Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ağustos 2022) () |
Blitzkrieg ya da yıldırım harbi, II. Dünya Savaşı sırasında Almanların temel savaş doktrinidir. Doktrinin amacı hızlı ve ani saldırılarla, düşmanın düzenli bir savunma kurmasını engelleyip sonra da hızlı bir şekilde yok etmektir. I. Dünya Savaşı'nda uygulanan siper savaşı yöntemine karşı geliştirilmiştir. Tankların, uçakların ve zehirli gazların gelişmesiyle siper savaşları terk edilmeye başlanmış, daha çok hareketli savunmaya geçilmiştir. Almanların bütün savaş araçları bu doktrin üzerine üretilmiştir.
Blitzkrieg doktrinin başarılı olabilmesi için dört önemli koşul vardı: iyi arazi, iyi hava desteği, iyi lojistik ve iyi eş güdüm. II. Dünya Savaşı'nda Almanların SSCB'yi işgal girişiminde Sovyet coğrafyasının yazları yoğun tozlu stepleri, kışları ise aşırı soğuk ve çamurlu oluşu, lojistik desteğin de sıkıntılı olması yüzünden başarısız olan doktrin, Batı Cephesi'nde ise hava üstünlüğünün kaybedilmesi ve eş güdümün azalması yüzünden başarısız olmuştur.
I. Dünya Savaşı'nda "Cephelerin Kilitlenmesi"
I. Dünya Savaşı'nda hakim askerî doktrin, düşman savunma hatlarına direkt olarak taarruz ederek cephe hattının genelinde düşman kuvvetlerinin imha edilmesi şeklinde formüle edilebilir. Bu saldırı tekniği kabaca, topçu bataryalarının bir hazırlık ateşinin ardından piyade taarruzu şeklinde uygulanıyordu. Hazırlık ateşiyle yıpranmış düşman siperlerinin, düşman ateşi altında dalgalar halinde ilerleyen piyadelerce ele geçirilmesine çalışılmaktaydı.
Ne var ki, silah teknolojisindeki gelişmelerle atış gücü artan ateşli silahlar, özellikle de seri atış yapabilen makineli tüfekler, bu piyade dalgalarının ilerleyişini etkisiz hale getirmiştir. I. Dünya Savaşı'nın deneyimlerinde, karşılıklı olarak art arda girişilen bu piyade taarruzları, yoğun düşman ateşi altında eriyip gitmiş, cepheler kilitlenme noktasına gelmiştir.
Ayrıca zaman zaman düşman tarafından ele geçirilen siperlerin, savunma sisteminde yarattığı krizlerle başa çıkabilmek için, derinlemesine bir savunma sistemi de geliştirilmiştir. Böylece ön taraftaki savunma hatlarının gerisinde de tahkimatlar yapılmış, siperler kazılmıştır. Taraflardan biri, düşman hatlarını yardığında derinlemesine ilerleyemiyor, ardındaki savunma sistemlerine çarpıyordu.
I. Dünya Savaşı'nın sonlarında denenen yeni bir silah, cephelerin kilitlenmesini açabilecek bir anahtar olma umudu vadetmiştir, tank. Zırhlı olması, piyadeye oranla çok daha hızlı ilerleyebilmesi, üstelik paletleri dolayısıyla her türlü arazi yapısında ve yüksek ateş gücünü taşıyabilecek bir platform olmasıyla son derece etkili bir silah olarak ortaya çıkmıştır tank.
Nitekim Edmund Allenby komutasındaki İngiliz Ordusu, bu taktiği ilk kullanan askerî kuvvet olarak Liman von Sanders komutasındaki Yıldırım Ordular Grubu'nu 18 Eylül 1918'de tank ve uçak desteği ile I. Dünya Savaşı'nın Sina ve Filistin Cephesi'nde Nablus Hezimeti'ne uğratmıştır. 23 Eylül 1918'de Mustafa Kemal Paşa'nın komutanlığa gelmesi dahi "yıldırım savaşı" taktiğini uygulayan İngiliz ordusunun 1 Ekim 1918'de Şam'ı, 18 Ekim 1918'de Hama ve Humus'u, 25 Ekim 1918'de ise Halep'i almasını durduramamış; Osmanlı İmparatorluğu 31 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesini imzalayarak yenilgiyi kabul etmek durumunda kalmıştır.
Yıldırım Savaşı doktrininin temelinde işte bu deneyimler yatmaktadır. I. Dünya Savaşı sonrasında birkaç İngiliz askerî kuramcı, başta Fuller ve L. Hart, yepyeni bir strateji üzerinde, "Zırhlı Savaşı" konusunda çalışmalar yayınlamışlardır. Askerî çevrelerde bu çalışmalara hemen hemen hiç ilgi uyanmamış, kuşkuyla bakılmıştır. Fakat Almanya'da bu çalışmalar dikkatlice incelenmiş, geliştirilmiş ve sonuçta yıldırım savaşının doktrini oluşturulmuştur.
Türk Kurtuluş Savaşı'nda kesin sonuç
Türk Kurtuluş Savaşı'nda Türk Ordusu Başkomutanı olan Mustafa Kemal Paşa, İngiliz kuvvetlerinin Suriye'deki Osmanlı kuvvetlerine uygulamış olduğu bu stratejiyi dikkatli bir şekilde etüt ederek Kurtuluş Savaşı'nın en önemli kısmını oluşturan Büyük Taarruz'da uygulamıştır. Büyük Taarruz'un ilk safhasında Türk Süvari Kolordusu Yunan Ordusu'nun gerisine sızarak cephenin ikmal hatlarını kesti. Aynı anda piyadeler taarruza geçti. 2 gün sonra Türk birliklerinin, Yunan savunma mevzilerini tamamen ele geçirmesinden sonra savaş kaçma-kovalamaya döndü. Türk süvarileri hızlı bir şekilde Yunan birliklerinden daha hızlı olarak İzmir'e ilerlemeye başladı. Türk birlikleri 14 gün içinde 150.000 kilometrekare alanı geri aldı.
Uygulama
Yıldırım savaşı doktrini, iki temel prensip üzerine inşa edilmiştir. Bu prensiplerden biri tankların birincil savaş aracı olarak kullanılmasıdır. Askerî çevrelerde o yıllardaki genel kabul gören prensibe göre tanklar, piyadeyi destekleyici bir unsur olarak kabul edilmektedir. Bu prensibe göre tanklar, piyade birliklerine dağıtılmakta, muharebe sırasında piyadenin ilerlemekte zorlandığı noktalarda düşman direncini kırmak ve piyadenin ilerlemesini kolaylaştırmak yönünde kullanılması benimsenmiştir.
Yıldırım savaşının bu prensibinde ise, tankların düşmanı yenilgiye uğratacak asıl güç olarak kabul edilmesi esastır. Diğer deyişle tank birlikleri, birincil savaş aracıdır, diğer tüm savaş araçları, piyade dahil, tank birliklerinin harekâtını desteklemekte kullanılacaktır. Bu amaçla avcı-bombardıman uçakları, taarruz hattında derinlemesine operasyonlar düzenlemektedirler. Düşmanın direnme odakları, özellikle tank birlikleri için tehlikeli olabilecek tanksavar ve top bataryaları hedef alınır. Kuşkusuz kara ve deniz topçusu da bu operasyonlara katılacaktır.
Tankı bu şekilde kullanabilmek için kuşkusuz piyade birliklerine dağıtmak yerine, toplu olarak muharebeye sokulabilecek tarzda, zırhlı birlikler oluşturulması gerekmektedir. Almanya, yıldırım savaşının bu prensibini hayata geçirebilmek için Panzer (Zırhlı) Tümenler oluşturma yolunu izlemiştir. Bu panzer tümenleri, bünyelerinde kendi hava unsurlarını, topçu ve tanksavar birliklerini de içerirler.
Yıldırım Savaşının diğer prensibi ise düşman hatlarında sağlanan yarmaların, düşman kuvvetlerini kuşatmak ve imha etmek yönünde sürdürülmemesidir. Bu işi, panzer tümenleri bünyesindeki piyade birlikleri üstlenecektir. Tank birlikleri ise ileri harekâtlarını sürdürmelidirler, düşman arazisinde elden geldiğince derin bir yarma gerçekleştirerek düşmanın savaş mekanizmasının tümüyle işlemez hale getirilmesine çalışılmalıdır. Bu amaçla tank birlikleri ileri harekâtlarını sürdürerek düşmanın ikmal merkez ve hatlarına, iletişim merkez ve hatlarına, karargahlarına yönelik taarruz etmelidirler.
Bu şekliyle yıldırım savaşı, düşman kuvvetlerinin savaş alanında imhasına değil, düşmanın savaşı devam ettirme azmi ve olanaklarının tahribine yönelir, direkt değil, dolaylı bir stratejidir.
II. Dünya Savaşı'na etkileri
Polonya ve Fransa, 1939-1940
Almanya'nın 1 Eylül 1939 günü başlattığı Polonya Seferi, Yıldırım Savaşının denendiği ilk gerçek çatışmalar olmuştur. Panzer tümenleri, farklı kollardan Polonya topraklarına saldırmışlardır. Seçilen taarruz hatları, sınırın hemen gerisinde konuşlanmış Polonya ordularının teğet bölgeleridir. Hava unsurlarının yoğun desteği altında derinlemesine yarmalar gerçekleştiren panzer tümenleri, Vistül nehrinin batısında Polonya birliklerinin büyük bir bölümünü kuşatmış, ikmal ve takviye olanaklarını kesmiştir.
Polonya Seferi'nin stratejisi aynen Fransa Seferinde de uygulansaydı aynı parlak başarıyı getirmeyebilirdi. Polonya birliklerinin, topraklarını savunmak yerine, ilk saldırıda karşılık vermek amacıyla sınıra yakın konuşlandırılmış olmaları, Polonya ordusunda zırhlı birliklerin çok yetersiz olması, Alman ordularının bu parlak başarısında etkili olmuştur.
Her şeyden önce Majino Hattının varlığı, harekât alanını ciddi biçimde sınırlamaktadır. Öte yandan Fransa topraklarında konuşlanmış olan İngiliz Yurtdışı Sefer Kuvveti'nin varlığı da önemli bir direnmenin olmasına yol açacaktır. Alman orduları açısından bir diğer olumsuzluk ise İngiliz ve Fransız tanklarının, o tarihlerdeki Alman panzerlerine oranla daha etkili silahlar olmasıdır.
Fransa Seferinde Yıldırım Savaşının uygulanış biçimi, tüm bu olumsuzlukları ortadan kaldırmıştır. General Heinz Guderian'ın Yıldırım Savaşıyla ilgili tekniği, müttefik ordularını ikiye ayırmış ve büyük bir bölümüyle kuşatmıştır.
Doğu Cephesi, 1941-1945
Sovyetler'e yönelik yıldırım savaşı uygulamasının en büyük amacı geri çekilen Sovyet askerlerinin ve tanklarının geniş Sovyet topraklarında yeniden toplanmasını önlemekti. Bunun için, dört ana koldan Sovyet topraklarında ilerleyen panzer birlikleri, Sovyet birliklerinin geri çekilme hattını kesiyor, geriden gelen Alman piyade birlikleri ise Kızıl Ordu birliklerini yok ediyordu.
1941 yılı Doğu Cephesi'nde, kışına gelindiğinde Almanlar hala Sovyetler'e karşı kesin bir başarı kazanamamışlardı. Yoğun kış şartlarında yolların çamurlanması hem birliklerin ilerleyişini yavaşlatıyor hem de lojistik desteğin sekteye uğramasına yol açıyordu. Rusya'da Yıldırım Savaşının hızı, Fransa ve Polonya Seferlerindeki gibi olmamıştı. Söz konusu ülkelerde asfalt yolların yaygın olması Alman birliklerinin harekâtı açısından çok yararlı olmuştu. Rusya'da ise büyük ölçüde stabilize yollar, yağışlı mevsimlerde çamur deryasına dönmüştür.
Rusya'da yıldırım savaşının kesin bir başarıyı kısa sürede sağlayamaması, Alman panzer tümenlerinin, Batı Avrupa koşullarına uygun organize edilmiş olmasında yatar bir bakıma. Panzer tümenlerindeki tüm motorize unsurlardan sadece tanklar paletlidir. Diğer motorize unsurlar, tüm nakliye araçları, top arabaları, lastik tekerleklidir. Çamur deryasına da dönüşmüş olsa yollara bağımlı olan bu araçlar, tüm tümenin ilerleme hızını kestiği gibi muharebe gücünü de olumsuz etkilemiştir.
1942'de Moskova Muharebesi'nde Alman birlikleri ilk kez yenildi. 1942 yazında Hitler bu kez Sovyetler'in güneyine, Stalingrad'a saldırılmasını emretti. İlk başlarda yıldırım savaşı taktiği ile Sovyetlere ağır kayıplar verdirildi ama Sovyetlerin başarılı direnci ve ikmal hatlarında sıkıntı doğmasından dolayı Almanlar yenildi ve Doğu Cephesi'nde Alman orduları savaşın sonuna kadar hep geri çekilmeye başladı.
Batı Cephesi 1944-1945
1944 yılına gelindiğinde Almanların ellerindeki kaynaklar başarılı Müttefik hava saldırıları sonucu azaltılmıştı. Ayrıca Almanların Normandiya Çıkarması'nı engelleyememesi ve hava üstünlüğünü Müttefikler'e kaptırmaları bu savaşı en başından Almanya'nın aleyhine döndürmüştü. Müttefik birlikleri de artık Alman Blitzkrieg taktiğine benzer taktikler kullanıyorlar ve hava üstünlüğünün etkisi ile başarılı oluyorlardı. Müttefikler'in ilk başlarda tankları Alman tankları karşısında yetersiz olsa da, sayı olarak üstün olması nedeniyle savaş Müttefikler'in lehine gidiyordu. Öyle ki, bazen bir Tiger tankına 20 tane M4 Sherman tankı saldırıyordu. Anvers'te Almanlar kötü hava şartlarını (Müttefik uçakları bulutlar yüzünden etkisiz kalmıştı) fırsat bilerek buradaki zayıf Müttefik güçlerini yendilerse de genel bir başarı elde edemediler.
Sınırlandırıcılar ve karşı önlemler
Çevre
Yıldırım Savaşı ile özdeşleşen konsept, yani zırhlı birlikler ile düşman hattında derin yarıklar açma, geniş alanlı kıskaçlar ve toplu saldırı, geniş ölçüde arazinin ve havanın durumuna bağlı idi. Hızla ilerlemenin mümkün olmadığı zamanlar, zırhlı birlikler ile gerçekleştirilen yarma operasyonları yapılmıyor, yapılsa da başarısızlıkla sonuçlanıyordu. Yıldırım savaşı için ideal arazi; düz, sağlam, doğal veya yapay bariyerin/engelin olmadığı, kara ve demir yollarının bulunduğu yerlerdir. Engebeli, ormanlık, bataklıklı, şehir içi gibi arazilerde ise zırhlı araçlar yakın dövüşte piyadelere karşı yetersiz kalıyor ve tam hızına ulaşamıyordu. Ayrıca birliklerin çamurda veya aşırı kar yağışında ilerleyemediği zamanlar oluyordu. Topçuların görüş alanı ve hava desteği de doğal olarak hava durumuna bağlı idi. Yine de not etmek gerekir ki, kötü arazi koşullarında bile, yapılacak bir saldırıda düşman üzerinde sürpriz etkisine ulaşılabilirse, arazinin dezavantajları önemsiz kalıyordu. Fransa Seferi sırasında, Alman yıldırım saldırısı, Fransa'ya Ardenler üzerinden yapıldı. Bu dağlık ve sık ormanların bulunduğu arazinin savunması, Almanların düzinelerce tankına rağmen, görece kolay olmalıydı. Ancak, Fransızlar tam da arazinin geniş ölçekli (özellikle de tanklar için) bir saldırıya izin vermeyeceğini düşündükleri için, bölgede Wehrmacht'ın kolaylıkla üstesinden geldiği hafif bir savunma gücü bırakmayı tercih ettiler. Almanlar, Fransızların, bu taktiği engelleyeceğini düşündükleri ağaçları devirerek ormanda hızla ilerlediler.
Hava Üstünlüğü
Savaşın ilerleyen yıllarında, Müttefik hava üstünlüğü Almanlar için büyük bir engel oluşturmaya başladı. İlk yıllardaki Alman başarılarına hava üstünlüğü, kara birliklerinin rahat hareketi, yakın hava desteği ve keşif uçuşları eşlik etmişti. Ancak, Müttefikler'in, esas taktiksel başarılarına orantısız bir şekilde, uçaklarından o kadar korkuluyordu ki, Overlord Operasyonu sırasında Alman vasıtalarının mürettebatları, hava aydınlıkken toplu bir şekilde hareket etmekten çekinir hale gelmişlerdi. Aynı şekilde, batıdaki son Alman Yıldırım Harekâtı olan Ardenler Taarruzu, Müttefik uçaklarının kalkış yapamayacağı kötü hava koşullarında başlatıldı. Bu şartlarda, Alman komutanların "zırhlı fikirleri"ni istedikleri şekilde gerçekleştirmeleri zordu.
Karşı Taktikler
Yıldırım Savaşı, I. Dünya Savaşı sonrasında pek çok ülke tarafından geliştirilen statik savunma doktrinlerine karşı oldukça etkiliydi. Yıldırım Harekâtını alt etme çabalarının başlangıç tarihi 1939'daki Polonya Seferi'ne kadar gider. Polonyalı 10. Motorize Süvari Tugayı'nın komutanı, General , tecrübelerinden faydalanarak Yıldırım Savaşı taktiğinin kullanımı, etkisi ve bu taktiğe karşı alınabilecek olası önlemlerin yer aldığı detaylı bir raporu Fransız ordusuna sunmuştu. Ancak Fransızlar bu raporu önemsemediler (Alman ordusu tarafından zarfı açılmamış bir şekilde bulunmuştur). Maczek daha sonra, Müttefik zırhlı birlik komutanlarının en başarılılarından biri haline gelmiştir.
1940'taki Fransa Seferi sırasında, De Gaulle'nin Dördüncü Zırhlı Tümeni ile İngiliz Seferi Güçlerinden, 1. Ordu'nun Tank Tugayı'na ait birlikler, Alman kanatlarına yoklama saldırıları yaptılar. Aslında yaptıkları şey, ilerleyen zırhlı birlik hattının arkasını zorlamaktı. Hitler'in, Alman ilerleyişini durdurmasında bu bir etken olmuş olabilir. Bu tip saldırıların yanı sıra, Maxime Weygand'ın , ileride yıldırım savaşına karşı koymak için kullanılacak temel taktikler oldular; derin oluşturulmuş savunma hatları, anti-tank silahlarına yoğunlaşma, düşman saldırısının kanatlarına güçlü direniş uygulama ve bunları takip eden merkezi bir karşı saldırı ile düşman ilerleyişini tamamen durdurma. Yarma harekâtının kanatlarını tutmak, düşman hücumunu kanalize etmek için çok önemliydi. Ve kanatlarda doğru yerlere yerleştirilmiş topçular, düşmana ağır kayıplar verdirilmesini sağlıyordu. 1940 yılında Müttefikler'in bu stratejileri geliştirip uygulayacak yeterince deneyimleri yoktu, ki zaten Fransa ağır kayıplar vererek teslim olmak zorunda kalmıştı. Ancak sonraki Müttefik operasyonları şekillendirilmiş oldu. Kursk Muharebesi'nde Kızıl Ordu, derinlikli savunma, geniş mayın tarlaları ve kanatlarda oluşturulan inatçı direniş ile bunun bir örneğini sergilemiştir. Bu sayede, Alman orduları ilerlemelerine rağmen, savaş güçlerini yitirmişlerdir. 'de, 1944'ün Ağustos ayında, Amerikan ve Kanadalı birlikler sağlam bir savunma ve karşı saldırı ile Falaise'de oluşturulan açıklığı kapatmayı başardılar. Ardenlerde ise Bastogne, ve diğer yerlerde uygulanan hedgehog savunması, ardından Amerikan Üçüncü Ordu'nun karşı saldırısı başarıya ulaşmıştır.
Bir Amerikan doktrini olan çok sayıda, hızlı tanksavar kullanımı pek uygulanmamıştır, çünkü 1944 yılında toplu haldeki Alman zırhlı saldırılarına pek rastlanmıyordu.
Bunun dışında, anti-tank ve uçaksavar türü silahları çokça kullanan bir rakibe karşı, Yıldırım Harekâtı yetersiz kalmaktadır, özellikle de yıldırım savaşı taktiğini kullanan taraf yeterince hazırlık yapamamışsa. Bunun bir örneği, Yom Kippur Savaşı'nın başlarında görülebilir. RPG ve AT-3 Sagger füzelerini kullanan Mısırlı piyadeler, İsrail'e ağır tank kayıpları verdirmişlerdir. Ayrıca SA-6 Gainful füzeleri ile de İsrail Hava Kuvvetleri'ne muazzam kayıplar verdirilmiştir. Bu tip silahlara karşı İsrail'in doğru düzgün bir karşı önlemi bulunmuyordu. Ancak radikal bir doktrinsel ve taktiksel değişiklikten sonra İsrailliler, Mısır hatlarını yarıp savaşı kazanabildiler.
Lojistik
Fransa ve Polonya gibi hızlı seferlerde etkili olmasına rağmen, sonraki yıllarda Almanya, yıldırım savaşını yeterince destekleyemedi. Yıldırım savaşının doğası gereği, bu taktiği uygulayan birlikler, ikmal hattının aşırı uzamasına neden olurlar. Doğu Cephesi'nde Sovyetler'in yaptığı gibi, zaman kazanmak ve yeniden organize olmak için topraklarından ödün verebilen kararlı rakipler karşısında bu strateji tamamen yenilebilir durumdadır. Tank ve vasıta üretimi Almanya için sürekli bir sorun olmuştur, öyle ki savaşın ilerleyen yıllarında pek çok Panzer "tümeni"nde en fazla birkaç düzine tank bulunuyordu. Savaşın sonlarına doğru, Anglo-Amerikan stratejik bombardımanları ve ablukaları nedeniyle, Almanya yakıt ve cephane sıkıntısı çekmeye de başlamıştı. Luftwaffe avcı uçaklarının üretimi devam etmiş olsa da, yakıt yetersizliği nedeniyle uçaklar havalanamamıştır. Kalan yakıtların tamamı panzer tümenlerine gönderiliyordu ki onlar bile normal bir şekilde hareket edemiyorlardı. Amerika Birleşik Devletleri Ordusu tarafından ele geçirilen Tiger tanklarının yarısından fazlası, yakıtları bittiği için terk edilmiş durumda idiler.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Blitzkrieg haber gazete kitap akademik JSTOR Agustos 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Blitzkrieg ya da yildirim harbi II Dunya Savasi sirasinda Almanlarin temel savas doktrinidir Doktrinin amaci hizli ve ani saldirilarla dusmanin duzenli bir savunma kurmasini engelleyip sonra da hizli bir sekilde yok etmektir I Dunya Savasi nda uygulanan siper savasi yontemine karsi gelistirilmistir Tanklarin ucaklarin ve zehirli gazlarin gelismesiyle siper savaslari terk edilmeye baslanmis daha cok hareketli savunmaya gecilmistir Almanlarin butun savas araclari bu doktrin uzerine uretilmistir 24 Panzer Tumeni nin tanklari ve mekanize piyadeleri Ukrayna duzluklerinde ilerliyor Haziran 1942 Blitzkrieg doktrinin basarili olabilmesi icin dort onemli kosul vardi iyi arazi iyi hava destegi iyi lojistik ve iyi es gudum II Dunya Savasi nda Almanlarin SSCB yi isgal girisiminde Sovyet cografyasinin yazlari yogun tozlu stepleri kislari ise asiri soguk ve camurlu olusu lojistik destegin de sikintili olmasi yuzunden basarisiz olan doktrin Bati Cephesi nde ise hava ustunlugunun kaybedilmesi ve es gudumun azalmasi yuzunden basarisiz olmustur I Dunya Savasi nda Cephelerin Kilitlenmesi I Dunya Savasi nda hakim askeri doktrin dusman savunma hatlarina direkt olarak taarruz ederek cephe hattinin genelinde dusman kuvvetlerinin imha edilmesi seklinde formule edilebilir Bu saldiri teknigi kabaca topcu bataryalarinin bir hazirlik atesinin ardindan piyade taarruzu seklinde uygulaniyordu Hazirlik atesiyle yipranmis dusman siperlerinin dusman atesi altinda dalgalar halinde ilerleyen piyadelerce ele gecirilmesine calisilmaktaydi Ne var ki silah teknolojisindeki gelismelerle atis gucu artan atesli silahlar ozellikle de seri atis yapabilen makineli tufekler bu piyade dalgalarinin ilerleyisini etkisiz hale getirmistir I Dunya Savasi nin deneyimlerinde karsilikli olarak art arda girisilen bu piyade taarruzlari yogun dusman atesi altinda eriyip gitmis cepheler kilitlenme noktasina gelmistir Ayrica zaman zaman dusman tarafindan ele gecirilen siperlerin savunma sisteminde yarattigi krizlerle basa cikabilmek icin derinlemesine bir savunma sistemi de gelistirilmistir Boylece on taraftaki savunma hatlarinin gerisinde de tahkimatlar yapilmis siperler kazilmistir Taraflardan biri dusman hatlarini yardiginda derinlemesine ilerleyemiyor ardindaki savunma sistemlerine carpiyordu I Dunya Savasi nin sonlarinda denenen yeni bir silah cephelerin kilitlenmesini acabilecek bir anahtar olma umudu vadetmistir tank Zirhli olmasi piyadeye oranla cok daha hizli ilerleyebilmesi ustelik paletleri dolayisiyla her turlu arazi yapisinda ve yuksek ates gucunu tasiyabilecek bir platform olmasiyla son derece etkili bir silah olarak ortaya cikmistir tank Nitekim Edmund Allenby komutasindaki Ingiliz Ordusu bu taktigi ilk kullanan askeri kuvvet olarak Liman von Sanders komutasindaki Yildirim Ordular Grubu nu 18 Eylul 1918 de tank ve ucak destegi ile I Dunya Savasi nin Sina ve Filistin Cephesi nde Nablus Hezimeti ne ugratmistir 23 Eylul 1918 de Mustafa Kemal Pasa nin komutanliga gelmesi dahi yildirim savasi taktigini uygulayan Ingiliz ordusunun 1 Ekim 1918 de Sam i 18 Ekim 1918 de Hama ve Humus u 25 Ekim 1918 de ise Halep i almasini durduramamis Osmanli Imparatorlugu 31 Ekim 1918 de Mondros Mutarekesini imzalayarak yenilgiyi kabul etmek durumunda kalmistir Yildirim Savasi doktrininin temelinde iste bu deneyimler yatmaktadir I Dunya Savasi sonrasinda birkac Ingiliz askeri kuramci basta Fuller ve L Hart yepyeni bir strateji uzerinde Zirhli Savasi konusunda calismalar yayinlamislardir Askeri cevrelerde bu calismalara hemen hemen hic ilgi uyanmamis kuskuyla bakilmistir Fakat Almanya da bu calismalar dikkatlice incelenmis gelistirilmis ve sonucta yildirim savasinin doktrini olusturulmustur Turk Kurtulus Savasi nda kesin sonucTurk Kurtulus Savasi nda Turk Ordusu Baskomutani olan Mustafa Kemal Pasa Ingiliz kuvvetlerinin Suriye deki Osmanli kuvvetlerine uygulamis oldugu bu stratejiyi dikkatli bir sekilde etut ederek Kurtulus Savasi nin en onemli kismini olusturan Buyuk Taarruz da uygulamistir Buyuk Taarruz un ilk safhasinda Turk Suvari Kolordusu Yunan Ordusu nun gerisine sizarak cephenin ikmal hatlarini kesti Ayni anda piyadeler taarruza gecti 2 gun sonra Turk birliklerinin Yunan savunma mevzilerini tamamen ele gecirmesinden sonra savas kacma kovalamaya dondu Turk suvarileri hizli bir sekilde Yunan birliklerinden daha hizli olarak Izmir e ilerlemeye basladi Turk birlikleri 14 gun icinde 150 000 kilometrekare alani geri aldi UygulamaYildirim savasi doktrini iki temel prensip uzerine insa edilmistir Bu prensiplerden biri tanklarin birincil savas araci olarak kullanilmasidir Askeri cevrelerde o yillardaki genel kabul goren prensibe gore tanklar piyadeyi destekleyici bir unsur olarak kabul edilmektedir Bu prensibe gore tanklar piyade birliklerine dagitilmakta muharebe sirasinda piyadenin ilerlemekte zorlandigi noktalarda dusman direncini kirmak ve piyadenin ilerlemesini kolaylastirmak yonunde kullanilmasi benimsenmistir Yildirim savasinin bu prensibinde ise tanklarin dusmani yenilgiye ugratacak asil guc olarak kabul edilmesi esastir Diger deyisle tank birlikleri birincil savas aracidir diger tum savas araclari piyade dahil tank birliklerinin harekatini desteklemekte kullanilacaktir Bu amacla avci bombardiman ucaklari taarruz hattinda derinlemesine operasyonlar duzenlemektedirler Dusmanin direnme odaklari ozellikle tank birlikleri icin tehlikeli olabilecek tanksavar ve top bataryalari hedef alinir Kuskusuz kara ve deniz topcusu da bu operasyonlara katilacaktir Tanki bu sekilde kullanabilmek icin kuskusuz piyade birliklerine dagitmak yerine toplu olarak muharebeye sokulabilecek tarzda zirhli birlikler olusturulmasi gerekmektedir Almanya yildirim savasinin bu prensibini hayata gecirebilmek icin Panzer Zirhli Tumenler olusturma yolunu izlemistir Bu panzer tumenleri bunyelerinde kendi hava unsurlarini topcu ve tanksavar birliklerini de icerirler Yildirim Savasinin diger prensibi ise dusman hatlarinda saglanan yarmalarin dusman kuvvetlerini kusatmak ve imha etmek yonunde surdurulmemesidir Bu isi panzer tumenleri bunyesindeki piyade birlikleri ustlenecektir Tank birlikleri ise ileri harekatlarini surdurmelidirler dusman arazisinde elden geldigince derin bir yarma gerceklestirerek dusmanin savas mekanizmasinin tumuyle islemez hale getirilmesine calisilmalidir Bu amacla tank birlikleri ileri harekatlarini surdurerek dusmanin ikmal merkez ve hatlarina iletisim merkez ve hatlarina karargahlarina yonelik taarruz etmelidirler Bu sekliyle yildirim savasi dusman kuvvetlerinin savas alaninda imhasina degil dusmanin savasi devam ettirme azmi ve olanaklarinin tahribine yonelir direkt degil dolayli bir stratejidir II Dunya Savasi na etkileriPolonya ve Fransa 1939 1940 Generaloberst Heinz Guderian Almanya nin 1 Eylul 1939 gunu baslattigi Polonya Seferi Yildirim Savasinin denendigi ilk gercek catismalar olmustur Panzer tumenleri farkli kollardan Polonya topraklarina saldirmislardir Secilen taarruz hatlari sinirin hemen gerisinde konuslanmis Polonya ordularinin teget bolgeleridir Hava unsurlarinin yogun destegi altinda derinlemesine yarmalar gerceklestiren panzer tumenleri Vistul nehrinin batisinda Polonya birliklerinin buyuk bir bolumunu kusatmis ikmal ve takviye olanaklarini kesmistir Polonya Seferi nin stratejisi aynen Fransa Seferinde de uygulansaydi ayni parlak basariyi getirmeyebilirdi Polonya birliklerinin topraklarini savunmak yerine ilk saldirida karsilik vermek amaciyla sinira yakin konuslandirilmis olmalari Polonya ordusunda zirhli birliklerin cok yetersiz olmasi Alman ordularinin bu parlak basarisinda etkili olmustur Her seyden once Majino Hattinin varligi harekat alanini ciddi bicimde sinirlamaktadir Ote yandan Fransa topraklarinda konuslanmis olan Ingiliz Yurtdisi Sefer Kuvveti nin varligi da onemli bir direnmenin olmasina yol acacaktir Alman ordulari acisindan bir diger olumsuzluk ise Ingiliz ve Fransiz tanklarinin o tarihlerdeki Alman panzerlerine oranla daha etkili silahlar olmasidir Fransa Seferinde Yildirim Savasinin uygulanis bicimi tum bu olumsuzluklari ortadan kaldirmistir General Heinz Guderian in Yildirim Savasiyla ilgili teknigi muttefik ordularini ikiye ayirmis ve buyuk bir bolumuyle kusatmistir Dogu Cephesi 1941 1945 Sovyetler e yonelik yildirim savasi uygulamasinin en buyuk amaci geri cekilen Sovyet askerlerinin ve tanklarinin genis Sovyet topraklarinda yeniden toplanmasini onlemekti Bunun icin dort ana koldan Sovyet topraklarinda ilerleyen panzer birlikleri Sovyet birliklerinin geri cekilme hattini kesiyor geriden gelen Alman piyade birlikleri ise Kizil Ordu birliklerini yok ediyordu 1941 yili Dogu Cephesi nde kisina gelindiginde Almanlar hala Sovyetler e karsi kesin bir basari kazanamamislardi Yogun kis sartlarinda yollarin camurlanmasi hem birliklerin ilerleyisini yavaslatiyor hem de lojistik destegin sekteye ugramasina yol aciyordu Rusya da Yildirim Savasinin hizi Fransa ve Polonya Seferlerindeki gibi olmamisti Soz konusu ulkelerde asfalt yollarin yaygin olmasi Alman birliklerinin harekati acisindan cok yararli olmustu Rusya da ise buyuk olcude stabilize yollar yagisli mevsimlerde camur deryasina donmustur Rusya da yildirim savasinin kesin bir basariyi kisa surede saglayamamasi Alman panzer tumenlerinin Bati Avrupa kosullarina uygun organize edilmis olmasinda yatar bir bakima Panzer tumenlerindeki tum motorize unsurlardan sadece tanklar paletlidir Diger motorize unsurlar tum nakliye araclari top arabalari lastik tekerleklidir Camur deryasina da donusmus olsa yollara bagimli olan bu araclar tum tumenin ilerleme hizini kestigi gibi muharebe gucunu de olumsuz etkilemistir 1942 de Moskova Muharebesi nde Alman birlikleri ilk kez yenildi 1942 yazinda Hitler bu kez Sovyetler in guneyine Stalingrad a saldirilmasini emretti Ilk baslarda yildirim savasi taktigi ile Sovyetlere agir kayiplar verdirildi ama Sovyetlerin basarili direnci ve ikmal hatlarinda sikinti dogmasindan dolayi Almanlar yenildi ve Dogu Cephesi nde Alman ordulari savasin sonuna kadar hep geri cekilmeye basladi Bati Cephesi 1944 1945 1944 yilina gelindiginde Almanlarin ellerindeki kaynaklar basarili Muttefik hava saldirilari sonucu azaltilmisti Ayrica Almanlarin Normandiya Cikarmasi ni engelleyememesi ve hava ustunlugunu Muttefikler e kaptirmalari bu savasi en basindan Almanya nin aleyhine dondurmustu Muttefik birlikleri de artik Alman Blitzkrieg taktigine benzer taktikler kullaniyorlar ve hava ustunlugunun etkisi ile basarili oluyorlardi Muttefikler in ilk baslarda tanklari Alman tanklari karsisinda yetersiz olsa da sayi olarak ustun olmasi nedeniyle savas Muttefikler in lehine gidiyordu Oyle ki bazen bir Tiger tankina 20 tane M4 Sherman tanki saldiriyordu Anvers te Almanlar kotu hava sartlarini Muttefik ucaklari bulutlar yuzunden etkisiz kalmisti firsat bilerek buradaki zayif Muttefik guclerini yendilerse de genel bir basari elde edemediler Sinirlandiricilar ve karsi onlemlerCevre Yildirim Savasi ile ozdeslesen konsept yani zirhli birlikler ile dusman hattinda derin yariklar acma genis alanli kiskaclar ve toplu saldiri genis olcude arazinin ve havanin durumuna bagli idi Hizla ilerlemenin mumkun olmadigi zamanlar zirhli birlikler ile gerceklestirilen yarma operasyonlari yapilmiyor yapilsa da basarisizlikla sonuclaniyordu Yildirim savasi icin ideal arazi duz saglam dogal veya yapay bariyerin engelin olmadigi kara ve demir yollarinin bulundugu yerlerdir Engebeli ormanlik bataklikli sehir ici gibi arazilerde ise zirhli araclar yakin dovuste piyadelere karsi yetersiz kaliyor ve tam hizina ulasamiyordu Ayrica birliklerin camurda veya asiri kar yagisinda ilerleyemedigi zamanlar oluyordu Topcularin gorus alani ve hava destegi de dogal olarak hava durumuna bagli idi Yine de not etmek gerekir ki kotu arazi kosullarinda bile yapilacak bir saldirida dusman uzerinde surpriz etkisine ulasilabilirse arazinin dezavantajlari onemsiz kaliyordu Fransa Seferi sirasinda Alman yildirim saldirisi Fransa ya Ardenler uzerinden yapildi Bu daglik ve sik ormanlarin bulundugu arazinin savunmasi Almanlarin duzinelerce tankina ragmen gorece kolay olmaliydi Ancak Fransizlar tam da arazinin genis olcekli ozellikle de tanklar icin bir saldiriya izin vermeyecegini dusundukleri icin bolgede Wehrmacht in kolaylikla ustesinden geldigi hafif bir savunma gucu birakmayi tercih ettiler Almanlar Fransizlarin bu taktigi engelleyecegini dusundukleri agaclari devirerek ormanda hizla ilerlediler Hava Ustunlugu Stuka bombardiman ucaklari Blitzkrieg harekatlarinda yogun bir sekilde kullanildi Savasin ilerleyen yillarinda Muttefik hava ustunlugu Almanlar icin buyuk bir engel olusturmaya basladi Ilk yillardaki Alman basarilarina hava ustunlugu kara birliklerinin rahat hareketi yakin hava destegi ve kesif ucuslari eslik etmisti Ancak Muttefikler in esas taktiksel basarilarina orantisiz bir sekilde ucaklarindan o kadar korkuluyordu ki Overlord Operasyonu sirasinda Alman vasitalarinin murettebatlari hava aydinlikken toplu bir sekilde hareket etmekten cekinir hale gelmislerdi Ayni sekilde batidaki son Alman Yildirim Harekati olan Ardenler Taarruzu Muttefik ucaklarinin kalkis yapamayacagi kotu hava kosullarinda baslatildi Bu sartlarda Alman komutanlarin zirhli fikirleri ni istedikleri sekilde gerceklestirmeleri zordu Karsi Taktikler Yildirim Savasi I Dunya Savasi sonrasinda pek cok ulke tarafindan gelistirilen statik savunma doktrinlerine karsi oldukca etkiliydi Yildirim Harekatini alt etme cabalarinin baslangic tarihi 1939 daki Polonya Seferi ne kadar gider Polonyali 10 Motorize Suvari Tugayi nin komutani General tecrubelerinden faydalanarak Yildirim Savasi taktiginin kullanimi etkisi ve bu taktige karsi alinabilecek olasi onlemlerin yer aldigi detayli bir raporu Fransiz ordusuna sunmustu Ancak Fransizlar bu raporu onemsemediler Alman ordusu tarafindan zarfi acilmamis bir sekilde bulunmustur Maczek daha sonra Muttefik zirhli birlik komutanlarinin en basarililarindan biri haline gelmistir 1940 taki Fransa Seferi sirasinda De Gaulle nin Dorduncu Zirhli Tumeni ile Ingiliz Seferi Guclerinden 1 Ordu nun Tank Tugayi na ait birlikler Alman kanatlarina yoklama saldirilari yaptilar Aslinda yaptiklari sey ilerleyen zirhli birlik hattinin arkasini zorlamakti Hitler in Alman ilerleyisini durdurmasinda bu bir etken olmus olabilir Bu tip saldirilarin yani sira Maxime Weygand in ileride yildirim savasina karsi koymak icin kullanilacak temel taktikler oldular derin olusturulmus savunma hatlari anti tank silahlarina yogunlasma dusman saldirisinin kanatlarina guclu direnis uygulama ve bunlari takip eden merkezi bir karsi saldiri ile dusman ilerleyisini tamamen durdurma Yarma harekatinin kanatlarini tutmak dusman hucumunu kanalize etmek icin cok onemliydi Ve kanatlarda dogru yerlere yerlestirilmis topcular dusmana agir kayiplar verdirilmesini sagliyordu 1940 yilinda Muttefikler in bu stratejileri gelistirip uygulayacak yeterince deneyimleri yoktu ki zaten Fransa agir kayiplar vererek teslim olmak zorunda kalmisti Ancak sonraki Muttefik operasyonlari sekillendirilmis oldu Kursk Muharebesi nde Kizil Ordu derinlikli savunma genis mayin tarlalari ve kanatlarda olusturulan inatci direnis ile bunun bir ornegini sergilemistir Bu sayede Alman ordulari ilerlemelerine ragmen savas guclerini yitirmislerdir de 1944 un Agustos ayinda Amerikan ve Kanadali birlikler saglam bir savunma ve karsi saldiri ile Falaise de olusturulan acikligi kapatmayi basardilar Ardenlerde ise Bastogne ve diger yerlerde uygulanan hedgehog savunmasi ardindan Amerikan Ucuncu Ordu nun karsi saldirisi basariya ulasmistir Bir Amerikan doktrini olan cok sayida hizli tanksavar kullanimi pek uygulanmamistir cunku 1944 yilinda toplu haldeki Alman zirhli saldirilarina pek rastlanmiyordu Bunun disinda anti tank ve ucaksavar turu silahlari cokca kullanan bir rakibe karsi Yildirim Harekati yetersiz kalmaktadir ozellikle de yildirim savasi taktigini kullanan taraf yeterince hazirlik yapamamissa Bunun bir ornegi Yom Kippur Savasi nin baslarinda gorulebilir RPG ve AT 3 Sagger fuzelerini kullanan Misirli piyadeler Israil e agir tank kayiplari verdirmislerdir Ayrica SA 6 Gainful fuzeleri ile de Israil Hava Kuvvetleri ne muazzam kayiplar verdirilmistir Bu tip silahlara karsi Israil in dogru duzgun bir karsi onlemi bulunmuyordu Ancak radikal bir doktrinsel ve taktiksel degisiklikten sonra Israilliler Misir hatlarini yarip savasi kazanabildiler Lojistik Fransa ve Polonya gibi hizli seferlerde etkili olmasina ragmen sonraki yillarda Almanya yildirim savasini yeterince destekleyemedi Yildirim savasinin dogasi geregi bu taktigi uygulayan birlikler ikmal hattinin asiri uzamasina neden olurlar Dogu Cephesi nde Sovyetler in yaptigi gibi zaman kazanmak ve yeniden organize olmak icin topraklarindan odun verebilen kararli rakipler karsisinda bu strateji tamamen yenilebilir durumdadir Tank ve vasita uretimi Almanya icin surekli bir sorun olmustur oyle ki savasin ilerleyen yillarinda pek cok Panzer tumeni nde en fazla birkac duzine tank bulunuyordu Savasin sonlarina dogru Anglo Amerikan stratejik bombardimanlari ve ablukalari nedeniyle Almanya yakit ve cephane sikintisi cekmeye de baslamisti Luftwaffe avci ucaklarinin uretimi devam etmis olsa da yakit yetersizligi nedeniyle ucaklar havalanamamistir Kalan yakitlarin tamami panzer tumenlerine gonderiliyordu ki onlar bile normal bir sekilde hareket edemiyorlardi Amerika Birlesik Devletleri Ordusu tarafindan ele gecirilen Tiger tanklarinin yarisindan fazlasi yakitlari bittigi icin terk edilmis durumda idiler Kaynakca Wells Anne 2013 Historical Dictionary of World War II Scarecrow Press ISBN 978 0810854574