Yaşayan insan Hazinesi YiH Türkiye bir geleneğin üreticisi aktarıcısı ve taşıyıcısı ustalar oldukları için

Yaşayan İnsan Hazinesi (YİH) (Türkiye), bir geleneğin üreticisi, aktarıcısı ve taşıyıcısı ustalar oldukları için Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri'ne kaydedilmiş somut omayan kültürel miras taşıyıcısı kimseleri ifade eder.

Yaşayan İnsan Hazinesi (Türkiye)
Dağıtan	Kültür ve Turizm Bakanlığı
Tarih	2008
Ülke	Türkiye

Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri, UNESCO'nun 2003 yılında kabul ettiği ve Türkiye'nin 2006'da taraf olduğu Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi gereği oluşurulan bir listedir. Türkiye'de bu liste, Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, ilgili sivil toplum kuruluşları, akademisyenler, gelenek taşıyıcıları ve aktarıcılarından oluşan bir komisyon tarafından oluşturulur.

Yaşayan İnsan Hazinesi olarak tespit edilen kimselerin Türkiye'nin Ulusal İnsan Hazineleri Envanterine kaydedilmeleri Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın düzenlediği bir ödül töreni ile gerçekleşir. Yaşayan İnsan Hazineleri, medya organlarında tanıtılır; sergi, bilimsel toplantı ve benzeri etkinlikleri katılmaları; taşıyıcısı oldukları geleneği tanıtıcı atölyeler gerçekleştirmeleri sağlanır.

2008, 2009 ve 2010 yıllarında birer tören yapılmış ve toplam 20 Yaşayan İnsan Hazinesi seçilmiş, ardından 2016 (15 kişi), 2020 (15 kişi), 2022 (22 kişi), 2024 yıllarında (25 kişi) yaşayan insan hazineleri törenleri yapılmış ve bu ünvan 2024 itibarıyla 87 kişiye verilmiştir.

Ölçütler

Türkiye'de Yaşayan İnsan Hazineleri şu ölçütlere göre belirlenir:

Ustalığını 10 yıldır icra ediyor olması,
Sanatını usta-çırak ilişkisi ile öğrenmiş olması,
Bilgi ve becerisini uygulamadaki üstünlüğü,
Konusunda ender bulunan bilgiye sahip olması,
Kişi veya grubun yaptığı işe kendini adamışlığı,
Kişi veya grubun bilgi ve becerilerini geliştirme yeteneği (sanatının toplumla buluşmasını sağlayacak yenilikler içermesi),
Kişi veya grubun bilgi ve becerilerini çırağa aktarma becerisi (çırak yetiştirmiş olması).

Liste

2008

(Karagöz Sanatçısı)
Orhan Kurt (Karagöz Sanatçısı)
(Karagöz Sanatçısı)
Hayri Dev (Çam Düdüğü Yapımı ve İcracılığı)
Şeref Taşlıova (Âşıklık Geleneği)
Sıtkı Olçar (Çini Sanatı)
Mehmet Girgiç (Keçecilik)

2009

Bekir Tekeli (Bağlama Yapımı)
Uğur Derman (Klasik Kitap Sanatı)
Hasan Çelebi (Hüsn-ü Hat Sanatı)
Neşet Ertaş (Mahalli Sanatçı - Ozan)
Mehmet Gürsoy (Çini Sanatı)
Fuat Başar (Ebru Sanatı)
Veli Aykut (Zakir)
Emine Karadayı (Dokumacı ve Doğal Boyamacı)
Yaşar Güç (Dilli/Dilsiz Kaval Yapımcısı ve İcracısı)

2010

Tahsin Kalender (Taş Ustalığı)
İrfan Şahin (Kispet Yapımı)
Cemil Kızılkaya (Ahşap Baskı-Yazmacılık)
Mahmut Sür (Nazar Boncuğu Yapımı)

2016

Celal Yılmaz (Mersiyehan)
Mehmet Acet (Zakir)
Cahide Keskiner (Minyatür Sanatı)
İslam Seçen (Klasik Kitap Sanatı)
Salih Balakbabalar (Sedefkar)
Muammer Semih İrteş (Kalemişi)
Ahmet Yaşar Kocataş (Keçe Ustası)
İsmail Nar (Âşıklık Geleneği)
Osman Efendioğlu (Şair (Atma Türkü))
Macahel Yaşlılar Korosu (Çok Sesli Şarkı Söyleme Geleneği Temsilcileri)

2020

Ümmü Balyemez (Eşme Kilimi Dokumacılığı)
Orhun Güven (Bitki Yetiştirme ve Ağaç Aşılama)
Fidan Atmaca (Damal Bebek Yapımı)
Subhi Hindi Yerli (Telkari Gümüş İşlemeciliği)
Ahmet Hikmet Barutçugil (Ebru Sanatı)
Ali Rıza Ezgi (Âşıklık Geleneği)
(Sipsi Yapımı ve İcracılığı)
(İpek Böcekçiliği ve Dokumacılığı)
Hasan Sancak (Kemençe Yapım Ustalığı)
(Çanakkale Seramiği)
(Abdallık Geleneği-Davul Yapımı ve İcracılığı)
(Çini Sanatı)
Mehmet Bedel (Sipsi Yapımı ve İcracılığı)
Maksut Koca (Âşıklık Geleneği)
(Bakırcılık- Alem Ustalığı)

2022

(Ebru Sanatı)
(Hüsn-ü Hat Sanatı)
Fatma Çiçek Derman (Tezhip Sanatı)
(Ağaç Baston Yapımı Ustası)
(Çömlek Ustası)
Mehmet Orhan Çakıroğlu (Yemeni Yapım Ustası)

(Kaşık Yapımı Ustası)
(Geleneksel Lületaşı Ustası)
Alpay Ekler (Karagöz Sanatçısı)
(Karatabak Dericilik Geleneği)
(Metal El İşçiliği Ustalığı)
Amir Ateş (Mevlid Geleneği)
Sevim Ataner (Ehram Dokumacılığı Geleneği)
(Islık Dili Geleneği)
Ali Akbey (Geleneksel Ahşap Oyuncak Yapım Ustalığı)
(Mehter Geleneği)
Gülbün Mesara (Tezhip, Katı ve Minyatür Sanatı)
(Ahşap Oymacılığı)
(Kazaziye Sanatı)
(Yorgancılık)
(Semercilik Geleneği)
Fatma Önkol (Masal Anlatma Geleneği)

2024

(Hüsn-i Hat Sanatı)
Dürdane Ünver (Minyatür/Tezhip/Katı’ Sanatı)
Nilgün Gencer (Minyatür Sanatı)
(Sedef, Altın-Gümüş Kakma Sanatı)
Remzi Bekar (Tulum İcracılığı)
(Hereke İpek Halı Dokumacılığı)
Ahmet Taşhomcu (Çömlek Sanatçısı)
(Metal İşçiliği ile Geleneksel Kapı Süsleme Sanatı)
(Bastonculuk)
(Talikacılık)
(Buldan Bezi Dokumacılığı)
(Geleneksel Tığ ve Şiş Örücülüğü)
(Sim Sırma İşlemeciliği)
(Kutnu Dokumacılığı)
(Tespih Yapım Geleneği)
(Ahşap Oyma Geleneği)
(Geleneksel Kapı ve Kapı Süsleme Sanatı)
Dursun Köroğlu (Geleneksel Taş işlemeciliği ve Taş Model Eşya Yapımcılığı)
Recep Şinasi Çelikkol (Karagöz Sanatı)
(Hadim Bezi Dokumacılığı)
(Keçecilik)
Adil Can Güven (Çinici)
Gülay Diri (delbek icracısı)
(Sıcak Demir Geleneği)
(Mahya Geleneği)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Yaşayan İnsan Hazineleri Programının Somut Olmayan Kültürel Miasın Sürdürülebilirliği Bağlamında Değerlendirilmesi". Milli Folklor Dergisi. 2018.
^ "Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri". aregem.ktb.gov.tr. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023.

[:0-1] "Yaşayan İnsan Hazineleri Programının Somut Olmayan Kültürel Miasın Sürdürülebilirliği Bağlamında Değerlendirilmesi". Milli Folklor Dergisi. 2018.

[aregem-2] "Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri". aregem.ktb.gov.tr. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023.