Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tufan (Lehçe: pоtор szwedzki, Litvanca: Tvanas) terimi, Lehistan-Litvanya Birliği'nde 17. yüzyıl ortalarında gerçekleşen bir dizi sefer için kullanılmaktadır. Bu savaşlar sırasında Lehistan-Litvanya Birliği nüfusunun üçte birini ve büyük güç statüsünü kaybetmiştir.
| Tufan (The Deluge) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Birlik topraklarının İsveç, Çarlık Rusyası ve Brandenburg tarafından işgali Zaporojya Kazakları. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
| ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Güçler | |||||||
 : 50,000 asker  : 17,000 asker : 2,000 askerToplam: 69,000+ |  : 40,000 asker : 60,000 asker :16,000 asker : 40,000 asker : 25,000 asker 10,000 askerToplam: 191,000+ | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Tahmini olarak yüksek | : 30,000 ölü Tahmini olarak yüksek | ||||||
Önceki Olaylar, İstilanın Başlaması ve Rus Çarlığı'nın Stratejisi
1648'de Bogdan Hmelnitski Lehistan-Litvanya Birliği'nin yöneticilerinden hoşnutsuz olan Zaporojya Kazakları'yla ve Ukraynalı köylülerden oluşan birlikleriyle büyük bir ayaklanmaya liderlik etti. İsyanın ilk safhası büyük bir yıkımla Berestechko Savaşı sonrasında etkisiz hale gelmesiyle Rus Çarlığı ve Lehistan arasında Ukrayna'yı da kapsayan doğu Slav toprakları üzerinde hakimiyet kurma çekişmesini yoğunlaştırdı. Bu sebeple 1653'ün Ekim ayında Rus komutan Lehistan'a savaş ilan etti. Haziran 1654'te Rus Çarı I. Aleksey, Doğu Lehistanı işgal ederek 13 yıl boyunca sürecek olan 1654-67 Rus-Leh Savaşlarını başlatmış oldu. Ruslar 1654 yazında bugünkü Belarus civarlarında kurulan önemli birçok şehir ve kaleyi zapt etmeyi başardılar. 3 Ekim 1654'te Smolensk bir kuşatma sonrası ele geçirildi. Teknik bakımdan Lehistan ile savaş halinde olan İsveç İmparatorluğu (1629'da imzalanan ateşkesi 1635 yılından 1661 yılına kadar uzatmışlardı.) Temmuz 1655'te Lehistan'ın kalan yarısını işgal etti.
İsveç Krallığı'nın Stratejisi
Otuz Yıl Savaşları sonrasında kendini kıtadaki en güçlü devletlerden olduğunu kanıtlayan İsveç Krallığı, kalabalık bir orduya sahipti fakat onlara verecek parası az miktardaydı. Lehistan, Kazak Hetmanlığı ve Rus Çarlığı ile girdiği savaşlardan sonra, özellikle Batih Muharebesinda en iyi askerlerini kaybetmesiyle, zayıflamıştı ve İsveç Krallığı onu zayıf bir av olarak gördü.
Dahası, İsveçliler Lehistan tahtındaki haklarını hatırladılar. III. Zygmunt Waza ve oğulları IV. Władysław Waza ile II. Jan Kazimierz Waza, Vasa Hanedanı'ndan gelmiş soylulardı. Tahtta hak ilan edeceklerdi. İsveç Kralı X. Karl Gustav'ın öncelikli amacı Lehistan Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı arasındaki birliği bozmaktı.
Nihayetinde amaçlarına ulaştılar. İsveç için kolay geçen Ujście Muharebesi'nden sonra imzalandı ve Yukarı Polonya (Poznań civarı) 'ne verildi. Böylece Lehistan-Litvanya Birliği'ni parçalamış oldular.
Sonuçlar
Lehistan nüfusunun üçte birini kaybetti. Eski gücünü kaybettiği gibi aslada toparlanamadı. 200 Yıldır civardaki hiçbir savaştan etkilenmemiş zengin yerleşkeler büyük zarar gördü (Yukarı Polonya, , Mazovia, Pomerelia, , ). Ayrıca kiliseler, kaleler, kütüphaneler ve arşivler yağmalanıp, yerle bir edildiler. Sanat eserleri, tablolar, el yazmaları, silahlar, Çin porselenleri, gelinlikler, Türk işi çadırlar ve kilimler ele geçirildi. Savaşın sıçradığı tüm yerleşkeler, kaleler, köyler, şehirler İsveç orduları tarafından yağmalandı.
İlginç bir şekilde, kapı çerçeveleri bile sökülüp götürüldü.
Kaynakça
- ^ a b Ervin Liptai: Military history of Hungary, Zrínyi Military Publisher, 1985.
- ^ a b László Markó: Lordships of the Hungarian State, Magyar Könyvklub Publisher, 2000.
- ^ Podhorodecki, Leszek (1987). Chanat Krymski i jego stosunki z Polską w XV–XVIII wieku. s. 196. ISBN .
- ^ Claes-Göran Isacson, Karl X Gustavs Krig (2002) Lund, Historiska Media. Sayfa 96.
- ^ Zawadzki, Marcin. . Durham University. 21 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
During 'The Deluge', Commonwealth lost an estimated ⅓ of its population (proportionally higher losses than during World War II), and its status as a great power.
- ^ . 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2017.
- ^ ""Nikt tak nie ograbił Polski jak Szwedzi" by Michał Chodurski, Polish Radio webpage, 31.08.2012". 23 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2017.
- ^ polskieradio.pl
- ^ . 20 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2017.
- ^ I. Ihnatowicz, Z. Landau, A. Mączak, B. Zientara Dzieje gospodarcze Polski do roku 1939. Wiedza Powszechna, Warszawa 1988, page 233
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tufan Lehce potor szwedzki Litvanca Tvanas terimi Lehistan Litvanya Birligi nde 17 yuzyil ortalarinda gerceklesen bir dizi sefer icin kullanilmaktadir Bu savaslar sirasinda Lehistan Litvanya Birligi nufusunun ucte birini ve buyuk guc statusunu kaybetmistir Tufan The Deluge Birlik topraklarinin Isvec Carlik Rusyasi ve Brandenburg tarafindan isgali Zaporojya Kazaklari Tarih1655 1660BolgeLehistan Litvanya BirligiSonucStatuko Leh Pirus ZaferiTaraflarLehistan Litvanya Birligi Rus Carligi 1656 1658 Kirim Hanligi Habsburg Monarsisi Agustos 1657 den beri Macaristan Kralligi Agustos 1657 den beri Kazak Hetmanligi Kasim 1657 den beri Danimarka Norvec Hollanda CumhuriyetiIsvec Imparatorlugu Rus Carligi 1654 Kasim 1656 Temmuz 1658 den beri Brandenburg Prusya 1656 Kasim 1657 Kazak Hetmanligi Erdel Prensligi 1656 Aralik Bogdan Moldova Prensligi Eflak Prensligi Litvanya Janusz Radziwill in Kedainiai Prensligi Birligi Komutanlar ve liderlerLeh Krali John II Casimir Stefan Czarniecki IV Mehmet GirayIsvec Krali Charles X Gustav Frederick William Brandenburg Elektoru Bogdan Hmelnitski II Gyorgy Rakoczi Rus Cari I AlexisGucler 50 000 asker 17 000 asker 2 000 asker Toplam 69 000 40 000 asker 60 000 asker 16 000 asker 40 000 asker 25 000 asker 10 000 asker Toplam 191 000 KayiplarTahmini olarak yuksek 30 000 olu Tahmini olarak yuksekOnceki Olaylar Istilanin Baslamasi ve Rus Carligi nin Stratejisi1648 de Bogdan Hmelnitski Lehistan Litvanya Birligi nin yoneticilerinden hosnutsuz olan Zaporojya Kazaklari yla ve Ukraynali koylulerden olusan birlikleriyle buyuk bir ayaklanmaya liderlik etti Isyanin ilk safhasi buyuk bir yikimla Berestechko Savasi sonrasinda etkisiz hale gelmesiyle Rus Carligi ve Lehistan arasinda Ukrayna yi da kapsayan dogu Slav topraklari uzerinde hakimiyet kurma cekismesini yogunlastirdi Bu sebeple 1653 un Ekim ayinda Rus komutan Lehistan a savas ilan etti Haziran 1654 te Rus Cari I Aleksey Dogu Lehistani isgal ederek 13 yil boyunca surecek olan 1654 67 Rus Leh Savaslarini baslatmis oldu Ruslar 1654 yazinda bugunku Belarus civarlarinda kurulan onemli bircok sehir ve kaleyi zapt etmeyi basardilar 3 Ekim 1654 te Smolensk bir kusatma sonrasi ele gecirildi Teknik bakimdan Lehistan ile savas halinde olan Isvec Imparatorlugu 1629 da imzalanan ateskesi 1635 yilindan 1661 yilina kadar uzatmislardi Temmuz 1655 te Lehistan in kalan yarisini isgal etti Isvec Kralligi nin StratejisiOtuz Yil Savaslari sonrasinda kendini kitadaki en guclu devletlerden oldugunu kanitlayan Isvec Kralligi kalabalik bir orduya sahipti fakat onlara verecek parasi az miktardaydi Lehistan Kazak Hetmanligi ve Rus Carligi ile girdigi savaslardan sonra ozellikle Batih Muharebesinda en iyi askerlerini kaybetmesiyle zayiflamisti ve Isvec Kralligi onu zayif bir av olarak gordu Dahasi Isvecliler Lehistan tahtindaki haklarini hatirladilar III Zygmunt Waza ve ogullari IV Wladyslaw Waza ile II Jan Kazimierz Waza Vasa Hanedani ndan gelmis soylulardi Tahtta hak ilan edeceklerdi Isvec Krali X Karl Gustav in oncelikli amaci Lehistan Kralligi ve Litvanya Buyuk Dukaligi arasindaki birligi bozmakti Nihayetinde amaclarina ulastilar Isvec icin kolay gecen Ujscie Muharebesi nden sonra imzalandi ve Yukari Polonya Poznan civari ne verildi Boylece Lehistan Litvanya Birligi ni parcalamis oldular SonuclarLehistan nufusunun ucte birini kaybetti Eski gucunu kaybettigi gibi aslada toparlanamadi 200 Yildir civardaki hicbir savastan etkilenmemis zengin yerleskeler buyuk zarar gordu Yukari Polonya Mazovia Pomerelia Ayrica kiliseler kaleler kutuphaneler ve arsivler yagmalanip yerle bir edildiler Sanat eserleri tablolar el yazmalari silahlar Cin porselenleri gelinlikler Turk isi cadirlar ve kilimler ele gecirildi Savasin sicradigi tum yerleskeler kaleler koyler sehirler Isvec ordulari tarafindan yagmalandi Ilginc bir sekilde kapi cerceveleri bile sokulup goturuldu Kaynakca a b Ervin Liptai Military history of Hungary Zrinyi Military Publisher 1985 ISBN 963 326 337 9 a b Laszlo Marko Lordships of the Hungarian State Magyar Konyvklub Publisher 2000 ISBN 963 547 085 1 Podhorodecki Leszek 1987 Chanat Krymski i jego stosunki z Polska w XV XVIII wieku s 196 ISBN 83 05 11618 2 Claes Goran Isacson Karl X Gustavs Krig 2002 Lund Historiska Media Sayfa 96 ISBN 91 89442 57 1 Zawadzki Marcin Durham University 21 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Haziran 2009 During The Deluge Commonwealth lost an estimated of its population proportionally higher losses than during World War II and its status as a great power 21 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Nisan 2017 Nikt tak nie ograbil Polski jak Szwedzi by Michal Chodurski Polish Radio webpage 31 08 2012 23 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2017 polskieradio pl 20 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Nisan 2017 I Ihnatowicz Z Landau A Maczak B Zientara Dzieje gospodarcze Polski do roku 1939 Wiedza Powszechna Warszawa 1988 page 233