Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hadım Ali Paşa veya Atik Ali Paşa (d.?, Saraybosna - ö. 1511, Amasya), Sultan II. Bayezid zamanında 1501-1503 ve 1506-1511 dönemlerinde iki kez sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Hadım Ali Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 1506-1511 | |
| Hükümdar | II. Bayezid |
| Yerine geldiği | Hersekli Ahmed Paşa |
| Yerine gelen | Hersekli Ahmed Paşa |
| Görev süresi 1501-1503 | |
| Hükümdar | II. Bayezid |
| Yerine geldiği | Mesih Paşa |
| Yerine gelen | Hersekli Ahmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | "Drozgometva, Saraybosna |
| Ölüm | 1511 Amasya |
Hayatı
Saraybosna yakınlarında "Drozgometva" adlı bir köyde Boşnak asıllı olarak doğmuştur. Ak hadımlardan olup, devşirme olarak eğitimi Enderun'da görmüştür. Bâbüssaâde ağalığı ve bazı beylerbeyliği görevlerinde bulundu.
Sultan II. Bayezid tahta çıktığı zaman Cem Sultan ayaklanmasında II. Bayezid'ın has adamı olarak 1482'de Karaman beylerbeyi yapıldı. Bu görevde iken Cem Sultan ve Karamanoğlu Kasım Bey'in Konya kuşatmasında şehri başarı ile savundu. Sonra Semendire valisi ve Rumeli beylerbeyi oldu. Bu görevde iken Boğdan Prensi "Stefan Çel Mare(III. Ştefan)" isyan etmiş ve Akkerman Kalesi'ni kuşatıp alma girişiminde idi. Hadım Ali Paşa onun üzerine yürüyüp kaleyi kuşatmadan kurtardı ve Prens'in Lehistan'a kaçmasına neden oldu. Bu seferinden başarı ile dönünce 1486'da vezir oldu.
Bundan sonra Hadım Ali Paşa, 1485-1491 döneminde yapılan Osmanlı-Memluk Savaşı'na katıldı ve bu savaşın son safhasında Osmanlı ordusu komutanı oldu. Bu savaş içinde katıldığı ilk sefer serdar sadrazam Davut Paşa'nın maiyetinde olarak 1487'de olmuştu. 1488 yılında devam eden savaşta Osmanlı Ordusu vezir Hadım Ali Paşa komutanlığı altında Çukurova'ya hücuma geçip burayı, özellikle Adana, Tarsus, , Sis kalelerini ele geçirdi. Memluk'lular Sultanı Kayıtbay, emir Özbek Bey komutasında bir sefer ordusunu Çukurova'ya gönderdi. Bu ordu ile Osmanlı Ordusu 16 Ağustos 1488 tarihinde Ağaçayırı Muharebesi'ne giriştiler. Hadım Ali Paşa komutası altında bulunan Osmanlı ordusu bu muharebede yenildi. Memluklu ordu komutanı Emir Özbek Bey Çukurova'da Osmanlılardan temizlemeye başladı. Bu arada Osmanlıların elinde bulunan Adana kalesi 3 ay bir kuşatma sonucunda kaybedildi. Bu savaşa katılan paşalar vezirlikten azledildiler.
Sonra Venediklilerle yapılan savaşlara iştirak etti. 1500'de Mora Yarımadası ile Navarin, , Modon ve Koron kaleleri ile Kefalonya ve adalarını aldı. Bunun üzerine ikinci vezir oldu. 1501'de Venedikliler bir baskınla Navarin'i tekrar ele geçirdikleri için bu kale üzerine tekrar gidip Kemal Reis'in denizden desteği ile geri aldı. Mora valiliğine tayin edildi.
1501'de Mesih Paşa'nın ölümü ile ilk kez sadrazam yapıldı. İki yıl sonra azledilerek yerine Hersekli Ahmed Paşa getirildi.
1506'da ikinci defa sadrazamlığa getirildi ve ölünceye kadar bu görevde kaldı.
Nisan 1511'da isyana başlayan Şahkulu İsyanı' nı bastırmakla görevlendirildi. Sivas civarında Çubukova ya da Gökçay mevkiinde yapılan 'inde Sadrazam Hadım Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Şahkulu güçlerini yendi ve isyanın bastırılmasını sağladı.
Ama sadrazam Hadım Ali Paşa bu muharebede ağır yara almıştı. Sadrazam tedavi için Amasya'ya getirildi fakat tedavisi yararlı olmadı. Kısa bir zaman sonra öldü. Naaşı Amasya'da bulunan Kurtboğan Türbesi yanındaki Vezir-i Âzam Atik Ali Paşa Türbesi'ne defnedildi.
Hadim Ali Paşa ölmeden önce II. Bayezid' ın şehzadelerinin sultan olma için aralarındaki mücadelede Şehzade Ahmet'in tahta geçmesini desteklemekteydi. Ölümüyle Şehzade Ahmet taht kavgasında büyük güç kaybetti. 1512'de Yavuz Selim babasını tahttan indirip Osmanlı İmparatorluğu tahtına çıktı.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirmektedir:
Düşüncesi ve tedbirleri kabul olunur, cesur ve cömertti. Ulemâyı ve faziletli insanları severdi. Yazısı güzeldi. Hayır işlerine düşkün(dü).
Hadım olmakla beraber cesur, bilgili bir devlet adamıydı.
Eserleri
İstanbul'da Divan yolundaki, Atik Ali Paşa Camii'si ile yanındaki medrese, mektep ve imareti o yaptırmıştır. Ayrıca Fatih' teki Vasat Atik Ali Paşa Camii'si ile Edirne'de adıyla anılan camiyi yaptırmıştır. Ayrıca Diyarbakır'da Hadım Ali Paşa Camii adında 1534-1537 yılları arasında arasında bir cami yaptırmıştır.
Dış bağlantılar
- Danışmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Tektaş, Nazım (2002) Sadrazamlar-Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Kitapları
- Koç, Havva "Ali Paşa (Atık, Hadim)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.224-225
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.III say.495 [2]
Kaynakça
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Mesih Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 1501 - 1503 | Sonra gelen: Hersekli Ahmed Paşa |
| Önce gelen: Hersekli Ahmed Paşa | Osmanlı Sadrazamı 1506 - 1511 | Sonra gelen: Hersekli Ahmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hadim Ali Pasa veya Atik Ali Pasa d Saraybosna o 1511 Amasya Sultan II Bayezid zamaninda 1501 1503 ve 1506 1511 donemlerinde iki kez sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Hadim Ali PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 1506 1511Hukumdar II BayezidYerine geldigi Hersekli Ahmed PasaYerine gelen Hersekli Ahmed PasaGorev suresi 1501 1503Hukumdar II BayezidYerine geldigi Mesih PasaYerine gelen Hersekli Ahmed PasaKisisel bilgilerDogum Drozgometva SaraybosnaOlum 1511 AmasyaHayatiSaraybosna yakinlarinda Drozgometva adli bir koyde Bosnak asilli olarak dogmustur Ak hadimlardan olup devsirme olarak egitimi Enderun da gormustur Babussaade agaligi ve bazi beylerbeyligi gorevlerinde bulundu Sultan II Bayezid tahta ciktigi zaman Cem Sultan ayaklanmasinda II Bayezid in has adami olarak 1482 de Karaman beylerbeyi yapildi Bu gorevde iken Cem Sultan ve Karamanoglu Kasim Bey in Konya kusatmasinda sehri basari ile savundu Sonra Semendire valisi ve Rumeli beylerbeyi oldu Bu gorevde iken Bogdan Prensi Stefan Cel Mare III Stefan isyan etmis ve Akkerman Kalesi ni kusatip alma girisiminde idi Hadim Ali Pasa onun uzerine yuruyup kaleyi kusatmadan kurtardi ve Prens in Lehistan a kacmasina neden oldu Bu seferinden basari ile donunce 1486 da vezir oldu Bundan sonra Hadim Ali Pasa 1485 1491 doneminde yapilan Osmanli Memluk Savasi na katildi ve bu savasin son safhasinda Osmanli ordusu komutani oldu Bu savas icinde katildigi ilk sefer serdar sadrazam Davut Pasa nin maiyetinde olarak 1487 de olmustu 1488 yilinda devam eden savasta Osmanli Ordusu vezir Hadim Ali Pasa komutanligi altinda Cukurova ya hucuma gecip burayi ozellikle Adana Tarsus Sis kalelerini ele gecirdi Memluk lular Sultani Kayitbay emir Ozbek Bey komutasinda bir sefer ordusunu Cukurova ya gonderdi Bu ordu ile Osmanli Ordusu 16 Agustos 1488 tarihinde Agacayiri Muharebesi ne giristiler Hadim Ali Pasa komutasi altinda bulunan Osmanli ordusu bu muharebede yenildi Memluklu ordu komutani Emir Ozbek Bey Cukurova da Osmanlilardan temizlemeye basladi Bu arada Osmanlilarin elinde bulunan Adana kalesi 3 ay bir kusatma sonucunda kaybedildi Bu savasa katilan pasalar vezirlikten azledildiler Sonra Venediklilerle yapilan savaslara istirak etti 1500 de Mora Yarimadasi ile Navarin Modon ve Koron kaleleri ile Kefalonya ve adalarini aldi Bunun uzerine ikinci vezir oldu 1501 de Venedikliler bir baskinla Navarin i tekrar ele gecirdikleri icin bu kale uzerine tekrar gidip Kemal Reis in denizden destegi ile geri aldi Mora valiligine tayin edildi Sahkulu ve takipcileri 1501 de Mesih Pasa nin olumu ile ilk kez sadrazam yapildi Iki yil sonra azledilerek yerine Hersekli Ahmed Pasa getirildi 1506 da ikinci defa sadrazamliga getirildi ve olunceye kadar bu gorevde kaldi Nisan 1511 da isyana baslayan Sahkulu Isyani ni bastirmakla gorevlendirildi Sivas civarinda Cubukova ya da Gokcay mevkiinde yapilan inde Sadrazam Hadim Ali Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Sahkulu guclerini yendi ve isyanin bastirilmasini sagladi Ama sadrazam Hadim Ali Pasa bu muharebede agir yara almisti Sadrazam tedavi icin Amasya ya getirildi fakat tedavisi yararli olmadi Kisa bir zaman sonra oldu Naasi Amasya da bulunan Kurtbogan Turbesi yanindaki Vezir i Azam Atik Ali Pasa Turbesi ne defnedildi Hadim Ali Pasa olmeden once II Bayezid in sehzadelerinin sultan olma icin aralarindaki mucadelede Sehzade Ahmet in tahta gecmesini desteklemekteydi Olumuyle Sehzade Ahmet taht kavgasinda buyuk guc kaybetti 1512 de Yavuz Selim babasini tahttan indirip Osmanli Imparatorlugu tahtina cikti DegerlendirmeSicill i Osmani onu soyle degerlendirmektedir Dusuncesi ve tedbirleri kabul olunur cesur ve comertti Ulemayi ve faziletli insanlari severdi Yazisi guzeldi Hayir islerine duskun du Hadim olmakla beraber cesur bilgili bir devlet adamiydi EserleriIstanbul da Divan yolundaki Atik Ali Pasa Camii si ile yanindaki medrese mektep ve imareti o yaptirmistir Ayrica Fatih teki Vasat Atik Ali Pasa Camii si ile Edirne de adiyla anilan camiyi yaptirmistir Ayrica Diyarbakir da Hadim Ali Pasa Camii adinda 1534 1537 yillari arasinda arasinda bir cami yaptirmistir Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Kitaplari Koc Havva Ali Pasa Atik Hadim 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 1 s 224 225 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III say 495 2 Kaynakca a b c d e Koc Havva Ali Pasa Atik Hadim 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 1 s 224 225 ISBN 975 08 0072 9 a b c Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III say 495 1 Siyasi goreviOnce gelen Mesih Pasa Osmanli Sadrazami 1501 1503 Sonra gelen Hersekli Ahmed PasaOnce gelen Hersekli Ahmed Pasa Osmanli Sadrazami 1506 1511 Sonra gelen Hersekli Ahmed Pasa