Matematikçi ve bilim insanı olmayan halk arasında, trigonometri esas olarak ölçüm problemlerine uygulanmasıyla bilinir, ancak müzik teorisindeki yeri gibi çok daha incelikli şekillerde de sıklıkla kullanılır; sayı teorisinde olduğu gibi diğer kullanımlar daha tekniktir. Fourier serileri ve Fourier dönüşümleri matematiksel konuları büyük ölçüde trigonometrik fonksiyonlar bilgisine dayanır ve istatistik de dahil olmak üzere bir dizi alanda uygulama alanı bulur.
Thomas Paine'in açıklaması
Amerikalı devrimci ve Aydınlanma düşünürü Thomas Paine, adlı eserinin XI. bölümünde şöyle yazmıştır:
“ | İnsanın bir tutulmayı ya da gök cisimlerinin hareketiyle ilgili herhangi bir şeyi önceden bilmek için kullandığı bilimsel ilkeler, esas olarak bilimin trigonometri ya da üçgenin özellikleri olarak adlandırılan ve gök cisimlerinin incelenmesine uygulandığında astronomi olarak adlandırılan bölümünde yer alır; Okyanusta bir geminin rotasını yönlendirmek için uygulandığında navigasyon olarak adlandırılır; cetvel ve pergelle çizilen şekillerin yapımına uygulandığında geometri olarak adlandırılır; yapıların planlarının yapımına uygulandığında mimari olarak adlandırılır; dünya yüzeyinin herhangi bir kısmının ölçümüne uygulandığında arazi ölçümü olarak adlandırılır. Kısacası, bilimin ruhudur. Ebedi bir gerçektir: insanın bahsettiği matematiksel kanıtlamayı içerir ve kullanım alanlarının kapsamı bilinmemektedir. | „ |

Tarihçe
Büyük Trigonometrik Araştırma
1802'den 1871'e kadar süren , Hint alt kıtasını yüksek hassasiyetle araştırmaya yönelik bir projeydi. Kıyı şeridinden başlayarak, matematikçiler ve coğrafyacılar ülke genelinde geniş mesafeleri üçgenlemişlerdir. En önemli başarılardan biri Himalaya dağlarının yüksekliğini ölçmek ve Everest Dağı'nın Dünya üzerindeki en yüksek nokta olduğunu belirlemekti.
Çarpma işlemi için tarihsel kullanım
1614'te logaritmanın icadından önceki 25 yıl boyunca, çarpımlara hızlı bir şekilde yaklaşmanın bilinen tek genel uygulanabilir yoluydu. Açıların toplamlarının ve farklarının trigonometrik fonksiyonları için bu açıların trigonometrik fonksiyonlarının çarpımları cinsinden özdeşlikleri kullanıyordu.
Bazı modern kullanımlar
Trigonometriden yararlanan bilimsel alanlar şunlardır:
- akustik, mimari, astronomi, haritacılık, inşaat mühendisliği, jeofizik, kristalografi, elektrik mühendisliği, elektronik, arazi ölçme ve jeodezi, birçok fizik bilimi, makine mühendisliği, işleme, tıbbi görüntüleme, sayı teorisi, oşinografi, optik, farmakoloji, olasılık teorisi, sismoloji, istatistik ve görsel algı
Bu alanların trigonometri içermesi, onlar hakkında herhangi bir şey öğrenmek için trigonometri bilgisine ihtiyaç duyulduğu anlamına gelmez. Bu, bu alanlardaki bazı şeylerin trigonometri olmadan anlaşılamayacağı anlamına gelir. Örneğin, bir müzik profesörü belki matematik hakkında hiçbir şey bilmiyor olabilir, ancak muhtemelen Pisagor'un matematiksel müzik teorisine bilinen en eski katkıda bulunan kişi olduğunu biliyordur.
Yukarıda listelenen uğraş alanlarının bazılarında trigonometrinin nasıl kullanılabileceğini hayal etmek kolaydır. Örneğin, navigasyon ve arazi ölçümünde, trigonometrinin kullanımına ilişkin durumlar en azından bazı durumlarda başlangıç düzeyindeki bir trigonometri ders kitabında anlatılabilecek kadar basittir. Müzik teorisi söz konusu olduğunda, trigonometrinin uygulanması, farklı uzunluklardaki iki telin koparılmasıyla çıkan seslerin, her iki uzunluğun da ortak bir uzunluğun küçük tam sayı katları olması durumunda ünsüz olduğunu gözlemleyen Pisagor tarafından başlatılan çalışmayla ilgilidir. Titreşen bir ipin şekli ile sinüs fonksiyonunun grafiği arasındaki benzerlik sadece bir tesadüf değildir. Oşinografide, bazı dalgaların şekilleri ile sinüs fonksiyonunun grafiği arasındaki benzerlik de tesadüfi değildir. Aralarında klimatoloji, biyoloji ve ekonominin de bulunduğu diğer bazı alanlarda mevsimsel periyodiklikler vardır. Bunların incelenmesi genellikle sinüs ve kosinüs fonksiyonlarının periyodik doğasını içerir.
Fourier serisi
Birçok alan trigonometriyi tek bir makalede tartışılabilecek olandan daha ileri şekillerde kullanır. Bunlar genellikle 18. ve 19. yüzyıl Fransız matematikçisi ve fizikçisi Jean Baptiste Joseph Fourier'e atfen Fourier serileri olarak adlandırılan serileri içerir. Fourier serileri birçok bilimsel alanda, özellikle de yukarıda bahsedilen mevsimsel periyodiklikleri içeren tüm fenomenlerde ve dalga hareketinde ve dolayısıyla radyasyon, akustik, sismoloji, elektronikte radyo dalgalarının modülasyonu ve elektrik enerjisi mühendisliği çalışmalarında şaşırtıcı derecede çeşitli uygulamalara sahiptir.
Bir Fourier serisi, aşağıdaki formda bir toplamdır:
burada karelerin her biri () farklı bir sayıdır ve sonsuz sayıda terim eklenir. Fourier bunları ısı akışı ve difüzyon (difüzyon, bir galon suya bir küp şeker attığınızda şekerin yavaş yavaş suya yayılması, bir kirleticinin havaya yayılması veya herhangi bir çözünmüş maddenin herhangi bir sıvıya yayılması sürecidir) üzerinde çalışmak için kullanmıştır.
Fourier serileri, dalga hareketi ile bağlantısı açık olmayan konulara da uygulanabilir. Her yerde bulunan bir örnek, , (ses) ve (video) verilerinin çok daha küçük bir boyuta sıkıştırılarak telefon, internet ve yayıncılık ağları üzerinden iletilmesini mümkün kılan dijital sıkıştırma yöntemidir. Yukarıda bahsedilen bir başka örnek de difüzyondur. Diğerleri arasında: , , rastgele yürüyüşlerin tekrarı, , merkezi limit teoremi, Heisenberg eşitsizliği.
Fourier dönüşümleri
Fourier serilerinden daha soyut bir kavram Fourier dönüşümü fikridir. Fourier dönüşümleri toplamlardan ziyade integralleri içerir ve benzer şekilde çok çeşitli bilimsel alanlarda kullanılır. Birçok doğa kanunu, niceliklerin değişim oranları ile niceliklerin kendilerinin ilişkilendirilmesiyle ifade edilir. Örneğin: Nüfus değişim oranı bazen (1) mevcut nüfus ve (2) mevcut nüfusun taşıma kapasitesinin altına düştüğü miktar ile birlikte orantılıdır. Bu tür bir ilişki diferansiyel denklem olarak adlandırılır. Bu bilgiler ışığında, nüfus zamanın bir fonksiyonu olarak ifade edilmeye çalışılırsa, diferansiyel denklem "çözülmeye" çalışılmış olur. Fourier dönüşümleri, bazı diferansiyel denklemleri çözme yöntemleri bilinen cebirsel denklemlere dönüştürmek için kullanılabilir. Fourier dönüşümlerinin birçok kullanım alanı vardır. Spektrum, veya rezonans kelimelerinin geçtiği hemen hemen her bilimsel bağlamda Fourier dönüşümleri veya Fourier serileri yakınlardadır.
Matematiksel psikoloji de dahil olmak üzere istatistik
Zeka bölümlerinin bazen çan şeklindeki eğriye göre dağıldığı kabul edilir. Eğrinin altındaki alanın yaklaşık %40'ı 100 ila 120 aralığındadır; buna göre nüfusun yaklaşık %40'ı IQ testlerinde 100 ila 120 arasında puan almaktadır. Eğrinin altındaki alanın yaklaşık %9'u 120 ila 140 aralığındadır; buna karşılık nüfusun yaklaşık %9'u IQ testlerinde 120 ila 140 arasında puan alır, vb. Benzer şekilde, birçok fiziksel ölçümdeki ölçüm hataları da dahil olmak üzere, diğer birçok şey “çan şeklindeki eğriye” göre dağılır. “Çan şeklindeki eğri” neden bu kadar yaygındır? Bunun teorik bir nedeni vardır ve Fourier dönüşümlerini ve dolayısıyla trigonometrik fonksiyonları içerir. Bu, Fourier dönüşümlerinin istatistik'e çeşitli uygulamalarından biridir.
Trigonometrik fonksiyonlar, istatistikçiler genellikle Fourier serileri ile temsil edilen mevsimsel periyodiklikleri incelerken de uygulanır.
Sayılar teorisi
Trigonometri ve sayı teorisi arasında bağlantı olduğuna dair bir ipucu vardır. Daha genel bir ifadeyle, sayı teorisinin sayıların niceliksel özelliklerinden ziyade niteliksel özellikleriyle ilgilendiği söylenebilir.
En sade terimlerle ifade edilmemiş olanları atın; sadece pay ve paydası aralarında asal sayılarla ifade edilen terimleri tutun:
O zaman trigonometriyi kullanırsak:
Toplamın değeri -1'dir, çünkü 42'nin “tek” sayıda asal çarpanı vardır ve hiçbiri tekrarlanmamıştır: 42 = 2 × 3 × 7. (Eğer “çift” sayıda tekrarlanmayan çarpan olsaydı, toplam 1 olurdu; eğer tekrarlanan asal çarpanlar olsaydı (örneğin, 60 = 2 × 2 × 3 × 5), toplam 0 olurdu; toplam, 42'de değerlendirilen Möbius fonksiyonudur). Bu, Fourier analizini sayı teorisine uygulama olasılığına işaret etmektedir.
Trigonometrik olmayan denklemlerin çözümü
Çeşitli denklem türleri trigonometri kullanılarak çözülebilir.
Örneğin, sabit katsayılı bir veya , karakteristik denkleminin özdeğerleri cinsinden ifade edilen çözümlere sahiptir; özdeğerlerden bazıları kompleks ise, karmaşık terimler reel terimlerin trigonometrik fonksiyonları ile değiştirilebilir ve dinamik değişkenin salınımlar sergilediği gösterilebilir.
Benzer şekilde, üç reel çözüme sahip , karmaşık sayıların küp köklerini içerdiği için yardımcı olmayan bir sahiptir; yine reel terimlerin trigonometrik fonksiyonları açısından alternatif bir çözüm mevcuttur.
Kaynakça
- ^ Thomas, Paine (2004). The Age of Reason. Dover Publications. s. 52. 3 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ "Triangles and Trigonometry". Mathigon. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019.
- ^ Borschers, Brian. Prosthaphaeresis (İngilizce). Harvard.
- ^ "Music and Mathematics: A Pythagorean Perspective". University of New York in Prague (İngilizce). 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.
- ^ Hollingsworth, Matt. Applications of the Fourier Series (PDF). s. 1.
- ^ "Measures of Intelligence". OpenStaxCollege (İngilizce). 14 Şubat 2014. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Matematikci ve bilim insani olmayan halk arasinda trigonometri esas olarak olcum problemlerine uygulanmasiyla bilinir ancak muzik teorisindeki yeri gibi cok daha incelikli sekillerde de siklikla kullanilir sayi teorisinde oldugu gibi diger kullanimlar daha tekniktir Fourier serileri ve Fourier donusumleri matematiksel konulari buyuk olcude trigonometrik fonksiyonlar bilgisine dayanir ve istatistik de dahil olmak uzere bir dizi alanda uygulama alani bulur Thomas Paine in aciklamasiAmerikali devrimci ve Aydinlanma dusunuru Thomas Paine adli eserinin XI bolumunde soyle yazmistir Insanin bir tutulmayi ya da gok cisimlerinin hareketiyle ilgili herhangi bir seyi onceden bilmek icin kullandigi bilimsel ilkeler esas olarak bilimin trigonometri ya da ucgenin ozellikleri olarak adlandirilan ve gok cisimlerinin incelenmesine uygulandiginda astronomi olarak adlandirilan bolumunde yer alir Okyanusta bir geminin rotasini yonlendirmek icin uygulandiginda navigasyon olarak adlandirilir cetvel ve pergelle cizilen sekillerin yapimina uygulandiginda geometri olarak adlandirilir yapilarin planlarinin yapimina uygulandiginda mimari olarak adlandirilir dunya yuzeyinin herhangi bir kisminin olcumune uygulandiginda arazi olcumu olarak adlandirilir Kisacasi bilimin ruhudur Ebedi bir gercektir insanin bahsettigi matematiksel kanitlamayi icerir ve kullanim alanlarinin kapsami bilinmemektedir Uluslararasi Uzay Istasyonundaki robotik manipulator eklemlerinin acilari kontrol edilerek calistirilir Kolun ucundaki astronotun nihai konumunun hesaplanmasi bu acilarin trigonometrik fonksiyonlarinin tekrar tekrar kullanilmasini gerektirir TarihceBuyuk Trigonometrik Arastirma 1802 den 1871 e kadar suren Hint alt kitasini yuksek hassasiyetle arastirmaya yonelik bir projeydi Kiyi seridinden baslayarak matematikciler ve cografyacilar ulke genelinde genis mesafeleri ucgenlemislerdir En onemli basarilardan biri Himalaya daglarinin yuksekligini olcmek ve Everest Dagi nin Dunya uzerindeki en yuksek nokta oldugunu belirlemekti Carpma islemi icin tarihsel kullanim 1614 te logaritmanin icadindan onceki 25 yil boyunca carpimlara hizli bir sekilde yaklasmanin bilinen tek genel uygulanabilir yoluydu Acilarin toplamlarinin ve farklarinin trigonometrik fonksiyonlari icin bu acilarin trigonometrik fonksiyonlarinin carpimlari cinsinden ozdeslikleri kullaniyordu Bazi modern kullanimlarTrigonometriden yararlanan bilimsel alanlar sunlardir akustik mimari astronomi haritacilik insaat muhendisligi jeofizik kristalografi elektrik muhendisligi elektronik arazi olcme ve jeodezi bircok fizik bilimi makine muhendisligi isleme tibbi goruntuleme sayi teorisi osinografi optik farmakoloji olasilik teorisi sismoloji istatistik ve gorsel algi Bu alanlarin trigonometri icermesi onlar hakkinda herhangi bir sey ogrenmek icin trigonometri bilgisine ihtiyac duyuldugu anlamina gelmez Bu bu alanlardaki bazi seylerin trigonometri olmadan anlasilamayacagi anlamina gelir Ornegin bir muzik profesoru belki matematik hakkinda hicbir sey bilmiyor olabilir ancak muhtemelen Pisagor un matematiksel muzik teorisine bilinen en eski katkida bulunan kisi oldugunu biliyordur Yukarida listelenen ugras alanlarinin bazilarinda trigonometrinin nasil kullanilabilecegini hayal etmek kolaydir Ornegin navigasyon ve arazi olcumunde trigonometrinin kullanimina iliskin durumlar en azindan bazi durumlarda baslangic duzeyindeki bir trigonometri ders kitabinda anlatilabilecek kadar basittir Muzik teorisi soz konusu oldugunda trigonometrinin uygulanmasi farkli uzunluklardaki iki telin koparilmasiyla cikan seslerin her iki uzunlugun da ortak bir uzunlugun kucuk tam sayi katlari olmasi durumunda unsuz oldugunu gozlemleyen Pisagor tarafindan baslatilan calismayla ilgilidir Titresen bir ipin sekli ile sinus fonksiyonunun grafigi arasindaki benzerlik sadece bir tesaduf degildir Osinografide bazi dalgalarin sekilleri ile sinus fonksiyonunun grafigi arasindaki benzerlik de tesadufi degildir Aralarinda klimatoloji biyoloji ve ekonominin de bulundugu diger bazi alanlarda mevsimsel periyodiklikler vardir Bunlarin incelenmesi genellikle sinus ve kosinus fonksiyonlarinin periyodik dogasini icerir Fourier serisi Bircok alan trigonometriyi tek bir makalede tartisilabilecek olandan daha ileri sekillerde kullanir Bunlar genellikle 18 ve 19 yuzyil Fransiz matematikcisi ve fizikcisi Jean Baptiste Joseph Fourier e atfen Fourier serileri olarak adlandirilan serileri icerir Fourier serileri bircok bilimsel alanda ozellikle de yukarida bahsedilen mevsimsel periyodiklikleri iceren tum fenomenlerde ve dalga hareketinde ve dolayisiyla radyasyon akustik sismoloji elektronikte radyo dalgalarinin modulasyonu ve elektrik enerjisi muhendisligi calismalarinda sasirtici derecede cesitli uygulamalara sahiptir Bir Fourier serisi asagidaki formda bir toplamdir cos 8 sin 8 1 cos 28 sin 28 2 cos 38 sin 38 3 displaystyle square underbrace square cos theta square sin theta 1 underbrace square cos 2 theta square sin 2 theta 2 underbrace square cos 3 theta square sin 3 theta 3 cdots burada karelerin her biri displaystyle square farkli bir sayidir ve sonsuz sayida terim eklenir Fourier bunlari isi akisi ve difuzyon difuzyon bir galon suya bir kup seker attiginizda sekerin yavas yavas suya yayilmasi bir kirleticinin havaya yayilmasi veya herhangi bir cozunmus maddenin herhangi bir siviya yayilmasi surecidir uzerinde calismak icin kullanmistir Fourier serileri dalga hareketi ile baglantisi acik olmayan konulara da uygulanabilir Her yerde bulunan bir ornek ses ve video verilerinin cok daha kucuk bir boyuta sikistirilarak telefon internet ve yayincilik aglari uzerinden iletilmesini mumkun kilan dijital sikistirma yontemidir Yukarida bahsedilen bir baska ornek de difuzyondur Digerleri arasinda rastgele yuruyuslerin tekrari merkezi limit teoremi Heisenberg esitsizligi Fourier donusumleri Fourier serilerinden daha soyut bir kavram Fourier donusumu fikridir Fourier donusumleri toplamlardan ziyade integralleri icerir ve benzer sekilde cok cesitli bilimsel alanlarda kullanilir Bircok doga kanunu niceliklerin degisim oranlari ile niceliklerin kendilerinin iliskilendirilmesiyle ifade edilir Ornegin Nufus degisim orani bazen 1 mevcut nufus ve 2 mevcut nufusun tasima kapasitesinin altina dustugu miktar ile birlikte orantilidir Bu tur bir iliski diferansiyel denklem olarak adlandirilir Bu bilgiler isiginda nufus zamanin bir fonksiyonu olarak ifade edilmeye calisilirsa diferansiyel denklem cozulmeye calisilmis olur Fourier donusumleri bazi diferansiyel denklemleri cozme yontemleri bilinen cebirsel denklemlere donusturmek icin kullanilabilir Fourier donusumlerinin bircok kullanim alani vardir Spektrum veya rezonans kelimelerinin gectigi hemen hemen her bilimsel baglamda Fourier donusumleri veya Fourier serileri yakinlardadir Matematiksel psikoloji de dahil olmak uzere istatistik Zeka bolumlerinin bazen can seklindeki egriye gore dagildigi kabul edilir Egrinin altindaki alanin yaklasik 40 i 100 ila 120 araligindadir buna gore nufusun yaklasik 40 i IQ testlerinde 100 ila 120 arasinda puan almaktadir Egrinin altindaki alanin yaklasik 9 u 120 ila 140 araligindadir buna karsilik nufusun yaklasik 9 u IQ testlerinde 120 ila 140 arasinda puan alir vb Benzer sekilde bircok fiziksel olcumdeki olcum hatalari da dahil olmak uzere diger bircok sey can seklindeki egriye gore dagilir Can seklindeki egri neden bu kadar yaygindir Bunun teorik bir nedeni vardir ve Fourier donusumlerini ve dolayisiyla trigonometrik fonksiyonlari icerir Bu Fourier donusumlerinin istatistik e cesitli uygulamalarindan biridir Trigonometrik fonksiyonlar istatistikciler genellikle Fourier serileri ile temsil edilen mevsimsel periyodiklikleri incelerken de uygulanir Sayilar teorisi Trigonometri ve sayi teorisi arasinda baglanti olduguna dair bir ipucu vardir Daha genel bir ifadeyle sayi teorisinin sayilarin niceliksel ozelliklerinden ziyade niteliksel ozellikleriyle ilgilendigi soylenebilir 142 242 342 3942 4042 4142 displaystyle frac 1 42 qquad frac 2 42 qquad frac 3 42 qquad dots dots qquad frac 39 42 qquad frac 40 42 qquad frac 41 42 En sade terimlerle ifade edilmemis olanlari atin sadece pay ve paydasi aralarinda asal sayilarla ifade edilen terimleri tutun 142 542 1142 3142 3742 4142 displaystyle frac 1 42 qquad frac 5 42 qquad frac 11 42 qquad dots qquad frac 31 42 qquad frac 37 42 qquad frac 41 42 O zaman trigonometriyi kullanirsak cos 2p 142 cos 2p 542 cos 2p 3742 cos 2p 4142 displaystyle cos left 2 pi cdot frac 1 42 right cos left 2 pi cdot frac 5 42 right cdots cos left 2 pi cdot frac 37 42 right cos left 2 pi cdot frac 41 42 right Toplamin degeri 1 dir cunku 42 nin tek sayida asal carpani vardir ve hicbiri tekrarlanmamistir 42 2 3 7 Eger cift sayida tekrarlanmayan carpan olsaydi toplam 1 olurdu eger tekrarlanan asal carpanlar olsaydi ornegin 60 2 2 3 5 toplam 0 olurdu toplam 42 de degerlendirilen Mobius fonksiyonudur Bu Fourier analizini sayi teorisine uygulama olasiligina isaret etmektedir Trigonometrik olmayan denklemlerin cozumu Cesitli denklem turleri trigonometri kullanilarak cozulebilir Ornegin sabit katsayili bir veya karakteristik denkleminin ozdegerleri cinsinden ifade edilen cozumlere sahiptir ozdegerlerden bazilari kompleks ise karmasik terimler reel terimlerin trigonometrik fonksiyonlari ile degistirilebilir ve dinamik degiskenin salinimlar sergiledigi gosterilebilir Benzer sekilde uc reel cozume sahip karmasik sayilarin kup koklerini icerdigi icin yardimci olmayan bir sahiptir yine reel terimlerin trigonometrik fonksiyonlari acisindan alternatif bir cozum mevcuttur Kaynakca Thomas Paine 2004 The Age of Reason Dover Publications s 52 3 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Eylul 2024 Triangles and Trigonometry Mathigon Erisim tarihi 6 Subat 2019 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Borschers Brian Prosthaphaeresis Ingilizce Harvard Music and Mathematics A Pythagorean Perspective University of New York in Prague Ingilizce 29 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ekim 2023 Hollingsworth Matt Applications of the Fourier Series PDF s 1 Measures of Intelligence OpenStaxCollege Ingilizce 14 Subat 2014 26 Eylul 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Eylul 2024