Tiberias Gölü (Celile Denizi, Celile Gölü ya da Kinneret Gölü (İbranice ים כנרת)), İsrail'de bulunan bir göldür. Ürdün Nehri tarafından beslenmektedir. İsrail'in su ihtiyacı büyük oranda bu gölden karşılanmaktadır. Yaklaşık 53 km kıyıya sahip ve karşılıklı uzak noktalarından 21 km / 13 km genişlikteki İsrail'in en büyük tatlı su gölü. Gölün toplam yüzölçümü 166 km²'dir ve en derin yeri aşağı yukarı 43 m.'dir Haritalarda deniz seviyesinden 209 metre aşağıda gösterilen gölün yüzeyi, Lut Gölünden sonra dünyanın en alçak 2. noktası ve aynı zamanda dünya üzerinde en derinde bulunan tatlı su gölüdür.
Tiberias Gölü | |
---|---|
Tiberias Gölü'nün uydu görüntüsü | |
Havza | |
Konum | Kuzey, İsrail |
Koordinatlar | 32°49′8.062″K 35°35′24.119″D / 32.81890611°K 35.59003306°D |
Genel bilgiler | |
Akarsu (gelen) | Şeria Nehri |
Akarsu (giden) | Şeria Nehri |
Göl türü | Tatlı su gölü |
Etki alanı | 2.730 km2 (1.050 sq mi) |
Uzunluk | 21 km (13 mi) |
Genişlik | 13 km (8,1 mi) |
Yüzölçümü | 166 km2 (64 sq mi) |
Ortalama derinlik | 25,6 m (84 ft) |
En derin noktası | 43 m (141 ft) |
Su hacmi | 4 km3 (0,96 cu mi) |
Kıyı uzunluğu | 53 km (33 mi) |
Yüzey rakımı | -212 m (-696 ft) |
İkamet süresi | 5 |
Özellikler | Dünyanın en derin tatlı su gölü |
Wikimedia Commons | |
Taberiye Gölü (Suriye) Taberiye Gölü (İsrail) Taberiye Gölü (Jordan) |
Kelime kökeni
Taberiye ismi, orijinal olarak Arapçada
Coğrafya
Taberiye Gölü, İsrail'in kuzeydoğusunda, Golan Tepeleri ile Celile bölgesi arasında, Afrika ve Arap levhalarının ayrılmasından kaynaklanan Ürdün Rift Vadisi'nde yer almaktadır. Sonuç olarak bölge depremlere ve geçmişte volkanik faaliyetlere maruz kalmıştır. Bu, Celile'nin jeolojisini tanımlayan bol miktardaki bazalt ve diğer magmatik kayalardan açıkça görülmektedir.
Tarihçe
Tarihöncesi
1989 yılında gölün güney ucunda, su altında bir avcı-toplayıcı yerleşim alanının kalıntıları bulundu. Ohalo'da çamur kulübe kalıntıları bulundu. Gölün yaklaşık 3 km (1,9 mil) doğusunda bulunan Nahal Ein Gev, geç Natufian dönemine ait bir köy içermektedir. Bu alan, Neolitik devrimden önceki bir dönemden kalma dünyadaki ilk kalıcı insan yerleşim yerlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Helenistik ve Roma dönemleri
Taberiye Gölü, Mısır'ı kuzey imparatorluklarına bağlayan antik Via Maris üzerinde yer almaktadır. Yunanlılar, Hasmonlular ve Romalılar gölde Hippos ve Tiberya da dahil olmak üzere gelişen kasabalar ve yerleşim yerleri kurdular. Josephus bölgeden o kadar etkilenmişti ki şöyle yazdı: "Buraya doğanın tutkusu diyebiliriz". Ayrıca o dönemde gölde düzenli olarak çalışan 230 tekneyle gelişen bir balıkçılık endüstrisinin olduğunu da bildirdi. Arkeologlar 1986 yılında İsa Kayığı lakaplı böyle bir tekne keşfettiler.
Yeni Ahit'te İsa'nın hizmetinin büyük bir kısmı Celile Denizi kıyılarında gerçekleşir. O günlerde göl çevresinde sürekli bir şerit halinde yerleşim ve köy gelişimi, bol miktarda ticaret ve tekneyle feribot seferleri vardı. Markos 1:14–20, Matta 4:18–22 ve Luka 5:1–11'in Sinoptik İncilleri, İsa'nın Kinneret kıyılarından dört havarisini nasıl topladığını anlatır: "balıkçılar Simon ve kardeşi Andrew ve John ve James kardeşler. İsa'nın ünlü öğretilerinden biri olan Dağdaki Vaaz'ın Kinneret'e bakan bir tepede verildiği sanılıyor. Su üzerinde yürümesi, fırtınayı dindirmesi, müritleri ve mucizevi balık yakalaması ve (Tabgha'da) beş bin kişiyi doyurması da dahil olmak üzere birçok mucizenin de burada meydana geldiği söyleniyor. Yuhanna İncili'nde deniz, İsa'nın dirilişten sonra öğrencilerine üçüncü kez görünmesi için ortam sağlar (Yuhanna 21).
MS 135'te Bar Kokhba'nın isyanı bastırıldı. Romalılar buna tüm Yahudilerin Kudüs'ten çıkmasını yasaklayarak karşılık verdi. Yahudi kültürünün ve öğreniminin merkezi Celile ve Kinneret bölgesine, özellikle de Tiberya'ya kaydı. Kudüs Talmud'u bu bölgede derlendi.
Ortaçağ
Bizanslıların kontrolü kaybetmesi ve bölgenin Emevi Halifeliği ve sonraki İslam imparatorlukları tarafından fethedilmesiyle Celile Denizi'nin önemi azaldı. Minya sarayı, Emevi halifesi I. Velid (MS 705-715) döneminde göl kenarında inşa edilmiştir. Tiberya dışında bölgedeki büyük kasaba ve şehirler yavaş yavaş terk edildi.
1187'de Sultan Selahaddin, Haçlıları Celile Denizi'nin değerli tatlı suyundan ayırmayı başardığı için, Hıttin Muharebesi'nde Kudüs Haçlı Krallığı'nın ordularını mağlup etti.
Gölün Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk dönemlerinde çok az önemi vardı. Tiberya, 16. yüzyılda Yahudi cemaatinde önemli bir canlanma gördü ancak şehir 1660'ta yıkılıncaya kadar yavaş yavaş geriledi. 18. yüzyılın başlarında Tiberya, Zahir el-Umar tarafından yeniden inşa edildi ve Celile üzerindeki yönetiminin merkezi haline geldi.
20. yüzyılın başları
1908 yılında Yahudi yerleşimciler, gölün hemen yakınında Moshavat Kinneret ile aynı zamanda ve onun yanında Kinneret Çiftliğini kurdular. Çiftlik, Yahudi göçmenlere modern çiftçilik konusunda eğitim verdi. Eğitim çiftliğinden bir grup genç, 1909-1910'da, halk arasında ilk kibutz olarak kabul edilen Kvutzat Degania'yı kurdu, başka bir grup 1913'te Kvutzat Kinneret'i kurdu ve yine bir başka grup da ilk gerçek kibbutz olan Ein Harod'u 1921'de kurdu. İlk moshav Nahalal, çiftlikte eğitim almış bir grup tarafından kuruldu. Kinneret Çiftliği çevresindeki Yahudi yerleşimleri, erken Siyonizm'in kibbutz kültürünün beşiği olarak kabul ediliyor; Kvutzat Kinneret, iki önemli ulusal şair olan Kinneret Mezarlığı'nda Rachel'ın yanına gömülen Naomi Shemer'in doğum yeridir.
1917'de İngilizler Osmanlı Türk kuvvetlerini yenerek Filistin'in kontrolünü ele geçirirken, Fransa da Suriye'nin kontrolünü ele geçirdi. Osmanlı topraklarının İngiltere ile Fransa arasında paylaşılmasında, Filistin'in İngiltere'nin, Suriye'nin ise Fransa'nın kontrolünde kalması kararlaştırıldı. Ancak müttefikler Manda Filistin ile Fransa Mandası altındaki Suriye arasındaki sınırı düzeltmek zorunda kaldılar. Sınır, Aralık 1920'de Fransız-İngiliz Sınır Anlaşması'nda geniş anlamda tanımlanmış olup gölün ortasından geçmekteydi. Ancak 1920 anlaşmasıyla kurulan komisyon sınırı yeniden çizdi. Siyonist hareket, sınır belirleme müzakereleri sırasında Fransız ve İngilizlere mümkün olduğu kadar çok su kaynağınınn Filistin'e tahsis edilmesi konusunda baskı yaptı. Filistin Yüksek Komiseri Herbert Samuel, Celile Denizi'nin tam kontrolünü istiyordu. Müzakereler, Celile Denizi'nin tamamının, Ürdün Nehri'nin her iki yakasının, Hula Gölü'nün, Dan kaynağının ve Yermük'ün bir kısmının Filistin topraklarına dahil edilmesine yol açtı. 1923'te onaylanan nihai sınır, gölün kuzeydoğu kıyısı boyunca 10 metre genişliğinde bir şerit izleyerek Suriye'yi (Şam Eyaleti) gölden ayırıyordu.
İngiliz ve Fransız Anlaşması, Ürdün nehrinin sularının Suriye sakinleri tarafından kullanılmasına ilişkin mevcut hakların korunmasını sağladı; Suriye hükûmetinin Tiberya Gölü kıyısındaki Semakh'ta yeni bir iskele inşa etme veya mevcut iskeleyi ortak kullanma hakkına sahip olacağı; Tiberya Gölü'ndeki iskele ile Semakh arasındaki iskeleden geçen kişi veya mallar gümrük düzenlemelerine tabi olmayacak ve Suriye hükûmetinin söz konusu çıkarma sahasına erişimi olacak; Suriye ve Lübnan'da yaşayanlar Huleh Gölleri, Tiberya ve Ürdün Nehri üzerinde aynı balıkçılık ve seyrüsefer haklarına sahip olacak, Filistin hükûmeti ise göllerin güvenliğinden sorumlu olacakti.
İsrail
15 Mayıs 1948'de Suriye, yeni doğan İsrail Devleti'ni işgal ederek Celile Denizi kıyısındaki toprakları ele geçirdi. İsrail ile Suriye arasında 1949'da imzalanan ateşkes anlaşması uyarınca Suriye, Celile Denizi'nin kuzeydoğu kıyısını işgal etti. Ancak anlaşmada ateşkes hattının "nihai bölgesel düzenlemelerle herhangi bir ilişkisi olduğu şeklinde yorumlanmaması" gerektiği belirtiliyordu. Suriye, 1967 Arap-İsrail savaşına kadar gölün kuzeydoğu kıyı şeridinin elinde kaldı.
1950'lerde İsrail, büyüyen ülkenin su talebini karşılamak için Kinneret'i Ulusal Su Taşıyıcısı aracılığıyla ülkenin geri kalan su altyapısına bağlayacak bir plan formüle etti. Taşıyıcı 1964'te tamamlandı. Arap Birliği'nin, Ürdün Nehri'nin kaynağının yönünü değiştirmeye yönelik kendi planına karşı çıktığı İsrail planı, Ürdün havzasında siyasi ve hatta bazen silahlı çatışmalara yol açtı.
Arkeoloji
1986 yılında, Celile Denizi'nin kuzeybatı kıyısında, su seviyelerinin düştüğü kuraklık sırasında, İsa Gemisi olarak da bilinen Antik Celile Teknesi keşfedildi. Bu, MS 1. yüzyıldan kalma eski bir balıkçı teknesidir ve tekneyi doğrudan İsa ve havarilerine bağlayan bir kanıt bulunmamasına rağmen, yine de İsa ve bazıları balıkçı olan havarilerinin kullandığı tekne türünün bir örneğidir.
2003'teki rutin bir sonar taraması sırasında (bulgu 2013'te yayınlandı), arkeologlar devasa bir konik taş yapı keşfettiler. Yaklaşık 70 m. çapa sahip olan yapı, kayalar ve taşlardan yapılmıştır. Kalıntıların 2.000 ila 12.000 yaş arasında olduğu tahmin ediliyor ve su altında yaklaşık 10 metre bulunuyor. Anıtın tahmini ağırlığı 60.000 tonun üzerindedir. Araştırmacılar bu alanın Avrupa'daki erken dönem mezarlık alanlarına benzediğini ve büyük olasılıkla Erken Tunç Çağı'nda inşa edildiğini açıklıyor.
Şubat 2018'de arkeologlar üzerinde Yunanca yazıtlar bulunan yedi sağlam mozaik keşfettiler. Batı Celile'de bugüne kadar bulunan en uzun yazıtlardan biri olan beş metre uzunluğundaki bir yazıt, bağışçıların adlarını ve aralarında 445 yılında Tire piskoposu olan Irenaeus'un da bulunduğu kilise yetkililerinin adlarını ve konumlarını verir. Başka bir mozaikte bağışçı olarak bir kadından bahsedilmektedir. Bu yazıt bölgede bir kadın bağışçıdan söz eden ilk yazıttır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 26 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2009.
- ^ 1996 yılında keşfi yapılan Vostok gölü her iki rekoru da geçmiştir; bu gölün deniz seviyesinden alçaklığı tahminen 200 - 600 m olarak ölçülmüştür.
- ^ "Israel and the Palestinians - a history | guardian.co.uk | guardian.co.uk". www.theguardian.com. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
Dış bağlantılar
İsrail ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Göl ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tiberias Golu Celile Denizi Celile Golu ya da Kinneret Golu Ibranice ים כנרת Israil de bulunan bir goldur Urdun Nehri tarafindan beslenmektedir Israil in su ihtiyaci buyuk oranda bu golden karsilanmaktadir Yaklasik 53 km kiyiya sahip ve karsilikli uzak noktalarindan 21 km 13 km genislikteki Israil in en buyuk tatli su golu Golun toplam yuzolcumu 166 km dir ve en derin yeri asagi yukari 43 m dir Haritalarda deniz seviyesinden 209 metre asagida gosterilen golun yuzeyi Lut Golunden sonra dunyanin en alcak 2 noktasi ve ayni zamanda dunya uzerinde en derinde bulunan tatli su goludur Tiberias GoluTiberias Golu nun uydu goruntusuHavzaKonumKuzey IsrailKoordinatlar32 49 8 062 K 35 35 24 119 D 32 81890611 K 35 59003306 D 32 81890611 35 59003306Genel bilgilerAkarsu gelen Seria NehriAkarsu giden Seria NehriGol turuTatli su goluEtki alani2 730 km2 1 050 sq mi Uzunluk21 km 13 mi Genislik13 km 8 1 mi Yuzolcumu166 km2 64 sq mi Ortalama derinlik25 6 m 84 ft En derin noktasi43 m 141 ft Su hacmi4 km3 0 96 cu mi Kiyi uzunlugu53 km 33 mi Yuzey rakimi 212 m 696 ft Ikamet suresi5OzelliklerDunyanin en derin tatli su goluWikimedia CommonsTaberiye Golu Suriye Suriye haritasinda gosterTaberiye Golu Israil Israil haritasinda gosterTaberiye Golu Jordan Jordan haritasinda gosterKelime kokeniTaberiye ismi orijinal olarak Arapcada طبريا بحيرة olarak gecer Anlami Tiberya Golu dur Golun bu ismi hemen kiyisindaki Tiberya sehrinden oturudur CografyaTaberiye Golu Israil in kuzeydogusunda Golan Tepeleri ile Celile bolgesi arasinda Afrika ve Arap levhalarinin ayrilmasindan kaynaklanan Urdun Rift Vadisi nde yer almaktadir Sonuc olarak bolge depremlere ve gecmiste volkanik faaliyetlere maruz kalmistir Bu Celile nin jeolojisini tanimlayan bol miktardaki bazalt ve diger magmatik kayalardan acikca gorulmektedir TarihceTarihoncesi 1989 yilinda golun guney ucunda su altinda bir avci toplayici yerlesim alaninin kalintilari bulundu Ohalo da camur kulube kalintilari bulundu Golun yaklasik 3 km 1 9 mil dogusunda bulunan Nahal Ein Gev gec Natufian donemine ait bir koy icermektedir Bu alan Neolitik devrimden onceki bir donemden kalma dunyadaki ilk kalici insan yerlesim yerlerinden biri olarak kabul ediliyor Helenistik ve Roma donemleri Taberiye Golu Misir i kuzey imparatorluklarina baglayan antik Via Maris uzerinde yer almaktadir Yunanlilar Hasmonlular ve Romalilar golde Hippos ve Tiberya da dahil olmak uzere gelisen kasabalar ve yerlesim yerleri kurdular Josephus bolgeden o kadar etkilenmisti ki soyle yazdi Buraya doganin tutkusu diyebiliriz Ayrica o donemde golde duzenli olarak calisan 230 tekneyle gelisen bir balikcilik endustrisinin oldugunu da bildirdi Arkeologlar 1986 yilinda Isa Kayigi lakapli boyle bir tekne kesfettiler Yeni Ahit te Isa nin hizmetinin buyuk bir kismi Celile Denizi kiyilarinda gerceklesir O gunlerde gol cevresinde surekli bir serit halinde yerlesim ve koy gelisimi bol miktarda ticaret ve tekneyle feribot seferleri vardi Markos 1 14 20 Matta 4 18 22 ve Luka 5 1 11 in Sinoptik Incilleri Isa nin Kinneret kiyilarindan dort havarisini nasil topladigini anlatir balikcilar Simon ve kardesi Andrew ve John ve James kardesler Isa nin unlu ogretilerinden biri olan Dagdaki Vaaz in Kinneret e bakan bir tepede verildigi saniliyor Su uzerinde yurumesi firtinayi dindirmesi muritleri ve mucizevi balik yakalamasi ve Tabgha da bes bin kisiyi doyurmasi da dahil olmak uzere bircok mucizenin de burada meydana geldigi soyleniyor Yuhanna Incili nde deniz Isa nin dirilisten sonra ogrencilerine ucuncu kez gorunmesi icin ortam saglar Yuhanna 21 MS 135 te Bar Kokhba nin isyani bastirildi Romalilar buna tum Yahudilerin Kudus ten cikmasini yasaklayarak karsilik verdi Yahudi kulturunun ve ogreniminin merkezi Celile ve Kinneret bolgesine ozellikle de Tiberya ya kaydi Kudus Talmud u bu bolgede derlendi Ortacag Bizanslilarin kontrolu kaybetmesi ve bolgenin Emevi Halifeligi ve sonraki Islam imparatorluklari tarafindan fethedilmesiyle Celile Denizi nin onemi azaldi Minya sarayi Emevi halifesi I Velid MS 705 715 doneminde gol kenarinda insa edilmistir Tiberya disinda bolgedeki buyuk kasaba ve sehirler yavas yavas terk edildi 1187 de Sultan Selahaddin Haclilari Celile Denizi nin degerli tatli suyundan ayirmayi basardigi icin Hittin Muharebesi nde Kudus Hacli Kralligi nin ordularini maglup etti Golun Osmanli Imparatorlugu nun ilk donemlerinde cok az onemi vardi Tiberya 16 yuzyilda Yahudi cemaatinde onemli bir canlanma gordu ancak sehir 1660 ta yikilincaya kadar yavas yavas geriledi 18 yuzyilin baslarinda Tiberya Zahir el Umar tarafindan yeniden insa edildi ve Celile uzerindeki yonetiminin merkezi haline geldi 20 yuzyilin baslari 1908 yilinda Yahudi yerlesimciler golun hemen yakininda Moshavat Kinneret ile ayni zamanda ve onun yaninda Kinneret Ciftligini kurdular Ciftlik Yahudi gocmenlere modern ciftcilik konusunda egitim verdi Egitim ciftliginden bir grup genc 1909 1910 da halk arasinda ilk kibutz olarak kabul edilen Kvutzat Degania yi kurdu baska bir grup 1913 te Kvutzat Kinneret i kurdu ve yine bir baska grup da ilk gercek kibbutz olan Ein Harod u 1921 de kurdu Ilk moshav Nahalal ciftlikte egitim almis bir grup tarafindan kuruldu Kinneret Ciftligi cevresindeki Yahudi yerlesimleri erken Siyonizm in kibbutz kulturunun besigi olarak kabul ediliyor Kvutzat Kinneret iki onemli ulusal sair olan Kinneret Mezarligi nda Rachel in yanina gomulen Naomi Shemer in dogum yeridir 1917 de Ingilizler Osmanli Turk kuvvetlerini yenerek Filistin in kontrolunu ele gecirirken Fransa da Suriye nin kontrolunu ele gecirdi Osmanli topraklarinin Ingiltere ile Fransa arasinda paylasilmasinda Filistin in Ingiltere nin Suriye nin ise Fransa nin kontrolunde kalmasi kararlastirildi Ancak muttefikler Manda Filistin ile Fransa Mandasi altindaki Suriye arasindaki siniri duzeltmek zorunda kaldilar Sinir Aralik 1920 de Fransiz Ingiliz Sinir Anlasmasi nda genis anlamda tanimlanmis olup golun ortasindan gecmekteydi Ancak 1920 anlasmasiyla kurulan komisyon siniri yeniden cizdi Siyonist hareket sinir belirleme muzakereleri sirasinda Fransiz ve Ingilizlere mumkun oldugu kadar cok su kaynagininn Filistin e tahsis edilmesi konusunda baski yapti Filistin Yuksek Komiseri Herbert Samuel Celile Denizi nin tam kontrolunu istiyordu Muzakereler Celile Denizi nin tamaminin Urdun Nehri nin her iki yakasinin Hula Golu nun Dan kaynaginin ve Yermuk un bir kisminin Filistin topraklarina dahil edilmesine yol acti 1923 te onaylanan nihai sinir golun kuzeydogu kiyisi boyunca 10 metre genisliginde bir serit izleyerek Suriye yi Sam Eyaleti golden ayiriyordu Ingiliz ve Fransiz Anlasmasi Urdun nehrinin sularinin Suriye sakinleri tarafindan kullanilmasina iliskin mevcut haklarin korunmasini sagladi Suriye hukumetinin Tiberya Golu kiyisindaki Semakh ta yeni bir iskele insa etme veya mevcut iskeleyi ortak kullanma hakkina sahip olacagi Tiberya Golu ndeki iskele ile Semakh arasindaki iskeleden gecen kisi veya mallar gumruk duzenlemelerine tabi olmayacak ve Suriye hukumetinin soz konusu cikarma sahasina erisimi olacak Suriye ve Lubnan da yasayanlar Huleh Golleri Tiberya ve Urdun Nehri uzerinde ayni balikcilik ve seyrusefer haklarina sahip olacak Filistin hukumeti ise gollerin guvenliginden sorumlu olacakti Israil 15 Mayis 1948 de Suriye yeni dogan Israil Devleti ni isgal ederek Celile Denizi kiyisindaki topraklari ele gecirdi Israil ile Suriye arasinda 1949 da imzalanan ateskes anlasmasi uyarinca Suriye Celile Denizi nin kuzeydogu kiyisini isgal etti Ancak anlasmada ateskes hattinin nihai bolgesel duzenlemelerle herhangi bir iliskisi oldugu seklinde yorumlanmamasi gerektigi belirtiliyordu Suriye 1967 Arap Israil savasina kadar golun kuzeydogu kiyi seridinin elinde kaldi 1950 lerde Israil buyuyen ulkenin su talebini karsilamak icin Kinneret i Ulusal Su Tasiyicisi araciligiyla ulkenin geri kalan su altyapisina baglayacak bir plan formule etti Tasiyici 1964 te tamamlandi Arap Birligi nin Urdun Nehri nin kaynaginin yonunu degistirmeye yonelik kendi planina karsi ciktigi Israil plani Urdun havzasinda siyasi ve hatta bazen silahli catismalara yol acti Arkeoloji1986 yilinda Celile Denizi nin kuzeybati kiyisinda su seviyelerinin dustugu kuraklik sirasinda Isa Gemisi olarak da bilinen Antik Celile Teknesi kesfedildi Bu MS 1 yuzyildan kalma eski bir balikci teknesidir ve tekneyi dogrudan Isa ve havarilerine baglayan bir kanit bulunmamasina ragmen yine de Isa ve bazilari balikci olan havarilerinin kullandigi tekne turunun bir ornegidir 2003 teki rutin bir sonar taramasi sirasinda bulgu 2013 te yayinlandi arkeologlar devasa bir konik tas yapi kesfettiler Yaklasik 70 m capa sahip olan yapi kayalar ve taslardan yapilmistir Kalintilarin 2 000 ila 12 000 yas arasinda oldugu tahmin ediliyor ve su altinda yaklasik 10 metre bulunuyor Anitin tahmini agirligi 60 000 tonun uzerindedir Arastirmacilar bu alanin Avrupa daki erken donem mezarlik alanlarina benzedigini ve buyuk olasilikla Erken Tunc Cagi nda insa edildigini acikliyor Subat 2018 de arkeologlar uzerinde Yunanca yazitlar bulunan yedi saglam mozaik kesfettiler Bati Celile de bugune kadar bulunan en uzun yazitlardan biri olan bes metre uzunlugundaki bir yazit bagiscilarin adlarini ve aralarinda 445 yilinda Tire piskoposu olan Irenaeus un da bulundugu kilise yetkililerinin adlarini ve konumlarini verir Baska bir mozaikte bagisci olarak bir kadindan bahsedilmektedir Bu yazit bolgede bir kadin bagiscidan soz eden ilk yazittir Ayrica bakinizIsa nin mucizeleriKaynakca 26 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2009 1996 yilinda kesfi yapilan Vostok golu her iki rekoru da gecmistir bu golun deniz seviyesinden alcakligi tahminen 200 600 m olarak olculmustur Israel and the Palestinians a history guardian co uk guardian co uk www theguardian com 5 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2023 Dis baglantilarIsrail ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Gol ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz