Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uzza (Ar. اَلْعُزَّى (el-uzza:)), İslâm öncesi Arabistan'daki bereket tanrıçası olup bu dönemde Mekke şehrinin üç baş tanrıçasından biriydi. O dönemlerde Uzza, Manat ve Lat, asıl ulaşılmak istenen ulu tanrı El-İlah'ın kızları olarak anılıyorlardı.
İslam dininin kutsal kitabı Kur'an'da da İslam öncesi tapınılan ilah-putlardan biri olarak adı geçmektedir (Necm Suresi, 19-23. ayetler).
Hubel gibi Uzza da İslam öncesinde Kureyşliler tarafından korunmak için çağrılırdı. 624'te Uhud Savaşında, Kureyşlilerin savaş narası “Uzza'nın insanları, Hubel'ın insanları!” şeklindeydi.
Diğer adları
Söyleyiş ayrımlarına göre:
- Eluza
- Haluza
- Alilat
Uzza kültü
İslam öncesi Arabistan’daki ilahlara dair bilgi bulmak pek kolay olmadığı gibi bulunan bilgilerin güvenilirliği de tartışmalı olabilmektedir. İlahların kökenleri ihtiyatlı bir biçimde araştırılmakta ve bâzı öneriler getirilmektedir. Nabatlıların Petra'daki Uzza'ya dair kitabelerinde Uzza'nın Venüs gezegeniyle ilişkilendirildiğine dair açıklamalar bulunmaktadır.
Hişam bin el-Kelbî tarafından yazılmış 'na göre; "Kureyşliler de dâhil Arapların çocuklarına Abdul-Uzza ("Uzza'nın kulu/kölesi") ismini koyma âdetleri vardı. Daha da önemlisi Kureyşiler için Uzza en önemli puttu. Onu ziyaret eder, hediyeler getirir ve kurban adayarak lütuf dilerlerdi."
Tapınılan üç tanrıçanın (Uzza, Manat ve Lat) gerçekten Tanrı'nın veya başka bir ilahın kızları olarak tapınılıp tapınılmadığı konusu belirsizdir. Putlar Kitabı'na göre üç tanrıçanın da tapınımına farklı zamanlarda başlanmış, buna göre ilk dönemlerde kardeş bile sayılmıyor olabilirler. İslâmî kaynaklar, İslâm öncesi dönemde bu üç tanrıçaya Tanrı ile insanlar arasında arabuluculuk etmesi için tapınıldığını ileri sürmüştür.
"İyi bil ki hâlis din, yalnız Allah'ındır. O'ndan başka dostlar edinerek 'Onlar bizi Allah'a yaklaştırsınlar diye kulluk ediyoruz' derler. Doğrusu Allah, ayrılığa düştükleri şeylerde hüküm verecektir." (Zümer Suresi, 39/3)
Tefsirciler, ayetin son kısmını İslam öncesi dönemde bölgedeki insanların Allah veya tek yaratıcı Tanrı'ya inandıklarını, ama melekleri veya bir tür ilahları kendilerini Yaratıcı Tanrı'ya yaklaştırsınlar diye aracı kıldıklarını, bu aracı ilahlara ve putlarına taptıkları şeklinde açıklamıştır.
Her üç tanrıçanın Mekke'nin yakınında kendilerine adanmış farklı mabetleri vardı. En önemli Arap Uzza mabedi, 'ın yanındaki diye anılan, Mekke'nin doğusunda Taif'e doğru olan bir yerde idi.
Geç dönem pagan Arap şiirinde Uzza, güzelliğin simgesi olarak geçmekteydi. Nabatlılarca Petra'da varlığını sürdürdü. Nabatlılar, başlarda Arapça isimler taşıyan ilahlara sahipken sonraları ilahlar, Helenistik tanrı ve tanrıçalarla özdeşleştirilmiştir. Bunun sonucu olarak Uzza da İsis ve Afrodit ile ilişkilendirilmiştir. Petra'daki kazılarda İsis/Uzza'ya adanmış bir tapınak ortaya çıkarılmıştır. Bu tapınak, içinde bulunan bâzı oymalardan esinlenerek Kanatlı Aslanların Tapınağı olarak anılmaktadır. Uzza ismi Petra'daki kitabelerde kayıt edilmiştir.
'nda alıntılanan ve Zeyd ib-Amr ibn-Nufeyl tarafından yazıldığı bilinen şiirin bir mısrada şöyle denmektedir:
- Ne Al-Uzza ne de iki kızı kınanmadı. (Arapça فلا العزى أدين ولا ابنتـيهـا )
Uzza bahçesi
'e (Easton İncil Sözlüğü) göre Uzza, Manasseh ve Amon'un gömüldüğü bir bahçeydi (2 Krallar 21:18, 26).
Kaynakça
- ^ Turan Dursun, Kuran Ansiklopedisi, Kaynak Yayınları, Kasım 1994 cilt 8 s.15
- ^ Tavil 1993
- ^ Kitab el-Esnam N.A. Faris 1952, s. 16-23
- ^ Seyyid Kutub, , 8. cilt, Zümer Suresi, 3. ayet, s. 567 - Dünya Yayıncılık, İstanbul, 1991
- ^ Mevdudi, Tefhimu'l Kur'an, 5. cilt, Zümer Suresi, 3. âyet, s. 93-95, İnsan Yayınları, İstanbul, 1991
- ^ . 19 Temmuz 2016. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Ambros Arne A 2004: "A Concise Dictionary of Koranic Arabic". Wiesbaden: Reichert Verlag.
- Burton, John, The Collection of the Qur'an, Cambridge University Press, 1977: the collection and composition of the Qu'ran in the life time of Muhammad
- Finegan, Jack, The Archeology of World Religions, Princeton University Press, 1952, pages 482-485, 492
- Hammond, Philip, "An Isisian Model for The Goddess of the 'Temple of the Winged Lions' at Petra (Jordan)". 1985
- Hitti, Philip K. History Of The Arabs, 1937, pp 96-101
- The Kitab al-Asnam ("Book of Idols") 12 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Bir evangelik Hristiyan sitesinin çevirisine göre.
- özgün Arapça
- Peters, F. E., The Hajj: The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places. Princeton University Press 1994
- al-Tawil, Hashim, "Early Arab Icons: Literary and Archaeological Evidence for the Cult of Religious Images in Pre-Islamic Arabia", PhD dissertation, University of Iowa, 1993
- Ibn al-Kalbī; (author) and Nabih Amin Faris (translator & commentary) (1952): The Book of Idols, Being a Translation from the Arabic of the Kitāb al-Asnām." Princeton University Press. US Library of Congress #52006741
- Easton's Bible Dictionary, 1897.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Nabat panteonu 10 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Uzza dahil (İngilizce)
- Book of the Idols 10 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Putlar Kitabı (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uzza Ar ا ل ع ز ى el uzza Islam oncesi Arabistan daki bereket tanricasi olup bu donemde Mekke sehrinin uc bas tanricasindan biriydi O donemlerde Uzza Manat ve Lat asil ulasilmak istenen ulu tanri El Ilah in kizlari olarak aniliyorlardi Islam dininin kutsal kitabi Kur an da da Islam oncesi tapinilan ilah putlardan biri olarak adi gecmektedir Necm Suresi 19 23 ayetler Hubel gibi Uzza da Islam oncesinde Kureysliler tarafindan korunmak icin cagrilirdi 624 te Uhud Savasinda Kureyslilerin savas narasi Uzza nin insanlari Hubel in insanlari seklindeydi Diger adlariSoyleyis ayrimlarina gore Eluza Haluza AlilatUzza kultuIslam oncesi Arabistan daki ilahlara dair bilgi bulmak pek kolay olmadigi gibi bulunan bilgilerin guvenilirligi de tartismali olabilmektedir Ilahlarin kokenleri ihtiyatli bir bicimde arastirilmakta ve bazi oneriler getirilmektedir Nabatlilarin Petra daki Uzza ya dair kitabelerinde Uzza nin Venus gezegeniyle iliskilendirildigine dair aciklamalar bulunmaktadir Hisam bin el Kelbi tarafindan yazilmis na gore Kureysliler de dahil Araplarin cocuklarina Abdul Uzza Uzza nin kulu kolesi ismini koyma adetleri vardi Daha da onemlisi Kureysiler icin Uzza en onemli puttu Onu ziyaret eder hediyeler getirir ve kurban adayarak lutuf dilerlerdi Tapinilan uc tanricanin Uzza Manat ve Lat gercekten Tanri nin veya baska bir ilahin kizlari olarak tapinilip tapinilmadigi konusu belirsizdir Putlar Kitabi na gore uc tanricanin da tapinimina farkli zamanlarda baslanmis buna gore ilk donemlerde kardes bile sayilmiyor olabilirler Islami kaynaklar Islam oncesi donemde bu uc tanricaya Tanri ile insanlar arasinda arabuluculuk etmesi icin tapinildigini ileri surmustur Iyi bil ki halis din yalniz Allah indir O ndan baska dostlar edinerek Onlar bizi Allah a yaklastirsinlar diye kulluk ediyoruz derler Dogrusu Allah ayriliga dustukleri seylerde hukum verecektir Zumer Suresi 39 3 Tefsirciler ayetin son kismini Islam oncesi donemde bolgedeki insanlarin Allah veya tek yaratici Tanri ya inandiklarini ama melekleri veya bir tur ilahlari kendilerini Yaratici Tanri ya yaklastirsinlar diye araci kildiklarini bu araci ilahlara ve putlarina taptiklari seklinde aciklamistir Her uc tanricanin Mekke nin yakininda kendilerine adanmis farkli mabetleri vardi En onemli Arap Uzza mabedi in yanindaki diye anilan Mekke nin dogusunda Taif e dogru olan bir yerde idi Gec donem pagan Arap siirinde Uzza guzelligin simgesi olarak gecmekteydi Nabatlilarca Petra da varligini surdurdu Nabatlilar baslarda Arapca isimler tasiyan ilahlara sahipken sonralari ilahlar Helenistik tanri ve tanricalarla ozdeslestirilmistir Bunun sonucu olarak Uzza da Isis ve Afrodit ile iliskilendirilmistir Petra daki kazilarda Isis Uzza ya adanmis bir tapinak ortaya cikarilmistir Bu tapinak icinde bulunan bazi oymalardan esinlenerek Kanatli Aslanlarin Tapinagi olarak anilmaktadir Uzza ismi Petra daki kitabelerde kayit edilmistir nda alintilanan ve Zeyd ib Amr ibn Nufeyl tarafindan yazildigi bilinen siirin bir misrada soyle denmektedir Ne Al Uzza ne de iki kizi kinanmadi Arapca فلا العزى أدين ولا ابنتـيهـا Uzza bahcesi e Easton Incil Sozlugu gore Uzza Manasseh ve Amon un gomuldugu bir bahceydi 2 Krallar 21 18 26 Kaynakca Turan Dursun Kuran Ansiklopedisi Kaynak Yayinlari Kasim 1994 ISBN 975 343 080 9 cilt 8 s 15 Tavil 1993 Kitab el Esnam N A Faris 1952 s 16 23 Seyyid Kutub 8 cilt Zumer Suresi 3 ayet s 567 Dunya Yayincilik Istanbul 1991 Mevdudi Tefhimu l Kur an 5 cilt Zumer Suresi 3 ayet s 93 95 Insan Yayinlari Istanbul 1991 19 Temmuz 2016 7 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ambros Arne A 2004 A Concise Dictionary of Koranic Arabic Wiesbaden Reichert Verlag ISBN 3 89500 400 6 Burton John The Collection of the Qur an Cambridge University Press 1977 the collection and composition of the Qu ran in the life time of Muhammad Finegan Jack The Archeology of World Religions Princeton University Press 1952 pages 482 485 492 Hammond Philip An Isisian Model for The Goddess of the Temple of the Winged Lions at Petra Jordan 1985 Hitti Philip K History Of The Arabs 1937 pp 96 101 The Kitab al Asnam Book of Idols 12 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bir evangelik Hristiyan sitesinin cevirisine gore ozgun Arapca Peters F E The Hajj The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places Princeton University Press 1994 al Tawil Hashim Early Arab Icons Literary and Archaeological Evidence for the Cult of Religious Images in Pre Islamic Arabia PhD dissertation University of Iowa 1993 Ibn al Kalbi author and Nabih Amin Faris translator amp commentary 1952 The Book of Idols Being a Translation from the Arabic of theKitab al Asnam Princeton University Press US Library of Congress 52006741 Easton s Bible Dictionary 1897 Ayrica bakinizSeytan AyetleriDis baglantilarNabat panteonu 10 Agustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Uzza dahil Ingilizce Book of the Idols 10 Agustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Putlar Kitabi Ingilizce