Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Umumî Müfettişlikler Türkiye'de kuruldukları bölgede sivil, asker ve yargı üzerinde kesin otoriteye sahip olan bölgesel valiliklerdir. Doğrudan Türkiye Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olan bu müfettişlikler 1927-1952 yılları arasında görev yaptı.
Kurulması
I. Umumî Müfettişlik
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 25 Haziran 1927 tarihinde 1164 sayılı Umumî müfettişlik teşkiline dair kanunu kabul etti.Abidin Özmen'in deyimiyle hükümet, idare makinesinden tam randıman almak için Birinci Umum Müfettişlik bölgesi 25 Haziran 1927 günlü ve 1164 sayılı kanunla merkezi Diyarbakır olmak üzere Elazığ, Urfa, Bitlis, Van, Hakkâri, Siirt ve Mardin illerini kapsayarak kuruldu. 27 Kasım 1927 tarihinde 5858 sayılı kanun tasarısının kararnamesi kabul edildi ve İbrahim Talî Öngören Birinci Umumi Müfettişi oldu. 1933 yılında Ahmet Hilmi Ergeneli Birinci Umumi Müfettişi olarak atandı. 11 Haziran 1935 tarihinde Birinci Umumi Müfettişliğe ataması yapılan Abidin Özmen, Aydın milletvekilliğinden istifa ederek başladığı bu görevi sekiz yıl boyunca, 18 Haziran 1943 tarihine kadar sürdürdü.
1928 yılında Diyarbakır'da işe başlayan Birinci Genel Müfettişliğe sonradan Ağrı Vilayeti de eklendi. 1929 yılında 1509 numaralı kanunla Bitlis Vilayeti yerine Muş Vilayeti kurularak Bitlis kaza halinde Muş'a bağlandı.
II. Umumî Müfettişlik
Trakya olayları'ndan önce, 18 Şubat 1934 tarihinde merkezi Edirne olmak üzere Kırklareli, Tekirdağ ve Çanakkale'yi kapsayan II. Umumî Müfettişlik kuruldu. Umumi Müfettişliğe, Bakanlar Kurulu kararıyla, daha önce Bitlis ve İzmir valisi olarak görev yapan Kâzım Dirik atandı. Kâzım Dirik'in görevi başında vefat etmesi üzerine 26 Temmuz 1943 tarihinde İkinci Umumi Müfettişlik görevine I. Umumi Müfettiş Abidin Özmen atandı. Daha çok Trakya Umumî Müfettişliği olarak bilinir.
III. Umumî Müfettişlik
25 Haziran 1927 tarih ve 1164 numaralı kanunun birinci maddesine göre merkezi Erzurum olmak üzere, Kars, Gümüşhane, Erzincan, Trabzon, Ağrı, Rize, Artvin illerini kapsayan III. Umum Müfettişlik kuruldu ve 23 Ağustos 1935 tarihinde de Umumi Müfettişliğe, Bakanlar Kurulu kararıyla daha önce Ardahan, Konya ve Erzurum milletvekili olarak görev yapmış olan Tahsin Uzer atandı.
IV. Umumî Müfettişlik
Türkiye Başbakanı İsmet İnönü, doğu seyahati sırasında Dersim bölgesinde bir Umum Müfettişliği kurulmasını hem bölgedeki asayişsizliğin kontrol altına alınması hem de bölgeyi kalkındırmak için var olan Umum Müfettişliklerinin yetersiz kaldığına kanaat getirdi. Ankara'ya döndükten sonra Tunceli kanunu olarak bilinen 6 Ocak 1936 tarihinde ve 23823 sayılı kararname ile Dördüncü Umum Müfettişliği resmen kuruldu. Ardından 6 Haziran 1936 yılında merkezi Tunceli olmak üzere Elazığ, Tunceli, Bingöl illeri Birinci Genel Müfettişlikten ayrılarak Dördüncü Genel Müfettişlik Bölgesi’ne katıldı. 10 Ocak 1936 tarihinde Dördüncü Umum Müfettişlik uhdesinde bulunmak üzere 8. Kolordu Komutanı Korgeneral Hüseyin Abdullah Alpdoğan Bakanlar Kurulu tarafından 229 sayılı kararla Dördüncü Umum müfettişi olmak üzere atandı.
Kaldırılması
19 Haziran 1952 tarihinde Genel Müfettişlik Teşkiline Dair Kanun ile ekleri tamamen yürürlükten kaldırıldı.
Kaynakça
- ^ "Umumî müfettişlik teşkiline dair kanun, TBMM" (PDF). 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Kasım 2014.
- ^ (PDF). 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2014.
- ^ a b Birinci Genel Müfettişlik Bölgesi, ibid, s. 66, 194.
- ^ Cumhuriyet, 26 Ağustos 1935.
- ^ Erdal Aydoğan, "Üçüncü Umumi Müffetişliği'nin Kurulması ve III. Umumî Müffetiş Tahsin Uzer'in Bazı Önemli Faaliyetleri" 26 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Atatürk Yolu, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, s. 33-34, sy. 1-14.
- ^ TBMM Tutanak Dergisi, 1946, s. 358
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Umumi Mufettislikler Turkiye de kurulduklari bolgede sivil asker ve yargi uzerinde kesin otoriteye sahip olan bolgesel valiliklerdir Dogrudan Turkiye Cumhurbaskanligi na bagli olan bu mufettislikler 1927 1952 yillari arasinda gorev yapti KurulmasiI Umumi Mufettislik Turkiye Buyuk Millet Meclisi 25 Haziran 1927 tarihinde 1164 sayili Umumi mufettislik teskiline dair kanunu kabul etti Abidin Ozmen in deyimiyle hukumet idare makinesinden tam randiman almak icin Birinci Umum Mufettislik bolgesi 25 Haziran 1927 gunlu ve 1164 sayili kanunla merkezi Diyarbakir olmak uzere Elazig Urfa Bitlis Van Hakkari Siirt ve Mardin illerini kapsayarak kuruldu 27 Kasim 1927 tarihinde 5858 sayili kanun tasarisinin kararnamesi kabul edildi ve Ibrahim Tali Ongoren Birinci Umumi Mufettisi oldu 1933 yilinda Ahmet Hilmi Ergeneli Birinci Umumi Mufettisi olarak atandi 11 Haziran 1935 tarihinde Birinci Umumi Mufettislige atamasi yapilan Abidin Ozmen Aydin milletvekilliginden istifa ederek basladigi bu gorevi sekiz yil boyunca 18 Haziran 1943 tarihine kadar surdurdu 1928 yilinda Diyarbakir da ise baslayan Birinci Genel Mufettislige sonradan Agri Vilayeti de eklendi 1929 yilinda 1509 numarali kanunla Bitlis Vilayeti yerine Mus Vilayeti kurularak Bitlis kaza halinde Mus a baglandi II Umumi Mufettislik Trakya olaylari ndan once 18 Subat 1934 tarihinde merkezi Edirne olmak uzere Kirklareli Tekirdag ve Canakkale yi kapsayan II Umumi Mufettislik kuruldu Umumi Mufettislige Bakanlar Kurulu karariyla daha once Bitlis ve Izmir valisi olarak gorev yapan Kazim Dirik atandi Kazim Dirik in gorevi basinda vefat etmesi uzerine 26 Temmuz 1943 tarihinde Ikinci Umumi Mufettislik gorevine I Umumi Mufettis Abidin Ozmen atandi Daha cok Trakya Umumi Mufettisligi olarak bilinir III Umumi Mufettislik 25 Haziran 1927 tarih ve 1164 numarali kanunun birinci maddesine gore merkezi Erzurum olmak uzere Kars Gumushane Erzincan Trabzon Agri Rize Artvin illerini kapsayan III Umum Mufettislik kuruldu ve 23 Agustos 1935 tarihinde de Umumi Mufettislige Bakanlar Kurulu karariyla daha once Ardahan Konya ve Erzurum milletvekili olarak gorev yapmis olan Tahsin Uzer atandi IV Umumi Mufettislik Turkiye Basbakani Ismet Inonu dogu seyahati sirasinda Dersim bolgesinde bir Umum Mufettisligi kurulmasini hem bolgedeki asayissizligin kontrol altina alinmasi hem de bolgeyi kalkindirmak icin var olan Umum Mufettisliklerinin yetersiz kaldigina kanaat getirdi Ankara ya dondukten sonra Tunceli kanunu olarak bilinen 6 Ocak 1936 tarihinde ve 23823 sayili kararname ile Dorduncu Umum Mufettisligi resmen kuruldu Ardindan 6 Haziran 1936 yilinda merkezi Tunceli olmak uzere Elazig Tunceli Bingol illeri Birinci Genel Mufettislikten ayrilarak Dorduncu Genel Mufettislik Bolgesi ne katildi 10 Ocak 1936 tarihinde Dorduncu Umum Mufettislik uhdesinde bulunmak uzere 8 Kolordu Komutani Korgeneral Huseyin Abdullah Alpdogan Bakanlar Kurulu tarafindan 229 sayili kararla Dorduncu Umum mufettisi olmak uzere atandi Kaldirilmasi19 Haziran 1952 tarihinde Genel Mufettislik Teskiline Dair Kanun ile ekleri tamamen yururlukten kaldirildi Kaynakca Umumi mufettislik teskiline dair kanun TBMM PDF 5 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Kasim 2014 PDF 5 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2014 a b Birinci Genel Mufettislik Bolgesi ibid s 66 194 Cumhuriyet 26 Agustos 1935 Erdal Aydogan Ucuncu Umumi Muffetisligi nin Kurulmasi ve III Umumi Muffetis Tahsin Uzer in Bazi Onemli Faaliyetleri 26 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Yolu Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu s 33 34 sy 1 14 TBMM Tutanak Dergisi 1946 s 358