Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yeşil Ordu Cemiyeti, 1920 yılında Anadolu'da kurulmuş siyasi-askeri örgüt.
Gizli bir dernek olmakla birlikte halk arasında yayılan söylentiler dolayısıyla oldukça ünlüdür. İttihat ve Terakki'nin pan-İslamizm (yayılmacı İslamcılık) kisvesi altında ya da onun yanı sıra I. Dünya Savaşı'nın başından beri gütmeye çalıştığı Turanist (yayılmacı Türkçülük) politikası için kurulduğu söylentileri dışında İslamiyetin kutsal rengi olan yeşili kullanması ve Sovyet devriminden sonra, eski Çarlık Rusya'sının çeşitli Müslüman uluslarındaki Bolşeviklerce simge olarak kullanılması İslamcılığına yorulmuştur.
Arka plan
Yeşil Ordu Cemiyeti gerçekte 1920 Mayıs ayında ortaya çıkmıştır. O sıralar, İstanbul'un tutucu çevreleri Ulusal Kurtuluş Hareketi'ni bolşeviklikle suçlayarak "kâfir" saydırmaya çalışıyorlardı. Bu yüzden, Anadolu'da halk kitleleri ve özellikle askerler önünde temize çıkmak ve bolşevikliğin İslamlığın uygulamasından başka bir şey olmadığını söyleyerek, Sovyetlerle yapılması zorunlu işbirliğine elverişli bir ortam hazırlanması amacıyla, kurulmuştur. Bu cemiyetin genel merkez üyeleri: Şeyh Servet (Akdağ), Dr. Adnan (Adıvar), Hakkı Behiç Bayiç, Yunus Nadi gibi Kemalistlerdir. Yeşil Ordu Nizamnamesi İslami-Komünist renkteydi. Yeşil Ordu'nun asıl gücü Çerkes Ethem'in eline geçince Mustafa Kemal bu örgütü dağıtmaya çalışmış ama başarılı olamamıştır. Çerkes Ethem çevresindekilere kimi zaman komünizmin tek kurtuluş olduğunu söylüyor ve 1920 Ağustosu sonlarına doğru Eskişehir'de Arif Oruç tarafından kurulan Seyyare Yeni Dünya adlı günlük bir İslam-Bolşevik Gazetesi çıkarıyordu. Bu gazetenin logosunda "Dünyanın Fukara-i Kesibesi Birleşiniz" sözü Sovyet Müslümanlarından esinleniyordu.
Yargılama
21 Mart 1921 'de gizli oturum yapan TBMM, Tokat milletvekili Nâzım Bey, Afyonkarahisar milletvekili Mehmet Şükrü Bey, Bursa milletvekili Şeyh Servet Efendi'nin dokunulmazlıklarını kaldırdı. Yargılanmak üzere Ankara İstiklâl Mahkemesi'ne verildiler. Muhakeme 9 Mayıs 1921'e kadar devam etti. Sonuçta Ethem ve kardeşleri için daha önce de verilen kararla, Tokat milletvekili Nâzım'ın tutuklandığı tarih olan 21 Nisan 1921'den ve Baytar Binbaşı Hacı oğlu Salih Efendinin 11 Kânun-u sâni 1921'den ve Matbuat Müdürlüğü memurlarından Ziynetuliah-ı Nuşirevan'm da 27 Kânun-u sâni 1921'den itibaren Ceza Kanunu'nun 46'ncı maddesi delâletiyle, Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun 12. maddesi mucibince on beşer sene küreğe konmalarına» ve «diğer maznunlardan Bursa milletvekili Şeyh Servet Efendi ve Afyon milletvekili Şükrü Bey ile diğerlerinin mesuliyetsizliklerine, Yeni Dünya gazetesi başyazarı Arif Oruç'un da mevkuf kaldığı müddet kâfi görülerek tahliye ve millî amacın elde edilmesine kadar hükümetin uygun göreceği bir yerde ikamete me'mur edilmesine oybirliği ile karar verilmiştir.» Böylece tarihimizde, ilk defa solcu kuruluşlar hakkında mahkûmiyet kararı verilmiş oluyordu. Mahkeme Başkanı İhsan Bey 10 Mayıs 1921'de mahkemenin kararını TBMM'ne bildirdi. 12 Mayısta suçsuz bulunanların tekrar Meclise dönmelerine, suçlu görülen Nâzım Bey'in isminin üye defterinden silinmesine karar verildi. Kısa bir süre sonra 29 Eylül 1921'de Nâzım Bey ve arkadaşlarının (Salih, Ziynetullah, Abdülkadir, Hilmi, Ahmet, Behram, Lütfi, Mustafa Nuri ve Nizamettin Beyler) geri kalan cezaları affedilerek serbest bırakıldılar. Nâzım Bey ölünceye kadar emeklilik maaşı aldı.Mete Tunçay, Nâzım Bey'in yanlışlık eseri mahkûm olduğunu iddia eder. Ancak Nâzım Bey 155 sayılı kanunla affedilmiştir. Bu affın Sovyet yardımının sağlandığı bir dönemde yapılmış olması da ayrıca dikkate alınması gereken bir husustur. Yeşil Ordu Cemiyeti, Halk İştirakiyyun Fırkası ve Gizli Komünist Fırkası gibi iç içe girmiş sol örgütler de Tokat milletvekili Nâzım Bey ve arkadaşlarının şahsında mahkûm edilmişlerdi. Sol kuruluşların tasfiyesi Sovyetler Birliği'nin alınacağı bir durum yaratılmaması için yumuşak bir şekilde yapıldı. İdama mahkûm olanlar zaten daha önce askerî hareketle tasfiye edilmiş ve düşmana iltica ettikleri için gıyaben idama mahkûm olmuşlardı. Hapis cezasına çarpılanlar ise gizli çalışmada bulunmak ve hükûmeti devirmek suçlarından mahkûm olmuşlardı. Zaten 29 Eylül'de affedilmişlerdi.Müdafaa-i Hukuk Grubu'nun kurulacağı günlerde yapılan bu temizlikle aşın uçlara gözdağı verilmiş oluyordu.
Kaynakça
- Özel
- ^ Aybars 1975, s. 93.
- ^ a b Aybars 1975, s. 94.
- ^ Mete Tunçay, Mesaî, s. 24
- ^ Aybars 1975, s. 95.
- Genel
- * (1975). İstiklal mahkemeleri (PDF) (birinci bas.). İstanbul: Bilgi Yayınevi. 30 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yesil Ordu Cemiyeti 1920 yilinda Anadolu da kurulmus siyasi askeri orgut Gizli bir dernek olmakla birlikte halk arasinda yayilan soylentiler dolayisiyla oldukca unludur Ittihat ve Terakki nin pan Islamizm yayilmaci Islamcilik kisvesi altinda ya da onun yani sira I Dunya Savasi nin basindan beri gutmeye calistigi Turanist yayilmaci Turkculuk politikasi icin kuruldugu soylentileri disinda Islamiyetin kutsal rengi olan yesili kullanmasi ve Sovyet devriminden sonra eski Carlik Rusya sinin cesitli Musluman uluslarindaki Bolseviklerce simge olarak kullanilmasi Islamciligina yorulmustur Arka planYesil Ordu Cemiyeti gercekte 1920 Mayis ayinda ortaya cikmistir O siralar Istanbul un tutucu cevreleri Ulusal Kurtulus Hareketi ni bolseviklikle suclayarak kafir saydirmaya calisiyorlardi Bu yuzden Anadolu da halk kitleleri ve ozellikle askerler onunde temize cikmak ve bolsevikligin Islamligin uygulamasindan baska bir sey olmadigini soyleyerek Sovyetlerle yapilmasi zorunlu isbirligine elverisli bir ortam hazirlanmasi amaciyla kurulmustur Bu cemiyetin genel merkez uyeleri Seyh Servet Akdag Dr Adnan Adivar Hakki Behic Bayic Yunus Nadi gibi Kemalistlerdir Yesil Ordu Nizamnamesi Islami Komunist renkteydi Yesil Ordu nun asil gucu Cerkes Ethem in eline gecince Mustafa Kemal bu orgutu dagitmaya calismis ama basarili olamamistir Cerkes Ethem cevresindekilere kimi zaman komunizmin tek kurtulus oldugunu soyluyor ve 1920 Agustosu sonlarina dogru Eskisehir de Arif Oruc tarafindan kurulan Seyyare Yeni Dunya adli gunluk bir Islam Bolsevik Gazetesi cikariyordu Bu gazetenin logosunda Dunyanin Fukara i Kesibesi Birlesiniz sozu Sovyet Muslumanlarindan esinleniyordu Yargilama21 Mart 1921 de gizli oturum yapan TBMM Tokat milletvekili Nazim Bey Afyonkarahisar milletvekili Mehmet Sukru Bey Bursa milletvekili Seyh Servet Efendi nin dokunulmazliklarini kaldirdi Yargilanmak uzere Ankara Istiklal Mahkemesi ne verildiler Muhakeme 9 Mayis 1921 e kadar devam etti Sonucta Ethem ve kardesleri icin daha once de verilen kararla Tokat milletvekili Nazim in tutuklandigi tarih olan 21 Nisan 1921 den ve Baytar Binbasi Haci oglu Salih Efendinin 11 Kanun u sani 1921 den ve Matbuat Mudurlugu memurlarindan Ziynetuliah i Nusirevan m da 27 Kanun u sani 1921 den itibaren Ceza Kanunu nun 46 nci maddesi delaletiyle Hiyanet i Vataniye Kanunu nun 12 maddesi mucibince on beser sene kurege konmalarina ve diger maznunlardan Bursa milletvekili Seyh Servet Efendi ve Afyon milletvekili Sukru Bey ile digerlerinin mesuliyetsizliklerine Yeni Dunya gazetesi basyazari Arif Oruc un da mevkuf kaldigi muddet kafi gorulerek tahliye ve milli amacin elde edilmesine kadar hukumetin uygun gorecegi bir yerde ikamete me mur edilmesine oybirligi ile karar verilmistir Boylece tarihimizde ilk defa solcu kuruluslar hakkinda mahkumiyet karari verilmis oluyordu Mahkeme Baskani Ihsan Bey 10 Mayis 1921 de mahkemenin kararini TBMM ne bildirdi 12 Mayista sucsuz bulunanlarin tekrar Meclise donmelerine suclu gorulen Nazim Bey in isminin uye defterinden silinmesine karar verildi Kisa bir sure sonra 29 Eylul 1921 de Nazim Bey ve arkadaslarinin Salih Ziynetullah Abdulkadir Hilmi Ahmet Behram Lutfi Mustafa Nuri ve Nizamettin Beyler geri kalan cezalari affedilerek serbest birakildilar Nazim Bey olunceye kadar emeklilik maasi aldi Mete Tuncay Nazim Bey in yanlislik eseri mahkum oldugunu iddia eder Ancak Nazim Bey 155 sayili kanunla affedilmistir Bu affin Sovyet yardiminin saglandigi bir donemde yapilmis olmasi da ayrica dikkate alinmasi gereken bir husustur Yesil Ordu Cemiyeti Halk Istirakiyyun Firkasi ve Gizli Komunist Firkasi gibi ic ice girmis sol orgutler de Tokat milletvekili Nazim Bey ve arkadaslarinin sahsinda mahkum edilmislerdi Sol kuruluslarin tasfiyesi Sovyetler Birligi nin alinacagi bir durum yaratilmamasi icin yumusak bir sekilde yapildi Idama mahkum olanlar zaten daha once askeri hareketle tasfiye edilmis ve dusmana iltica ettikleri icin giyaben idama mahkum olmuslardi Hapis cezasina carpilanlar ise gizli calismada bulunmak ve hukumeti devirmek suclarindan mahkum olmuslardi Zaten 29 Eylul de affedilmislerdi Mudafaa i Hukuk Grubu nun kurulacagi gunlerde yapilan bu temizlikle asin uclara gozdagi verilmis oluyordu KaynakcaOzel Aybars 1975 s 93 a b Aybars 1975 s 94 Mete Tuncay Mesai s 24 Aybars 1975 s 95 Genel 1975 Istiklal mahkemeleri PDF birinci bas Istanbul Bilgi Yayinevi 30 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ekim 2021