Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yedişehir hanlığı (Uygurca: يەتتىشەر دۆلەتى; Çince: 哲德沙爾汗國), Çing hanedanına karşı Dungan İsyanı sırasında 1865-1877 yılları arasında Sincan'da var olan kısa ömürlü bir Sünni Müslüman Türk devletiydi. Yedi şehir Kaşgar, Hotan, Yarkent, Yengisar, Aksu, Kuçar ve Korla idi. 1873'te devlet Osmanlı İmparatorluğu tarafından vasal olarak tanındı. 18 Aralık 1877'de Çing ordusu Kaşgar'a girerek devleti sona erdirdi.
Yedişehir Uygur Hanlıgı Yättishär döläti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1865-1877 | |||||||||
  Sağ 1865-1873; Sol: 1873-1877 | |||||||||
 Dungan Ayaklanması Haritası 1872-1877 | |||||||||
| Başkent | Kaşgar | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Uygur dili | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Han | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Oluşturmadan önceki tarih
1757'de Qing devleti Çinlilerin varlığına son verdi . 1759'da, Kaşgar hepsi fethedildi ve Sincan adında yeni bir eyalet kuruldu. Qing rejiminin muhalifleri burada sürgün edildi. Gansu Eyaletinden Mançurya ve Çin birlikleri burada konuşlandırıldı. Mançurya 'dan Solon ve burada konuşlanmaya başladı. 1764'te, binlerce sibo, Mançu askeri-tarımsal yerleşimlerinin ve Çince askeri yerleşimlerin yapıldığı 'ne taşındı. Ayrıca burada Mançu işgaline direnen sürgün edilmiş Uygurlar () 'dan tarımsal yerleşimler kuruldu. Çinliler ve da buraya taşındı.
19. yüzyılın başlarında Kaşgar'daki sosyo-politik durum keskin bir şekilde kötüleşti. Sincan valisinin zayıf yönetişiminden yararlanan Mançurya ve Çinli yetkililer pozisyonlarını kişisel zenginleştirme için kullandılar. Buna ek olarak, Çinli tüccarlar yerel ürünleri düşük fiyatlarla satın aldı ve mallarını, özellikle çayı fahiş fiyatlarla satarak, yerel nüfusu acımasızca yağmaladı. Bütün bunlar Qing Hanedanlığı ile komşu arasındaki karmaşık ilişkilerin zemininde gerçekleşti. Mançu işgalcilerine karşı çıkanlara sığınan Kokand hanları, onları Qing hükûmetine baskı yapmak için ustaca kullandı. Bunu yaparken, bölgede karmaşık bir politika izlediler.
19. yüzyılın başlarında Kokand'da yaşayan Kaşgar'ın eski yöneticilerinin mirasçıları Sarimsak Khoja'nın oğulları Jahangir ve Yusif-Khoja, bölgenin bağımsızlığını geri kazanma hareketinin ön saflarında yer aldı. 1820 yazında Jahangir Kokand'dan Kırgız'a "kaçtı". Burada birkaç yüz süvari müfrezesi topladı ve sonbaharda Qing duvarlarının üstesinden geldi. 1820-1827'deki Uygur ayaklanmasının bastırılması ve daha sonra Jahangir ile mücadelesi Qing hükûmetine 10 milyon liraya mal oldu. Bu ayaklanma Kaşgar'daki Qing yönetiminin temellerini sarstı ve cezalandırıcı çetelerin zulmü yeni bir Müslüman ayaklanmasının yolunu açtı. Jahangir'in 1828'de tutuklanmasından ve infaz edilmesinden sonra, tüm umutlar Jahangir'in kardeşi Yusuf-Hoca'ya sabitlendi. Özellikle Kokand khan, onu yoğun bir şekilde teşvik etti.
1830 sonbaharında Joseph, müfrezesiyle sınırı geçti ve yerliler tarafından sevinçle karşılandı. Jahangir'in eylemlerinden öğrenen Yusuf cömertçe insanlara vadetti. Halkın büyük desteği ile Kaşgar 'a girdi. Ancak, Yarkand türbesine yapılan saldırı başarısız oldu. İsyancılar orada büyük bir yenilgiye uğradı ve bu harekette bir dönüm noktasıydı. İsyan yavaş yavaş zayıflamaya başladı. Nüfus, ayaklanmayı 1826-1827'den daha az destekledi. Yusif Hoca'nın birliklerinin yağmalanması yerlileri kızdırdı. Yerel din adamları da Hoca'yı çok soğuk karşıladılar. Qing hükûmeti, iki İslam tarikatının dini düşmanlığından ustaca yararlandı. Ekim 1830'da eyalet valisi Chanlin isyancılara saldırdı. 1830'ların sonunda Yusuf Hoca, binlerce destekçi ve esir ile sınırdan kaçtı ve Kokand'a sığındı. Dört aylık ayaklanmanın bastırılması hazineye 8 milyon liya mal oldu. 1847'de Jahangir'in yeğenlerinin liderliğindeki yeni bir hareket "Yedi Hoca'nın İsyanı" olarak bilinir. Ancak aynı yıl bastırıldı. 1857'de Kaşgar'da Valikhan-Tyurya (Jahangir'in yeğeni) önderliğinde bir isyan patlak verdi. Ancak, isyan Ağustos 1858'de vahşice bastırıldı. Birçok isyancı Kokand'da kaçmayı başardı.
Hanlığın Kuruluşu
1862'de Shengang Eyaletinde (Shaanxi ve Gansu Eyaletleri) başlayan Dungans isyanı, Sincan hükûmetinin ülke merkeziyle ilişkilerini kopardı. Bu onları Schengen hazinesinden sübvansiyonlardan mahrum etti. Yerel makamlar, vergi ve yasadışı ödemelerle zararı telafi etmeye çalıştı. Bütün bunlar nüfusu genel bir ayaklanmanın eşiğine getirdi.
Haziran 1864'te Kuchar garnizonunun Dungan askerleri isyan etti ve Rashidin-Khoja liderliğindeki nüfusun geri kalanı onları takip etti. Dört bölgeyi kurtardı - Turfan, Komul (Hami), Aksu ve Ushu (Ush-Turfan) ve "Kuchar Khanate" kurarak burada yönetimini oluşturdu. Aynı yaz, Lotay Khan liderliğindeki Urumçi'de kuruldu. Kendini sultan ilan etti ve devletine "Urumçi sultanat" adını verdi. Ekim ayında Rashid-Hodja'nın birlikleri Kaşgar'ın kontrolünü ele geçirmeye çalıştı. Daha önce, Mançu işgalcilerine karşı başarılı bir ayaklanma oldu. Khotan'daki güç, Khotan hanlığının başı olan Molla Habib-aga'ya geçti. 1864'te Buzruk-Hoca (Jahangir'in oğlu) isyankar bir Kaşgar müfrezesiyle Kokand'dan geldi. Halk tarafından büyük bir sevinçle karşılandı. Buzruk-Hoca, Yarkand dahil olmak üzere Kaşgar Hanlığı'nın başına seçildi. Sincan - Uygurlar, , Kırgız ve Tacikler 'deki Müslüman halkların neredeyse tamamı Qing hükûmetine karşı ayaklandı. Kitleler, İslam bayrağı altında özgürlük için savaştılar. Hareketin başında manevi feodal beyler (Hocalar) ve basit mollalar vardı. Bu mücadele sadece Mançurya karşıtı değil, aynı zamanda Çince idi. 1867'de İli bölgesindeki Uygur nüfusu ayaklandı. Ayrıca Ili sultanatı da yarattılar. Böylece, Sincan'ın neredeyse tamamı 13 yıl boyunca Mançurya boyunduruğundan kaçtı. Eski Qing İmparatorluğu'nun bir parçası olan valilik ofisinde beş Müslüman devlet ortaya çıktı. Yeni bir Tsin tehdidi karşısında, bu feodal parçalanma derhal birleşmeyi gerektiriyordu. Birleşik bir devletin yaratılması, bu devletlerin en güçlüsü Kaşgar hanlığı civarındaydı. Aslında, önemli bir siyasi figür haline gelen bir askeri lider tarafından yönetildi. Okuma yazma bilmiyordu çünkü alt sınıfa aitti. Ancak, askeri yeteneği ve liderlik becerileri onu hanlığın hükümdarı yaptı. Yağ Bey, büyük bir ordu kurdu ve onun yardımıyla [Doğu Türkistan] 'ı birleştirdi. Diğer hanatlar, saltanatlar ve emirlikler Kaşgar'ın egemenliğine girdi ve yeni devlete "Yettishar" adı verildi. Yagub bey, Badettul adı altında Yettishar Han ilan edildi.
Yedi şehir
Ili sultanatın Yagub Bey tarafından ele geçirilmesini ve Orta Asya 'daki İngiliz nüfuzunun artmasını önlemek için Rus birlikleri 1871'de topraklarını işgal etti. Böylece Ruslar yerel Uygur devletinin varlığına son verdiler. 1870-1872'de Yağbey Bey'in birlikleri iki kez na saldırdı ve topraklarını ilhak etti. Shaanxi'deki Dungan ayaklanmasının liderlerinden Muhammed Ayub Biyanhu, Yaqub Bey'in yanında yer aldı. O ve diğer Dungan komutanları 1873'te Çinli birliklerden gelen baskı altında kuzeybatıya çekildiler ve Urumçi'ye sığındılar. Onlarla birlikte Shaanxi ve Gansu illerinden mülteciler Yaqub Bey'e katıldı.
Yağ Bey, bir dizi ilerici reform gerçekleştirdi. 45.000 kişilik ordusunu modernize etti, bürokratik sistemi basitleştirdi, bürokrasiyi azalttı, nüfustan toplanan vergi ve harçları önemli ölçüde azalttı, iç görevleri topladı, nüfusun yükümlülüklerini kaldırdı ve fonları düzenledi. Yeddishar hükümdarı ticareti teşvik etti, kervansaray inşa etti ve yeni kanallar ve diğer sulama sistemleri inşa etti. Bununla birlikte, yarattığı rejim şiddet ve bazen de acımasızdı. Qing kuvvetleri 1873'te bölgede askeri operasyonlar başlattığında, Yeddishar'daki olumlu girişimlerin çoğu askeri harcamalardaki keskin artış nedeniyle uygulanmadı. Yagub Bey, devletini güçlendirmek için Rusya ve İngiltere arasındaki çelişkilerden yararlanmaya çalıştı ve her iki tarafa da hizmet verdi. Yeddishar ile ticareti geliştiren Petersburg onunla diplomatik ilişkiler kurmak için acele etmedi. İngiltere Kaşgar'ın hanını Rusya'ya karşı kullanmaya çalıştı. Bu amaçla, İngilizler ona Hindistan aracılığıyla 1877'ye kadar silah ve askeri danışmanlarla yardımcı oldular. Aynı yardımı [Osmanlı İmparatorluğu'ndan] da aldı.
Pekin'de Batı Yürüyüşü Tartışmaları
'nın bastırılmasından sonra, Qing liderliği, Çin'den ayrılıkçı bölgelerle ilgili gelecekteki politikasının ne olacağı ikilemiyle karşı karşıya kaldı. Bu sorunun çözümü ateşli tartışmalara neden oldu. Bu konuda iki karşıt görüş vardı.
Bazı üst düzey yetkililer ve askeri liderler, kayıp bölgelerin barışçıl ve diplomatik geri dönüşünü desteklediler. Çungarya ve Doğu Türkistan 'nın (orada oluşturulan devletler) bağımsızlığını tanıyarak soruna bir çözüm önerdiler. Bu pozisyonun taraftarları tarafından öne sürülen argümanlar, Çin devletindeki politik ve ekonomik zorluklara atıfta bulundu. Bu görüşün ana destekçisi ve destekçisi dönemin etkili politikacısı Zeng Gofan'dı. Zyayuyquan'ın batısındaki bütün toprakları bırakmayı teklif etti.
Qing hükûmetindeki diğer bazı yetkililer en sert adımlardan yanaydı. Hemen düşmanlıkların başlamasını ve ayaklanmanın sona ermesini talep ettiler. Bu grubun lideri, imparatorun "Xiangfen" sloganı altında hüküm süren ve "Büyük Dük Chu" unvanını taşıyan imparatorun üvey kardeşi Aisingro Ixyuan'dı. Ikhuyan kişisel olarak yürüyüşü Batı'ya götürmeye hazır olduğunu bile söyledi.
1874 yılında İmparatorluk Sarayı'nda bir tartışma yapılması önerildi. Çin 'ndeki tüm önemli siyasi figürlerin tartışmaya şu ya da bu şekilde katılması bekleniyordu. Başkent valisi Jilin Eyaleti, Sincan'ın geri dönüşü için para harcamaya itiraz ederek bir dizi tartışmaya itiraz etti. Ona göre, Çin kıyılarını olası Batı müdahalelerinden korumak için güçlü bir donanmanın yaratılmasına odaklanmak gerekiyordu. Ancak, 12 Ocak 1875'te imparator bir halef atamadan öldü. İmparatoriçe Chisi, tahtın ardıllık kurallarının aksine, kız kardeşi ve Prens Chunya'nın dört yaşındaki oğlunu tahtından indirdi. Böylece, Sincan'ın Pekin'e dönmesinin destekçileri önemli destek gördüler. Batı yürüyüşünün ana destekçilerinden biri Shengang Valisi Zho Jintang idi. Son zamanlarda Dungan isyanını kanla bastırdı.
10 Mart 1875'te Sincan hakkındaki görüşlerini öğrenmek için Zho Jintang'a ayrı bir gizli belge gönderildi. Zho Jintang'dan, Sincan'daki imparatorluğun gücünü ellerindeki güçlerle geri yükleyebileceği konusunda net bir cevap vermesi istendi. Belge o kadar önemliydi ki, Pekin'den Lanzhou'ya teslim etmek sadece dokuz gün sürdü. Zho Jintang belgeyi 19 Mart 1875'te aldı. Neredeyse bir ay sonra, 12 Nisan 1875 (19 çift sayfa) hakkında ayrıntılı bir raporla cevap verdi. Onun yanıtı, Sincan kampanyasının, deniz programının durumu ne olursa olsun, tam zafere kadar yapılması gerektiğini belirtti. Hükûmet raporu aldıktan kısa bir süre sonra, Nisan 1875'te imparator kendisine Sincan'daki askeri işlerden sorumlu komiser atadı. Bu arada, Sincan'da resmi bir askeri kampanya başlatıldı.
Zho Jintang'ın Batı'ya yürüyüşü
1875 yılında Zho Jintang, boyun eğdirmek için 70.000 kişilik bir ordu ile yola çıktı. Yetenekli Yagub Bey'i yetkilinin Pekin, Kaş İmparatorluğu'nun Qing İmparatorluğu'nun bir parçası olarak vereceğini ikna etti. Bu nedenle, Dzungaria neredeyse kavga etmeden yakalandı. Daha sonra, Nisan 1877'nin ortasında, aniden Liu Chunta'nın Yettishar'a karşı komutası altında 180 iyi silahlı tabur gönderdi. Biyanhu birliklerinin ve diğer Dungan komutanlarının yardımına rağmen Yağbey Bey'in birlikleri yenildi. Mayıs 1877'de Jacob zehirlendi ve öldürüldü. Ölümünden sonra Jettishar üç düşman birimine bölündü. Liu Zhongta'nın birlikleri Kaşgar, Yarkand ve Khotan'ı ele geçirdi. Joo Jintang, Urumçi nin yakalanmasını savaştaki zaferin ana koşulu olarak kabul etti. Bu çalışmaya büyük önem verdi. Urumçi şehri 17 Ağustos 1876'da Çinli birlikler tarafından ele geçirildi.
Aralık 1877'de tüm Doğu Türkistan işgal edildi. Suç çeteleri binlerce Müslüman Türk'ü idam etti ve on binlerce insan hapsedildi. Biyanhu, Dungan çeteleriyle Rusya'ya sığındı. Qing hanedanı Sincan'da kuruldu. Petersburg Antlaşması'ndan sonra Rusya, Yılın topraklarını Çin'e geri verdi.
Galeri
Yetişkin ordusu
Kaynakça
- ^ Andreyev, Alexandre (1 Ocak 2003). Soviet Russia and Tibet: The Debarcle of Secret Diplomacy, 1918-1930s (İngilizce). BRILL. ISBN . 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
- ^ a b Alder, G. J. (1964). British India's northern frontier. Internet Archive. [London] Published by Longmans.
- ^ A History of Inner Asia. Cambridge University Press. 2000.
- ^ Kim, Hodong (25 Şubat 2004). Holy War in China: The Muslim Rebellion and State in Chinese Central Asia, 1864-1877 (İngilizce). Stanford University Press. ISBN . 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yedisehir hanligi Uygurca يەتتىشەر دۆلەتى Cince 哲德沙爾汗國 Cing hanedanina karsi Dungan Isyani sirasinda 1865 1877 yillari arasinda Sincan da var olan kisa omurlu bir Sunni Musluman Turk devletiydi Yedi sehir Kasgar Hotan Yarkent Yengisar Aksu Kucar ve Korla idi 1873 te devlet Osmanli Imparatorlugu tarafindan vasal olarak tanindi 18 Aralik 1877 de Cing ordusu Kasgar a girerek devleti sona erdirdi Yedisehir Uygur HanligiYattishar dolati1865 1877Sag 1865 1873 Sol 1873 1877Dungan Ayaklanmasi Haritasi 1872 1877BaskentKasgarYaygin dil ler Uygur diliHukumetMonarsiHan 1865 1877Yakub BegTarihce Kurulusu1865 Dagilisi1877Onculler ArdillarCing Hanedani Cing HanedaniOlusturmadan onceki tarih1757 de Qing devleti Cinlilerin varligina son verdi 1759 da Kasgar hepsi fethedildi ve Sincan adinda yeni bir eyalet kuruldu Qing rejiminin muhalifleri burada surgun edildi Gansu Eyaletinden Mancurya ve Cin birlikleri burada konuslandirildi Mancurya dan Solon ve burada konuslanmaya basladi 1764 te binlerce sibo Mancu askeri tarimsal yerlesimlerinin ve Cince askeri yerlesimlerin yapildigi ne tasindi Ayrica burada Mancu isgaline direnen surgun edilmis Uygurlar dan tarimsal yerlesimler kuruldu Cinliler ve da buraya tasindi 19 yuzyilin baslarinda Kasgar daki sosyo politik durum keskin bir sekilde kotulesti Sincan valisinin zayif yonetisiminden yararlanan Mancurya ve Cinli yetkililer pozisyonlarini kisisel zenginlestirme icin kullandilar Buna ek olarak Cinli tuccarlar yerel urunleri dusuk fiyatlarla satin aldi ve mallarini ozellikle cayi fahis fiyatlarla satarak yerel nufusu acimasizca yagmaladi Butun bunlar Qing Hanedanligi ile komsu arasindaki karmasik iliskilerin zemininde gerceklesti Mancu isgalcilerine karsi cikanlara siginan Kokand hanlari onlari Qing hukumetine baski yapmak icin ustaca kullandi Bunu yaparken bolgede karmasik bir politika izlediler 19 yuzyilin baslarinda Kokand da yasayan Kasgar in eski yoneticilerinin mirascilari Sarimsak Khoja nin ogullari Jahangir ve Yusif Khoja bolgenin bagimsizligini geri kazanma hareketinin on saflarinda yer aldi 1820 yazinda Jahangir Kokand dan Kirgiz a kacti Burada birkac yuz suvari mufrezesi topladi ve sonbaharda Qing duvarlarinin ustesinden geldi 1820 1827 deki Uygur ayaklanmasinin bastirilmasi ve daha sonra Jahangir ile mucadelesi Qing hukumetine 10 milyon liraya mal oldu Bu ayaklanma Kasgar daki Qing yonetiminin temellerini sarsti ve cezalandirici cetelerin zulmu yeni bir Musluman ayaklanmasinin yolunu acti Jahangir in 1828 de tutuklanmasindan ve infaz edilmesinden sonra tum umutlar Jahangir in kardesi Yusuf Hoca ya sabitlendi Ozellikle Kokand khan onu yogun bir sekilde tesvik etti 1830 sonbaharinda Joseph mufrezesiyle siniri gecti ve yerliler tarafindan sevincle karsilandi Jahangir in eylemlerinden ogrenen Yusuf comertce insanlara vadetti Halkin buyuk destegi ile Kasgar a girdi Ancak Yarkand turbesine yapilan saldiri basarisiz oldu Isyancilar orada buyuk bir yenilgiye ugradi ve bu harekette bir donum noktasiydi Isyan yavas yavas zayiflamaya basladi Nufus ayaklanmayi 1826 1827 den daha az destekledi Yusif Hoca nin birliklerinin yagmalanmasi yerlileri kizdirdi Yerel din adamlari da Hoca yi cok soguk karsiladilar Qing hukumeti iki Islam tarikatinin dini dusmanligindan ustaca yararlandi Ekim 1830 da eyalet valisi Chanlin isyancilara saldirdi 1830 larin sonunda Yusuf Hoca binlerce destekci ve esir ile sinirdan kacti ve Kokand a sigindi Dort aylik ayaklanmanin bastirilmasi hazineye 8 milyon liya mal oldu 1847 de Jahangir in yegenlerinin liderligindeki yeni bir hareket Yedi Hoca nin Isyani olarak bilinir Ancak ayni yil bastirildi 1857 de Kasgar da Valikhan Tyurya Jahangir in yegeni onderliginde bir isyan patlak verdi Ancak isyan Agustos 1858 de vahsice bastirildi Bircok isyanci Kokand da kacmayi basardi Hanligin Kurulusu1862 de Shengang Eyaletinde Shaanxi ve Gansu Eyaletleri baslayan Dungans isyani Sincan hukumetinin ulke merkeziyle iliskilerini kopardi Bu onlari Schengen hazinesinden subvansiyonlardan mahrum etti Yerel makamlar vergi ve yasadisi odemelerle zarari telafi etmeye calisti Butun bunlar nufusu genel bir ayaklanmanin esigine getirdi Haziran 1864 te Kuchar garnizonunun Dungan askerleri isyan etti ve Rashidin Khoja liderligindeki nufusun geri kalani onlari takip etti Dort bolgeyi kurtardi Turfan Komul Hami Aksu ve Ushu Ush Turfan ve Kuchar Khanate kurarak burada yonetimini olusturdu Ayni yaz Lotay Khan liderligindeki Urumci de kuruldu Kendini sultan ilan etti ve devletine Urumci sultanat adini verdi Ekim ayinda Rashid Hodja nin birlikleri Kasgar in kontrolunu ele gecirmeye calisti Daha once Mancu isgalcilerine karsi basarili bir ayaklanma oldu Khotan daki guc Khotan hanliginin basi olan Molla Habib aga ya gecti 1864 te Buzruk Hoca Jahangir in oglu isyankar bir Kasgar mufrezesiyle Kokand dan geldi Halk tarafindan buyuk bir sevincle karsilandi Buzruk Hoca Yarkand dahil olmak uzere Kasgar Hanligi nin basina secildi Sincan Uygurlar Kirgiz ve Tacikler deki Musluman halklarin neredeyse tamami Qing hukumetine karsi ayaklandi Kitleler Islam bayragi altinda ozgurluk icin savastilar Hareketin basinda manevi feodal beyler Hocalar ve basit mollalar vardi Bu mucadele sadece Mancurya karsiti degil ayni zamanda Cince idi 1867 de Ili bolgesindeki Uygur nufusu ayaklandi Ayrica Ili sultanati da yarattilar Boylece Sincan in neredeyse tamami 13 yil boyunca Mancurya boyundurugundan kacti Eski Qing Imparatorlugu nun bir parcasi olan valilik ofisinde bes Musluman devlet ortaya cikti Yeni bir Tsin tehdidi karsisinda bu feodal parcalanma derhal birlesmeyi gerektiriyordu Birlesik bir devletin yaratilmasi bu devletlerin en guclusu Kasgar hanligi civarindaydi Aslinda onemli bir siyasi figur haline gelen bir askeri lider tarafindan yonetildi Okuma yazma bilmiyordu cunku alt sinifa aitti Ancak askeri yetenegi ve liderlik becerileri onu hanligin hukumdari yapti Yag Bey buyuk bir ordu kurdu ve onun yardimiyla Dogu Turkistan i birlestirdi Diger hanatlar saltanatlar ve emirlikler Kasgar in egemenligine girdi ve yeni devlete Yettishar adi verildi Yagub bey Badettul adi altinda Yettishar Han ilan edildi Yedi sehirIli sultanatin Yagub Bey tarafindan ele gecirilmesini ve Orta Asya daki Ingiliz nufuzunun artmasini onlemek icin Rus birlikleri 1871 de topraklarini isgal etti Boylece Ruslar yerel Uygur devletinin varligina son verdiler 1870 1872 de Yagbey Bey in birlikleri iki kez na saldirdi ve topraklarini ilhak etti Shaanxi deki Dungan ayaklanmasinin liderlerinden Muhammed Ayub Biyanhu Yaqub Bey in yaninda yer aldi O ve diger Dungan komutanlari 1873 te Cinli birliklerden gelen baski altinda kuzeybatiya cekildiler ve Urumci ye sigindilar Onlarla birlikte Shaanxi ve Gansu illerinden multeciler Yaqub Bey e katildi Yag Bey bir dizi ilerici reform gerceklestirdi 45 000 kisilik ordusunu modernize etti burokratik sistemi basitlestirdi burokrasiyi azaltti nufustan toplanan vergi ve harclari onemli olcude azaltti ic gorevleri topladi nufusun yukumluluklerini kaldirdi ve fonlari duzenledi Yeddishar hukumdari ticareti tesvik etti kervansaray insa etti ve yeni kanallar ve diger sulama sistemleri insa etti Bununla birlikte yarattigi rejim siddet ve bazen de acimasizdi Qing kuvvetleri 1873 te bolgede askeri operasyonlar baslattiginda Yeddishar daki olumlu girisimlerin cogu askeri harcamalardaki keskin artis nedeniyle uygulanmadi Yagub Bey devletini guclendirmek icin Rusya ve Ingiltere arasindaki celiskilerden yararlanmaya calisti ve her iki tarafa da hizmet verdi Yeddishar ile ticareti gelistiren Petersburg onunla diplomatik iliskiler kurmak icin acele etmedi Ingiltere Kasgar in hanini Rusya ya karsi kullanmaya calisti Bu amacla Ingilizler ona Hindistan araciligiyla 1877 ye kadar silah ve askeri danismanlarla yardimci oldular Ayni yardimi Osmanli Imparatorlugu ndan da aldi Pekin de Bati Yuruyusu Tartismalari nin bastirilmasindan sonra Qing liderligi Cin den ayrilikci bolgelerle ilgili gelecekteki politikasinin ne olacagi ikilemiyle karsi karsiya kaldi Bu sorunun cozumu atesli tartismalara neden oldu Bu konuda iki karsit gorus vardi Bazi ust duzey yetkililer ve askeri liderler kayip bolgelerin bariscil ve diplomatik geri donusunu desteklediler Cungarya ve Dogu Turkistan nin orada olusturulan devletler bagimsizligini taniyarak soruna bir cozum onerdiler Bu pozisyonun taraftarlari tarafindan one surulen argumanlar Cin devletindeki politik ve ekonomik zorluklara atifta bulundu Bu gorusun ana destekcisi ve destekcisi donemin etkili politikacisi Zeng Gofan di Zyayuyquan in batisindaki butun topraklari birakmayi teklif etti Qing hukumetindeki diger bazi yetkililer en sert adimlardan yanaydi Hemen dusmanliklarin baslamasini ve ayaklanmanin sona ermesini talep ettiler Bu grubun lideri imparatorun Xiangfen slogani altinda hukum suren ve Buyuk Duk Chu unvanini tasiyan imparatorun uvey kardesi Aisingro Ixyuan di Ikhuyan kisisel olarak yuruyusu Bati ya goturmeye hazir oldugunu bile soyledi 1874 yilinda Imparatorluk Sarayi nda bir tartisma yapilmasi onerildi Cin ndeki tum onemli siyasi figurlerin tartismaya su ya da bu sekilde katilmasi bekleniyordu Baskent valisi Jilin Eyaleti Sincan in geri donusu icin para harcamaya itiraz ederek bir dizi tartismaya itiraz etti Ona gore Cin kiyilarini olasi Bati mudahalelerinden korumak icin guclu bir donanmanin yaratilmasina odaklanmak gerekiyordu Ancak 12 Ocak 1875 te imparator bir halef atamadan oldu Imparatorice Chisi tahtin ardillik kurallarinin aksine kiz kardesi ve Prens Chunya nin dort yasindaki oglunu tahtindan indirdi Boylece Sincan in Pekin e donmesinin destekcileri onemli destek gorduler Bati yuruyusunun ana destekcilerinden biri Shengang Valisi Zho Jintang idi Son zamanlarda Dungan isyanini kanla bastirdi 10 Mart 1875 te Sincan hakkindaki goruslerini ogrenmek icin Zho Jintang a ayri bir gizli belge gonderildi Zho Jintang dan Sincan daki imparatorlugun gucunu ellerindeki guclerle geri yukleyebilecegi konusunda net bir cevap vermesi istendi Belge o kadar onemliydi ki Pekin den Lanzhou ya teslim etmek sadece dokuz gun surdu Zho Jintang belgeyi 19 Mart 1875 te aldi Neredeyse bir ay sonra 12 Nisan 1875 19 cift sayfa hakkinda ayrintili bir raporla cevap verdi Onun yaniti Sincan kampanyasinin deniz programinin durumu ne olursa olsun tam zafere kadar yapilmasi gerektigini belirtti Hukumet raporu aldiktan kisa bir sure sonra Nisan 1875 te imparator kendisine Sincan daki askeri islerden sorumlu komiser atadi Bu arada Sincan da resmi bir askeri kampanya baslatildi Zho Jintang in Bati ya yuruyusu1875 yilinda Zho Jintang boyun egdirmek icin 70 000 kisilik bir ordu ile yola cikti Yetenekli Yagub Bey i yetkilinin Pekin Kas Imparatorlugu nun Qing Imparatorlugu nun bir parcasi olarak verecegini ikna etti Bu nedenle Dzungaria neredeyse kavga etmeden yakalandi Daha sonra Nisan 1877 nin ortasinda aniden Liu Chunta nin Yettishar a karsi komutasi altinda 180 iyi silahli tabur gonderdi Biyanhu birliklerinin ve diger Dungan komutanlarinin yardimina ragmen Yagbey Bey in birlikleri yenildi Mayis 1877 de Jacob zehirlendi ve olduruldu Olumunden sonra Jettishar uc dusman birimine bolundu Liu Zhongta nin birlikleri Kasgar Yarkand ve Khotan i ele gecirdi Joo Jintang Urumci nin yakalanmasini savastaki zaferin ana kosulu olarak kabul etti Bu calismaya buyuk onem verdi Urumci sehri 17 Agustos 1876 da Cinli birlikler tarafindan ele gecirildi Aralik 1877 de tum Dogu Turkistan isgal edildi Suc ceteleri binlerce Musluman Turk u idam etti ve on binlerce insan hapsedildi Biyanhu Dungan ceteleriyle Rusya ya sigindi Qing hanedani Sincan da kuruldu Petersburg Antlasmasi ndan sonra Rusya Yilin topraklarini Cin e geri verdi GaleriYetiskin ordusu Xotan uygurlari Yettisar ordusuKaynakca Andreyev Alexandre 1 Ocak 2003 Soviet Russia and Tibet The Debarcle of Secret Diplomacy 1918 1930s Ingilizce BRILL ISBN 978 90 04 12952 8 28 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2021 a b Alder G J 1964 British India s northern frontier Internet Archive London Published by Longmans A History of Inner Asia Cambridge University Press 2000 Kim Hodong 25 Subat 2004 Holy War in China The Muslim Rebellion and State in Chinese Central Asia 1864 1877 Ingilizce Stanford University Press ISBN 978 0 8047 6723 1 28 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2021