Türk Tarih Kurumu (kısaca TTK), Türk tarihinin ilk kaynaklardan araştırılması amacı ile Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifi sonucu 15 Nisan 1931'de kurulmuş bir araştırma kurumudur. 664 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Türk Tarih Kurumu ayrı bir kamu tüzel kişiliğe sahip olup 1983 yılında kurulan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun denetim ve gözetimine bağlanmıştır.
Türk Tarih Kurumu | |
---|---|
Slogan | "Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanlığı şaşırtan bir hal alır." |
Kuruluş | 15 Nisan 1931 | )
Tür | Bilim kuruluşu |
Hizmet bölgesi | Ulusal |
Resmî diller | Türkçe |
Kurucu | Mustafa Kemal Atatürk |
Başkan | |
Ana organ | Yönetim Kurulu Bilim Kurulu |
Ana kurum | Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu |
Bütçe | ₺16.360.000 (2020) |
Resmî site | ttk.gov.tr |
Eski adı | Türk Tarihi Tedkik Cemiyeti (1931-1935) |
Kurum tarihçesi
28 Nisan 1930 tarihinde Türk Ocakları'nın VI. Kurultayı'nın son oturumunda Gazi Mustafa Kemal’in direktifi üzerine Afet İnan, 40 imzalı bir önerge sunmuş ve bu önergede Türk tarihini bilimsel olarak araştırmak üzere bir heyet kurulması istenmişti. Aynı gün Türk Ocakları Kanunu da bu konuda bir madde ekledi. Oluşturulan 16 kişilik heyet ilk toplantısını 4 Haziran 1930 tarihinde yaparak yönetim kurulu ve üyelerini belirledi. Bu heyet, Türk Tarih Kurumunun temelini oluşturur.
Heyet, "Türk Tarihinin Ana Hatları" adlı bir çalışma yayımlamıştır. Kitap, Orta Asya'da bir Türk uygarlığı ve bu merkezden başlayan göçlerle Türklerin Çin, Hindistan, Mezopotamya, Mısır, İran, Anadolu'ya giderek o bölgelerin halklarını uygarlaştırdıkları tezini işlemekteydi ve hedef, bu kitabın ana fikrine uygun okul kitapları hazırlanmasıydı.
Türk Ocakları 29 Mart 1931 tarihinde kapanma kararı alınca Türk Tarih Heyeti, 15 Nisan 1931 tarihinde "Türk Tarih Tedkik Cemiyeti" adıyla yeniden örgütlenip çalışmalarına devam etti. Kurumun adı 1935 yılında "Türk Tarihi Araştırma Kurumu", daha sonra "Türk Tarih Kurumu" olarak değişti.
Kurum, Türk Tarih Kurumu adıyla faaliyet gösterdiği dönemde dört ciltlik lise tarih kitabını, İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın "Anadolu Beylikleri"ni, bazı kazı raporlarını, Piri Reis'in "Kitab-ı Bahriye" ve haritasını basmış, 1937 yılından itibaren ise Belleten dergisini yayınlamıştır. 2-11 Temmuz 1932 tarihleri arasında "Türk Tarih Kongresi" adıyla düzenlediği ilk kongrenin ardından düzenli olarak kongre düzenlemeyi sürdürdü. Uluslararası nitelikte İkinci Türk Tarih Kongresi 20-25 Eylül 1937 tarihleri arasında gerçekleşti. 1935 yılında Kurumun kendi olanakları ve çalışanı ile Alacahöyük Kazısı başlatıldı.
Kurumun çalışmaları ile cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk bizzat ilgilenmekte ve toplantılarına katılmaktaydı. Mustafa Kemal Atatürk'ten sonra gelen tüm cumhurbaşkanları da bir gelenek olarak Kurumun "koruyucu başkanı" oldular. Mustafa Kemal Atatürk, 5 Eylül 1938 tarihindeki vasiyetnamesi ile, Türkiye İş Bankası'ndaki hisselerinin gelirinin yarısını Türk Tarih Kurumuna bağışladı. Kurum, 21 Eylül 1940 gün ve 2/14556 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesiyle kamu yararına çalışan dernekler arasına alındı.
Kurum, çalışmalarına Ankara'daki Türk Ocağı Halk Evleri binasında başlamıştı. 1940 yılı sonunda Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi binasına taşınmış, 12 Kasım 1967 tarihinde Turgut Cansever ve Ertur Yener tarafından tasarlanmış kendi binasına geçmiştir. Türk Tarih Kurumu, tüzel kişiliğe sahip olarak 7 Kasım 1982 tarihinde kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 134. maddesi ile kurulan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesine dâhil edildi.
Kurum teşkilat yapısı
Kurum başı, Cumhurbaşkanlığı kararı ile atanan Kurum Başkanıdır. Görev süresi 3 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kaldırılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanı oluru ile görevlendirilen başkan yardımcısı doğrudan Türk Tarih Kurumu Başkanı'na bağlıdır. 664 Sayılı KHK'ya göre; Türk Tarih Kurumu Bilim Kurulu; TTK Başkanı, Başkan yardımcı ve üyelerden oluşmaktadır. Kurumun asli, şeref ve haberleşme olmak üzere üç türlü üyesi vardır.
Türk Tarih Kongresi
Türk Tarih Kurumu, ilmî araştırma ve yayınları yanı sıra, birincisi 2-11 Temmuz 1932 tarihleri arasında toplanan ve belli aralıklarla günümüze kadar XVI. kez gerçekleştirdiği milletlerarası nitelikte "Türk Tarih Kongreleri" yapmaktadır. 20-25 Eylül 1937 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan II. Kongre, uluslararası nitelik kazanmış, yabancı bilim adamları da bu kongreye katılmışlardır. Bu Kongre, Türk tarihinin açıklanması ve belgelenmesi amacını gütmüştür. Ayrıca Kongre dolayısıyla, tarih öncesinden Cumhuriyet dönemine dek yurtta ve Ortadoğu'da gelişen büyük uygarlıkları, maketler, mülajlar, resimler ve grafiklerle canlandıran bir sergi düzenlenmiş ve bu sergi Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümüne dek Dolmabahçe Sarayı'nda kalmıştır.
Türk Tarih Kurumunun düzenlemiş olduğu Türk Tarih Kongrelerinin listesi şu şekildedir;
Ad | Kapsam | Tarih |
---|---|---|
I. Türk Tarih Kongresi | Ulusal | 2-11 Temmuz 1932 |
II. Türk Tarih Kongresi | Ulusal | 20-25 Eylül 1937 |
III. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 15-20 Kasım 1943 |
IV. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 10-14 Kasım 1948 |
V. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 12-17 Nisan 1956 |
VI. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 20-26 Ekim 1961 |
VII. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 25-29 Eylül 1970 |
VIII. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 11-15 Ekim 1976 |
IX. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 21-25 Eylül 1981 |
X. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 22-26 Eylül 1986 |
XI. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 5-9 Eylül 1990 |
XII. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 12-16 Eylül 1994 |
XIII. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 4-8 Ekim 1999 |
XIV. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 9-13 Eylül 2002 |
XV. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 11-15 Eylül 2006 |
XVI. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 20-24 Eylül 2010 |
XVII. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 15-17 Eylül 2014 |
XVIII. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 1-5 Ekim 2018 |
XIX. Türk Tarih Kongresi | Uluslararası | 3-7 Ekim 2022 |
Uluslararası XVIII. Türk Tarih Kongresi 1-5 Ekim 2018 tarihinde Ankara'da düzenlenmiştir. Dört gün boyunca, 22 başlıkta 164 oturumun gerçekleştirildiği kongrede, 29 ülkeden yaklaşık 800 bilim insanının katılımıyla 750’nin üzerinde bildiri sunulmuştur. 2018'de düzenlenen Türk Tarih Kongresi Türk Tarih Kurumunun, tarihindeki en çok katılımcının olduğu ve bildiri sunulduğu kongre olmuştur.[]
Bina
Turgut Cansever ve Ertur Yener'in 1951 yılında tasarlamaya başladığı Türk Tarih Kurumu Binası'nın projelendirme çalışmaları 1961 yılında sonuçlandırılmış, 1962 yılında binanın inşaatına başlanmıştır. İnşaat 1966 yılında tamamlanmış ve yapı 1967 yılından itibaren tam teşekküllü olarak kullanıma açılmıştır. 1980 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü kazanan bu yapı Türkiye mimarlık tarihinin en önemli modern tasarımlarından birisi olarak kabul edilmektedir. Zemin katta konferans salonu, kitap depoları, üst katlarda kütüphane, okuma salonları ve ofisler yer almaktadır.
Misyonu
Türk ve Türkiye tarihini çağdaş sosyal bilim anlayışıyla araştırmak ve yaymak; bu alandaki araştırmaları desteklemek ve toplumdaki tarih bilincini geliştirmektir.
Vizyonu
Türk ve Türkiye tarihi araştırmalarını dünya tarih yazıcılığıyla bütünleştirmek; Türk tarihçiliğini evrensel ölçekte en üst düzeye ulaştırmaktır.
Etkinlikleri
Türk Tarih Kurumu, Türk tarihi ve Türkiye tarihini incelemek ve sonuçları yaymak için konferanslar, seminerler, kongreler, anma törenleri, sergiler düzenler; kazılar yaptırır, kitaplar yayınlar; kurumun üyeleri uluslararası kongreler düzenler.
Süreli yayınlar
- 1937 yılından beri yayınlanan Belleten adlı yayın, dört ayda bir yayınlanır.
- Kurum tarafından 1964'ten beri çıkarılan adlı bir başka yayın ise Türk arşivindeki belgeleri açıklamalı olarak yayınlar.
- 1991 yılından sonra sadece raporlarını yayınlamaktadır.
Kazılar
22 Ağustos 1935 tarihinde kurumun kendi parası ve kendi elemanlarıyla başlattığı ilk kazı Alacahöyük Kazısı'dır. Bunu Trakya ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yapılan kazı ve arkeolojik araştırmalar izlemiştir. Bu kazılardan çıkan eserler pek çok müzede sergilenmektedir.
Uluslararası bilim kurumlarında üyelik
Türk Tarih Kurumu, Uluslararası Akademiler Birliği'nin (International Union of Academies-IUA) Türkiye'deki tek üyesidir.
Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi
Tarih ve arkeoloji alanında ülkenin en büyük kütüphanesi, Türk Tarih Kurumu kütüphanesidir. Kurum, Türkiye'nin son çağlar tarihi için de zengin bir belgeliğe sahiptir.
Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi’nde, yaklaşık 250.000 cilt kitap bulunmaktadır ve bunlar değişim, satın alma yoluyla sağlanmıştır. Ayrıca yurt dışında 220, yurt içinde 60 kurum ve kuruluş ile değişim yapılmaya devam edilmiştir. Osmanlıca, Arapça ve Farsça kaynak eserler başta olmak üzere, Batı dillerindeki eserlerden telif bakımından yasal süresi dolmuş nadir eserler dijitalleştirilmiştir ve çevrimiçi kataloğundaki detaylı arama kısmından eserlerin metinlerine ulaşım imkânı bulunmaktadır. Nadir eserlerin ve el yazması eserlerin 7500’ü dijitalleştirilmiştir ve katalog tarama bölümünden araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Ayrıca görme engelli akademisyenlerin kütüphaneden faydalanması için çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Kütüphanenin içerisinde; kitaplar, süreli yayınlar (dergi, gazete), haritalar, el yazması eserler, basılmamış telif ve çeviri eserler, fotokopiler, mikrofilm, mikrofiş, CD-ROM, video kaset mevcuttur.
Türk Tarih Kurumu gerek bağış gerekse satın alma yoluyla birçok arşiv malzemesini bünyesinde toplamıştır. Aynı zamanda tarih, arkeoloji ve antropoloji alanlarında oldukça zengin bir kaynak içeriğine sahip olan arşivde, 20 bin kadar nadir eser, farklı dillerde yazılan 1800 kadar eser de yer almıştır. Arşiv, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerini ve Türkiye Cumhuriyeti dönemini kapsamasıyla beraber, belgelerin büyük bölümü Osmanlı Türkçesi ile kaleme alınmıştır. Yeni Türk harfleriyle kaleme alınanların yanında İngilizce, Fransızca, Almanca belgeler de yer almıştır. Arşivde; Atatürk fotoğraf koleksiyonu, fotoğraf ve belge koleksiyonu, İzmir’in Kurtuluşu, Ayasofya Sergisi, Atatürk Fotoğrafları Sergisi’nin yanı sıra, Kıbrıs’ta Hala Sultan Sergisi ve 100. Yılında Kudüs Sergisi düzenlenerek sergi katalogları basılmış, Enver Paşa ve Fahir İz Arşivinin analitik tasnifi tamamlanmıştır.
TTK TV
Türk Tarih Kurumunun YouTube üzerinden yayın yapan TV kanalıdır. Kanalda Türk Tarih Kurumunun hazırlatmış olduğu bilimsel belgeseller yer almaktadır. Özellikle Prof. Dr. Refik Turan'ın başkanlığı döneminde belgesellerin sayısında oldukça artış olmuştur. Türk Tarih Kurumu tarafından hazırlanan başlıca belgeseller şunlardır:
- Türk Tarih Kurumu Tarihçe Filmi 1 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2018
- Ayasofya: Vakfa Vefa Belgeseli 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2018
- Misak-ı Milli'den Lozan'a 95. Yıl İstiklal Harbi Şehitlerimize Vefa, 2018
- Sarıkamış'a Vefa İstiklal Belgeseli 27 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- Çaka Bey Belgeseli, 2019
- Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne İsyanı Terör ve Propaganda - 1. Bölüm Terör ve İsyan 3 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne İsyanı Terör ve Propaganda - 2. Bölüm Techir ve İskan 3 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne İsyanı Terör ve Propaganda - 3. Bölüm Diaspora, Diplomasi ve Propaganda, 2019
- Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne İsyanı Terör ve Propaganda - 4. Bölüm Asala: Ateş ve Kan 24 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne İsyanı Terör ve Propaganda - 5. Bölüm Sahte Belgeler ve Gerçekler, 2019
- Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne İsyanı Terör ve Propaganda - 6. Bölüm Tarihsiz Diplomasi, 2019
- Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne İsyanı Terör ve Propaganda - 7. Bölüm İlk Ateş: 1915 Müslüman Ahaliye Mezalim, 2019
- Kıbrıs'ın İlk Fethi: Hala Sultanın İzinde 28 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- Kıbrıs'ın Fethinin 448. Yılı 23 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- 101. Yılında Kudüs: Kahraman Şehitlerimizin Anısına, 2019
- 102. Yılında Kudüs: Kahraman Şehitlerimizin Anısına, 2019
- Kapalı Maraş 18 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- Anadolu Kadınları: Bacıyan-ı Rum 7 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2019
- Fatih Sultan Mehmed Han Belgeseli 13 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2020
- 100. Yılında Misak-ı Milli Belgeseli 19 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2020
Türk Tarih Kurumu Başkanları
Türk Tarih Kurumunun günümüzdeki asli başkanı Prof. Dr. olup kurumun asli ve vekil başkanları sırasıyla aşağıdaki gibidir.
Adı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
---|---|---|
Mustafa Kemal Atatürk (Kurucu ve Koruyucu Genel Başkan) | 14 Nisan 1931 | 10 Kasım 1938 |
Tevfik Bıyıklıoğlu | 14 Nisan 1931 | 8 Nisan 1932 |
Prof. Dr. Yusuf Akçura | 8 Nisan 1932 | 11 Mart 1935 |
Hasan Cemil Çambel | 23 Mart 1935 | 17 Aralık 1941 |
Ord. Prof. Dr. Şemsettin Günaltay | 17 Aralık 1941 | 19 Ekim 1961 |
Ord. Prof. Dr. Şevket Aziz Kansu | 28 Nisan 1962 | 21 Nisan 1973 |
Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal | 21 Nisan 1973 | 18 Ocak 1982 |
Ord. Prof. Dr. Sedat Alp | 16 Nisan 1982 | 17 Ekim 1983 |
Prof. Dr. Yaşar Yücel | 17 Ekim 1983 | 16 Mart 1992 |
Prof. Dr. Neşet Çağatay (vekil) | 16 Mart 1992 | 21 Ocak 1993 |
Prof. Dr. İbrahim Agah Çubukçu (vekil) | 21 Ocak 1993 | 23 Eylül 1993 |
Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu | 27 Eylül 1993 | 23 Temmuz 2008 |
Prof. Dr. Ali Birinci | 1 Ağustos 2008 | 13 Eylül 2011 |
Prof. Dr. (vekil) | 14 Eylül 2011 | 25 Haziran 2012 |
Prof. Dr. | 26 Haziran 2012 | 23 Haziran 2014 |
Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan (vekil) | 24 Haziran 2014 | 5 Mart 2015 |
Prof. Dr. Refik Turan | 6 Mart 2015 | 20 Nisan 2020 |
Prof. Dr. Ahmet Yaramış | 20 Nisan 2020 | 22 Temmuz 2020 |
Prof. Dr. Birol Çetin | 23 Temmuz 2020 | 3 Ağustos 2023 |
Prof. Dr. | 3 Ağustos 2023 | Görevde |
Kurumun en uzun süre başkanlığını yapan kişi Şemsettin Günaltay olup Kurumun kuruluşundan günümüze sadece 13 farklı isim Türk Tarih Kurumu başkanlığı yapmıştır. 1982 Anayasası'nın 104. maddesine ve 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 2. maddesine göre Türk Tarih Kurumu Başkanı'nı Cumhurbaşkanı göreve atar ve görevine son verir.
Türk Tarih Kurumu Bilim Kurulu
664 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesine ve Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Bilim Kurulu Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmeliğe 2018 yılında Bilim Kurulu oluşturulmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b (PDF). resmigazete.gov.tr. 3 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- ^ . Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2011.
- ^ Copeaux, Etienne (2000). Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine (İkinci bas.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ss. 39-40. ISBN .
- ^ a b "Tarihçe, Türk Tarih Kurumu web sitesi, Erişim tarihi:10.10.2012". 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2015.
- ^ a b c . 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
- ^ (PDF). 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ . Türk Tarih Kurumu. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ "2018 Faaliyet Raporu" (PDF). Türk Tarih Kurumu. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ a b . Ağa Han Mimarlık Ödülü resmi web sitesi (İngilizce). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ "Mimarlıkta Modernite ve Süreklilik, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2006". Burçin Yıldırım. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ "Türk Tarih Kurumu, Turgut Cansever, Ertur Yener, Ankara". Arkitera.com. 16 Mart 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ a b Kocatepe, Hüseyin. . Çanakkale Harbi. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019.
- ^ . Türk Tarih Kurumu. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
- ^ . Türk Tarih Kurumu. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ (PDF). Mevzuat. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ (PDF). Mevzuat. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ "Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü". Resmî Gazete. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.
- ^ "Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü". Resmî Gazete. 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ "2018 Faaliyet Raporu" (PDF). Türk Tarih Kurumu. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Türk Tarih Kurumu genel ağ sayfası 27 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türk Tarih Kurumu E-Mağaza ağ sayfası 14 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türk Tarih Kurumu 100. Yılında I. Dünya Savaşı ağ sayfası 10 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turk Tarih Kurumu kisaca TTK Turk tarihinin ilk kaynaklardan arastirilmasi amaci ile Mustafa Kemal Ataturk un direktifi sonucu 15 Nisan 1931 de kurulmus bir arastirma kurumudur 664 Sayili Kanun Hukmunde Kararname ile Turk Tarih Kurumu ayri bir kamu tuzel kisilige sahip olup 1983 yilinda kurulan Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumunun denetim ve gozetimine baglanmistir Turk Tarih KurumuSlogan Tarih yazmak tarih yapmak kadar muhimdir Yazan yapana sadik kalmazsa degismeyen hakikat insanligi sasirtan bir hal alir Kurulus15 Nisan 1931 93 yil once 1931 04 15 TurBilim kurulusuHizmet bolgesiUlusalResmi dillerTurkceKurucuMustafa Kemal AtaturkBaskanAna organYonetim Kurulu Bilim KuruluAna kurumAtaturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek KurumuButce 16 360 000 2020 Resmi sitettk gov trEski adiTurk Tarihi Tedkik Cemiyeti 1931 1935 Kurum tarihcesi28 Nisan 1930 tarihinde Turk Ocaklari nin VI Kurultayi nin son oturumunda Gazi Mustafa Kemal in direktifi uzerine Afet Inan 40 imzali bir onerge sunmus ve bu onergede Turk tarihini bilimsel olarak arastirmak uzere bir heyet kurulmasi istenmisti Ayni gun Turk Ocaklari Kanunu da bu konuda bir madde ekledi Olusturulan 16 kisilik heyet ilk toplantisini 4 Haziran 1930 tarihinde yaparak yonetim kurulu ve uyelerini belirledi Bu heyet Turk Tarih Kurumunun temelini olusturur Heyet Turk Tarihinin Ana Hatlari adli bir calisma yayimlamistir Kitap Orta Asya da bir Turk uygarligi ve bu merkezden baslayan goclerle Turklerin Cin Hindistan Mezopotamya Misir Iran Anadolu ya giderek o bolgelerin halklarini uygarlastirdiklari tezini islemekteydi ve hedef bu kitabin ana fikrine uygun okul kitaplari hazirlanmasiydi Turk Ocaklari 29 Mart 1931 tarihinde kapanma karari alinca Turk Tarih Heyeti 15 Nisan 1931 tarihinde Turk Tarih Tedkik Cemiyeti adiyla yeniden orgutlenip calismalarina devam etti Kurumun adi 1935 yilinda Turk Tarihi Arastirma Kurumu daha sonra Turk Tarih Kurumu olarak degisti Kurum Turk Tarih Kurumu adiyla faaliyet gosterdigi donemde dort ciltlik lise tarih kitabini Ismail Hakki Uzuncarsili nin Anadolu Beylikleri ni bazi kazi raporlarini Piri Reis in Kitab i Bahriye ve haritasini basmis 1937 yilindan itibaren ise Belleten dergisini yayinlamistir 2 11 Temmuz 1932 tarihleri arasinda Turk Tarih Kongresi adiyla duzenledigi ilk kongrenin ardindan duzenli olarak kongre duzenlemeyi surdurdu Uluslararasi nitelikte Ikinci Turk Tarih Kongresi 20 25 Eylul 1937 tarihleri arasinda gerceklesti 1935 yilinda Kurumun kendi olanaklari ve calisani ile Alacahoyuk Kazisi baslatildi Kurumun calismalari ile cumhurbaskani Mustafa Kemal Ataturk bizzat ilgilenmekte ve toplantilarina katilmaktaydi Mustafa Kemal Ataturk ten sonra gelen tum cumhurbaskanlari da bir gelenek olarak Kurumun koruyucu baskani oldular Mustafa Kemal Ataturk 5 Eylul 1938 tarihindeki vasiyetnamesi ile Turkiye Is Bankasi ndaki hisselerinin gelirinin yarisini Turk Tarih Kurumuna bagisladi Kurum 21 Eylul 1940 gun ve 2 14556 sayili Bakanlar Kurulu kararnamesiyle kamu yararina calisan dernekler arasina alindi Kurum calismalarina Ankara daki Turk Ocagi Halk Evleri binasinda baslamisti 1940 yili sonunda Dil ve Tarih Cografya Fakultesi binasina tasinmis 12 Kasim 1967 tarihinde Turgut Cansever ve Ertur Yener tarafindan tasarlanmis kendi binasina gecmistir Turk Tarih Kurumu tuzel kisilige sahip olarak 7 Kasim 1982 tarihinde kabul edilen Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi nin 134 maddesi ile kurulan Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu bunyesine dahil edildi Kurum teskilat yapisiKurum basi Cumhurbaskanligi karari ile atanan Kurum Baskanidir Gorev suresi 3 Sayili Cumhurbaskanligi Kararnamesi ile kaldirilmistir Kultur ve Turizm Bakani oluru ile gorevlendirilen baskan yardimcisi dogrudan Turk Tarih Kurumu Baskani na baglidir 664 Sayili KHK ya gore Turk Tarih Kurumu Bilim Kurulu TTK Baskani Baskan yardimci ve uyelerden olusmaktadir Kurumun asli seref ve haberlesme olmak uzere uc turlu uyesi vardir Turk Tarih KongresiBasbakan Ismet Bey ve Cumhurbaskani Mustafa Kemal Bey 1932 deki I Turk Tarih Kongresi sirasinda Turk Tarih Kurumu ilmi arastirma ve yayinlari yani sira birincisi 2 11 Temmuz 1932 tarihleri arasinda toplanan ve belli araliklarla gunumuze kadar XVI kez gerceklestirdigi milletlerarasi nitelikte Turk Tarih Kongreleri yapmaktadir 20 25 Eylul 1937 tarihleri arasinda Dolmabahce Sarayi nda yapilan II Kongre uluslararasi nitelik kazanmis yabanci bilim adamlari da bu kongreye katilmislardir Bu Kongre Turk tarihinin aciklanmasi ve belgelenmesi amacini gutmustur Ayrica Kongre dolayisiyla tarih oncesinden Cumhuriyet donemine dek yurtta ve Ortadogu da gelisen buyuk uygarliklari maketler mulajlar resimler ve grafiklerle canlandiran bir sergi duzenlenmis ve bu sergi Mustafa Kemal Ataturk un olumune dek Dolmabahce Sarayi nda kalmistir Turk Tarih Kurumunun duzenlemis oldugu Turk Tarih Kongrelerinin listesi su sekildedir Ad Kapsam TarihI Turk Tarih Kongresi Ulusal 2 11 Temmuz 1932II Turk Tarih Kongresi Ulusal 20 25 Eylul 1937III Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 15 20 Kasim 1943IV Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 10 14 Kasim 1948V Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 12 17 Nisan 1956VI Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 20 26 Ekim 1961VII Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 25 29 Eylul 1970VIII Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 11 15 Ekim 1976IX Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 21 25 Eylul 1981X Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 22 26 Eylul 1986XI Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 5 9 Eylul 1990XII Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 12 16 Eylul 1994XIII Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 4 8 Ekim 1999XIV Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 9 13 Eylul 2002XV Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 11 15 Eylul 2006XVI Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 20 24 Eylul 2010XVII Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 15 17 Eylul 2014XVIII Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 1 5 Ekim 2018XIX Turk Tarih Kongresi Uluslararasi 3 7 Ekim 2022 Uluslararasi XVIII Turk Tarih Kongresi 1 5 Ekim 2018 tarihinde Ankara da duzenlenmistir Dort gun boyunca 22 baslikta 164 oturumun gerceklestirildigi kongrede 29 ulkeden yaklasik 800 bilim insaninin katilimiyla 750 nin uzerinde bildiri sunulmustur 2018 de duzenlenen Turk Tarih Kongresi Turk Tarih Kurumunun tarihindeki en cok katilimcinin oldugu ve bildiri sunuldugu kongre olmustur kaynak belirtilmeli BinaTurgut Cansever ve Ertur Yener tarafindan tasarlanmis ve 1951 ile 1967 yillari arasinda insa edilmis Turk Tarih Kurumu Binasi 1980 yilinda Aga Han Mimarlik Odulu nu kazanmistir Turgut Cansever ve Ertur Yener in 1951 yilinda tasarlamaya basladigi Turk Tarih Kurumu Binasi nin projelendirme calismalari 1961 yilinda sonuclandirilmis 1962 yilinda binanin insaatina baslanmistir Insaat 1966 yilinda tamamlanmis ve yapi 1967 yilindan itibaren tam tesekkullu olarak kullanima acilmistir 1980 yilinda Aga Han Mimarlik Odulu nu kazanan bu yapi Turkiye mimarlik tarihinin en onemli modern tasarimlarindan birisi olarak kabul edilmektedir Zemin katta konferans salonu kitap depolari ust katlarda kutuphane okuma salonlari ve ofisler yer almaktadir MisyonuTurk ve Turkiye tarihini cagdas sosyal bilim anlayisiyla arastirmak ve yaymak bu alandaki arastirmalari desteklemek ve toplumdaki tarih bilincini gelistirmektir VizyonuTurk ve Turkiye tarihi arastirmalarini dunya tarih yaziciligiyla butunlestirmek Turk tarihciligini evrensel olcekte en ust duzeye ulastirmaktir EtkinlikleriTurk Tarih Kurumu Turk tarihi ve Turkiye tarihini incelemek ve sonuclari yaymak icin konferanslar seminerler kongreler anma torenleri sergiler duzenler kazilar yaptirir kitaplar yayinlar kurumun uyeleri uluslararasi kongreler duzenler Sureli yayinlar1937 yilindan beri yayinlanan Belleten adli yayin dort ayda bir yayinlanir Kurum tarafindan 1964 ten beri cikarilan adli bir baska yayin ise Turk arsivindeki belgeleri aciklamali olarak yayinlar 1991 yilindan sonra sadece raporlarini yayinlamaktadir Kazilar22 Agustos 1935 tarihinde kurumun kendi parasi ve kendi elemanlariyla baslattigi ilk kazi Alacahoyuk Kazisi dir Bunu Trakya ve Anadolu nun cesitli bolgelerinde yapilan kazi ve arkeolojik arastirmalar izlemistir Bu kazilardan cikan eserler pek cok muzede sergilenmektedir Uluslararasi bilim kurumlarinda uyelikTurk Tarih Kurumu Uluslararasi Akademiler Birligi nin International Union of Academies IUA Turkiye deki tek uyesidir Turk Tarih Kurumu KutuphanesiTarih ve arkeoloji alaninda ulkenin en buyuk kutuphanesi Turk Tarih Kurumu kutuphanesidir Kurum Turkiye nin son caglar tarihi icin de zengin bir belgelige sahiptir Turk Tarih Kurumu Kutuphanesi nde yaklasik 250 000 cilt kitap bulunmaktadir ve bunlar degisim satin alma yoluyla saglanmistir Ayrica yurt disinda 220 yurt icinde 60 kurum ve kurulus ile degisim yapilmaya devam edilmistir Osmanlica Arapca ve Farsca kaynak eserler basta olmak uzere Bati dillerindeki eserlerden telif bakimindan yasal suresi dolmus nadir eserler dijitallestirilmistir ve cevrimici katalogundaki detayli arama kismindan eserlerin metinlerine ulasim imkani bulunmaktadir Nadir eserlerin ve el yazmasi eserlerin 7500 u dijitallestirilmistir ve katalog tarama bolumunden arastirmacilarin hizmetine sunulmustur Ayrica gorme engelli akademisyenlerin kutuphaneden faydalanmasi icin calismalar yapilmaya baslanmistir Kutuphanenin icerisinde kitaplar sureli yayinlar dergi gazete haritalar el yazmasi eserler basilmamis telif ve ceviri eserler fotokopiler mikrofilm mikrofis CD ROM video kaset mevcuttur Turk Tarih Kurumu gerek bagis gerekse satin alma yoluyla bircok arsiv malzemesini bunyesinde toplamistir Ayni zamanda tarih arkeoloji ve antropoloji alanlarinda oldukca zengin bir kaynak icerigine sahip olan arsivde 20 bin kadar nadir eser farkli dillerde yazilan 1800 kadar eser de yer almistir Arsiv Osmanli Devleti nin son donemlerini ve Turkiye Cumhuriyeti donemini kapsamasiyla beraber belgelerin buyuk bolumu Osmanli Turkcesi ile kaleme alinmistir Yeni Turk harfleriyle kaleme alinanlarin yaninda Ingilizce Fransizca Almanca belgeler de yer almistir Arsivde Ataturk fotograf koleksiyonu fotograf ve belge koleksiyonu Izmir in Kurtulusu Ayasofya Sergisi Ataturk Fotograflari Sergisi nin yani sira Kibris ta Hala Sultan Sergisi ve 100 Yilinda Kudus Sergisi duzenlenerek sergi kataloglari basilmis Enver Pasa ve Fahir Iz Arsivinin analitik tasnifi tamamlanmistir TTK TVTurk Tarih Kurumunun YouTube uzerinden yayin yapan TV kanalidir Kanalda Turk Tarih Kurumunun hazirlatmis oldugu bilimsel belgeseller yer almaktadir Ozellikle Prof Dr Refik Turan in baskanligi doneminde belgesellerin sayisinda oldukca artis olmustur Turk Tarih Kurumu tarafindan hazirlanan baslica belgeseller sunlardir Turk Tarih Kurumu Tarihce Filmi 1 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2018 Ayasofya Vakfa Vefa Belgeseli 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2018 Misak i Milli den Lozan a 95 Yil Istiklal Harbi Sehitlerimize Vefa 2018 Sarikamis a Vefa Istiklal Belgeseli 27 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 Caka Bey Belgeseli 2019 Ermenilerin Osmanli Devleti ne Isyani Teror ve Propaganda 1 Bolum Teror ve Isyan 3 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 Ermenilerin Osmanli Devleti ne Isyani Teror ve Propaganda 2 Bolum Techir ve Iskan 3 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 Ermenilerin Osmanli Devleti ne Isyani Teror ve Propaganda 3 Bolum Diaspora Diplomasi ve Propaganda 2019 Ermenilerin Osmanli Devleti ne Isyani Teror ve Propaganda 4 Bolum Asala Ates ve Kan 24 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 Ermenilerin Osmanli Devleti ne Isyani Teror ve Propaganda 5 Bolum Sahte Belgeler ve Gercekler 2019 Ermenilerin Osmanli Devleti ne Isyani Teror ve Propaganda 6 Bolum Tarihsiz Diplomasi 2019 Ermenilerin Osmanli Devleti ne Isyani Teror ve Propaganda 7 Bolum Ilk Ates 1915 Musluman Ahaliye Mezalim 2019 Kibris in Ilk Fethi Hala Sultanin Izinde 28 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 Kibris in Fethinin 448 Yili 23 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 101 Yilinda Kudus Kahraman Sehitlerimizin Anisina 2019 102 Yilinda Kudus Kahraman Sehitlerimizin Anisina 2019 Kapali Maras 18 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 Anadolu Kadinlari Baciyan i Rum 7 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 Fatih Sultan Mehmed Han Belgeseli 13 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2020 100 Yilinda Misak i Milli Belgeseli 19 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2020Turk Tarih Kurumu BaskanlariYusuf Akcura Turk Tarih Kurumu Eski Baskani 1932 1936 Turk Tarih Kurumunun gunumuzdeki asli baskani Prof Dr olup kurumun asli ve vekil baskanlari sirasiyla asagidaki gibidir Adi Gorev Baslangici Gorev BitisiMustafa Kemal Ataturk Kurucu ve Koruyucu Genel Baskan 14 Nisan 1931 10 Kasim 1938Tevfik Biyiklioglu 14 Nisan 1931 8 Nisan 1932Prof Dr Yusuf Akcura 8 Nisan 1932 11 Mart 1935Hasan Cemil Cambel 23 Mart 1935 17 Aralik 1941Ord Prof Dr Semsettin Gunaltay 17 Aralik 1941 19 Ekim 1961Ord Prof Dr Sevket Aziz Kansu 28 Nisan 1962 21 Nisan 1973Ord Prof Dr Enver Ziya Karal 21 Nisan 1973 18 Ocak 1982Ord Prof Dr Sedat Alp 16 Nisan 1982 17 Ekim 1983Prof Dr Yasar Yucel 17 Ekim 1983 16 Mart 1992Prof Dr Neset Cagatay vekil 16 Mart 1992 21 Ocak 1993Prof Dr Ibrahim Agah Cubukcu vekil 21 Ocak 1993 23 Eylul 1993Prof Dr Yusuf Halacoglu 27 Eylul 1993 23 Temmuz 2008Prof Dr Ali Birinci 1 Agustos 2008 13 Eylul 2011Prof Dr vekil 14 Eylul 2011 25 Haziran 2012Prof Dr 26 Haziran 2012 23 Haziran 2014Prof Dr Mehmet Ali Beyhan vekil 24 Haziran 2014 5 Mart 2015Prof Dr Refik Turan 6 Mart 2015 20 Nisan 2020Prof Dr Ahmet Yaramis 20 Nisan 2020 22 Temmuz 2020Prof Dr Birol Cetin 23 Temmuz 2020 3 Agustos 2023Prof Dr 3 Agustos 2023 Gorevde Kurumun en uzun sure baskanligini yapan kisi Semsettin Gunaltay olup Kurumun kurulusundan gunumuze sadece 13 farkli isim Turk Tarih Kurumu baskanligi yapmistir 1982 Anayasasi nin 104 maddesine ve 3 sayili Cumhurbaskanligi Kararnamesi nin 2 maddesine gore Turk Tarih Kurumu Baskani ni Cumhurbaskani goreve atar ve gorevine son verir Turk Tarih Kurumu Bilim Kurulu664 Sayili Kanun Hukmunde Kararname nin 13 maddesine ve Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Bilim Kurulu Calisma Usul ve Esaslarina Iliskin Yonetmelige 2018 yilinda Bilim Kurulu olusturulmustur Ayrica bakinizTurk Dil KurumuKaynakca a b PDF resmigazete gov tr 3 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Agustos 2023 Arsivlenmis kopya PDF 16 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ekim 2020 Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2011 Copeaux Etienne 2000 Tarih Ders Kitaplarinda 1931 1993 Turk Tarih Tezinden Turk Islam Sentezine Ikinci bas Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ss 39 40 ISBN 975 333 078 2 a b Tarihce Turk Tarih Kurumu web sitesi Erisim tarihi 10 10 2012 15 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2015 a b c 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Subat 2020 PDF 10 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2020 Turk Tarih Kurumu 10 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 2018 Faaliyet Raporu PDF Turk Tarih Kurumu 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Subat 2020 a b Aga Han Mimarlik Odulu resmi web sitesi Ingilizce 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2011 Mimarlikta Modernite ve Sureklilik Istanbul Teknik Universitesi Yuksek Lisans Tezi 2006 Burcin Yildirim 18 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2011 Turk Tarih Kurumu Turgut Cansever Ertur Yener Ankara Arkitera com 16 Mart 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2011 a b Kocatepe Huseyin Canakkale Harbi 16 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2019 Turk Tarih Kurumu 17 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2016 Turk Tarih Kurumu 10 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 PDF Mevzuat 7 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 PDF Mevzuat 10 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 Basbakanlik Mevzuati Gelistirme ve Yayin Genel Mudurlugu Resmi Gazete 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Kasim 2011 Basbakanlik Mevzuati Gelistirme ve Yayin Genel Mudurlugu Resmi Gazete 28 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2020 2018 Faaliyet Raporu PDF Turk Tarih Kurumu 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Subat 2020 Dis baglantilarTurk Tarih Kurumu genel ag sayfasi 27 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Tarih Kurumu E Magaza ag sayfasi 14 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Tarih Kurumu 100 Yilinda I Dunya Savasi ag sayfasi 10 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde