Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Viral vektör, moleküler biyologlar tarafından hücre içine genetik malzeme ulaştırmak için kullanılan bir araçtır. Bu işlem canlı organizmanın içinde (in vivo) veya hücre kültüründe (in vitro) yapılabilir. Virüsler, enfekte ettikleri hücrelerin içine genomlarını verimli şekilde taşımak için özelleşmiş moleküler mekanizmalar evrimleştirmiştir. Bir virüs tarafından genlerin aktarımı transdüksiyon olarak adlandırılır, bu yolla enfekte olmuş hücrelerin de transdüklenmiş olduğu söylenir. Moleküler biyologlar bu mekanizmayı ilk defa 1970'lerde kontrol altına almayı becermiştir. Paul Berg bakteriyofaj DNA'sı içeren değiştirilmiş bir SV40 virüsü kullanarak kültürlenmiş maymun böbrek hücrelerini enfekte etmiştir.
Bir viral vektörün esas özellikleri
Viral vektörler kendi spesifik uygulamaları için tasarlanmış olurlar ama genelde bazı esas ortak özelliklere sahiptirler.
- Güvenlik: Viral vektörler bazen patojenik virüslerden yaratılmış olsalar da, bu virüsleri kullanmakla ilişkili riskleri en aza indirmek için modifiye edilirler. Bu, genelde viral genomun için gerekli olan bir kısmının delesyonu ile yapılır. Böylesi bir virüs hücreleri verimli şekilde enfekte edebilir ama, yeni virion üretimi için bir gerek duyar.
- Düşük toksisite: Viral vektörün enfekte ettiği hücrenin fizyolojisi üzerinde asgari düzeyde etkisi olmalıdır.
- Stabilite: Bazı virüsler genetik olarak kararsızdır ve genomları hızla biçim değiştirebilir. Viral vektörün kullanıldığı deneylerin öngörülebilirliği ve tekrarlanabilirliği açısından bu sakıncalıdır, tasarımlarında bundan kaçınılır.
- Hücre tipi spesifisitesi: Çoğu virüs vektörleri mümkün olduğunca çeşitli hücre tiplerini enfekte edebilecek şekilde tasarlanır. Ancak, bazen bunun aksi arzu edilir. Viral reseptör modifiye edilerek virüsün belli bir hücre tipine hedeflenmesi sağlanabilir.
Uygulamalar
Temel araştırma
Viral vektörler ilk olarak moleküler genetik deneylerinde çıplak DNA ile alternatif olarak geliştirildiler. Kalsiyum fosfat çökelmesi gibi geleneksel yöntemlere kıyasla, transdüksiyon, hücre yaşayabilirliğini (viabilitesini) etkilemeden hücrelerin neredeyse tamamının enfekte olmasını mümkün kılar.
Buna ilaveten, bazı virüsler hücre genomuna kararlı gen ifadesini sağlarlar. Ancak, viral bir vektörün inşası çok daha emek-yoğun bir süreç olduğu için çoğu uygulamada hâlâ tercih edilmektedir.
Protein kodlayan genler viral vektörler kullanılarak ifade edilebilir, genelde belli bir proteinin işlevini çalışmak için. Belirteç (marker) genleri (yeşil floresan protein gibi) kararlı şekilde ifade eden viral vektörler, özellikle retrovirüsler, hücreleri kalıcı şekilde işaretlemek için kullanılır. Bu şekilde işaretlenmiş hücreler kullanılarak, in vitro enfekte edilmiş hücrelerin bir konak hayvana transfer edildiği deneylerinde hücreler ve onları yavrularını takip etmek mümkün olur.
Gen daha ucuzdur. Ama gen susturması bazen non-spesifiktir ve başka genler üzerinde hedef dışı etkiler gösterebilir, bu yüzden daha az güvenilir sonuçlar verir. Hayvan konak vektörleri de bazen önemli rol oynarlar.
Gen terapisi
Gelecekte tedavi etmenin bir yolu olabilir. , kistik fibrozis ve hatta hemofili A gibi hastalıklar belli genlerin DNA dizisinde mutasyonlardan meydana geldiği için, gen terapi denemelerinde hastanın vücudundaki hücrelerin içine mutasyonsuz gen kopyalarından götürmek amacıyla virüsler kullanılmıştır. Gen terapisi kullanılarak labortuvarda çok sayıda başarılar elde edilmiştir. Ancak, viral gen terapinin yaygın kullanılması için bazı önemli problemlerin çözülmesi gerekmektedir. Virüslere gösterilen bağışıklık tepkisi hedef hücrelere gen ulaştırılmasını engellemekle kalmaz, hasta için ciddi komplikasyonlara yol açar. 1999'da, ilk gen terapi denemlerinden birinde, adenoviral bir vektör ile tedavi edilmekte olan bu yüzden ölmüştür.
Bazı viral vektörler, örneğin , konak kromozomlardan birinde genomlarını rastgele konumlara sokarlar, bu durum hücresel genlerin işlevlerini bozup kansere yol açabilir. 2002'de yapılan, için retroviral denemesinde, hastalardan ikisi tedavinin sonu olarak lösemi geliştirdiler.Adeno-ilişkili virüs-temelli vektörler bu bakımdan çok daha güvenilirdirler çünkü insan genomunda hep aynı konumda entegre olurlar.
Aşılar
mantığından hareketle, patojen protein ifade eden virüsler hâlen bu patojenlere karşı aşı olarak geliştirilmekteler. T-lenfositler hücre-içi parazitleri tanımak için hücre içinde üretilen yabancı proteinleri kullanırlar. T hücresi viral enfeksiyonlar ve malarya gibi hastalıklardan korunmak için çok önemlidir. Viral bir aşı, patojen proteinlerin konak hücre içinde ifadesini indükler, Sabin ve diğer zayıflatılmış aşılar gibi. Ancak, viral açılar patojen genlerin sadece ufak bir bölümünü içerdiği için, çok daha güvenlidirler ve aşı yapmakta kullanılan patojen tarafından bir enfeksiyon mümkün değildir. Adenovirüs türü viral aşıların geliştirilmesi aktif bir araştırma konusudur.
Viral vektör tipleri
Retrovirüsler
Retrovirüsler gen terapisi uygulamalarının ana konularından biridir. gibi rekombinant retrovirüsler, konak genomun içine stabil şekilde entegre olabilirler. Taşıdıkları ters transkriptaz bu virüslerin konak genom ile bütünleşmesini sağlar.
Retroviral vektörler ikileşim-yeterli veya ikileşim-kusurlu olabilirler. İkileşim kusurlu vektörler deneysel çalışmalar için en yaygın seçenektir çünkü viral ikileşme ve paketleme için gerekli genler çıkarılmış veya başka genlerle değiştirilmiştir. Bu virüsler hedef hücrelerini enfekte edebilir ve taşıkdıkları yükü teslim edebilirler ama hücrenin parçalanması ve ölümü ile sonuçlanacak tipik bir bir takip etmekten acizdirler.
Benzer şekilde, replikasyon-yetkin viral vektörler virion sentezi için gerekli tüm genlere sahiptirler ve enfeksiyon başlayınca kendilerini çoğaltmaya devam edebilirler. Bu vektörlerdeki viral geno0mlar çok daha uzun olduğu için, hücre içine ulaştırılmak istenen DNA ensersiyonun uzunluğu sınırlıdır, replikasyon kusurlu viral vektörlerdekine kıyasla. Viral vektöre bağlı olarak, maksimum DNA parça uzunluğu genelde 8-10 kB kadardır. Bu durum çoğu genomik dizinin kullamını kısıtlasa da, cDNA dizileri rahatlıkla sığar.
Moloney retrovirüs gibi retrovirüslerin başlıca sakıncası, transdüksiyon olabilmesi için hücrelerin aktif olarak bölünüyor olma gereksinimidir. Bunun sonucu olarak, nöron gibi hücreler retrovirüs enfeksiyonu ve transdüksiyonuna çok dirençlidir. Ayrıca, bir endişe konusudur, çünkü konak genomunun içine entegrasyon kansere yol açabilir.
Lentivirüsler
retrovirülerin bir alt grubudur. Bölünmeyen hücrelerin genomlarına entegre olma özellikleri onları diğer retrovirüslerden farklı kılar. Virüs hücre içine girdikten sonra, RNA'dan oluşan viral genom uğrayıp DNA üretir, bu da viral bir enzimi sayesinde genom içinde rastgele bir yere girer. Bu aşamada olarak adlandırılan vektör genom içinde kalır ve hücre bölününce yavru hücrelere aktarılır. Entegrasyon yeri öngörülemez olması sorun yaratabilir. Provirüs, hücresel genlerin işlevini bozabilir ve kanser gelişimine yol açan onkogenlerin aktivasyonuna yol açabilir, bu yüzden lentivirüslerin gen terapisi için uygulanmalarına çekince getirebilir. Ancak, lentivirüslerin kansere yol açabilecek yerlere entegre olma eğilimlerinin daha düşük olduğu bulunmuştur, gama-retroviral vektörlere kıyasla. Kansere eğilimli bir fare suşu üzerinde yapılan bir çalışmada lentiviral vektörlerin tümör insidansının artmasına veya tümörlerin daha erken belirmesine neden olmadığı bulunmuştur. Üstelik, klinik denemelerde, HIV tedavisi için lentiviral vektörle gen terapisi yapıldığında mutagenik veya onkolojik olaylara rastlanmamıştır.
Güvenlik nedenleriyle de lentiviral vektörler çoğalmaları için gerekli olan genler taşımazlar. Bir lentivirüs üretmek için bir paketleme (genelde ) içine birkaç plazmidin yapılır. Paketleme plazmidi olarak adlandırılan bir veya birkaç plazmit, gerekli virion proteinlerini (kapsit ve ters transkriptaz gibi) kodlar. Başka bir plazmit, vektör içine dahi edilmesi gereken genetik malzemeyi taşır. Bu genin transkripsiyonu yapılınca tek iplikli RNA viral genom üretilir ve ψ (psi) dizisini içerir. Bu dizi genomun virion içine paketlenmesini sağlar.
Adenovirüsler
Lentivirüslerden farklı olarak adenoviral DNA genoma içine entegre olmaz ve hücre bölünmesi sırasında ikileşmez. Bu özellik onların temel araştırmada kullanılmasını sınırlar ama adenoviral vektörler bazen in vitro deneylerde kullanılırlar. Bunların başlıca uygulaması ve aşılamadır. Adenovirüsler solunum yolu, sindirim yolu ve göz enfeksiyonlarına yol açar. İnsanlar genelde adenovirüslerle sık sık karşılaştıkları için bu virüsler hızla immün tepkilere yol açar, bunun da potansiyel olarak tehlikeli sonuçları olabilir. Bu problemin üstesinden gelmek için bilim insanları hâlen insanların bağışıklığı olmayan adenovirüsler üzerinde araştırmalarını sürdürmektedir.
Adeno ilişkili virüsler
Adeno-ilişkili virüs (AİV) insan ve bazı primat türlerini enfekte edebilen küçük bir virüstür. AİV'nin bir hastalığa neden olduğuna dair bir bilgi yoktur ve dolayısıyla çok mülayim bir immün tepkiye neden olur. AİV hem bölünebilen hem de bölünmeyen hücreleri enfekte edebilir ve genomunu konak hücre içine entegre edebilir. Bu özellikler AİV'yi gen terapisinde kullanılacak viral vektör üretimi için cazip bir aday kılmaktadır.
Nanotasarlanmış özdekler
gibi viral olmayan özdekler (substanslar) da DNA vektörü olarak kullanılmıştır ve DNA kargolarını canlı hayvanlarda spesifik olarak hedeflenmiş hücrelere ulaştırabilir. (Ormosil, organik modifiye edilmiş silikat veya silika anlamına gelir.)
Kaynakça
- ^ Goff SP and Berg P. (1976) Construction of hybrid viruses containing SV40 and lambda phage DNA segments and their propagation in cultured monkey cells. Cell. 9:695-705.
- ^ a b Beardsley T, February 2000, A tragic death clouds the future of an innovative treatment method.[]Scientific American
- ^ McDowell N, 15 January 2003, New cancer case halts US gene therapy trials. 22 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . New Scientist
- ^ Principles of Retroviral Vector Design, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=rv.section.4357 3 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Cattoglio C, Facchini G, Sartori D, et al. Hot spots of retroviral integration in human CD34+ hematopoietic cells. Blood.2007 Sep 15;110(6):1770-1778
- ^ Montini E, Cesana D, Schmidt D, et al. Hematopoietic stem cell gene transfer in a tumor-prone mouse model uncovers low genotoxicity of lentiviral vector integration. Nat Biotechnol. 2006 Jun;24(6):687-696.
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
- (İngilizce)
- Gene Therapy Net 23 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Klinik gen terapide kullanılan vektörlerinin karşılaştırması 24 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Viral vektor molekuler biyologlar tarafindan hucre icine genetik malzeme ulastirmak icin kullanilan bir aractir Bu islem canli organizmanin icinde in vivo veya hucre kulturunde in vitro yapilabilir Virusler enfekte ettikleri hucrelerin icine genomlarini verimli sekilde tasimak icin ozellesmis molekuler mekanizmalar evrimlestirmistir Bir virus tarafindan genlerin aktarimi transduksiyon olarak adlandirilir bu yolla enfekte olmus hucrelerin de transduklenmis oldugu soylenir Molekuler biyologlar bu mekanizmayi ilk defa 1970 lerde kontrol altina almayi becermistir Paul Berg bakteriyofaj DNA si iceren degistirilmis bir SV40 virusu kullanarak kulturlenmis maymun bobrek hucrelerini enfekte etmistir Bir viral vektorun esas ozellikleriViral vektorler kendi spesifik uygulamalari icin tasarlanmis olurlar ama genelde bazi esas ortak ozelliklere sahiptirler Guvenlik Viral vektorler bazen patojenik viruslerden yaratilmis olsalar da bu virusleri kullanmakla iliskili riskleri en aza indirmek icin modifiye edilirler Bu genelde viral genomun icin gerekli olan bir kisminin delesyonu ile yapilir Boylesi bir virus hucreleri verimli sekilde enfekte edebilir ama yeni virion uretimi icin bir gerek duyar Dusuk toksisite Viral vektorun enfekte ettigi hucrenin fizyolojisi uzerinde asgari duzeyde etkisi olmalidir Stabilite Bazi virusler genetik olarak kararsizdir ve genomlari hizla bicim degistirebilir Viral vektorun kullanildigi deneylerin ongorulebilirligi ve tekrarlanabilirligi acisindan bu sakincalidir tasarimlarinda bundan kacinilir Hucre tipi spesifisitesi Cogu virus vektorleri mumkun oldugunca cesitli hucre tiplerini enfekte edebilecek sekilde tasarlanir Ancak bazen bunun aksi arzu edilir Viral reseptor modifiye edilerek virusun belli bir hucre tipine hedeflenmesi saglanabilir UygulamalarTemel arastirma Viral vektorler ilk olarak molekuler genetik deneylerinde ciplak DNA ile alternatif olarak gelistirildiler Kalsiyum fosfat cokelmesi gibi geleneksel yontemlere kiyasla transduksiyon hucre yasayabilirligini viabilitesini etkilemeden hucrelerin neredeyse tamaminin enfekte olmasini mumkun kilar Buna ilaveten bazi virusler hucre genomuna kararli gen ifadesini saglarlar Ancak viral bir vektorun insasi cok daha emek yogun bir surec oldugu icin cogu uygulamada hala tercih edilmektedir Protein kodlayan genler viral vektorler kullanilarak ifade edilebilir genelde belli bir proteinin islevini calismak icin Belirtec marker genleri yesil floresan protein gibi kararli sekilde ifade eden viral vektorler ozellikle retrovirusler hucreleri kalici sekilde isaretlemek icin kullanilir Bu sekilde isaretlenmis hucreler kullanilarak in vitro enfekte edilmis hucrelerin bir konak hayvana transfer edildigi deneylerinde hucreler ve onlari yavrularini takip etmek mumkun olur Gen daha ucuzdur Ama gen susturmasi bazen non spesifiktir ve baska genler uzerinde hedef disi etkiler gosterebilir bu yuzden daha az guvenilir sonuclar verir Hayvan konak vektorleri de bazen onemli rol oynarlar Gen terapisi Gelecekte tedavi etmenin bir yolu olabilir kistik fibrozis ve hatta hemofili A gibi hastaliklar belli genlerin DNA dizisinde mutasyonlardan meydana geldigi icin gen terapi denemelerinde hastanin vucudundaki hucrelerin icine mutasyonsuz gen kopyalarindan goturmek amaciyla virusler kullanilmistir Gen terapisi kullanilarak labortuvarda cok sayida basarilar elde edilmistir Ancak viral gen terapinin yaygin kullanilmasi icin bazi onemli problemlerin cozulmesi gerekmektedir Viruslere gosterilen bagisiklik tepkisi hedef hucrelere gen ulastirilmasini engellemekle kalmaz hasta icin ciddi komplikasyonlara yol acar 1999 da ilk gen terapi denemlerinden birinde adenoviral bir vektor ile tedavi edilmekte olan bu yuzden olmustur Bazi viral vektorler ornegin konak kromozomlardan birinde genomlarini rastgele konumlara sokarlar bu durum hucresel genlerin islevlerini bozup kansere yol acabilir 2002 de yapilan icin retroviral denemesinde hastalardan ikisi tedavinin sonu olarak losemi gelistirdiler Adeno iliskili virus temelli vektorler bu bakimdan cok daha guvenilirdirler cunku insan genomunda hep ayni konumda entegre olurlar Asilar mantigindan hareketle patojen protein ifade eden virusler halen bu patojenlere karsi asi olarak gelistirilmekteler T lenfositler hucre ici parazitleri tanimak icin hucre icinde uretilen yabanci proteinleri kullanirlar T hucresi viral enfeksiyonlar ve malarya gibi hastaliklardan korunmak icin cok onemlidir Viral bir asi patojen proteinlerin konak hucre icinde ifadesini indukler Sabin ve diger zayiflatilmis asilar gibi Ancak viral acilar patojen genlerin sadece ufak bir bolumunu icerdigi icin cok daha guvenlidirler ve asi yapmakta kullanilan patojen tarafindan bir enfeksiyon mumkun degildir Adenovirus turu viral asilarin gelistirilmesi aktif bir arastirma konusudur Viral vektor tipleriRetrovirusler Retrovirusler gen terapisi uygulamalarinin ana konularindan biridir gibi rekombinant retrovirusler konak genomun icine stabil sekilde entegre olabilirler Tasidiklari ters transkriptaz bu viruslerin konak genom ile butunlesmesini saglar Retroviral vektorler ikilesim yeterli veya ikilesim kusurlu olabilirler Ikilesim kusurlu vektorler deneysel calismalar icin en yaygin secenektir cunku viral ikilesme ve paketleme icin gerekli genler cikarilmis veya baska genlerle degistirilmistir Bu virusler hedef hucrelerini enfekte edebilir ve tasikdiklari yuku teslim edebilirler ama hucrenin parcalanmasi ve olumu ile sonuclanacak tipik bir bir takip etmekten acizdirler Benzer sekilde replikasyon yetkin viral vektorler virion sentezi icin gerekli tum genlere sahiptirler ve enfeksiyon baslayinca kendilerini cogaltmaya devam edebilirler Bu vektorlerdeki viral geno0mlar cok daha uzun oldugu icin hucre icine ulastirilmak istenen DNA ensersiyonun uzunlugu sinirlidir replikasyon kusurlu viral vektorlerdekine kiyasla Viral vektore bagli olarak maksimum DNA parca uzunlugu genelde 8 10 kB kadardir Bu durum cogu genomik dizinin kullamini kisitlasa da cDNA dizileri rahatlikla sigar Moloney retrovirus gibi retroviruslerin baslica sakincasi transduksiyon olabilmesi icin hucrelerin aktif olarak bolunuyor olma gereksinimidir Bunun sonucu olarak noron gibi hucreler retrovirus enfeksiyonu ve transduksiyonuna cok direnclidir Ayrica bir endise konusudur cunku konak genomunun icine entegrasyon kansere yol acabilir Lentivirusler Bir lentiviral vektor tarafindan paketleme ve transduksiyon retrovirulerin bir alt grubudur Bolunmeyen hucrelerin genomlarina entegre olma ozellikleri onlari diger retroviruslerden farkli kilar Virus hucre icine girdikten sonra RNA dan olusan viral genom ugrayip DNA uretir bu da viral bir enzimi sayesinde genom icinde rastgele bir yere girer Bu asamada olarak adlandirilan vektor genom icinde kalir ve hucre bolununce yavru hucrelere aktarilir Entegrasyon yeri ongorulemez olmasi sorun yaratabilir Provirus hucresel genlerin islevini bozabilir ve kanser gelisimine yol acan onkogenlerin aktivasyonuna yol acabilir bu yuzden lentiviruslerin gen terapisi icin uygulanmalarina cekince getirebilir Ancak lentiviruslerin kansere yol acabilecek yerlere entegre olma egilimlerinin daha dusuk oldugu bulunmustur gama retroviral vektorlere kiyasla Kansere egilimli bir fare susu uzerinde yapilan bir calismada lentiviral vektorlerin tumor insidansinin artmasina veya tumorlerin daha erken belirmesine neden olmadigi bulunmustur Ustelik klinik denemelerde HIV tedavisi icin lentiviral vektorle gen terapisi yapildiginda mutagenik veya onkolojik olaylara rastlanmamistir Guvenlik nedenleriyle de lentiviral vektorler cogalmalari icin gerekli olan genler tasimazlar Bir lentivirus uretmek icin bir paketleme genelde icine birkac plazmidin yapilir Paketleme plazmidi olarak adlandirilan bir veya birkac plazmit gerekli virion proteinlerini kapsit ve ters transkriptaz gibi kodlar Baska bir plazmit vektor icine dahi edilmesi gereken genetik malzemeyi tasir Bu genin transkripsiyonu yapilinca tek iplikli RNA viral genom uretilir ve ps psi dizisini icerir Bu dizi genomun virion icine paketlenmesini saglar Adenovirusler Lentiviruslerden farkli olarak adenoviral DNA genoma icine entegre olmaz ve hucre bolunmesi sirasinda ikilesmez Bu ozellik onlarin temel arastirmada kullanilmasini sinirlar ama adenoviral vektorler bazen in vitro deneylerde kullanilirlar Bunlarin baslica uygulamasi ve asilamadir Adenovirusler solunum yolu sindirim yolu ve goz enfeksiyonlarina yol acar Insanlar genelde adenoviruslerle sik sik karsilastiklari icin bu virusler hizla immun tepkilere yol acar bunun da potansiyel olarak tehlikeli sonuclari olabilir Bu problemin ustesinden gelmek icin bilim insanlari halen insanlarin bagisikligi olmayan adenovirusler uzerinde arastirmalarini surdurmektedir Adeno iliskili virusler Adeno iliskili virus AIV insan ve bazi primat turlerini enfekte edebilen kucuk bir virustur AIV nin bir hastaliga neden olduguna dair bir bilgi yoktur ve dolayisiyla cok mulayim bir immun tepkiye neden olur AIV hem bolunebilen hem de bolunmeyen hucreleri enfekte edebilir ve genomunu konak hucre icine entegre edebilir Bu ozellikler AIV yi gen terapisinde kullanilacak viral vektor uretimi icin cazip bir aday kilmaktadir Nanotasarlanmis ozdekler gibi viral olmayan ozdekler substanslar da DNA vektoru olarak kullanilmistir ve DNA kargolarini canli hayvanlarda spesifik olarak hedeflenmis hucrelere ulastirabilir Ormosil organik modifiye edilmis silikat veya silika anlamina gelir Kaynakca Goff SP and Berg P 1976 Construction of hybrid viruses containing SV40 and lambda phage DNA segments and their propagation in cultured monkey cells Cell 9 695 705 a b Beardsley T February 2000 A tragic death clouds the future of an innovative treatment method olu kirik baglanti Scientific American McDowell N 15 January 2003 New cancer case halts US gene therapy trials 22 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde New Scientist Principles of Retroviral Vector Design http www ncbi nlm nih gov books bv fcgi rid rv section 4357 3 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cattoglio C Facchini G Sartori D et al Hot spots of retroviral integration in human CD34 hematopoietic cells Blood 2007 Sep 15 110 6 1770 1778 Montini E Cesana D Schmidt D et al Hematopoietic stem cell gene transfer in a tumor prone mouse model uncovers low genotoxicity of lentiviral vector integration Nat Biotechnol 2006 Jun 24 6 687 696 Dis baglantilar Ingilizce Ingilizce Gene Therapy Net 23 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Klinik gen terapide kullanilan vektorlerinin karsilastirmasi 24 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce