden yuksekligi rakim 468 metredir Iklim Kalkandelen yari karasal bir iklime sahiptir Bu iklim yapisinda yaz aylari nispeten nemli ve sicak kis aylari soguk ve kar yagislidir Ilkbahar ve sonbahar sik sik yagislar gorulur Kalkandelen iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilOrtalama en yuksek sicaklik C 3 7 13 17 22 27 30 30 26 19 10 5 17 41Ortalama sicaklik C 0 3 7 5 11 5 16 20 22 5 22 5 18 5 13 5 5 1 5 11 79Ortalama en dusuk sicaklik C 3 1 2 6 10 13 15 15 11 7 1 2 6 16Kaynak Kalkandelen Hava DurumuZooverTarihErken Tarih Kalkandelen yakinlarinda Baltepe muhitinde bazi arkeolojik buluntular elde edilmistir Roma Imparatorlugu Donemi Kalkandelen MO 168 tarihinde Roma egemenligine gecmistir Hunlar Ostrogotlar Keltler gibi kavimlerin Roma topraklarina yogun saldirilar duzenledigi donem olan 3 ve 4 yuzyildan sonra sehir guclendirilmis surlar kaleler hisarlar hakim tepelerle donatilmistir Bu savunma calismalari Kalkandelen ve civarindaki bircok koyu kapsamistir Osmanli Imparatorlugu Donemi Alaca CamiHarabati Baba Tekkesi 14 yuzyilda Kalkandelen bolgedeki bircok sehir gibi Osmanli Imparatorlugu topraklarina katilmistir 1452 yilina ait ve Kalkandelen Nahiyesi adiyla belirtilen sehre dair ilk Osmanli kayitlarinda sehirde 146 Hristiyan aile ve 60 Musluman aile var olmustur 1545 yilinda 99 Hristiyan aile ve 101 Musluman aile 1568 yilinda 108 Hristiyan aile ve 329 Musluman aile Kalkandelen de yasamistir Turk egemenligiyle beraber sehirde bircok acidan degisiklikler yenilikler gorulmustur Ticaret acisindan gelismeye baslayan sehirde ticaretaileler artmis yeni binalar hamam gibi yapilar kurulmustur Bu donem ayrica Kalkandelen deki Musluman ve Turk nufusun da artip baskin nufus haline gelmesini saglamistir Soz konusu durumla baglantili olarak sehirde bircok cami mescit dini yapi kurulmustur Bunlar icinde 1438 yilinda yapilan Alaca Cami bircok yonuyle onemlidir Osmanli Imparatorlugu doneminde Kalkandelen onemli bir ticaret merkezi oldugu gibi tarim zanaat acisindan da on plana cikmistir Bunlarin yaninda sehir askeri us ozelligi de tasimistir Balkanlar daki Bektasi dergahlarinin en onemlilerinden olan Harabati Baba Tekkesi 1538 yilinda kurulmustur Yugoslavya Kralligi Donemi Osmanli Imparatorlugu donemi sonrasinda kucuklu buyuklu bircok muharebe sonrasinda Kalkandelen bolgesi Sirp Hirvat ve Sloven Kralligi egemenligine girmistir 1918 sonrasinda Yugoslavya Kralligi olarak 1943 yilina dek egemenlik surmustur Yugoslavya Donemi 1943 yili ile beraber Yugoslavya Kralligi ortadan kalkmis yerine Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurulmustur Kalkandelen in de dahil oldugu bolge bu kez de sosyalist Yugoslavya idaresine girmistir Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Donemi Alisveris merkezi ve onuPosta merkezi ve civarKultur evinden gorunum 1991 yilinda Kuzey Makedonya nin Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nden bagimsizligini ilan etmesiyle Kalkandelen bagimsiz Kuzey Makedonya Cumhuriyeti icinde bugunune gelmistir Nufus2021 sayimlarina gore Kalkandelen Belediyesi nin toplam nufusu 63 176 kisidir Bu nufusun etnik dagilimi su sekildedir Arnavutlar 41 356 65 5 Makedonlar 14 116 22 3 Turkler 1 745 2 8 Romanlar 1 877 3 0 ve digerleri Tarihi Durum Tarih Boyunca Kalkandelen in Nufus YapisiYil Toplam Makedonlar Arnavutlar Turkler Sirplar Romanlar Bosnaklar1452 b y 146 aile1 b y 60 aile2 b y b y b y 1545 b y 99 aile1 b y 101 aile2 b y b y b y 1900 b y 8 5003 500 9 000 b y 1 200 b y 1931 70 983 24 8845 37 645 20 0006 b y b y b y 1948 17 259 5 992 9 975 302 384 48 11953 20 594 7 916 7 174 4 472 503 227 581961 25 357 11 631 6 435 b y 839 15 741971 35 745 14 415 15 388 b y 920 823 571981 46 523 21 741 17 817 b y 877 1 709 6941994 50 344 19 439 25 128 2 073 830 2 260 b y 2002 52 915 28 897 18 555 1 878 587 2 352 1562021 63 176 14 116 41 356 1 745 248 1 877 1881Kayitta Hristiyan aile olarak gecer 2Kayitta Musluman aile olarak gecer 3 Vasil K nchov Makedoniјa Etnografiјa i statistika adli eserde Hristiyan Bulgar olarak kaydedilmistir 4 Dimitar Mishev La Macedoine et sa Population Chretienne adli eserde 6 688 kisi Bulgar Egzarsistler ve 1 720 kisi Bulgar Patriyarkist Sirboman olarak kaydedilmistir 5Butun Guney Slav halklari Makedon olarak kaydedilmistir 6Arnavutlar disindaki butun Muslumanlar olarak alinmistir EgitimKalkandelen de 12 ilkogretim okulu 9 bolgesel okul 1 ilkogretim devlet muzik okulu 6 ortaogretim okulu ve 2 universite vardir Universitelerden Kalkandelen Devlet Universitesi geliskin bir yuksekogretim kurumudur Bu devlet universitesinde bugun 11 fakulte 1 enstitu ve saglik alaninda kurumlari destekleyen 2 enstitu bulunur Universite 12 000 den fazla ogrenciye buyuk sayida da tam duzende olmayan ogrenciye sahiptir Diger universite olan Guneydogu Avrupa Universitesi 2002 yilinin Aralik ayinda acilmistir Bu universitede 5 fakulte ve 2 egitim birimi vardir Kardes SehirlerKonya Turkiye Sterling Heights ABD Prizren Kosova Kokes ArnavutlukWikimedia Commons ta Kalkandelen ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kaynakca 2002 nufus sayimi sonuclari 22 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Makedonya Cumhuriyeti Devlet Istatistik Enstitusu Makedonca Ingilizce Istoriski osvrt 1 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kalkandelen Belediyesi resmi sitesi Makedonca Darko Gavrovski Tetovski drevnosti Polog od Praistoriјata do 7 vek n e so poseben osvrt na tetovskiot kraј Tetovo 2009 Antik Kalkandelen Tarih Oncesinden 7 Yuzyila Kadar Kalkandelen Bolgesi Ozellikleriyle Polog Vadisi Makedonca a b c Chapter One Colonisation and Islamicisation s 55 56 8 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 25 Aralik 2022 tarihinde makstat stat gov mk PXWeb pxweb en MakStat MakStat Popisi Popis2021 NaselenieVkupno PodatociNaselenie T1503P21 px table tableViewLayout2 rxid 46ee0f64 2992 4b45 a2d9 cb4e5f7ec5ef kaynagindan url degerini kontrol edin yardim arsivlendi Vasil Kanchov Makedoniya Etnografiya i statistika Sofiya 1900 10 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bulgarca Asagi Polog Genel Nufus Sayimi Ministerstvo za Lokalna Samouprava Baza na opshtinski urbanistichki planovi 15 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Makedonca 29 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Temmuz 2023 a b Obrazovanieto vo tetovo 1 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kalkandelen resmi internet sitesi Makedonca Tetovo se zbratimuva so turskiot grad Koњa 12 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Utrinski vesnik Makedonca