Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
William Clark (d. Caroline County, Virginia, 1 Ağustos 1770 - ö. St. Louis, 1 Eylül 1838) Amerikalı kâşif, Kızılderili ajanı ve teğmen. Kuzey Amerika kıtasının iç kesimlerinin kâşifidir.
Amerika'yı keşif
18. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, Kuzey Amerika'ya Avrupa'dan öyle çok göçmen gelmişti ki kuzeydoğudaki ilk sömürge toprakları dolup taşmıştı. Şehirler, koloniler ve sömürgeler artık nüfusu kaldıramıyordu. Yerleşmek üzere gelenler batıya, Apalaş Dağları'nın ötesindeki bilinmeyen yerlere gitmeye korktuklarından yayılma zor gerçekleşiyordu. Bu nedenle, 1803'te, ABD hükûmeti Louisiana eyaletini Fransa'dan satın aldı. Bunun üzerine ABD başbakanı Thomas Jefferson, Mississippi'nin ötesindeki yerleri keşfetmek üzere hemen bir sefer başlattı. Asıl amaç, Amerikalı kızılderililer ve Meksikalılar ile ticaret olanaklarını değerlendirmekti; ama Büyük Okyanus'a giden bir yol bulunması da isteniyordu. Böylece ABD ekonomisi güçlenecek, yeni eyaletler satın alabilecek ve her alanda güçlenmeyi umut ediyorlardı.
Yolculuğun liderleri, başkanın özel sekreteri olan Kaptan ve Teğmen William Clark idi. Lewis, gerekli malzemenin seçimini yaparken, Clark da adamları belirledi ve onları eğitti. 30 adamdan oluşan, "Keşif Kıtası" adı verilen ekip, 14 Mayıs 1804'te Missouri Nehri'nde törenle yola çıktı. Tüfek, ilaç ve erzak dışında yanlarına Kızılderililere armağan etmek üzere çok sayıda süs eşyası da almışlardı.
Yeni topraklara giriş
İki lider, yol boyunca gördükleri çok sayıda bitki ve hayvan türlerine ilişkin gözlemlerini kağıda döktüler. Lewis, çok kötü hava koşulları ve ekibi gece gündüz rahatsız eden sivrisinek sürülerinden yakınıyordu. On bir hafta sonra, Oto, Missouri ve Omaha kızılderili kabileleriyle karşılaştılar. Birbirlerine türlü armağanlar sunduktan sonra barış yapıp antlaşmalar imzaladılar. Daha iç kesimlerdeki ovalara ilerlediklerinde, barış çubuğu törenine katılmaksızın topraklarından geçmelerine izin vermeyen yaklaşık bin kişilik bir "Teton Siu" topluluğuna rastladılar. Bugün Kuzey Dakota sınırları içinde yer alan bir bölgeye vardıklarında kamp kurdular. Zorlu kışı burada, "Mandan Kızılderili Kabilesi" ile geçirdiler. İlkbaharda, bir mavnayla Missouri'nin yukarı kesimlerine doğru yeniden yola koyuldular.
Akıntılar gitgide güçlenip yolculuğu zorlaştırdıysa da, mayıs ayının sonunda karlarla kaplı, heybetli Kayalık Dağlar görünmüştü. Burada boz ayılarla karşılaştılar; sürekli ekibe saldıran bu iri hayvanların gücü ve vahşiliği karşılığında hayrete düştüler. Bundan sonra, yollarına devam etmelerini engelleyen Missouri'deki "Büyük Şelaler"'in çevresinden dolaşan bir yol bulmaları gerekti. Malzemeleri şelanenin çevresinden aktarma işi neredeyse bir ay sürdü ve adamları bir hayli yordu. Ağustos'ta "Şoşon Kızılderililer"inin topraklarına girdiler ve Kayalık Dağlar'ın yüksekliğini olduğundan az tahmin etmiş olduklarından büyük güçlüklerle karşılaştılar. Ancak, ekipteki Kanadalı çevirmenin "Şoşon Kızılderilisi" eşi Sacagewea onlara yardım etti. Sacagewea, ekibe "Lemhi Geçidi"ni göstererek "Columbia Nehri"ne giden yola çıkmalarını sağladı. Ekip, Sacagewea'nın halkıyla temasa geçip, yollarına devam edebilmek için onlardan yeni ve güçlü atlar aldılar.
Okyanusa varış ve eve dönüş
Kayalık Dağlar'ın batı cephesi çok dikti; yol sık sık şelaler ve kaygan kayalar tarafından kesintiye uğruyordu. Erzak azalmıştı. Geceler oldukça soğuk geçiyordu. Şinukların, Tlatsupların ve Nez Perce kabilesinin topraklarından geçerek sonunda "Columbia Nehri"ne ulaştılar. Nehir boyunca kürek çektiler ve 7 Kasım günü Büyük Okyanus'a artık çok yaklaştıklarını anladılar. Önlerindeki son tepeyi de tırmanıp aşağı baktıklarında okyanusun uzanmakta olduğunu gördüler. Sonunda hedeflerine ulaşmışlardı. Burası ile ilgili birçok notlar aldılar, resimler çizdiler. Hava, kötü olmaya başlayınca dönüş için hazırlıklar başladı.
Dönüş hazırlığı için, "Tlatsup Kalesi" adını verdikleri bir kamp kurdular. Bulundukları yerden okyanusu görebildiklerinden, geçen bir gemiyi durdurup kendilerini doğuya geri geri götürmesini isteyebileceklerdi. Ancak, hiçbir gemi görünmeyince 23 Mart günü toparlanarak St. Louis'ye altı ay sürecek dönüş yolcuğuna koyuldular. Artık yolu biliyor olmalarına karşın, geliş yolculuğu gibi bu yolculuk da yorucu geçti. "Karaayak Kabilesi" kızılderilileri tarafından saldırıya uğradılar. Zorlu günler ardından, 20 Eylül 1806 günü bir Fransız kasabasına vardılar. İki yıldan sonra, ilk defa Avrupalı kimseler görmüştüler. 23 Eylül 1806 günü, 12.000 km yol kat ederek nihayet St. Louis'ye vardılar. Çok uzun zaman önce ayrılmış olduklarından, bölge halkı onların ölmüş olduklarını düşünüyordu. Oysa Lewis ve Clark, gezilerin bütün amaçlarını tam anlamıyla yerine getirmişti. Her şeyden önce, kıtanın kalan bölgelerine ve Büyük Okyanus'a geçiş olanağı veren, batıya giden bir yol keşfetmişlerdi. Üstelik birçok Kızılderili kabilesiyle iyi ilişkiler kurmuş, yeni ticaret yolları açmışlardı. Bu ABD için büyük bir zaferdi.
Kaynakça
- TÜBİTAK Popüler Bilim Kitaplığı, Kaşifler, s.28-29
- İngilizce maddesi14 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
William Clark d Caroline County Virginia 1 Agustos 1770 o St Louis 1 Eylul 1838 Amerikali kasif Kizilderili ajani ve tegmen Kuzey Amerika kitasinin ic kesimlerinin kasifidir William ClarkAmerika yi kesif18 yuzyilin ortalarina gelindiginde Kuzey Amerika ya Avrupa dan oyle cok gocmen gelmisti ki kuzeydogudaki ilk somurge topraklari dolup tasmisti Sehirler koloniler ve somurgeler artik nufusu kaldiramiyordu Yerlesmek uzere gelenler batiya Apalas Daglari nin otesindeki bilinmeyen yerlere gitmeye korktuklarindan yayilma zor gerceklesiyordu Bu nedenle 1803 te ABD hukumeti Louisiana eyaletini Fransa dan satin aldi Bunun uzerine ABD basbakani Thomas Jefferson Mississippi nin otesindeki yerleri kesfetmek uzere hemen bir sefer baslatti Asil amac Amerikali kizilderililer ve Meksikalilar ile ticaret olanaklarini degerlendirmekti ama Buyuk Okyanus a giden bir yol bulunmasi da isteniyordu Boylece ABD ekonomisi guclenecek yeni eyaletler satin alabilecek ve her alanda guclenmeyi umut ediyorlardi Yolculugun liderleri baskanin ozel sekreteri olan Kaptan ve Tegmen William Clark idi Lewis gerekli malzemenin secimini yaparken Clark da adamlari belirledi ve onlari egitti 30 adamdan olusan Kesif Kitasi adi verilen ekip 14 Mayis 1804 te Missouri Nehri nde torenle yola cikti Tufek ilac ve erzak disinda yanlarina Kizilderililere armagan etmek uzere cok sayida sus esyasi da almislardi Yeni topraklara giris Iki lider yol boyunca gordukleri cok sayida bitki ve hayvan turlerine iliskin gozlemlerini kagida doktuler Lewis cok kotu hava kosullari ve ekibi gece gunduz rahatsiz eden sivrisinek surulerinden yakiniyordu On bir hafta sonra Oto Missouri ve Omaha kizilderili kabileleriyle karsilastilar Birbirlerine turlu armaganlar sunduktan sonra baris yapip antlasmalar imzaladilar Daha ic kesimlerdeki ovalara ilerlediklerinde baris cubugu torenine katilmaksizin topraklarindan gecmelerine izin vermeyen yaklasik bin kisilik bir Teton Siu topluluguna rastladilar Bugun Kuzey Dakota sinirlari icinde yer alan bir bolgeye vardiklarinda kamp kurdular Zorlu kisi burada Mandan Kizilderili Kabilesi ile gecirdiler Ilkbaharda bir mavnayla Missouri nin yukari kesimlerine dogru yeniden yola koyuldular Kayalik Daglar Akintilar gitgide guclenip yolculugu zorlastirdiysa da mayis ayinin sonunda karlarla kapli heybetli Kayalik Daglar gorunmustu Burada boz ayilarla karsilastilar surekli ekibe saldiran bu iri hayvanlarin gucu ve vahsiligi karsiliginda hayrete dustuler Bundan sonra yollarina devam etmelerini engelleyen Missouri deki Buyuk Selaler in cevresinden dolasan bir yol bulmalari gerekti Malzemeleri selanenin cevresinden aktarma isi neredeyse bir ay surdu ve adamlari bir hayli yordu Agustos ta Soson Kizilderililer inin topraklarina girdiler ve Kayalik Daglar in yuksekligini oldugundan az tahmin etmis olduklarindan buyuk gucluklerle karsilastilar Ancak ekipteki Kanadali cevirmenin Soson Kizilderilisi esi Sacagewea onlara yardim etti Sacagewea ekibe Lemhi Gecidi ni gostererek Columbia Nehri ne giden yola cikmalarini sagladi Ekip Sacagewea nin halkiyla temasa gecip yollarina devam edebilmek icin onlardan yeni ve guclu atlar aldilar Okyanusa varis ve eve donus Kayalik Daglar in bati cephesi cok dikti yol sik sik selaler ve kaygan kayalar tarafindan kesintiye ugruyordu Erzak azalmisti Geceler oldukca soguk geciyordu Sinuklarin Tlatsuplarin ve Nez Perce kabilesinin topraklarindan gecerek sonunda Columbia Nehri ne ulastilar Nehir boyunca kurek cektiler ve 7 Kasim gunu Buyuk Okyanus a artik cok yaklastiklarini anladilar Onlerindeki son tepeyi de tirmanip asagi baktiklarinda okyanusun uzanmakta oldugunu gorduler Sonunda hedeflerine ulasmislardi Burasi ile ilgili bircok notlar aldilar resimler cizdiler Hava kotu olmaya baslayinca donus icin hazirliklar basladi Donus hazirligi icin Tlatsup Kalesi adini verdikleri bir kamp kurdular Bulunduklari yerden okyanusu gorebildiklerinden gecen bir gemiyi durdurup kendilerini doguya geri geri goturmesini isteyebileceklerdi Ancak hicbir gemi gorunmeyince 23 Mart gunu toparlanarak St Louis ye alti ay surecek donus yolcuguna koyuldular Artik yolu biliyor olmalarina karsin gelis yolculugu gibi bu yolculuk da yorucu gecti Karaayak Kabilesi kizilderilileri tarafindan saldiriya ugradilar Zorlu gunler ardindan 20 Eylul 1806 gunu bir Fransiz kasabasina vardilar Iki yildan sonra ilk defa Avrupali kimseler gormustuler 23 Eylul 1806 gunu 12 000 km yol kat ederek nihayet St Louis ye vardilar Cok uzun zaman once ayrilmis olduklarindan bolge halki onlarin olmus olduklarini dusunuyordu Oysa Lewis ve Clark gezilerin butun amaclarini tam anlamiyla yerine getirmisti Her seyden once kitanin kalan bolgelerine ve Buyuk Okyanus a gecis olanagi veren batiya giden bir yol kesfetmislerdi Ustelik bircok Kizilderili kabilesiyle iyi iliskiler kurmus yeni ticaret yollari acmislardi Bu ABD icin buyuk bir zaferdi KaynakcaTUBITAK Populer Bilim Kitapligi Kasifler s 28 29 Ingilizce maddesi14 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi