Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tibor Szamuely (27 Aralık 1890 - 2 Ağustos 1919), Macar komünist politikacı, kısa ömürlü olan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yönetiminde yer almıştır.
Tibor Szamuely | |
|---|---|
 Tibor Szamuely | |
| Doğum | 27 Aralık 1890 Nyíregyháza, Macaristan |
| Ölüm | 2 Ağustos 1919 (28 yaşında) Macaristan – Avusturya sınırı |
| Meslek | Politikacı |
Gençliği
Kuzey Macaristan’daki Nyíregyháza’da Yahudi bir ailenin beş çocuğundan en büyüğü olarak dünyaya geldi. Üniversite eğitimini 1908 yılında bitirdikten sonra Szamuely, Macar Sosyal Demokrat Partisine girdi. Aynı zamanda gazetecilik de yapıyordu. Yazdığı makalelerden birisi Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yetkilileri tarafından tehlikeli bulunduğu için tutuklandı ve hapis yattı.
Dünya Savaşı
I. Dünya Savaşı patlak verince orduya alındı. Rus cephesinde savaşırken 1915 Mayıs ayında esir düştü. Sibirya’daki bir esir kampına götürüldü. Burada özellikle Rus devrimcilerinin savaş karşıtı propagandasının etkisinde kaldı. Ekim Devrimi ile birlikte Bolşeviklern fikirlerini benimsedi ve Rusya topraklarındaki savaş esirlerinin örgütlenmesini üstlendi. Bu sırada tanıştığı Béla Kun ile beraber çalıştı.
Ekim Devriminin saflarında
Bolşevikler tarafından salıverilen savaş esirleriyle beraber özgürlüğüne kavuştu. Artık komünist fikirleri benimsemiş olan Szamuely Moskova’da Béla Kun ile beraber Macar savaş esirlerini sosyalizm fikrine örgütlemeye çalışır. Çok sayıda Macar bu sayede Bolşeviklerin saflarında Rus İç Savaşında savaşacaktır.
Spartaküs Birliği
Szamuely Almanya’ya geçer ve Aralık 1918’de Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg önderliğinde kurulan ve Almanya Komünist Partisinin öncülü sayılan Spartaküs Birliğinin kuruluşunda yer alır.
Macaristan’da
Szamuely fikirlerinde ve eylemlerinde militanlığı savunmuştur. Şubat 1919’da Budapeşte’deki komünistlerin yayın organı Vörös Újság (Kızıl Haberler) gazetesindeki yazısında hükûmet karşıtı yazılarında proletaryanın karşı-devrimcileri her yerde ezmeleri gerektiğini öğütleyecek, devrime karşı hareket edenlerin kendi kanlarında boğulmalarını savunacaktır. Altı hafta sonra 21 Mart 1919 günü koalisyon hükûmetindeki komünistler kansız bir darbe sonucu iktidarı alarak Béla Kun liderliğinde Macar Sovyet Cumhuriyetini ilan ederler. Szamuely yeni hükûmetin önemli isimlerindendir. Birden çok görev almakla beraber en önemli görevi Savunma Halk Komiserliğidir. Ayrıca komünistlere karşı çıkanlara karşı uyguladığı “kızıl terör” kampanyasıyla bilinir. Szamuely’nin özel güvenlik kuvvetleri Lenin Gençliği olarak bilinmekteydi ve komünistlerin siyasetine karşı gelenleri gerekli her türlü yöntemle bastırıyorlardı.
Bu dönemde Macar Sovyet Cumhuriyetini temsilen Mayıs 1919’da uçakla Moskova’ya giderek Lenin ile birlikte dünya devrimi lehine propaganda yapmıştır.
Çöküş
Macar Sovyet Cumhuriyeti yalnızca altı ay sürecek ve Ağustos 1919 başlarında yıkılacaktır. Fransız Ordusu desteğindeki Romanya Orduları Budapeşte’ye yaklaşırken Szamuely kaçar. Komünistlerin hedef alındıkları ve kitlesel olarak öldürüldükleri “beyaz terör” saldırılarından kurtulan Szamuely arabasıyla Avusturya sınırına doğru ilerler. Sınırdan yasa dışı yollarla geçtiği için yakalanan Szamuely, Avusturya polisi tarafından kimliği öğrenilince yerinde infaz edilmiştir.
Geleneği
Macar Sovyet Cumhuriyeti’nin yıkılmasından sonra monarşinin iktidara geldiği Macaristan II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ile müttefik olacak ve çok sayıda Macar, Sovyetler Birliği'ne karşı yapılan Barbarossa Harekatında yer alacaktır. Savaş sonucunda muzaffer Sovyetler Birliği Kızılordusu Macaristan’da Nazi işbirlikçisi Ok Haç Partisi rejimini sona erdirir. Savaşın ardından sovyet sistemine dayanan Macaristan Halk Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu dönemde iktidara gelen Macar komünistleri Tibor Szamuely başta olmak üzere ilk Macar Sovyet Cumhuriyeti için hayatlarını kaybedenlere sahip çıkacaklardır.
Kaynakça
- ^ Bu dönemde hayatını kaybedenlerin sayısı belli olmamakla beraber 600 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Yazdığı eserler
- Alarm! Ausgewählte Reden und Aufsätze, Berlin: Dietz; Budapest: Corvina, 1959
- A nemzetiszocializmus, 1964, Budapest: Gondolat
- The Russian Tradition, Secker & Warburg, Londra 1974
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tibor Szamuely 27 Aralik 1890 2 Agustos 1919 Macar komunist politikaci kisa omurlu olan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yonetiminde yer almistir Tibor SzamuelyTibor SzamuelyDogum27 Aralik 1890 Nyiregyhaza MacaristanOlum2 Agustos 1919 28 yasinda Macaristan Avusturya siniriMeslekPolitikaciGencligiKuzey Macaristan daki Nyiregyhaza da Yahudi bir ailenin bes cocugundan en buyugu olarak dunyaya geldi Universite egitimini 1908 yilinda bitirdikten sonra Szamuely Macar Sosyal Demokrat Partisine girdi Ayni zamanda gazetecilik de yapiyordu Yazdigi makalelerden birisi Avusturya Macaristan Imparatorlugu yetkilileri tarafindan tehlikeli bulundugu icin tutuklandi ve hapis yatti Dunya SavasiI Dunya Savasi patlak verince orduya alindi Rus cephesinde savasirken 1915 Mayis ayinda esir dustu Sibirya daki bir esir kampina goturuldu Burada ozellikle Rus devrimcilerinin savas karsiti propagandasinin etkisinde kaldi Ekim Devrimi ile birlikte Bolseviklern fikirlerini benimsedi ve Rusya topraklarindaki savas esirlerinin orgutlenmesini ustlendi Bu sirada tanistigi Bela Kun ile beraber calisti Ekim Devriminin saflarindaBolsevikler tarafindan saliverilen savas esirleriyle beraber ozgurlugune kavustu Artik komunist fikirleri benimsemis olan Szamuely Moskova da Bela Kun ile beraber Macar savas esirlerini sosyalizm fikrine orgutlemeye calisir Cok sayida Macar bu sayede Bolseviklerin saflarinda Rus Ic Savasinda savasacaktir Spartakus BirligiSzamuely Almanya ya gecer ve Aralik 1918 de Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg onderliginde kurulan ve Almanya Komunist Partisinin onculu sayilan Spartakus Birliginin kurulusunda yer alir Macaristan daSzamuely soldan ikinci ve Lenin sagdan ikinci Moskova da 1 Mayis kutlamalari sirasinda 1919 Szamuely fikirlerinde ve eylemlerinde militanligi savunmustur Subat 1919 da Budapeste deki komunistlerin yayin organi Voros Ujsag Kizil Haberler gazetesindeki yazisinda hukumet karsiti yazilarinda proletaryanin karsi devrimcileri her yerde ezmeleri gerektigini ogutleyecek devrime karsi hareket edenlerin kendi kanlarinda bogulmalarini savunacaktir Alti hafta sonra 21 Mart 1919 gunu koalisyon hukumetindeki komunistler kansiz bir darbe sonucu iktidari alarak Bela Kun liderliginde Macar Sovyet Cumhuriyetini ilan ederler Szamuely yeni hukumetin onemli isimlerindendir Birden cok gorev almakla beraber en onemli gorevi Savunma Halk Komiserligidir Ayrica komunistlere karsi cikanlara karsi uyguladigi kizil teror kampanyasiyla bilinir Szamuely nin ozel guvenlik kuvvetleri Lenin Gencligi olarak bilinmekteydi ve komunistlerin siyasetine karsi gelenleri gerekli her turlu yontemle bastiriyorlardi Bu donemde Macar Sovyet Cumhuriyetini temsilen Mayis 1919 da ucakla Moskova ya giderek Lenin ile birlikte dunya devrimi lehine propaganda yapmistir CokusMacar Sovyet Cumhuriyeti yalnizca alti ay surecek ve Agustos 1919 baslarinda yikilacaktir Fransiz Ordusu destegindeki Romanya Ordulari Budapeste ye yaklasirken Szamuely kacar Komunistlerin hedef alindiklari ve kitlesel olarak olduruldukleri beyaz teror saldirilarindan kurtulan Szamuely arabasiyla Avusturya sinirina dogru ilerler Sinirdan yasa disi yollarla gectigi icin yakalanan Szamuely Avusturya polisi tarafindan kimligi ogrenilince yerinde infaz edilmistir GelenegiMacar Sovyeti liderlerini anan kabartma Tibor Szamuely Bela Kun ve Jeno Landler Macar Sovyet Cumhuriyeti nin yikilmasindan sonra monarsinin iktidara geldigi Macaristan II Dunya Savasi sirasinda Nazi Almanyasi ile muttefik olacak ve cok sayida Macar Sovyetler Birligi ne karsi yapilan Barbarossa Harekatinda yer alacaktir Savas sonucunda muzaffer Sovyetler Birligi Kizilordusu Macaristan da Nazi isbirlikcisi Ok Hac Partisi rejimini sona erdirir Savasin ardindan sovyet sistemine dayanan Macaristan Halk Cumhuriyeti kurulmustur Bu donemde iktidara gelen Macar komunistleri Tibor Szamuely basta olmak uzere ilk Macar Sovyet Cumhuriyeti icin hayatlarini kaybedenlere sahip cikacaklardir Kaynakca Bu donemde hayatini kaybedenlerin sayisi belli olmamakla beraber 600 civarinda oldugu tahmin edilmektedir Yazdigi eserlerAlarm Ausgewahlte Reden und Aufsatze Berlin Dietz Budapest Corvina 1959 A nemzetiszocializmus 1964 Budapest Gondolat The Russian Tradition Secker amp Warburg Londra 1974Ayrica bakinizBela Kun Jeno Landler