Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aziz Theodor Tiron Katolik Kilisesi, Anglikan ve Doğu Ortodoks Kilisesi'nde anılan Amasyalı Theodor olarak da bilinen savaşçı yüce şehittir. İsminin sonundaki farklı şekillerde de yazılan, Latince'den Yunancaya aktarılmış unvanı (Τύρων, Τίρων, Τήρων veya Τείρων) onun acemi bir piyade askeri olduğunu söylemektedir. Amasyalı Theodor sık sık kendisinden yüksek rütbeli komutan yüce şehit Theodor Stratelates ile karıştırılmaktadır.
Yaşamı ve Şehitliği
Theodor'un hayatına ilişkin bilgiler onun şehit edildiği tarih olan 4. yüzyılın başları (306 Theodor Tiron için, 319 ise Stratelates şehitlik tarihi kabul edilir.) dışında pek güvenilir değildir. Hayatı ve şehitliği hakkında anlatılan hikâyeler çoğunlukla mitsel ögeler barındırmaktadır.
Amasyalı Theodor'un efsaneleri onun Amasya'da (Antik adı: Amasea) Roma ordusuna hizmet eden bir acemi asker olduğunu aktarır. Bir başka metin Theodor'un acemi olmadığını ancak görev yaptığı bölüğün Cohors Tyronum şeklinde adlandırıldığını ve bu durumu onun Tiron takma adıyla çağrılmasının sebebi olarak aktarır. Diğer asker arkadaşları pagan ibadette bulunurken, kendisi bu ibadeti reddetmiş, bu sebepten ötürü tutuklanmıştır. Daha sonra muhtemelen gençliğinden ötürü serbest bırakılmış ancak uyarıda bulunulmuştur. Ancak Theodor bu kez Amasya'da bulunan yerel ana tanrıça Kibele tapınağını yıkarak paganlığı protesto etmiştir. Bu davranışı onun ölümle cezalandırılmasına neden olmuştur. Çektiği işkenceler sonrasında canlı biçimde yanan ateşe atılarak Hristiyan inancına göre öldürülmüştür. .
Onun röliklerinin Eusebialı bir kadın tarafından alınıp, bugün Çorum Beyözü köyü yakınlarında bulunan antik ismi Euchaita olan mevkide gömüldüğü kabul edilir. Euchaita günümüze ulaşmayan bir Bizans şehriydi ve Amasya'dan yaklaşık 50 km uzaklıkta bulunuyordu. Theodor'un ölümü sonrasında burada inşa edilen türbe uzun süre erken dönem hac ziyaretlerinin önemli bir noktası olmuştur.
Nissalı Gregor'un 4. yüzyılın sonlarında Aziz Theodor'un onuruna verdiği vaaz, Theodor Tiron'un kişiliği ve hayatı hakkında bilinen en erken yazılı metindir. Ancak yine de Gregor, azizin hayatına dair spesifik bilgiler vermektense bilinen efsaneyi tekrarlamış ve buna artı olarak onun savaşlara müdahale edebilme gücünün olduğundan bahsetmiştir. Bu durum aziz Theodor'un anılmasında önemli bir durumdur ve onun özelliklerden biri olmuştur. Özellikle de haçlılar onu koruyucu azizleri olarak seçmişlerdir.
Azizin anısına inşa edilen mabedin nerede olduğu konusu tartışmalıdır. Bazı biliminsanları mabedin azizin doğum yeri olan 'da olduğunu kabul etmekteyken bazıları mabedin azizin şehit edildiği Amasya'da bulunduğunu ileri sürer. Daha sonraki dönemlerde 8. yüzyıl ve sonrasında ortaya çıktığı kabul edilen bir efsaneye göre Amasya bölgesinde korku salan bir Ejderha Theodor tarafından bir haç yardımıyla yok edilmiştir. Mabedinin 1100 yılına kadar, bölge Araplar tarafından fethedikten sonra dahi ziyaret edildiği bilinmektedir.
Kültür
Doğu Ortodoks Kilisesi'nde çok önemli bir figür haline gelen Theodor Tironun kültü antik dönemde hızla yayılmıştı. 452 yılında Konstantinopolis'te ona adanan ilk kilise inşa ettirilmiştir. Daha sonra bu kiliselerin sayısının 15e çıktığı bilinmektedir. Küçük Asya dışında Suriye ve Filistin'de de popüler olan aziz O ünlü Suriye, Filistin ve Küçük Asya. Birçok kilisenin Doğu Ortodoks Kilisesi ayrılmış onu. Günümüze ulaşan en eski gürcü metinler olan Bir el Qutt yazıtları'nda Theodor ismi iki kez geçmektedir.
İtalya Roma'da bulunan Cosmas ve Damian kilisesinin 530 yılına tarihlenen Apsis mozaiğinde aziz Theodor görülmektedir. 7. yüzyılda yine Roma'da ona adanan başka bir kilise yapılmıştır. Daha sonraki dönemde Venedik şehrinin koruyucu azizi olarak kabul edilmiş olsa da, kendisini Bizans etkisinden kurtarmak isteyen Venedik sonraları koruyucu azizini aziz Markus olarak değiştirmiştir.
-
![image]()
Venedik'te mezarı. -
![image]()
Theodor Tiron
Dipnotlar
- ^ See Liddell & Scott's Greek-English Lexicon & Supplement (1996).
- ^ Oxford Latin Dictionary (1976).
- ^ Walter p.59.
- ^ a b Delaney pp.547-8.
- ^ "Mershman, Francis". 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Şubat 2017.
- ^ Butler (1995) Feb. pp.169-70.
- ^ Walter pp.56-7
- ^ Walter p.45, with references to an edited edition.
- ^ Walter p.45
- ^ Walter p.46.
- ^ Walter pp.47-8.
- ^ Walter p.49
- ^ Walter pp.49-50.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aziz Theodor Tiron Katolik Kilisesi Anglikan ve Dogu Ortodoks Kilisesi nde anilan Amasyali Theodor olarak da bilinen savasci yuce sehittir Isminin sonundaki farkli sekillerde de yazilan Latince den Yunancaya aktarilmis unvani Tyrwn Tirwn Thrwn veya Teirwn onun acemi bir piyade askeri oldugunu soylemektedir Amasyali Theodor sik sik kendisinden yuksek rutbeli komutan yuce sehit Theodor Stratelates ile karistirilmaktadir Aziz Katerina Manastiri nda bulunan 6 yuzyila ait bir ikon Meryem in solunda Aziz Theodor saginda ise Aziz Georgius gorunmektedir Yasami ve SehitligiHosios Loukas Manastiri Boeotia Yunanistan Theodor un hayatina iliskin bilgiler onun sehit edildigi tarih olan 4 yuzyilin baslari 306 Theodor Tiron icin 319 ise Stratelates sehitlik tarihi kabul edilir disinda pek guvenilir degildir Hayati ve sehitligi hakkinda anlatilan hikayeler cogunlukla mitsel ogeler barindirmaktadir Amasyali Theodor un efsaneleri onun Amasya da Antik adi Amasea Roma ordusuna hizmet eden bir acemi asker oldugunu aktarir Bir baska metin Theodor un acemi olmadigini ancak gorev yaptigi bolugun Cohors Tyronum seklinde adlandirildigini ve bu durumu onun Tiron takma adiyla cagrilmasinin sebebi olarak aktarir Diger asker arkadaslari pagan ibadette bulunurken kendisi bu ibadeti reddetmis bu sebepten oturu tutuklanmistir Daha sonra muhtemelen gencliginden oturu serbest birakilmis ancak uyarida bulunulmustur Ancak Theodor bu kez Amasya da bulunan yerel ana tanrica Kibele tapinagini yikarak paganligi protesto etmistir Bu davranisi onun olumle cezalandirilmasina neden olmustur Cektigi iskenceler sonrasinda canli bicimde yanan atese atilarak Hristiyan inancina gore oldurulmustur Onun roliklerinin Eusebiali bir kadin tarafindan alinip bugun Corum Beyozu koyu yakinlarinda bulunan antik ismi Euchaita olan mevkide gomuldugu kabul edilir Euchaita gunumuze ulasmayan bir Bizans sehriydi ve Amasya dan yaklasik 50 km uzaklikta bulunuyordu Theodor un olumu sonrasinda burada insa edilen turbe uzun sure erken donem hac ziyaretlerinin onemli bir noktasi olmustur Nissali Gregor un 4 yuzyilin sonlarinda Aziz Theodor un onuruna verdigi vaaz Theodor Tiron un kisiligi ve hayati hakkinda bilinen en erken yazili metindir Ancak yine de Gregor azizin hayatina dair spesifik bilgiler vermektense bilinen efsaneyi tekrarlamis ve buna arti olarak onun savaslara mudahale edebilme gucunun oldugundan bahsetmistir Bu durum aziz Theodor un anilmasinda onemli bir durumdur ve onun ozelliklerden biri olmustur Ozellikle de haclilar onu koruyucu azizleri olarak secmislerdir Azizin anisina insa edilen mabedin nerede oldugu konusu tartismalidir Bazi biliminsanlari mabedin azizin dogum yeri olan da oldugunu kabul etmekteyken bazilari mabedin azizin sehit edildigi Amasya da bulundugunu ileri surer Daha sonraki donemlerde 8 yuzyil ve sonrasinda ortaya ciktigi kabul edilen bir efsaneye gore Amasya bolgesinde korku salan bir Ejderha Theodor tarafindan bir hac yardimiyla yok edilmistir Mabedinin 1100 yilina kadar bolge Araplar tarafindan fethedikten sonra dahi ziyaret edildigi bilinmektedir KulturDogu Ortodoks Kilisesi nde cok onemli bir figur haline gelen Theodor Tironun kultu antik donemde hizla yayilmisti 452 yilinda Konstantinopolis te ona adanan ilk kilise insa ettirilmistir Daha sonra bu kiliselerin sayisinin 15e ciktigi bilinmektedir Kucuk Asya disinda Suriye ve Filistin de de populer olan aziz O unlu Suriye Filistin ve Kucuk Asya Bircok kilisenin Dogu Ortodoks Kilisesi ayrilmis onu Gunumuze ulasan en eski gurcu metinler olan Bir el Qutt yazitlari nda Theodor ismi iki kez gecmektedir Italya Roma da bulunan Cosmas ve Damian kilisesinin 530 yilina tarihlenen Apsis mozaiginde aziz Theodor gorulmektedir 7 yuzyilda yine Roma da ona adanan baska bir kilise yapilmistir Daha sonraki donemde Venedik sehrinin koruyucu azizi olarak kabul edilmis olsa da kendisini Bizans etkisinden kurtarmak isteyen Venedik sonralari koruyucu azizini aziz Markus olarak degistirmistir Venedik te mezari Theodor TironDipnotlar See Liddell amp Scott s Greek English Lexicon amp Supplement 1996 Oxford Latin Dictionary 1976 Walter p 59 a b Delaney pp 547 8 Mershman Francis 26 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Subat 2017 Butler 1995 Feb pp 169 70 Walter pp 56 7 Walter p 45 with references to an edited edition Walter p 45 Walter p 46 Walter pp 47 8 Walter p 49 Walter pp 49 50