Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yagnobiler (: yaγnōbī́t; Tacikçe: яғнобиҳо, yağnobiho/jaƣnoʙiho), Tacikistan'da yaşayan bir etnik azınlıktır. Halk Tacikistan'ın Soğd ilinde yer alan, , ve nehirlerinin vadilerinde yaşamaktadır. Yagnobiler, eski çağlarda Amu Derya'nın ilerisindeki Orta Asya'nın büyük bir kısmında (Soğdiana) yaşamış Soğdca konuşmuş halkların ardılları olarak kabul edilirler.
, Tacikistan'ın Zarafşan bölgesinde, Yagnobi halkı tarafından vadisinde konuşulmaktadır. Bu dil, Peştuca, Osetçe ve Pamir dilleri ile birlikte yaşayan Doğu İran dillerinden biridir. Soğdca'nın doğrudan ardılı kabul edilen dil, akademik literatürde genellikle Neo-Soğdca olarak adlandırılır. Soğdca geniş bir edebi ve tarihi korpusa sahiptir.
Yagnobi halkı İslam'ın Sünni mezhepine mensuptur, ancak İslam öncesi inandıkları dinin (muhtemelen Zerdüştlük) bazı unsurlarını hala korumaktadırlar.
1926 ve 1939 nüfus sayımı verileri, Yagnobi dili konuşanlarının sayısını yaklaşık 1.800 olarak verir. 1955 yılında M. Bogolyubov, Yagnobiceyi anadilleri olarak konuşanların sayısını 2.000'den fazla olduğunu tahmin etmiştir. 1972'de A. Khromov, Yagnob Vadisi'nde 1.509, diğer yerlerde ise yaklaşık 900 yerli konuşur olduğunu tahmin etmiştir. Yagnobi halkının toplam nüfusunun yaklaşık 25.000 kişi olduğu tahmin edilmektedir.
Tarihçe
Erken tarih
Halkın geleneksel meslekleri arpa, buğday ve baklagiller gibi ürünleri yetiştirmek ve bunun yanı sıra sığır, öküz ve eşek yetiştiriciliği yapmaktır. Yagnobilerin ayrıca çoğunlukla erkekler tarafından yapılan dokumacılık dahil geleneksel el sanatları da vardı. Kadınlar geleneksel olarak çanak çömlek yapmında çalışmıştır.
Yagnobilerin kökenleri Soğdlara dayanır. Soğdlar 8. yüzyılda Müslümanlara karşı yenilene kadar Soğdiana bölgesinde egemen halk olmuştur. Genişlemekten olan Arap hilafet devletlerinden Orta Çağ'da kaçmış Antik Soğdlar, Yagnob Vadisi'ne sığınmış ve yüksek vadilere yerleşmiştir. Halk bu bölgede 1820'lere kadar izolasyon içinde yaşamış ve doğrudan soylarından Yagnobi halkı meydana gelmiştir.
20. yüzyıl
20. yüzyıla kadar Yagnobiler takasa dayanan bir ekonomiye sahip geleneksel bir hayat sürmüştür ve bazıları yaşadıkları bölgelerin yol ve elektrik hatlarından uzak olması gibi nedenlerden ötürü hala bu şekilde yaşamaktadır. 1930'larda Sovyetler Birliği ile ilk temas Büyük Temizlik sırasında gerçekleşmiş ve birçok Yagnobinin sürgün edilmesine neden olmuştur. Buna rağmen Yagnob tarihinde meydana gelmiş en travmatik olaylar, 1957 ve 1970'te Yagnob dağlarında yaşadıkları geleneksel yurtlarından Tacikistan'ın yarı çöl ovalarına zorla yerleştirilmeleri olmuştur.
1970'lerde Kızıl Ordu helikopterleri, Yagnobi kışlaklarını çığ tehlikesi yüzünden tahliye etmek için vadilere gönderilmiştir. Bazı Yagnobilerin ovalara taşınırken helikopterlerde şoktan öldüğü bildirilmiştir.[] Birçok kişi ovalardaki pamuk tarlalarında çalışmak zorunda bırakılmış, fazla çalışma, çevre ve yaşam tarzındaki değişimin bir sonucu olarak birkaç yüz Yagnobi hastalıktan ölmüştür. Bazı Yagnobiler isyan ederek dağlara geri dönmüştür, ancak Sovyet hükûmeti boş köyleri yıkmış, Yagnob Nehri'ndeki en büyük köy olan 'u da resmi haritalardan kaldırtmıştır. Yetkililer ayrıca en eskileri 600 yaşında olan Yagnobi dini kitaplarını da yok etmiştir.[] Yagnobi etnik grubu, Sovyet hükûmeti tarafından resmi olarak kaldırılmıştır.[]
1983'ten bu yana halkın bir kısmı Yagnob Vadisine dönmeye başlamıştır. Ovalarda kalanların çoğunluğu Tacik kültürüne asimile olma eğiliminde olup, çocuklarını Tacik dilindeki okullarda okutmaktadır. Geri dönen Yagnobilerin çoğu elektrik ve yollardan yoksun geleneksel toplum yapılarında yaşamaktadır.
21. yüzyıl
'nde, her biri üç ila sekiz aileden oluşan yaklaşık on yerleşim bulunmaktadır. Başka küçük yerleşim yerleri de vardır. Üst Vadisi, yakın zamana kadar neredeyse geçilemez bir boğaz tarafından korunmaktaydı. Halk ayrıca Amu Derya, ve nehirleri civarında ve kasabasında yaşamaktadır.
Genetik
Y-DNA haplogrubu olan R1 (R-M173), Yagnobi erkekleri arasında nispeten yüksek bir oran olan %48 seviyesinde bulunur. Bununla birlikte, bu sonucun alt gruplara ayrıntılı dökümü mevcut değildir. Bu durum, bu halkta bulunan R1’in, Orta Asya, Doğu Avrupa ve Güney Asya’da ortak olan ve MÖ 3000'de Avrasya Bozkırları'ndaki Bakır Çağı Kurgan Kültürü'nün yanı sıra erken İran dilleri konuşurlarının yayılması ile ilişkilendirilmiş R1 alt grupları ile aynı olması durumunun net olmamasına yol açar. R-M17 olarak da bilinen ve Güney Asya ile Avrupa'ya özgü popülasyonlarda bulunan R1a1a, toplam nüfusun %16'sını temsil etse de, Yagnobi erkeklerinin geri kalan %32'sinin R1a'ya ait olup olmadığı açık değildir.
Neolitik çağda tarımın Orta Doğu'dan yayılması ile ilişkili Haplogrup J, %32'i gibi önemli bir seviyede bu halkta da bulunur.
Modern Güney Asya popülasyonlarında en yaygın olan (M20), yaklaşık %10 oranında bulunur.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ Paul Bergne (15 Haziran 2007). The Birth of Tajikistan: National Identity and the Origins of the Republic. I.B.Tauris. ss. 5-. ISBN . 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ electricpulp.com. "YAGHNOBI – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org. 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ "YAGHNOBI – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org. 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ L'Oeil de la Photographie (5 Nisan 2014). . The Eye of Photography. Poland. 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Samborska, Karolina. . Karolina Samborska // Photographer. 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ According to http://www.pamirs.org 19 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Zoroastrian Designs on Embrodiary
- ^ . 6 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2006.
- ^ (Rusça) Большая Советская Энциклопедия 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Jamolzoda, A. Journey to Sogdiana's Heirs www.yagnob.org
- ^ a b . www.discovery-central-asia.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ (Rusça) Вокруг света – Страны – - Таджикистан – Последние из шестнадцатой сатрапии 17 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Loy, Thomas. . Internet-Zeitschrift für Kulturwissenschaften. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2006.
- ^ Jamolzoda, Anvar (Temmuz–Ağustos 2006). (PDF). yagnob. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Tajikistan: The Sons of Somoni Strive to Preserve Distinct Cultural Identity". EURASIANET.org. 22 Haziran 2012. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından .
- ^ Loy, Thomas (18 Temmuz 2005). . Central Eurasia-L Archive. 1 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2006.
- ^ Paul, Daniel Paul; Abbess, Elisabeth; Müller, Katja; Tiessen, Calvin and; Tiessen, Gabriela (2009). (PDF). SIL Electronic Survey Report 2010-017, May 201. SIL International. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016.
- ^ Jenkins II, Mark D. (2014). (PDF), Title VIII Final Report. Dushanbe, Tajikistan: American Councils Research Fellowships. 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016.
- ^ a b . 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ Пагануцци, Н. В. (1968). Фанские горы и Ягноб (Rusça). Moskova: .[]
- ^ a b c R. Spencer Wells et al., "The Eurasian Heartland: A continental perspective on Y-chromosome diversity," Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (August 28, 2001).
Dış bağlantılar
- Rus İmparatorluğu Halklarının Kırmızı Kitabı6 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Bielmeier, Roland (15 Ağustos 2006). "YAGHNOBI". Encyclopaedia Iranica. (İngilizce)
- Pami Tacikleri ve Yagnobiler 9 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yagnobiler yagnōbi t Tacikce yagnobiҳo yagnobiho jaƣnoʙiho Tacikistan da yasayan bir etnik azinliktir Halk Tacikistan in Sogd ilinde yer alan ve nehirlerinin vadilerinde yasamaktadir Yagnobiler eski caglarda Amu Derya nin ilerisindeki Orta Asya nin buyuk bir kisminda Sogdiana yasamis Sogdca konusmus halklarin ardillari olarak kabul edilirler Yagnobi cocuklar Tacikistan in Zarafsan bolgesinde Yagnobi halki tarafindan vadisinde konusulmaktadir Bu dil Pestuca Osetce ve Pamir dilleri ile birlikte yasayan Dogu Iran dillerinden biridir Sogdca nin dogrudan ardili kabul edilen dil akademik literaturde genellikle Neo Sogdca olarak adlandirilir Sogdca genis bir edebi ve tarihi korpusa sahiptir Yagnobi halki Islam in Sunni mezhepine mensuptur ancak Islam oncesi inandiklari dinin muhtemelen Zerdustluk bazi unsurlarini hala korumaktadirlar 1926 ve 1939 nufus sayimi verileri Yagnobi dili konusanlarinin sayisini yaklasik 1 800 olarak verir 1955 yilinda M Bogolyubov Yagnobiceyi anadilleri olarak konusanlarin sayisini 2 000 den fazla oldugunu tahmin etmistir 1972 de A Khromov Yagnob Vadisi nde 1 509 diger yerlerde ise yaklasik 900 yerli konusur oldugunu tahmin etmistir Yagnobi halkinin toplam nufusunun yaklasik 25 000 kisi oldugu tahmin edilmektedir TarihceSarisin Yagnobi bir cocukErken tarih Halkin geleneksel meslekleri arpa bugday ve baklagiller gibi urunleri yetistirmek ve bunun yani sira sigir okuz ve esek yetistiriciligi yapmaktir Yagnobilerin ayrica cogunlukla erkekler tarafindan yapilan dokumacilik dahil geleneksel el sanatlari da vardi Kadinlar geleneksel olarak canak comlek yapminda calismistir Yagnobilerin kokenleri Sogdlara dayanir Sogdlar 8 yuzyilda Muslumanlara karsi yenilene kadar Sogdiana bolgesinde egemen halk olmustur Genislemekten olan Arap hilafet devletlerinden Orta Cag da kacmis Antik Sogdlar Yagnob Vadisi ne siginmis ve yuksek vadilere yerlesmistir Halk bu bolgede 1820 lere kadar izolasyon icinde yasamis ve dogrudan soylarindan Yagnobi halki meydana gelmistir 20 yuzyil Tacikistan dan bir grup Yagnobi okul cocugu 20 yuzyila kadar Yagnobiler takasa dayanan bir ekonomiye sahip geleneksel bir hayat surmustur ve bazilari yasadiklari bolgelerin yol ve elektrik hatlarindan uzak olmasi gibi nedenlerden oturu hala bu sekilde yasamaktadir 1930 larda Sovyetler Birligi ile ilk temas Buyuk Temizlik sirasinda gerceklesmis ve bircok Yagnobinin surgun edilmesine neden olmustur Buna ragmen Yagnob tarihinde meydana gelmis en travmatik olaylar 1957 ve 1970 te Yagnob daglarinda yasadiklari geleneksel yurtlarindan Tacikistan in yari col ovalarina zorla yerlestirilmeleri olmustur 1970 lerde Kizil Ordu helikopterleri Yagnobi kislaklarini cig tehlikesi yuzunden tahliye etmek icin vadilere gonderilmistir Bazi Yagnobilerin ovalara tasinirken helikopterlerde soktan oldugu bildirilmistir kaynak belirtilmeli Bircok kisi ovalardaki pamuk tarlalarinda calismak zorunda birakilmis fazla calisma cevre ve yasam tarzindaki degisimin bir sonucu olarak birkac yuz Yagnobi hastaliktan olmustur Bazi Yagnobiler isyan ederek daglara geri donmustur ancak Sovyet hukumeti bos koyleri yikmis Yagnob Nehri ndeki en buyuk koy olan u da resmi haritalardan kaldirtmistir Yetkililer ayrica en eskileri 600 yasinda olan Yagnobi dini kitaplarini da yok etmistir kaynak belirtilmeli Yagnobi etnik grubu Sovyet hukumeti tarafindan resmi olarak kaldirilmistir kaynak belirtilmeli 1983 ten bu yana halkin bir kismi Yagnob Vadisine donmeye baslamistir Ovalarda kalanlarin cogunlugu Tacik kulturune asimile olma egiliminde olup cocuklarini Tacik dilindeki okullarda okutmaktadir Geri donen Yagnobilerin cogu elektrik ve yollardan yoksun geleneksel toplum yapilarinda yasamaktadir 21 yuzyil nde her biri uc ila sekiz aileden olusan yaklasik on yerlesim bulunmaktadir Baska kucuk yerlesim yerleri de vardir Ust Vadisi yakin zamana kadar neredeyse gecilemez bir bogaz tarafindan korunmaktaydi Halk ayrica Amu Derya ve nehirleri civarinda ve kasabasinda yasamaktadir GenetikTacikistanli etnik Yagnobi cocuklarTacikistan da bir grup Yagnobca konusan adam Y DNA haplogrubu olan R1 R M173 Yagnobi erkekleri arasinda nispeten yuksek bir oran olan 48 seviyesinde bulunur Bununla birlikte bu sonucun alt gruplara ayrintili dokumu mevcut degildir Bu durum bu halkta bulunan R1 in Orta Asya Dogu Avrupa ve Guney Asya da ortak olan ve MO 3000 de Avrasya Bozkirlari ndaki Bakir Cagi Kurgan Kulturu nun yani sira erken Iran dilleri konusurlarinin yayilmasi ile iliskilendirilmis R1 alt gruplari ile ayni olmasi durumunun net olmamasina yol acar R M17 olarak da bilinen ve Guney Asya ile Avrupa ya ozgu populasyonlarda bulunan R1a1a toplam nufusun 16 sini temsil etse de Yagnobi erkeklerinin geri kalan 32 sinin R1a ya ait olup olmadigi acik degildir Neolitik cagda tarimin Orta Dogu dan yayilmasi ile iliskili Haplogrup J 32 i gibi onemli bir seviyede bu halkta da bulunur Modern Guney Asya populasyonlarinda en yaygin olan M20 yaklasik 10 oraninda bulunur Kaynakca Arsivlenmis kopya 18 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2019 Paul Bergne 15 Haziran 2007 The Birth of Tajikistan National Identity and the Origins of the Republic I B Tauris ss 5 ISBN 978 1 84511 283 7 10 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2019 electricpulp com YAGHNOBI Encyclopaedia Iranica www iranicaonline org 5 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2019 YAGHNOBI Encyclopaedia Iranica www iranicaonline org 5 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2019 L Oeil de la Photographie 5 Nisan 2014 The Eye of Photography Poland 28 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Samborska Karolina Karolina Samborska Photographer 28 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi According to http www pamirs org 19 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Zoroastrian Designs on Embrodiary 6 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Kasim 2006 Rusca Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jamolzoda A Journey to Sogdiana s Heirs www yagnob org a b www discovery central asia com 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2019 Rusca Vokrug sveta Strany Tadzhikistan Poslednie iz shestnadcatoj satrapii 17 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Loy Thomas Internet Zeitschrift fur Kulturwissenschaften 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Agustos 2006 Jamolzoda Anvar Temmuz Agustos 2006 PDF yagnob 13 Mart 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Tajikistan The Sons of Somoni Strive to Preserve Distinct Cultural Identity EURASIANET org 22 Haziran 2012 7 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Loy Thomas 18 Temmuz 2005 Central Eurasia L Archive 1 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Agustos 2006 Paul Daniel Paul Abbess Elisabeth Muller Katja Tiessen Calvin and Tiessen Gabriela 2009 PDF SIL Electronic Survey Report 2010 017 May 201 SIL International 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2016 Jenkins II Mark D 2014 PDF Title VIII Final Report Dushanbe Tajikistan American Councils Research Fellowships 13 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2016 a b 14 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2019 Paganucci N V 1968 Fanskie gory i Yagnob Rusca Moskova olu kirik baglanti a b c R Spencer Wells et al The Eurasian Heartland A continental perspective on Y chromosome diversity Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America August 28 2001 Dis baglantilarRus Imparatorlugu Halklarinin Kirmizi Kitabi6 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Bielmeier Roland 15 Agustos 2006 YAGHNOBI Encyclopaedia Iranica Ingilizce Pami Tacikleri ve Yagnobiler 9 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce