Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli.Ekim 2020) () ( |
Kuzey Dakota, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kanada sınırı boyunca uzanan, ülkenin Ortabatı eyaletlerilerinden birisidir. Eyaletin komşuları kuzeyde Kanada, doğuda Minnesota, güneyde Güney Dakota ve batıda Montana eyaletleridir. Kuzey Dakota Birleşik Devletler'in büyüklük açısından 19. Eyaleti olmasına rağmen en az nüfusa sahip 3. eyaletidir. Kuzey Dakota, Dakota bölgesinin Kuzey bölgesinden oluşturulmuş bir eyalettir ve 2 Kasım 1889 tarihinde ABD’ye kabul edilmiştir.
Kuzey Dakota | |
---|---|
Bayrak Mühür | |
Ülke | Amerika Birleşik Devletleri |
Başkent | Bismarck |
En büyük şehir | Fargo |
İdare | |
• Vali | (R) |
• Vali vekili | Tammy Miller (R) |
• Üst meclis | |
• Alt meclis | |
• | (R) (R) |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 183,123 km² |
• Kara | 178,694 km² (68,994 mil²) |
• Su | 4,429 km² (1,71 mil²) |
Rakım | 580 m |
En yüksek nokta | 1,069 m (3,507 ft) |
En alçak nokta | 216 m (708 ft) |
Nüfus (2020) | |
• Toplam | 779,094 |
• Yoğunluk | 4.13/km² |
Zaman dilimi | UTC-06.00 |
• Yaz (YSU) | UTC-05.00 |
ISO 3166 kodu | US-ND |
Resmî site nd.gov |
Eyaletin Başkenti Bismarck, en büyük şehri ise Fargo'dur. Grand Forks ve Fargo'da devlet üniversiteleri bulunur. Hava kuvvetlerinin ve isimli 2 hava üssüne ev sahipliği yapmaktadır.
Eyalet on yılı aşkın süredir güçlü ekonomisiyle dikkat çekmektedir. İşsizlik oranı ülke ortalamasının altındadır. Ekonomik gelişimde Eyaletin Batı kısmında yer alan Bakken Petrol bölgesi, teknoloji ve servis sektörlerindeki gelişim rol almaktadır. 2011 Haziranında meydana gelen sel felaketi 'ta maddi hasara yol açmıştır. Kuzey Dakota'da bu zamana kadar hiç deprem olmamıştır.
Coğrafya
Kuzey Dakota Birleşik Devletler'de ve Yüksek Düzlük olarak tanınır. Eyaletin Minnesota ile olan doğu sınırını Kızıl Nehir oluşturur. Güneyinde Güney Dakota eyaleti, Batısında Montana eyaleti ve Kuzeyinde Kanada'nın Saskatchewan ve Manitoba eyaletleri yer alır. Eyalet Kuzey Amerika kıtasının coğrafi olarak tam ortasında yer almakta ve bu özelliği Rugby Şehrinde bir taş sembol ile belirtilmektedir. 70.762 mil kare (183.273 km²) ile ülkenin en büyük 19. Eyaletidir.
Eyaletin Batı yarısı engebeli Büyük Düzlüklerden oluşur. Kuzey bölgesindeki kırgıbayır oluşumları batıdaki Missouri Nehri'ne kadar sürer. Eyaletin en yüksek noktası 1,069 metre yüksekliğindeki Beyaz Butte'dır. Theodore Roosevelt ulusal parkı kırgıbayır oluşumları bölgesindedir. Bölgede bol miktarda Ham petrol ve Linyit kömürü yatakları bulunur. Garrison barajının gölü olan Sakakawea Gölü Birleşik Devletler'in en büyük 3. insan yapısı gölüdür.
Eyaletin doğusunda Kızıl Nehir vadisi yer alır ve bunun altında Agassiz Buzul Gölü bulunur. Kıvrılarak Winnipeg Gölü'ne akan Kızıl nehir bölgenin bereketli topraklarını beslemekte ve büyük çaplı tarımsal faaliyetlere olanak tanımaktadır. Yine doğuda yer alan Devils Gölü eyaletin en büyük doğal gölüdür.
Eyaletin doğu kesimleri genellikle düz olmakla birlikte batı bölgelerde pek çok dağ ve tepe bulunur. Eyaletin büyük kısmı otlaklarla kaplıdır. Eyalet genelinde tarım yapılmakla birlikte tarım batı ve orta bölgelerde doğuya nazaran biraz seyrektir. , , , Devils Gölü etrafındaki tepeler, ve Vadisi boyunca ormanlık alanlar yer almaktadır
İklim
Kuzey Dakota, kıtanın kuzeyinde hakim olan yazları sıcak ve kışları soğuk iklim etkisindedir. Yağmur, dolu, kar, kar fırtınaları, fırtına, kasırga ve kutup cephe sistemlerine rastlanmaktadır. Yıllık ortalama yağış miktarı kuzey batıda 360 mm, güney doğuda 560 mm'dir.
İlkbaharda sıklıkla Kanada'ya doğru akan Kızıl nehirdeki buzların sıkışmasından dolayı sel yaşanır. Buzların erimesi sebebiyle nehrin güney kısımlarında akış kuzeye nazaran daha erken başlar. Eyaletteki en yıkıcı sel felaketi 1997 yılında meydana gelmiştir.
Amerika Akciğer Derneği 2009 yılında Fargo'yu Birleşik devletlerin en temiz havasına sahip şehri seçti ve A dereceli ilan etti.
Tarih
Avrupalıların Kuzey Dakota'ya gelmesinden önce bölgede binlerce yıldır Amerika Yerlileri yaşıyordu. Bölgeye ilk gelen Avrupalı 1738 yılında Amerikalı Mandan yerlilerinin köylerine keşif düzenleyen Fransız-Kanadalı tüccar La Vérendrye'dir. Kabilelerle yapılan ticaret anlaşması sayesinde Avrupalılar ve Amerika yerli kabileleri nadiren karşılıklı ticaret yapıyorlar ve iletişim içerisine giriyorlardı fakat 1804 yılında düzenlenen sırasında Kuzey Dakota’ya girilmesi sebebiyle sıklıkla iletişime geçilmiş ve bu sebeple Yerli Kabileler Fransızların ve sonrasında İspanyolların bölgelerinde hak iddia edecekleri endişesine kapılmıştır..
Kuzey Dakota’nın büyük kısmı Louisiana'nın satın alımı anlaşmasıyla, ufak bir kısmı da Birleşik Devletler topraklarına dâhil edilmiştir. Bu anlaşmalarla satın alınmış bir kısım toprak Minnesota ve Nebraska’ya dâhil edilmiştir. Dakota bölgesi 2 Mart 1861 tarihinde yapılan düzenlemeyle Kuzey ve Güney Dakota Eyaletlerinin yanı sıra Wyoming ve Montana arasında paylaştırıldı. 19. Yüzyılın sonlarına dek bölgede seyrek bir yerleşim vardı fakat Demiryollarının bölgeye ulaşması sonrasında bölgede arazi satışları süratle arttı. Başkan Grover Cleveland tarafından 22 Şubat 1889 tarihinde “1889 etkinleştirme yasası” senatodan geçti ve bu yasayla Kuzey Dakota, Güney Dakota, Montana ve Washington’un Eyalet olma yolu açıldı. Başkan Cleveland’ın halefi Benjamin Harrison yönetiminde 2 Kasım 1889 tarihinde resmen imzalanan bildiriyle Güney ve Kuzey Dakota Birleşik devletlere kabul edildi. Öncesinde iki eyalet arasındaki rekabet hangisinin Birleşik devletlere önce kabul edileceği ikilemini yarattı. Başkan Harrison Birleşik Devletler sekreteri kabul evraklarını karıştırmasını ve hangisini önce imzaladığını bilemeyeceği şekilde kapatarak kendisine imzaya sunulmasını emretti. Bu sebeple hangi Dakota’nın Birleşik Devletlere önce kabul edildiği kimse tarafından bilinmemektedir. Buna rağmen alfabetik olarak önde olma sebebiyle Kuzey Dakota, Güney Dakota’nın önünde listelenir.
I. Dünya Savaşı sonrasında buğday çiftçileri özellikle de Norveçli olanlar arasında sol görüş odaklı partiler üstü radikal bir hareket meydana geldi. (NPL hareketi). Daha sonra Demokrat Partiyle birleşen bu oluşumun amacı Kuzey Dakota'yı Eyalet dışındaki bankaların ve şirketlerin hakimiyetinden uzak tutmaktı. Hareket ayrıca eyalet bankasını kurmayı, Kuzey Dakota Un fabrikası ve silosunu kurmayı (hâlen varlıklarını sürdürmekteler) ve Eyalet demiryollarını (sonrasında Soo Line Railroad firmasına satıldı) kurmayı hedeflemişti. Aynı dönemde çıkan yasalarla bankaların ya da şirketlerin tarım arazisi olarak belirlenmiş arazilerin mülkiyetini almaları engellendi. Hâlen yürürlükte olan bu yasalar Eyalet ve Federal mahkemeler tarafından da onaylanmış olup, tarım arazisi ilan edilmiş bir yerin Bankalar ve Finans kuruluşları tarafından ipotek edilmesini, mülkiyetini, rehin alınmasını neredeyse imkansızlaştırmıştır.
28 Aralık 1930 tarihinde meydana gelen yangında eyalet kongre binası yandı ve yerine bugünkü Kongre binası inşa edildi. 1950'lerde Federal hükûmetin inşaat projeleri devreye aldı ve Garrison Barajı ile Minot ve Grand hava üsleri inşa edildi. 1980'lerde petrol fiyatlarının artışı Eyaletin batısında yer alan petrol yataklarının işlenmesini karlı bir hale getirdi.
Demografi
Nüfus
Birleşik Devletler Nüfus Sayımı Bürosu 1 Temmuz 2011 itibarıyla Kuzey Dakota'nın nüfusunun 683.931 olduğunu açıklamıştır. Eyalet nüfusu 2010 sayımı itibarıyla %1.69 artış göstermiştir.
1870 yılında 2000'den az olan nüfus, 1930 yılında 680.000'e ulaşmıştır. Sonrasında büyüme yavaşlamıştır. Nüfus 1970 yılı sayımında 617.761, 2000 sayımında ise 642.200 olarak açıklanmıştır. Eyaletin yaş ve cinsiyet oranları ülke ortalamaları seviyelerindedir. Kuzey Dakota nüfusu ve çevresinde yoğunlaşmıştır
Göç
1923 yılından 21. yüzyılın başlarına kadar üniversite eğitimi görmüş genç nüfusta büyük düşüş yaşanmıştır. Tarım ile geçinen aileler yaşanan maddi sıkıntılar sebebiyle kırsal alandan, kentsel alanlara iş bulma amacıyla göçmüşlerdir.Üniversite eğitimli nüfustaki düşüşün sebebi ise Eyalette eğitim seviyelerine uygun iş imkanlarının bulunmamasıdır. Kalifiye iş gücü ihtiyacını ve yüksek teknolojiyi destekleyen ekonomik programlar uygulanmak istenmiş fakat döneminde birçok tartışmayı da beraberinde getirmiştir. Son on yılda ise petrol sektöründeki gelişim sayesinde göç alınmaya başlamıştır.
Dil
Eyalette İngilizcenin yanı sıra %2.5 oranında Almanca konuşulmaktadır.
Etnik dağılım
Kuzey Dakotalıların büyük kısmı Kuzey Avrupa Kökenlidir. 2009 yılı itibarıyla ilk 7 Köken grubu aşağıdaki şekildedir.
Alman: 47.2% (305,322)
Norveçli: 30.8% (199,154)
İrlandalı: 7.7% (49,892)
İsveçli: 4.7% (30,194)
Rus: 4.1% (26,642)
Fransız: 4.1% (26,320)
İngiliz: 3.9% (25,331)
2010 itibarıyla Irk ve Etnik dağılım komposizonu ise şu şekildedir :
Beyaz: 90.0%
Amerika Yerlisi: 5.4%
Hispanik veya Latin Amerika 2.0%
Siyah veya Afrika kökenli siyah: 1.2%
Asya: 1.0%
Pasifik adaları: 0.1%
Diğer: 0.5%
Din
Kuzey Dakota Birleşik Devletler'de kişi başına en fazla kilise düşen eyalettir. 2001 yılında yapılmış bir ankete göre eyaletin %35'i Lüterci Hristiyan, %30'u Katolik Hristiyan'dır. Ayrıca %7 Metodist Hristiyan, %6 Baptist Hristiyan, %3 Tanrı Birliği, %1 Yehova Şahitleri inancındadır. Belirtilmemiş diğer Hristiyan inanışlarla (%3) birlikte (Protestanlık, Mormonluk gibi) Hristiyan inanışı %86'ya ulaşmaktadır. Müslüman, Musevi, Hindu ve Budist inanışlar nüfus içerisinde %4'tür. 2000 yılı verilerine göre eyalette 920 Müslüman ve 730 Yahudi yaşadığı tahmin edilmektedir. Ankete %3 ateist cevabı verilmiş ve ankete katılanların %6'sı cevap vermeyi reddetmiştir.
2000 yılı değerlerine göre Roma Katolik Kilisesine 179.349 kişi, Evangelist Lüterci Kilisesine 174.554 kişi, Missouri Nehri-Lüterci Kilisesine 23.720 kişi kayıtlıdır.
Kültür
Kızılderili Varlığı
Kuzey Dakota'da çok fazla Kızılderili yaşar. Powwows etkinlikleri (ya da Pow-wows) kızılderili kültürünün önemli bir bölümünü meydana getirir. Kızılderili tarihi boyunca özellikle bahar aylarının başlarında yeni hayatın başlangıcı olarak Powwows etkinlikleri düzenlendi. Bu etkinlikler sayesinde Kızılderili kabileleri birlikte dans etme, şarkı söyleme şansı buldular ve yine bu sayede eski dostlarıyla buluşmanın yanı sıra yeni arkadaşlıklar edinme fırsatı buldular. Powwows etkinliklerinin birçok kabile açısından dini önemi de bulunmaktadır. Bugün Powwows etkinlikleri hala Kızılderili kültürünün bir parçası olup hem Kızılderililer hem de Kızılderili olmayan kişiler tarafından kutlanmaktadır. Eylül aynında Bismarck'ta yapılan Uluslararası Birleşmiş Kabileler Powwows'u Birleşik devletler'deki en büyük Powwows etkinliklerinden birisidir.
Powwows etkinliklerinde dansçıların özel kıyafetleriyle dans ederek yaptıkları bir geçit töreni olur. Erkek dansçılar boncuklar ve renkli kartal tüyleriyle süslenmiş saçaklı kıyafetler giyerler. Bayan dansçılar ise kumaş örtü örtünüp, boncuklu makosan ayakkabılar giyip ve mücevherler takarlar. danslara herkes hatta seyirciler bile katılırlar.
Norveç ve İzlanda'nın etkileri
1870'lerde Avrupa'dan birçok Norveçli göçmen Kuzey Dakota'nın kuzey doğu bölgesine özellikle de Kızıl Nehir yakınlarına yerleşmeye başladı. İzlandalılar da Kanada üzerinden gelmeye başladılar. Pembina Kasabası birçok Norveçliye ev sahipliği yaptı ve Norveçliler bu civarda aile çiftlikleri kurarak çalışmaya başladılar. Bölgede sayıca çok az olmalarına rağmen Lüterci kiliseyi ve okullarını kurdular. Kendilerine has olan bazlama benzeri ve kurutulmuş balık yemekleri vardır. Kıtanın en büyük İskandinav etkinliği olan her eylül ayında Minot'ta kutlanır.
Pembina kasabasındaki İzlanda eyalet parkı ve her yıl düzenlenen İzlanda festivali İzlanda göçünü yaşatmaktadır. Bu festivalde geleneksel dokuma teknikleri, gümüş işleme sanatları ve ağaç işlemeciliği yaşatılmaktadır. İzlanda kökenli torf çatılı geleneksel evleri parklarda yaşatılmaktadır. Tamamen ahşaptan yapılmış Stave Kilisesi Minot şehrindedir.
Norveç kökenliler Minot nüfusunun %32.3'ünü, Eyalet nüfusununsa %30.8'ini oluşturular.
Rusya'dan göçen Almanlar
Birçok nesildir Rusya'da yaşayan Almanlar 19. yüzyılda hallerinden memnun değillerdi. Bu sebeple 1900'lü yılların başlarında 100.000 civarında Rusya kökenli Alman Güney ve Kuzey Dakota'ya, Kansas'a ve Nebraska'ya yerleşti. Yerleşimlerle birlikte Kuzey Dakota'nın Güney-Orta kısmı "Rusya kökenli Almanlar üçgeni" diye anılmaya başladı. 1910 yılında Kuzey-Orta Kuzey Dakota'da 60.000civarında Alman yaşıyordu. Lüteryan ve Roma Katolik mezhebine bağlı olan bu Almanlar hâlen atalarının birçok geleneğini yaşatmaktadırlar. Tarımsal alanda faaliyet gösterdiler. Mezarlarda kullanılan dövme demir haçlar Almanların Birleşik Devletler'e getirdikleri bir sanattır.
Güzel Sanatlar
Kuzey Dakota'nın büyük güzel sanatlar müzeleri ve mekanları Chester Fritz Oditoryumu, Empire Sanat Galerisi, Fargo Tiyatrosu, Kuzey Dakota Güzel Sanatlar Müzesi ve Plains Sanat Müzesi'dir. Bismarck-Mandan Senfoni Orkestrası, Fargo-Moorhead Senfoni orkestrası, Greater Grand Forks Senfoni orkestrası, Minot Senfoni orkestrası ve Great Plains Harmoni korosu ise Eyalette konserler veren profesyonel ve yarı-profesyonel müzik topluluklarıdır.
Eğlence
Birçok değişik türde müzik yapan Kuzey Dakotalı müzisyenlerden bazıları Blues gitaristi Jonny Lang, Country müzik solisti Lynn Anderson, Caz ve geleneksel pop solisti ve söz yazarı Peggy Lee, Big Band lideri Lawrence Welk ve pop müzik solisti Bobby Vee'dir. Kuzey Dakota ayrıca ulusal ölçekte tanınan 2 hint-rock grubunun memleketidir : GodheadSilo (Fargo kökenli olup sonrasında Washington, Olympia'ya taşınmıştır.) ve June Panic (Fargo kökenli)
Ed Schultz ülke genelinde yapmış olduğu "The Ed Schultz Show" adlı radyo programıyla ve MSNBC'de yaptığı "The Ed Show" programıyla tanınmaktadır. Josh Duhamel Emmy ödülü kazanmış aktörlerindendir. Nicole Linkletter ve CariDee English "Amerikas Next Top Modal" yarışmasını kazanmıştır. Kellan Lutz ise birçok filmde rol almıştır.
Popüler Kültür
Kuzey Dakota mutfağı Alman ve Norveç mutfağından çok etkilenmiştir. Knoepla çorbası (tavuk ve köfteden yapılır), Lutefistk (bir balık yemeği), Kuchen (bir tür pay) Lefse (bir tür gözleme), Fleischkuekle (yağda kızartılmış biftek) Strudel (çeşitli malzemelerle yapılan bir tür pasta-börek) birkaç örnek olarak sayılabilir.
Birleşik Devletler'de kişi başına düşen en çok kiliseye sahip olmaları sebebiyle, ülke genelinde en çok kiliseye giden nüfusa sahiptirler.
Avcılık ve Balıkçılık Eyaletin en popüler hobilerindendir. Buzda balık yakalama, rakun avcılığı ve moto-ski kışın yapılan popüler aktivitelerdir.
Ekonomi
Tarım endüstrisi eyaletin en büyük endüstrisi olmakla birlikte petrol ve gıda işleme de sanayide önemli yer tutmaktadır. 2005 yılı GSMH 24 Milyar dolardır. 2006 yılında kişi başına düşen 33.034.- USD gelirle ülke genelinde 29. sırada yer almaktadır. Kuzey Dakota 2002-2004 yıllarında 39.594 USD ortalama hane geliriyle 37. sırada yer almaktaydı. Ülke genelinde kendi eyalet bankasına sahip tek eyalettir.
2010 eylül verilerine göre ülkede işsizlik oranının en düşük olduğu eyalettir (%3.7) ve bu oran 1987 yılından beri %5'in altındadır. 2010 sonu itibarıyla kişi başına düşen gelirde ülke çapında 17. sıraya yükselerek 10 yıllık süreçte 38. sıradan bu noktaya ulaşıp, en büyük gelişimi sağlayan eyalet olmuştur.
Tarım
Eyaletin en eski endüstri kolları kürk ticareti ve tarımdır. Nüfusun %10'dan azı tarım sektöründe istihdam edilmekte olup bu nüfus eyaleti ülke genelinde üretilen mahsulde 9. sıraya, tarımsal ürünlerde ise 18. sıraya getirmektedir. Eyaletin %90'ı tarımsal arazidir ve bu 111.000 km² ye tekabül ederek Kuzey Dakota'yı Birleşik Devletlerin 3. büyük tarımsal araziye sahip eyaleti haline getirmektedir. 2002-2007 yılları arasında eyalette ekili tarım yapılan araziler 4000 km² artış göstererek ülkede ekili alanı artan tek eyalet olmuştur. Bu zaman aralığında 7300 km² lik alanda soya fasulyesi ve mısır üretimi başlatılmış ve yine bu değişiklikle ülkede en büyük tarımsal ürün tipi değişikliği yaşanan eyalet olmuştur.
Eyalet birçok hububatta ülkenin en büyük üreticisi konumundadır. Arpa (ülke üretiminin %36'sı), makarnalık durum buğdayı (ülke üretiminin %58'i), Kırmızı buğday (ülke üretiminin %48'i), Yulaf (ülke üretiminin %17'si), tüm buğday üretiminin (ülke üretiminin %15'şi), Kara buğday üretiminde ise %20 üretimle ülkede 2. sıradadır. 2007 yılı itibarıyla mısır en fazla tarımı yapılan bitki olup Birleşik devletlerin tüm tarımsal üretiminin %2'sine denk etmektedir.
Eyalet birçok yağlık bitkide lider konumdadır. Kanola bitkisi (ülke üretiminin %92'si), keten tohumu (ülke üretiminin %94'ü), Ayçiçeği (ülke üretiminin %53'ü), Aspir (ülke üretiminin %18'i), Hardal bitkisi (ülke üretiminin %62'si). Soya fasulyesi de 2002-2007 yılları arasında kayda değer artış kaydetmiştir.
Red River vadisinde yetiştirilen şeker pancarı Birleşik Devletler'in 2. sırasındadır. Eyalet ayrıca ülkedeki en büyük bal, kuru bezelye, fasulye ve mercimek üreticisidir. Patates üretiminde ise 3. sıradadırlar.
Enerji
Enerji sektörü eyalet ekonomisine büyük katkıda bulunmaktadır. Eyaletin batısında yer alan linyit rezervlerinin %90'ı elektrik üretiminde kullanılır ve komşu eyaletlere satılır. Kuzey Dakota, Birleşik Devletler'in en büyük ikinci Linyit üreticisi durumundadırlar.
1951 yılında Tioga yakınlarında petrol bulunmuştur ve petrol üretimi 1984 yılı itibarıyla yıllık 53.000.000 varil üretim hacmine ulaşmıştır. Sonrasında Bakken bölgesinde keşfedilen iyileştirilebilir petrol rezervleri (400 Milyar varil) bu üretim potansiyelini çok fazla arttırmıştır. Bulunan rezerv Arktik bölgede bulunan rezervlerden 25 kat fazladır. 2008 yılında yayınlanan bir raporda bulunan bu iyileştirilebilir petrol kaynağının 3 milyar varil ile 4.3 milyar varil ham petrole denk geldiği rapor edilmiştir.
Williston, Tioga, Stanley ve Minot-Burlington bölgelerinde petrole dayalı büyü bir büyüme yaşanmaktadır. 2010 verilerine göre eyalet 355.000 varil / gün üretim ile Birleşik Devletler'in en büyük 4. petrol üreticisi eyaleti konumundadır ve bu üretim 2007 yılıyla kıyaslandığında 3 kat fazladır.
Great Plain (büyük düzlük) bölgesi rüzgâr enerjisi potansiyeli sebebiyle "Suudi Arabistan" olarak adlandırılır. Rüzgâr vasıtasıyla elektrik üretimi eyaletteki çok uygun hızda esen rüzgâr sebebiyle (16 km/saat) çok uygun ve ekonomiktir.
Turizm
Eyalet turizm açısından önemli bir aktiviteye sahip değildir ve Birleşik Devletlerin en az ziyaret edilen eyaletidir. Theodore Roosvelt Ulusal Parkı en popüler ziyaretçi noktasıdır. Yılda 475.000 kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Norsk Høstfest festivali Kuzey Amerika'nın en büyük İskandinav festivalidir. Medora Müzikali ve Eyalet Fuarı diğer kayda değer turistik aktivitelerdir.
Sağlık
Kuzey Dakota, eczanenin en az %51 hissesinin eczacı tarafından sahip olunması gereken tek eyalettir. Bu sebeple Walmart, , gibi mağazalardan reçeteli ilaç almak mümkün değildir.
Taşımacılık
Kuzey Dakota eyaletinde taşımacılık Kuzey Dakota Ulaştırma Bakanlığı tarafından kontrol edilmektedir. Ana otoyollar Interstate 29 ve Interstate 94 tür ve bu yollar Fargo şehrinde kesişmektedir. Eyalet otoyolları ekstrem hava şartlarına dayanabilsin diye asfalt yerine tamamıyla beton yapılmıştır. Eyalettin demiryolları iki büyük şirket tarafından işletilmektedir. Bunlar ve Kanada Fasifik Demiryolları'dır. Daha önce bu şirketler tarafından işletilen bazı hatlar ise diğer demiryolları şirketleri tarafından işletilmektedir.
Fargo şehrindeki Hector Uluslararası Havalimanı, Grand Forks'daki Grand Forks Uluslararası Havalimanı, Bismarck'taki Bismarck Havalimanı ve Minot'taki Minot Uluslararası Havalimanı başlıca havalimanlarıdır.
Amtrak firmasının isimli ülkeyi boydan boya kateden treni eyaletten geçer. Fargo, Grand Forks, Minot ve 4 istasyonda durur. Greyhound ve Jefferson otobüs firmaları şehirlerarası yolcu taşımacılığı hizmeti verirler. Şehir içi halk taşımacılığı ise sadece otobüsler ile yapılmaktadır.
Yönetim
Birleşik Devletler'ler de olduğu gibi Kuzey Dakota'da da güç yasama, yürütme ve yargı şeklinde dağıtılmıştır. Eyalet Birleşik Devletlerde bu prensibi kabul eden (1898) ilk eyalet olma özelliğine sahiptir.
Yürütme
Yürütmenin Başı Vali'dir. Şu anki vali Cumhuriyetçi 15 Aralık 2016 tarihinde bu göreve atandı. Vali Yardımcısı aynı zamanda Eyalet Senato Başkanıdır. Vali ve vali yardımcısı 4 yıl için seçilir. Komisyon adı verilen ve çeşitli kamu kuruluşlarının liderlerinden oluşan bir kabine vardır ve başı validir. Ayrıca yöneticisi seçimle işbaşına gelen Devlet Sekreterliği, Başsavcılık ve Devlet denetleme kurumu vardır.
Yasama
Senato ve Temsilciler Meclisinde oluşan iki yasama organı mevcuttur. Eyalet 47 ilçeye bölünmüştür ve her ilçenin 1 Senatörü ve 2 Temsilcisi vardır. Bu Senatör ve Temsilciler 4 yılda bir halk tarafından seçilir.
Yargı
4 seviyeden oluşan bir yargı sistemi vardır. Bunlar İlçe Mahkemeleri, Belediye Mahkemeleri, 3 yargıçlı Temyiz Mahkemeleri ve 5 yargıçlı Temyiz Mahkemeleri. Mahkeme süreci genellikle İlçe Mahkemelerinden başlar. İlçe Mahkemelerinde 7 adli ilçede toplam 42 yargıç vardır.
Bölgesel
3 tane Siu Kabilesi, 1 tane Bağlı Kabileler (Mandan, Hidatsa ve Arikara kabilelerinden oluşan) ve 1 tane Ojibwa kabilelerinden olusan özel bölge vardır. bu toplulukların kendi yönetim hakları vardır.
Federal
Eyaletin Birleşik Devletler Senatosu'ndaki temsilcileri Cumhuriyetçi Kevin Cramer ve John Hoeven'dir.
Federal suçlar ve sorunlar Bismarck, Fargo, Grand Forks ve Minot'taki Federal Mahkemelerde görülür. Bu mahkemeler ile ilgili Temyiz mahkemesi ise St. Louis, Missouri'dedir.
Siyaset
Eyaletteki ana partiler Demokrat-NPL parti ve Cumhuriyetçi partidir. Ayrıca Anayasa Partisi ve Liberal Parti de eyaletteki diğer siyasi partilerdir.
Başkanlık seçimlerinden de genelde Cumhuriyetçi parti adayı galip çıkmaktadır. 2004 yılında George W. Bush %62.9 oranıyla eyalette ipi göğüslemiştir. 1892 yılından beri Demokrat adaylardan sadece Grover Cleveland, Woodrow Wilson, Franklin Roosevelt ve Lyndon Johnson seçimleri kazanabilmiştir.
Öte yandan 1982-2008 yılları arasında yapılmış her eyalet senatosu ve Kongresi seçimlerinde Demokrat-NPL parti adayları Eyalet senatosuna ve Kongresine seçilmişlerdir.
Vergi
Eyaletin kademeli bir vergi yapısı vardır ve 2004 yılı itibarıyla uygulanan 5 vergi kademesi %2.1, %3.92, %4.34, %5.04 ve %5.54'tür. 2005 yılı verilerine göre kişi başına ödenen vergide ülke içerisinde 22. sırada yer almaktadırlar. Genel olarak satış vergisi %5'tir. Eyalet, belediyelerin yerel satış vergisi ve özel vergiler koymalarına izin vermektedir. Grand Forks'ta bu kapsamda alınan %1.75'lik bir katma değer vergisi bulunmaktadır. Başka eyaletten alınmış mallara da Kuzey Dakota'da kullanılmaları halinde tüketim vergisi uygulamaktadır. Gayrimenkul sahiplerinden de Emlak vergisi tahsil edilmektedir.
Vergi Vakfı eyaleti vergi ödeme konusunda 20. sıraya yerleştirmektedir. Vergi özgürlüğü günü 1 Nisan'dadır. 2006 verilerine göre 1 milyon doların üzerinde gelir beyan eden yalnızca 333 kişidir ve bu Birleşik Devletler içerisinde en düşük beyandır.
Büyük Şehirler
Kuzey Dakota'nın en büyük şehri Fargo'dur. Missouri nehri kıyısında yer alan Bismarck şehri ise 1889 yılından beri eyaletin başkentidir. Şehir 1883-1889 yılları arasında da Dakota bölgesinin başkentliğini yapmıştır. Kuzeyde yer alan Minot şehri Kuzey Dakota Fuarına ev sahipliği yapmaktadır. İsmini Mandan yerli kabilesinden alan ve Missouri nehrinin batısında yer alan Mandan şehri Bismarck'tan birkaç mil uzaklıkta yer almaktadır. şehri ise dünyanın en büyük Holstein inek heykeline ev sahipliği yapmaktadır. Dünyanın en büyük bizon heykeli ise Jamestown şehrindedir.
Grand Forks ve Devils Lake Şehirleri Kuzey Dakota'nın doğal park alanlarında bulunurlar. şehri Missouri ve Yellowstone nehirlerinin kesişim noktası yakınlarında yer alır. şehri Mendora Müzikal'ine ev sahipliği yapar ve açılan kapıdır. yakınlarında yer alan kenti ise şehirlerinin Siyuların bir kolu olan kabilesi lideri Oturan Boğa'nın son oturduğu yer olduğunu iddia etmektedir. (Güney Dakota, şehri de aynı iddiayı savunmaktadır.)
Eğitim
Yüksek Eğitim
Eyalette 11 tane kamu üniversitesi ve koleji bulunmaktadır. Ayrıca yerli kabilelere ait 5 kolej ve 4 özel okul bulunmaktadır. En büyük kurumlar Kuzey Dakota Eyalet Üniversitesi ve Kuzey Dakota Üniversitesidir.
Yüksek Eğitim sistemini aşağıdaki kurumlar oluşturmaktadır.
Kamuya bağlı kurumlar :
Yerli Kabilelere bağlı kurumlar :
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
Özel Kurumlar :
- (Fargo ve )
- ()
- ()
- ()
Eyalet Sembolleri
Eyalet Kuşu : Batı Çayırkuşu, Sturnella neglecta
Eylalet Balığı : Turna Esox lucius
Eyalet Atı : Nakota Atı
Eyalet Çiçeği : Yabani Çayır Gülü, Rosa arkansana
Eyalet Ağacı : Amerikan Karaağacı, Ulmus americana
Eyalet Fosili : Teredo Fosil odunu
Eyelet Otu : Batı buğday çimi, Pascopyrum smithii
Eyalet Lakapları :”Yabani At Terbiyecisi Eyalet” Roughrider State, “ Siyu Eyaleti” Sioux state
Eyalet Mottosu : Birlik ve Özgürlük, Şimdi ve sonsuza dek, Tek ve ayrılmaz
Eyalet Sloganı : Efsanevi
Eyalet Şarkısı : Kuzay Dakota Marşı
Eyalet Meyvesi : Prunus virginiana
Eyalet İçeceği : Süt
Eyalet Plakası : Zaman içinde farkları görün
Medya
Fargo-Grand Forks (ABD'de 121. sırada) Eyaletin doğusunu kapsayan, Minot-Bismack (ABD'de 158. Sırada) ise batısını kapsayan medya bölgeleridir.
Kuzey Dakota'da televizyon yayınları 3 Nisan 1953'te Minot'ta KCJB-TV (şimdiki KXMC-TV) ile başlamıştır. Hâlen 28 analog ve 18 dijital kanal Kuzey Dakota genelinde yayın yapmaktadır.
Eyaletin en büyük gazetesi "The Forum of Fargo-Moorhead"dir. haftalık ve aylık olarak yayınlanan başka gazetelerde mevcuttur.
"Prairie Public" eyalet genelinde yayın yapan radyo istasyonudur. 23 Mayıs 1923 günü yayın hayatına başlayan WDAY-AM ise en eski radyo kurumudur.
Kaynakça
- ^ Geography of North Dakota 13 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – netstate.com. 18 Nisan 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Facts and Figures 21 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - infoplease.com. 19 Nisan 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Land and Water Area of States, 2008 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - infoplease.com. 19 Nisan 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Theodore Roosevelt National Park Virtual Tour 25 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - realnd.com. 19 Nisan 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ North Dakota Facts and Trivia 11 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - 50states.com. 19 Nisan 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ National Weather Service Forecast Office 17 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – 14 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ National Weather Service Weather Forecast Office 11 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – crh.noaa.gov. 14 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ The Grand Forks Flood 16 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – Alan Draves. 14 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Fargo Named 'America's Cleanest City' in American Lung Association's State of the Air Report 8 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – American Lung Association of North Dakota (29 Nisan 2009). 14 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ State of the Air 2009 20 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – American Lung Association(2009). 14 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ North Dakota, US 25 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - byregion.net. 11 HAziran 2012 Tarihinde erişilmiştir.
- ^ North Dakota historical overview : Dakota territory and statehood(Northern Great Plains 14 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - memory.loc.gov. 11 Haziran 2012 tarihinde erişilmiştir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kuzey Dakota haber gazete kitap akademik JSTOR Ekim 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kuzey Dakota Amerika Birlesik Devletleri nin Kanada siniri boyunca uzanan ulkenin Ortabati eyaletlerilerinden birisidir Eyaletin komsulari kuzeyde Kanada doguda Minnesota guneyde Guney Dakota ve batida Montana eyaletleridir Kuzey Dakota Birlesik Devletler in buyukluk acisindan 19 Eyaleti olmasina ragmen en az nufusa sahip 3 eyaletidir Kuzey Dakota Dakota bolgesinin Kuzey bolgesinden olusturulmus bir eyalettir ve 2 Kasim 1889 tarihinde ABD ye kabul edilmistir Kuzey DakotaEyaletBayrakMuhurUlkeAmerika Birlesik DevletleriBaskentBismarckEn buyuk sehirFargoIdare Vali R Vali vekiliTammy Miller R Ust meclis Alt meclis R R Yuzolcumu Toplam183 123 km Kara178 694 km 68 994 mil Su4 429 km 1 71 mil Rakim580 mEn yuksek nokta1 069 m 3 507 ft En alcak nokta216 m 708 ft Nufus 2020 Toplam779 094 Yogunluk4 13 km Zaman dilimiUTC 06 00 Yaz YSU UTC 05 00ISO 3166 koduUS NDResmi site nd gov Eyaletin Baskenti Bismarck en buyuk sehri ise Fargo dur Grand Forks ve Fargo da devlet universiteleri bulunur Hava kuvvetlerinin ve isimli 2 hava ussune ev sahipligi yapmaktadir Eyalet on yili askin suredir guclu ekonomisiyle dikkat cekmektedir Issizlik orani ulke ortalamasinin altindadir Ekonomik gelisimde Eyaletin Bati kisminda yer alan Bakken Petrol bolgesi teknoloji ve servis sektorlerindeki gelisim rol almaktadir 2011 Haziraninda meydana gelen sel felaketi ta maddi hasara yol acmistir Kuzey Dakota da bu zamana kadar hic deprem olmamistir CografyaKuzey Dakota haritasi Kuzey Dakota Birlesik Devletler de ve Yuksek Duzluk olarak taninir Eyaletin Minnesota ile olan dogu sinirini Kizil Nehir olusturur Guneyinde Guney Dakota eyaleti Batisinda Montana eyaleti ve Kuzeyinde Kanada nin Saskatchewan ve Manitoba eyaletleri yer alir Eyalet Kuzey Amerika kitasinin cografi olarak tam ortasinda yer almakta ve bu ozelligi Rugby Sehrinde bir tas sembol ile belirtilmektedir 70 762 mil kare 183 273 km ile ulkenin en buyuk 19 Eyaletidir Eyaletin Bati yarisi engebeli Buyuk Duzluklerden olusur Kuzey bolgesindeki kirgibayir olusumlari batidaki Missouri Nehri ne kadar surer Eyaletin en yuksek noktasi 1 069 metre yuksekligindeki Beyaz Butte dir Theodore Roosevelt ulusal parki kirgibayir olusumlari bolgesindedir Bolgede bol miktarda Ham petrol ve Linyit komuru yataklari bulunur Garrison barajinin golu olan Sakakawea Golu Birlesik Devletler in en buyuk 3 insan yapisi goludur Eyaletin dogusunda Kizil Nehir vadisi yer alir ve bunun altinda Agassiz Buzul Golu bulunur Kivrilarak Winnipeg Golu ne akan Kizil nehir bolgenin bereketli topraklarini beslemekte ve buyuk capli tarimsal faaliyetlere olanak tanimaktadir Yine doguda yer alan Devils Golu eyaletin en buyuk dogal goludur Eyaletin dogu kesimleri genellikle duz olmakla birlikte bati bolgelerde pek cok dag ve tepe bulunur Eyaletin buyuk kismi otlaklarla kaplidir Eyalet genelinde tarim yapilmakla birlikte tarim bati ve orta bolgelerde doguya nazaran biraz seyrektir Devils Golu etrafindaki tepeler ve Vadisi boyunca ormanlik alanlar yer almaktadir Iklim Kuzey Dakota kitanin kuzeyinde hakim olan yazlari sicak ve kislari soguk iklim etkisindedir Yagmur dolu kar kar firtinalari firtina kasirga ve kutup cephe sistemlerine rastlanmaktadir Yillik ortalama yagis miktari kuzey batida 360 mm guney doguda 560 mm dir Ilkbaharda siklikla Kanada ya dogru akan Kizil nehirdeki buzlarin sikismasindan dolayi sel yasanir Buzlarin erimesi sebebiyle nehrin guney kisimlarinda akis kuzeye nazaran daha erken baslar Eyaletteki en yikici sel felaketi 1997 yilinda meydana gelmistir Amerika Akciger Dernegi 2009 yilinda Fargo yu Birlesik devletlerin en temiz havasina sahip sehri secti ve A dereceli ilan etti TarihAvrupalilarin Kuzey Dakota ya gelmesinden once bolgede binlerce yildir Amerika Yerlileri yasiyordu Bolgeye ilk gelen Avrupali 1738 yilinda Amerikali Mandan yerlilerinin koylerine kesif duzenleyen Fransiz Kanadali tuccar La Verendrye dir Kabilelerle yapilan ticaret anlasmasi sayesinde Avrupalilar ve Amerika yerli kabileleri nadiren karsilikli ticaret yapiyorlar ve iletisim icerisine giriyorlardi fakat 1804 yilinda duzenlenen sirasinda Kuzey Dakota ya girilmesi sebebiyle siklikla iletisime gecilmis ve bu sebeple Yerli Kabileler Fransizlarin ve sonrasinda Ispanyollarin bolgelerinde hak iddia edecekleri endisesine kapilmistir Yerlesimciler Milton 1898 Kuzey Dakota nin buyuk kismi Louisiana nin satin alimi anlasmasiyla ufak bir kismi da Birlesik Devletler topraklarina dahil edilmistir Bu anlasmalarla satin alinmis bir kisim toprak Minnesota ve Nebraska ya dahil edilmistir Dakota bolgesi 2 Mart 1861 tarihinde yapilan duzenlemeyle Kuzey ve Guney Dakota Eyaletlerinin yani sira Wyoming ve Montana arasinda paylastirildi 19 Yuzyilin sonlarina dek bolgede seyrek bir yerlesim vardi fakat Demiryollarinin bolgeye ulasmasi sonrasinda bolgede arazi satislari suratle artti Baskan Grover Cleveland tarafindan 22 Subat 1889 tarihinde 1889 etkinlestirme yasasi senatodan gecti ve bu yasayla Kuzey Dakota Guney Dakota Montana ve Washington un Eyalet olma yolu acildi Baskan Cleveland in halefi Benjamin Harrison yonetiminde 2 Kasim 1889 tarihinde resmen imzalanan bildiriyle Guney ve Kuzey Dakota Birlesik devletlere kabul edildi Oncesinde iki eyalet arasindaki rekabet hangisinin Birlesik devletlere once kabul edilecegi ikilemini yaratti Baskan Harrison Birlesik Devletler sekreteri kabul evraklarini karistirmasini ve hangisini once imzaladigini bilemeyecegi sekilde kapatarak kendisine imzaya sunulmasini emretti Bu sebeple hangi Dakota nin Birlesik Devletlere once kabul edildigi kimse tarafindan bilinmemektedir Buna ragmen alfabetik olarak onde olma sebebiyle Kuzey Dakota Guney Dakota nin onunde listelenir I Dunya Savasi sonrasinda bugday ciftcileri ozellikle de Norvecli olanlar arasinda sol gorus odakli partiler ustu radikal bir hareket meydana geldi NPL hareketi Daha sonra Demokrat Partiyle birlesen bu olusumun amaci Kuzey Dakota yi Eyalet disindaki bankalarin ve sirketlerin hakimiyetinden uzak tutmakti Hareket ayrica eyalet bankasini kurmayi Kuzey Dakota Un fabrikasi ve silosunu kurmayi halen varliklarini surdurmekteler ve Eyalet demiryollarini sonrasinda Soo Line Railroad firmasina satildi kurmayi hedeflemisti Ayni donemde cikan yasalarla bankalarin ya da sirketlerin tarim arazisi olarak belirlenmis arazilerin mulkiyetini almalari engellendi Halen yururlukte olan bu yasalar Eyalet ve Federal mahkemeler tarafindan da onaylanmis olup tarim arazisi ilan edilmis bir yerin Bankalar ve Finans kuruluslari tarafindan ipotek edilmesini mulkiyetini rehin alinmasini neredeyse imkansizlastirmistir 28 Aralik 1930 tarihinde meydana gelen yanginda eyalet kongre binasi yandi ve yerine bugunku Kongre binasi insa edildi 1950 lerde Federal hukumetin insaat projeleri devreye aldi ve Garrison Baraji ile Minot ve Grand hava usleri insa edildi 1980 lerde petrol fiyatlarinin artisi Eyaletin batisinda yer alan petrol yataklarinin islenmesini karli bir hale getirdi DemografiNufus Kuzey Dakota Nufus Yogunlugu Haritasi Birlesik Devletler Nufus Sayimi Burosu 1 Temmuz 2011 itibariyla Kuzey Dakota nin nufusunun 683 931 oldugunu aciklamistir Eyalet nufusu 2010 sayimi itibariyla 1 69 artis gostermistir 1870 yilinda 2000 den az olan nufus 1930 yilinda 680 000 e ulasmistir Sonrasinda buyume yavaslamistir Nufus 1970 yili sayiminda 617 761 2000 sayiminda ise 642 200 olarak aciklanmistir Eyaletin yas ve cinsiyet oranlari ulke ortalamalari seviyelerindedir Kuzey Dakota nufusu ve cevresinde yogunlasmistir Goc 1923 yilindan 21 yuzyilin baslarina kadar universite egitimi gormus genc nufusta buyuk dusus yasanmistir Tarim ile gecinen aileler yasanan maddi sikintilar sebebiyle kirsal alandan kentsel alanlara is bulma amaciyla gocmuslerdir Universite egitimli nufustaki dususun sebebi ise Eyalette egitim seviyelerine uygun is imkanlarinin bulunmamasidir Kalifiye is gucu ihtiyacini ve yuksek teknolojiyi destekleyen ekonomik programlar uygulanmak istenmis fakat doneminde bircok tartismayi da beraberinde getirmistir Son on yilda ise petrol sektorundeki gelisim sayesinde goc alinmaya baslamistir Dil Eyalette Ingilizcenin yani sira 2 5 oraninda Almanca konusulmaktadir Fargo Sehir Merkezi 2007Etnik dagilim Kuzey Dakotalilarin buyuk kismi Kuzey Avrupa Kokenlidir 2009 yili itibariyla ilk 7 Koken grubu asagidaki sekildedir Alman 47 2 305 322 Norvecli 30 8 199 154 Irlandali 7 7 49 892 Isvecli 4 7 30 194 Rus 4 1 26 642 Fransiz 4 1 26 320 Ingiliz 3 9 25 331 Kuzey Dakota Eyalet Baskenti Bismarck 2010 itibariyla Irk ve Etnik dagilim komposizonu ise su sekildedir Beyaz 90 0 Amerika Yerlisi 5 4 Hispanik veya Latin Amerika 2 0 Siyah veya Afrika kokenli siyah 1 2 Asya 1 0 Pasifik adalari 0 1 Diger 0 5 Din Kuzey Dakota Birlesik Devletler de kisi basina en fazla kilise dusen eyalettir 2001 yilinda yapilmis bir ankete gore eyaletin 35 i Luterci Hristiyan 30 u Katolik Hristiyan dir Ayrica 7 Metodist Hristiyan 6 Baptist Hristiyan 3 Tanri Birligi 1 Yehova Sahitleri inancindadir Belirtilmemis diger Hristiyan inanislarla 3 birlikte Protestanlik Mormonluk gibi Hristiyan inanisi 86 ya ulasmaktadir Musluman Musevi Hindu ve Budist inanislar nufus icerisinde 4 tur 2000 yili verilerine gore eyalette 920 Musluman ve 730 Yahudi yasadigi tahmin edilmektedir Ankete 3 ateist cevabi verilmis ve ankete katilanlarin 6 si cevap vermeyi reddetmistir 2000 yili degerlerine gore Roma Katolik Kilisesine 179 349 kisi Evangelist Luterci Kilisesine 174 554 kisi Missouri Nehri Luterci Kilisesine 23 720 kisi kayitlidir KulturKizilderili Varligi Kuzey Dakota da cok fazla Kizilderili yasar Powwows etkinlikleri ya da Pow wows kizilderili kulturunun onemli bir bolumunu meydana getirir Kizilderili tarihi boyunca ozellikle bahar aylarinin baslarinda yeni hayatin baslangici olarak Powwows etkinlikleri duzenlendi Bu etkinlikler sayesinde Kizilderili kabileleri birlikte dans etme sarki soyleme sansi buldular ve yine bu sayede eski dostlariyla bulusmanin yani sira yeni arkadasliklar edinme firsati buldular Powwows etkinliklerinin bircok kabile acisindan dini onemi de bulunmaktadir Bugun Powwows etkinlikleri hala Kizilderili kulturunun bir parcasi olup hem Kizilderililer hem de Kizilderili olmayan kisiler tarafindan kutlanmaktadir Eylul ayninda Bismarck ta yapilan Uluslararasi Birlesmis Kabileler Powwows u Birlesik devletler deki en buyuk Powwows etkinliklerinden birisidir Powwows etkinliklerinde danscilarin ozel kiyafetleriyle dans ederek yaptiklari bir gecit toreni olur Erkek danscilar boncuklar ve renkli kartal tuyleriyle suslenmis sacakli kiyafetler giyerler Bayan danscilar ise kumas ortu ortunup boncuklu makosan ayakkabilar giyip ve mucevherler takarlar danslara herkes hatta seyirciler bile katilirlar Norvec ve Izlanda nin etkileri 1870 lerde Avrupa dan bircok Norvecli gocmen Kuzey Dakota nin kuzey dogu bolgesine ozellikle de Kizil Nehir yakinlarina yerlesmeye basladi Izlandalilar da Kanada uzerinden gelmeye basladilar Pembina Kasabasi bircok Norvecliye ev sahipligi yapti ve Norvecliler bu civarda aile ciftlikleri kurarak calismaya basladilar Bolgede sayica cok az olmalarina ragmen Luterci kiliseyi ve okullarini kurdular Kendilerine has olan bazlama benzeri ve kurutulmus balik yemekleri vardir Kitanin en buyuk Iskandinav etkinligi olan her eylul ayinda Minot ta kutlanir Pembina kasabasindaki Izlanda eyalet parki ve her yil duzenlenen Izlanda festivali Izlanda gocunu yasatmaktadir Bu festivalde geleneksel dokuma teknikleri gumus isleme sanatlari ve agac islemeciligi yasatilmaktadir Izlanda kokenli torf catili geleneksel evleri parklarda yasatilmaktadir Tamamen ahsaptan yapilmis Stave Kilisesi Minot sehrindedir Norvec kokenliler Minot nufusunun 32 3 unu Eyalet nufusununsa 30 8 ini olusturular Rusya dan gocen Almanlar Bircok nesildir Rusya da yasayan Almanlar 19 yuzyilda hallerinden memnun degillerdi Bu sebeple 1900 lu yillarin baslarinda 100 000 civarinda Rusya kokenli Alman Guney ve Kuzey Dakota ya Kansas a ve Nebraska ya yerlesti Yerlesimlerle birlikte Kuzey Dakota nin Guney Orta kismi Rusya kokenli Almanlar ucgeni diye anilmaya basladi 1910 yilinda Kuzey Orta Kuzey Dakota da 60 000civarinda Alman yasiyordu Luteryan ve Roma Katolik mezhebine bagli olan bu Almanlar halen atalarinin bircok gelenegini yasatmaktadirlar Tarimsal alanda faaliyet gosterdiler Mezarlarda kullanilan dovme demir haclar Almanlarin Birlesik Devletler e getirdikleri bir sanattir Guzel Sanatlar Kuzey Dakota nin buyuk guzel sanatlar muzeleri ve mekanlari Chester Fritz Oditoryumu Empire Sanat Galerisi Fargo Tiyatrosu Kuzey Dakota Guzel Sanatlar Muzesi ve Plains Sanat Muzesi dir Bismarck Mandan Senfoni Orkestrasi Fargo Moorhead Senfoni orkestrasi Greater Grand Forks Senfoni orkestrasi Minot Senfoni orkestrasi ve Great Plains Harmoni korosu ise Eyalette konserler veren profesyonel ve yari profesyonel muzik topluluklaridir Eglence Bircok degisik turde muzik yapan Kuzey Dakotali muzisyenlerden bazilari Blues gitaristi Jonny Lang Country muzik solisti Lynn Anderson Caz ve geleneksel pop solisti ve soz yazari Peggy Lee Big Band lideri Lawrence Welk ve pop muzik solisti Bobby Vee dir Kuzey Dakota ayrica ulusal olcekte taninan 2 hint rock grubunun memleketidir GodheadSilo Fargo kokenli olup sonrasinda Washington Olympia ya tasinmistir ve June Panic Fargo kokenli Ed Schultz ulke genelinde yapmis oldugu The Ed Schultz Show adli radyo programiyla ve MSNBC de yaptigi The Ed Show programiyla taninmaktadir Josh Duhamel Emmy odulu kazanmis aktorlerindendir Nicole Linkletter ve CariDee English Amerikas Next Top Modal yarismasini kazanmistir Kellan Lutz ise bircok filmde rol almistir Populer Kultur Kuzey Dakota mutfagi Alman ve Norvec mutfagindan cok etkilenmistir Knoepla corbasi tavuk ve kofteden yapilir Lutefistk bir balik yemegi Kuchen bir tur pay Lefse bir tur gozleme Fleischkuekle yagda kizartilmis biftek Strudel cesitli malzemelerle yapilan bir tur pasta borek birkac ornek olarak sayilabilir Birlesik Devletler de kisi basina dusen en cok kiliseye sahip olmalari sebebiyle ulke genelinde en cok kiliseye giden nufusa sahiptirler Avcilik ve Balikcilik Eyaletin en populer hobilerindendir Buzda balik yakalama rakun avciligi ve moto ski kisin yapilan populer aktivitelerdir EkonomiTarim endustrisi eyaletin en buyuk endustrisi olmakla birlikte petrol ve gida isleme de sanayide onemli yer tutmaktadir 2005 yili GSMH 24 Milyar dolardir 2006 yilinda kisi basina dusen 33 034 USD gelirle ulke genelinde 29 sirada yer almaktadir Kuzey Dakota 2002 2004 yillarinda 39 594 USD ortalama hane geliriyle 37 sirada yer almaktaydi Ulke genelinde kendi eyalet bankasina sahip tek eyalettir 2010 eylul verilerine gore ulkede issizlik oraninin en dusuk oldugu eyalettir 3 7 ve bu oran 1987 yilindan beri 5 in altindadir 2010 sonu itibariyla kisi basina dusen gelirde ulke capinda 17 siraya yukselerek 10 yillik surecte 38 siradan bu noktaya ulasip en buyuk gelisimi saglayan eyalet olmustur Tarim Traill County deki aycicegi tarlalari Eyaletin en eski endustri kollari kurk ticareti ve tarimdir Nufusun 10 dan azi tarim sektorunde istihdam edilmekte olup bu nufus eyaleti ulke genelinde uretilen mahsulde 9 siraya tarimsal urunlerde ise 18 siraya getirmektedir Eyaletin 90 i tarimsal arazidir ve bu 111 000 km ye tekabul ederek Kuzey Dakota yi Birlesik Devletlerin 3 buyuk tarimsal araziye sahip eyaleti haline getirmektedir 2002 2007 yillari arasinda eyalette ekili tarim yapilan araziler 4000 km artis gostererek ulkede ekili alani artan tek eyalet olmustur Bu zaman araliginda 7300 km lik alanda soya fasulyesi ve misir uretimi baslatilmis ve yine bu degisiklikle ulkede en buyuk tarimsal urun tipi degisikligi yasanan eyalet olmustur Eyalet bircok hububatta ulkenin en buyuk ureticisi konumundadir Arpa ulke uretiminin 36 si makarnalik durum bugdayi ulke uretiminin 58 i Kirmizi bugday ulke uretiminin 48 i Yulaf ulke uretiminin 17 si tum bugday uretiminin ulke uretiminin 15 si Kara bugday uretiminde ise 20 uretimle ulkede 2 siradadir 2007 yili itibariyla misir en fazla tarimi yapilan bitki olup Birlesik devletlerin tum tarimsal uretiminin 2 sine denk etmektedir Eyalet bircok yaglik bitkide lider konumdadir Kanola bitkisi ulke uretiminin 92 si keten tohumu ulke uretiminin 94 u Aycicegi ulke uretiminin 53 u Aspir ulke uretiminin 18 i Hardal bitkisi ulke uretiminin 62 si Soya fasulyesi de 2002 2007 yillari arasinda kayda deger artis kaydetmistir Red River vadisinde yetistirilen seker pancari Birlesik Devletler in 2 sirasindadir Eyalet ayrica ulkedeki en buyuk bal kuru bezelye fasulye ve mercimek ureticisidir Patates uretiminde ise 3 siradadirlar Enerji Enerji sektoru eyalet ekonomisine buyuk katkida bulunmaktadir Eyaletin batisinda yer alan linyit rezervlerinin 90 i elektrik uretiminde kullanilir ve komsu eyaletlere satilir Kuzey Dakota Birlesik Devletler in en buyuk ikinci Linyit ureticisi durumundadirlar 1951 yilinda Tioga yakinlarinda petrol bulunmustur ve petrol uretimi 1984 yili itibariyla yillik 53 000 000 varil uretim hacmine ulasmistir Sonrasinda Bakken bolgesinde kesfedilen iyilestirilebilir petrol rezervleri 400 Milyar varil bu uretim potansiyelini cok fazla arttirmistir Bulunan rezerv Arktik bolgede bulunan rezervlerden 25 kat fazladir 2008 yilinda yayinlanan bir raporda bulunan bu iyilestirilebilir petrol kaynaginin 3 milyar varil ile 4 3 milyar varil ham petrole denk geldigi rapor edilmistir Williston Tioga Stanley ve Minot Burlington bolgelerinde petrole dayali buyu bir buyume yasanmaktadir 2010 verilerine gore eyalet 355 000 varil gun uretim ile Birlesik Devletler in en buyuk 4 petrol ureticisi eyaleti konumundadir ve bu uretim 2007 yiliyla kiyaslandiginda 3 kat fazladir Great Plain buyuk duzluk bolgesi ruzgar enerjisi potansiyeli sebebiyle Suudi Arabistan olarak adlandirilir Ruzgar vasitasiyla elektrik uretimi eyaletteki cok uygun hizda esen ruzgar sebebiyle 16 km saat cok uygun ve ekonomiktir Turizm Eyalet turizm acisindan onemli bir aktiviteye sahip degildir ve Birlesik Devletlerin en az ziyaret edilen eyaletidir Theodore Roosvelt Ulusal Parki en populer ziyaretci noktasidir Yilda 475 000 kisi tarafindan ziyaret edilmektedir Norsk Hostfest festivali Kuzey Amerika nin en buyuk Iskandinav festivalidir Medora Muzikali ve Eyalet Fuari diger kayda deger turistik aktivitelerdir Saglik Kuzey Dakota eczanenin en az 51 hissesinin eczaci tarafindan sahip olunmasi gereken tek eyalettir Bu sebeple Walmart gibi magazalardan receteli ilac almak mumkun degildir TasimacilikKuzey Dakota eyaletinde tasimacilik Kuzey Dakota Ulastirma Bakanligi tarafindan kontrol edilmektedir Ana otoyollar Interstate 29 ve Interstate 94 tur ve bu yollar Fargo sehrinde kesismektedir Eyalet otoyollari ekstrem hava sartlarina dayanabilsin diye asfalt yerine tamamiyla beton yapilmistir Eyalettin demiryollari iki buyuk sirket tarafindan isletilmektedir Bunlar ve Kanada Fasifik Demiryollari dir Daha once bu sirketler tarafindan isletilen bazi hatlar ise diger demiryollari sirketleri tarafindan isletilmektedir Fargo sehrindeki Hector Uluslararasi Havalimani Grand Forks daki Grand Forks Uluslararasi Havalimani Bismarck taki Bismarck Havalimani ve Minot taki Minot Uluslararasi Havalimani baslica havalimanlaridir Amtrak firmasinin isimli ulkeyi boydan boya kateden treni eyaletten gecer Fargo Grand Forks Minot ve 4 istasyonda durur Greyhound ve Jefferson otobus firmalari sehirlerarasi yolcu tasimaciligi hizmeti verirler Sehir ici halk tasimaciligi ise sadece otobusler ile yapilmaktadir YonetimBirlesik Devletler ler de oldugu gibi Kuzey Dakota da da guc yasama yurutme ve yargi seklinde dagitilmistir Eyalet Birlesik Devletlerde bu prensibi kabul eden 1898 ilk eyalet olma ozelligine sahiptir Yurutme Yurutmenin Basi Vali dir Su anki vali Cumhuriyetci 15 Aralik 2016 tarihinde bu goreve atandi Vali Yardimcisi ayni zamanda Eyalet Senato Baskanidir Vali ve vali yardimcisi 4 yil icin secilir Komisyon adi verilen ve cesitli kamu kuruluslarinin liderlerinden olusan bir kabine vardir ve basi validir Ayrica yoneticisi secimle isbasina gelen Devlet Sekreterligi Bassavcilik ve Devlet denetleme kurumu vardir Yasama Senato ve Temsilciler Meclisinde olusan iki yasama organi mevcuttur Eyalet 47 ilceye bolunmustur ve her ilcenin 1 Senatoru ve 2 Temsilcisi vardir Bu Senator ve Temsilciler 4 yilda bir halk tarafindan secilir Yargi 4 seviyeden olusan bir yargi sistemi vardir Bunlar Ilce Mahkemeleri Belediye Mahkemeleri 3 yargicli Temyiz Mahkemeleri ve 5 yargicli Temyiz Mahkemeleri Mahkeme sureci genellikle Ilce Mahkemelerinden baslar Ilce Mahkemelerinde 7 adli ilcede toplam 42 yargic vardir Bolgesel 3 tane Siu Kabilesi 1 tane Bagli Kabileler Mandan Hidatsa ve Arikara kabilelerinden olusan ve 1 tane Ojibwa kabilelerinden olusan ozel bolge vardir bu topluluklarin kendi yonetim haklari vardir Federal Eyaletin Birlesik Devletler Senatosu ndaki temsilcileri Cumhuriyetci Kevin Cramer ve John Hoeven dir Federal suclar ve sorunlar Bismarck Fargo Grand Forks ve Minot taki Federal Mahkemelerde gorulur Bu mahkemeler ile ilgili Temyiz mahkemesi ise St Louis Missouri dedir Siyaset Eyaletteki ana partiler Demokrat NPL parti ve Cumhuriyetci partidir Ayrica Anayasa Partisi ve Liberal Parti de eyaletteki diger siyasi partilerdir Baskanlik secimlerinden de genelde Cumhuriyetci parti adayi galip cikmaktadir 2004 yilinda George W Bush 62 9 oraniyla eyalette ipi goguslemistir 1892 yilindan beri Demokrat adaylardan sadece Grover Cleveland Woodrow Wilson Franklin Roosevelt ve Lyndon Johnson secimleri kazanabilmistir Ote yandan 1982 2008 yillari arasinda yapilmis her eyalet senatosu ve Kongresi secimlerinde Demokrat NPL parti adaylari Eyalet senatosuna ve Kongresine secilmislerdir Vergi Eyaletin kademeli bir vergi yapisi vardir ve 2004 yili itibariyla uygulanan 5 vergi kademesi 2 1 3 92 4 34 5 04 ve 5 54 tur 2005 yili verilerine gore kisi basina odenen vergide ulke icerisinde 22 sirada yer almaktadirlar Genel olarak satis vergisi 5 tir Eyalet belediyelerin yerel satis vergisi ve ozel vergiler koymalarina izin vermektedir Grand Forks ta bu kapsamda alinan 1 75 lik bir katma deger vergisi bulunmaktadir Baska eyaletten alinmis mallara da Kuzey Dakota da kullanilmalari halinde tuketim vergisi uygulamaktadir Gayrimenkul sahiplerinden de Emlak vergisi tahsil edilmektedir Vergi Vakfi eyaleti vergi odeme konusunda 20 siraya yerlestirmektedir Vergi ozgurlugu gunu 1 Nisan dadir 2006 verilerine gore 1 milyon dolarin uzerinde gelir beyan eden yalnizca 333 kisidir ve bu Birlesik Devletler icerisinde en dusuk beyandir Buyuk SehirlerKuzey Dakota nin en buyuk sehri Fargo dur Missouri nehri kiyisinda yer alan Bismarck sehri ise 1889 yilindan beri eyaletin baskentidir Sehir 1883 1889 yillari arasinda da Dakota bolgesinin baskentligini yapmistir Kuzeyde yer alan Minot sehri Kuzey Dakota Fuarina ev sahipligi yapmaktadir Ismini Mandan yerli kabilesinden alan ve Missouri nehrinin batisinda yer alan Mandan sehri Bismarck tan birkac mil uzaklikta yer almaktadir sehri ise dunyanin en buyuk Holstein inek heykeline ev sahipligi yapmaktadir Dunyanin en buyuk bizon heykeli ise Jamestown sehrindedir Grand Forks ve Devils Lake Sehirleri Kuzey Dakota nin dogal park alanlarinda bulunurlar sehri Missouri ve Yellowstone nehirlerinin kesisim noktasi yakinlarinda yer alir sehri Mendora Muzikal ine ev sahipligi yapar ve acilan kapidir yakinlarinda yer alan kenti ise sehirlerinin Siyularin bir kolu olan kabilesi lideri Oturan Boga nin son oturdugu yer oldugunu iddia etmektedir Guney Dakota sehri de ayni iddiayi savunmaktadir EgitimYuksek Egitim Eyalette 11 tane kamu universitesi ve koleji bulunmaktadir Ayrica yerli kabilelere ait 5 kolej ve 4 ozel okul bulunmaktadir En buyuk kurumlar Kuzey Dakota Eyalet Universitesi ve Kuzey Dakota Universitesidir Yuksek Egitim sistemini asagidaki kurumlar olusturmaktadir Kamuya bagli kurumlar Fargo ve Fargo Yerli Kabilelere bagli kurumlar Ozel Kurumlar Fargo ve Eyalet SembolleriEyalet Kusu Bati Cayirkusu Sturnella neglecta Eylalet Baligi Turna Esox lucius Eyalet Ati Nakota Ati Eyalet Cicegi Yabani Cayir Gulu Rosa arkansana Eyalet Agaci Amerikan Karaagaci Ulmus americana Eyalet Fosili Teredo Fosil odunu Eyelet Otu Bati bugday cimi Pascopyrum smithii Eyalet Lakaplari Yabani At Terbiyecisi Eyalet Roughrider State Siyu Eyaleti Sioux state Eyalet Mottosu Birlik ve Ozgurluk Simdi ve sonsuza dek Tek ve ayrilmaz Eyalet Slogani Efsanevi Eyalet Sarkisi Kuzay Dakota Marsi Eyalet Meyvesi Prunus virginiana Eyalet Icecegi Sut Eyalet Plakasi Zaman icinde farklari gorunMedyaFargo Grand Forks ABD de 121 sirada Eyaletin dogusunu kapsayan Minot Bismack ABD de 158 Sirada ise batisini kapsayan medya bolgeleridir Kuzey Dakota da televizyon yayinlari 3 Nisan 1953 te Minot ta KCJB TV simdiki KXMC TV ile baslamistir Halen 28 analog ve 18 dijital kanal Kuzey Dakota genelinde yayin yapmaktadir Eyaletin en buyuk gazetesi The Forum of Fargo Moorhead dir haftalik ve aylik olarak yayinlanan baska gazetelerde mevcuttur Prairie Public eyalet genelinde yayin yapan radyo istasyonudur 23 Mayis 1923 gunu yayin hayatina baslayan WDAY AM ise en eski radyo kurumudur Kaynakca Geography of North Dakota 13 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde netstate com 18 Nisan 2012 tarihinde erisilmistir Facts and Figures 21 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde infoplease com 19 Nisan 2012 tarihinde erisilmistir Land and Water Area of States 2008 26 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde infoplease com 19 Nisan 2012 tarihinde erisilmistir Theodore Roosevelt National Park Virtual Tour 25 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde realnd com 19 Nisan 2012 tarihinde erisilmistir North Dakota Facts and Trivia 11 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 50states com 19 Nisan 2012 tarihinde erisilmistir National Weather Service Forecast Office 17 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 14 Mayis 2012 tarihinde erisilmistir National Weather Service Weather Forecast Office 11 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde crh noaa gov 14 Mayis 2012 tarihinde erisilmistir The Grand Forks Flood 16 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Alan Draves 14 Mayis 2012 tarihinde erisilmistir Fargo Named America s Cleanest City in American Lung Association s State of the Air Report 8 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde American Lung Association of North Dakota 29 Nisan 2009 14 Mayis 2012 tarihinde erisilmistir State of the Air 2009 20 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde American Lung Association 2009 14 Mayis 2012 tarihinde erisilmistir North Dakota US 25 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde byregion net 11 HAziran 2012 Tarihinde erisilmistir North Dakota historical overview Dakota territory and statehood Northern Great Plains 14 Agustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde memory loc gov 11 Haziran 2012 tarihinde erisilmistir