Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yenikapı Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Zeytinburnu ilçesinde 16. yüzyılda kurulmuş bir mevlevihane.
 Mevlevihanenin girişi | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Koordinatlar | 41°00′52″K 28°55′01″D / 41.01444°K 28.91694°D |
| Kapanma | 1925 (Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması) |
Galata Mevlevihanesi'nden yüz yıl sonra İstanbul'un ikinci mevlevihanesi olarak inşa edilmiştir. Ana yapı ve arazi olarak şehrin en büyük mevlevihanesi olan yapı, tekke mimarisinde asitane olarak adlandırılan grubun en önemli örneklerden biridir. Türk tasavvuf musikisinin önemli müzisyenlerinden İsmail Dede Efendi, bestekâr Itrî, şair Şeyh Galip bu mevlevihanede yetişmiştir. Bu bakımdan yalnız tarikat ve tasavvuf tarihi açısından değil, kültür tarihi açısından da önem taşır. Son dönemde adından "Topkapı Mevlevîhanesi" olarak da bahsedilmiştir.
1997'de geçirdiği bir yangından sonra kaderine terk edilen yapı, 2005-2010'de Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilerek Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi 'ne tahsis edilmiştir.
Tarihçe
"Kâtip", "Koca Yazıcı", "Yeniçeri Efendisi" gibi unvanlarla anılan Yeniçeri Kâtibi Malkoç Mehmed Efendi tarafından vakfedilerek kurulmuştur. Yapının açılış tarihi kimi kaynaklarda 9 Şubat Pazartesi günü 1598 olarak, kimilerinde ise 8 Şubat 1597 (H. 1006, Receb ayının birinci günü) olarak verilir. İstanbul surlarının yapıya bakan kapısı, bu Mevlevihane'den ötürü "Mevlânâkapı" adını almıştır.
Mevlevihane'nin kuruluşuna ilişkin rivayetlerden birisine göre Malkoç Mehmed Efendi kendi bahçelerinin olduğu yerde yaşayan Kemal Ahmed Dede ile tanışmış ve ondan yardım istemişti. Kendisine bir kâğıda bir şeyler yazıp veren Ahmet Dede, dileği gerçekleştiğinde açarak bakmasını söylemiş; Yeniçeri Yazıcılığına dönmek isteyen ve bu dileği gerçekleşirse Konya'ya Mevlana'yı ziyarete gitmeyi ve bir Mevlevihane yaptırmayı adayan Malkoç Mehmed Efendi, bu dileği gerçekleşip kağıdı açtığında atanacağı tarihin yazdığını görünce adadığı Mevlevihane'yi yaptırmış, başına Kemal Ahmed Dede'nin geçmesini istemiştir.
İnşa edilen ilk yapılar mescit, semahane, matbah, somathane (yemekhane bölümü) ve 24 adet derviş hücresi idi. Daha sonraları Malkoç Mehmed tarafından postnişinlerin kalması için bir köşk yaptırıldı. İlk Mevlevihane'nin hiçbir yapısı günümüze gelemedi. Sultan II. Mahmud zamanında esaslı bir tadilattan geçen yapılar, geçirdiği bir yangın sonrasında büyük hasar gördü ve Sultan Reşat döneminde yeniden inşa edildi. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ne göre yapının yetmiş adet derviş hücresi, semahânesi, imârethanesi vardı. Günümüze dek ulaşan tamamı kâgir olan asıl yapı 1910 yılında Mimar Kemalettin Bey tarafından yapıldı.
1925 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılmasına kadar hizmet verdiği 327 yıl boyunca 20 postnişin görev yaptı. Dört yıl kadar postta kaldıktan sonra ölen Kemal Ahmet Dede'den sonra ikinci post, Sofya yakınlarındaki Berkofça'dan gelen Doğanî Ahmet Dede idi. İstanbul’da duası kabul edilen biri olarak ünlenmiş, IV. Murad'dan destek görmüştür. Sultanların ve üst düzey devlet yetkililerinin Yenikapı Mevlevihanesi'ne destek ve ilgisi sonraki devirlerde de sürdü.
Doğanî Ahmet Dede'den sonra birbiri ardına "Ahmed" adında dört şeyh daha posta çıktı (Sabûhi Ahmed Dede, Câmi Ahmed Dede, Kaari Ahmed Dede, Nâci Ahmed Dede, Pendâri Ahmed Dede). Bu ilk yedi şeyhe, isimlerinden ötürü “Ehâmide-i Seb‘a” (Yedi Ahmed) denmiştir. 18. yüzyılın ikinci yarısından sonra Yenikapı Mevlevihanesi, dergâhın on üçüncü şeyhi olan Ebubekir Dede ailesine mensup şeyhler tarafından yönetildi. Ailenin bir başka kolu ise Galata Mevlevîhanesi’nin yönetimine geldi.
İstanbul’daki Mevlevîliği, Konya Çelebiliğinden farklı olarak, Osmanlı Devleti'ndeki yenilikçilik hareketleri esnasında ıslahat yanlısı III. Selim ve II. Mahmud'u destekledi. Bu nedenle mevlevihanenin devletten gördüğü ilgi ve destek Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra daha da arttı. 18. postnişin olan Osman Selahaddin Dede'nin V. Murad devrinde tahta Şehzade Abdülhamid'in Meşrutiyet yönetimi ve Mebusan Meclisi'ni tahsis etmesi şartıyla geçmesi ile ilgili olarak Midhat Paşa ile şehzadenin görüşmelerini sağladığı bilinir. Abdülhamit'in devrinde Midhat Paşa’nın sürülmesinin ardından Sultan ile Osman Selâhaddin Dede'nin arası açılmış, maaşına ve saraydaki mesnevi derslerine son verilmişti. Mevlevihane, Abdülbâki Baykara Dede devrinde iki kere Harbiye Nezareti’nin emrine verilerek Balkan ve Çanakkale savaşlarında hastane olarak kullanıldı.
Mevlevihane yapısı, Cumhuriyet Dönemi’nde bir süre öğrenci yurdu olarak kullanıldı. 9 Eylül 1961’de çıkan bir yangın sonucunda yalnızca dedegân hücreleri ve matbah (mutfak) ayakta kaldı. Bu tarihten sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından teberrükat (bağış eşya) deposu olarak kullanıldı. En son 7 Mayıs 1997’de çıkan yangın sonucunda kullanılamaz hale geldi ve kapatıldı.
Yapı, 991 yılında onaylanan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri esas alınarak 2005-2010'de Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edildi.Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi 'ne tahsis edilen yapı bu üniversitenin Yenikapı Yerleşkesi olarak yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin yanı sıra araştırmacılara da hizmet verir.
Müzik tarihindeki yeri
Dergâh, bir güzel sanatlar akademisi olarak da hizmet vermiş; edebiyat ve musiki alanında insan yetiştirmiştir. Yenikapı Mevlevihanesi ile ilişkili olduğu düşünülen müzisyenlerin ilki, Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi'dir. Yenikapı Mevlevihanesi civarında doğan Itrî'nin müzik eğitimini 17. yüzyılın Koca Osman, Hafız Post ve Derviş Ömer gibi ileri gelen ustalarından aldığı düşünülür. Mevlevihanelerde âyin-i şeriften önce okunan, sözleri Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’ye ait olan "Na‘t-ı Mevlânâ" adlı eseri ile "Segâh Ayini" onun Mevlevi olduğunun delili olarak gösterilir.
Kütahyavî Ebûbekir Dede Efendi’den itibaren mevlevihanede onun çocuklarının ve torunlarının postnişin oldukları yeni bir dönem başladı ve bu dönem şeyhlerinin birçoğu neyzen, neyzenbaşı, kudûmzenbaşı, mûsikî âlimi, tanbûrî, bestekar idi. 14. postnişin olan Ali Nutki Dede'nin tutmaya başladığı "Yenikapı Mevlevihanesi Günlükleri" olarak da bilinen "", âsitânede yetişmiş veya hizmette bulunmuş müzisyenlerin isimlerini, âsitâneye gelişlerini, meslek ve hizmetlerini gözlemleme olanağı sağlamıştır.
Şehzâdeliğinden itibâren mûsikî ve şiir ile uğraşan III. Selim, Yenikapı Mevlevihanesi ile ilişkili müzisyenlerdendir. III. Selim, Mevlevihanenin 15. postnişini Abdülbaki Nasır Dede'den bir müzik yazısı geliştirmesini istemiştir. Nasır Dede, geliştirdiği müzik yazısı ile III. Selim'in suzidilâra makamındaki ayinini kayda geçirmiştir.
"Vardakosta" lakabı ile tanınan ünlü besteci Galata ve Yenikapı mevlevihanelerine devam ederek eğitim almış, özellikle Yenikapı Mevlevihanesi'nin 17. postnişini Abdürrahim Künhi Dede'den yararlanmıştı.
"Şeyda Hafız" olarak bilinen, devrinin önde gelen besteci ve neyzenlerinden Hâfız Abdürrahîm Şeydâ Dede Efendi, bir süre Yenikapı Melevihanesi'nde kudümzenbaşı olarak hizmet etmiştir. Bestelediği üç Mevlevi ayininden, Irak makamında olan ilk olarak 1785’te Yenikapı Mevlevihanesi’nde okunmuştu.
Postnişin Ali Nutki Dede Efendi'nin edebiyat ve mûsiki alanında ün yapan birçok kişinin yetişmesinde büyük emeği geçti. İçlerinde en önemlileri, Şeyh Galib ile haftanın belirli günleri bu dergâha devam eden Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi'dir. Kendisinin de müzikle ilgilendiği bininen Ali Nutkî Dede’den zamanımıza ulaşan tek eser Mevlevî âyinidir.
Ali Nutki Dede Efendi'nin şeyhliği sırasında mevlevihanenin neyzenbaşısı olan kardeşi Abdülbâki Nasır Dede, ağabeyinin 1801'de ölümünden sonra postnişin olmuştur. Hamâmîzâde İsmâil Dede’nin ney hoc alığını yaptı; beş makam ve yirmi iki vuruşlu bir usul icat etti; bestelediği iki Mevlevi ayininden acem-bûselik makamında olan günümüze geldi.
Şeyh Ali Nutkî Dede’nin himayesinde yetişen ve mevlevihanenin kudümzenbaşılığını yapan kardeşi Abdürrahim Künhi Dede, 1830'de Yenikapı Mevlevihanesi’ne şeyh tayin edilmiştir. Bestelediği dinî ve din dışı eserler ve yetiştirdiği talebelerle zamanın müzisyenleri arasında önemli bir yeri vardır. Hicaz Mevlevî âyini, en önemli eseridir.
Hammâmizâde İsmail Dede Efendi, düzenli olarak devam ettiği Yenikapı Mevlevianesi’nde Ali Nutkî Dede ile kardeşi Abdülbâki Nâsır Dede ve devrin ileri gelen diğer müzisyenlerinden faydalanarak yetişmiştir. 1801'de çilesini tamamlayarak "Dede" unvanını aldı, 1802'de evlenerek dergâhtan ayrıldı. Türk müzik tarihinin önde gelen isimleri arasında yer aldı. Bestelediği yüz altmışın üzerinde eser arasında yedi adet ayin-i şerif vardır.
Mevlevihanenin neyzenlerinden Mûsâ Dede’nin öğrencisi Behlul Efendi, zamanının en iyi müzik icracıları arasında kabul edilir. Postnişin Abdülbâki Nâsır Dede’nin torunu olarak Yenikapı Mevlevihanesi'nde doğan Ahmed Hüsameddin Dede bestelediği dinî eserlerle zamanının önde gelen müzisyenleri arasında idi ve Na‘tî mahlası ile şiirler yazardı.
Kırk dört yaşında Mevlevî tarikatına giren Zekai Dede Efendi, Maiyetinde bulunduğu Mustafa Fâzıl Paşa’nın 1875’te ölmesinden sonra her hafta Yenikapı Mevlevihanesi'ndeki dergaha devam etmeye başlamış, "dede" unvanını 1884'te almıştır. Zekai Dede Efendi, İsmâîl Dede Efendi’den sonra en çok âyin bestelemiş bestecidir.
19. postnişin Mehmed Celâleddîn Dede Efendi, dönemin üstat tambur sanatkârları arasına girmiş bir müzisyendir. Rauf Yekta Bey ile birlitke Türk müziği nazariyatı konusunda çalışmalar yapmıştır. Bilinen tek bestesi, dügâh makamında bestelediği Mevlevî âyinidir. Rauf Yekta Bey, 1922'de Yenikapı Mevlevihanesi'nde baş neyzen olmuş ve Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılmasına kadar bu görevinde kalmıştır. Müzikle ilgili hemen her konuda kaleme aldığı 400 civarında makalesi vardır.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Yenikapı Mevlevihanesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b c d e Dervişoğlu, Volkan Şükrü (2019). . Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Olgun, Nilgün. . dergipark.org.tr. 25 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- ^ a b c "Yenikapı Mevlevîhanesi'nin Tarihçesi" (PDF).[]
- ^ . T24. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ a b c "Mûsikî Tarihimizde Yenikapı Mevlevîhânesi'nin Yeri ve Önemi" (PDF). "Ruhi Ayangil, Yenikapı Mevlevîhânesi’nden Yetişen Mûsikîşinaslar", Yenikapı Mevlevîhânesi Restorasyonu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2015 başlıklı makale esas alınarak hazırlanmış yazı. Zeytinburnu.istanbul sitesi.[]
- ^ . International Journal of Human Sciences. 2012. 16 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yenikapi Mevlevihanesi Turkiye nin Istanbul ilinin Zeytinburnu ilcesinde 16 yuzyilda kurulmus bir mevlevihane Yenikapi MevlevihanesiMevlevihanenin girisiGenel bilgilerKoordinatlar41 00 52 K 28 55 01 D 41 01444 K 28 91694 D 41 01444 28 91694Kapanma1925 Tekke zaviye ve turbelerin kapatilmasi Galata Mevlevihanesi nden yuz yil sonra Istanbul un ikinci mevlevihanesi olarak insa edilmistir Ana yapi ve arazi olarak sehrin en buyuk mevlevihanesi olan yapi tekke mimarisinde asitane olarak adlandirilan grubun en onemli orneklerden biridir Turk tasavvuf musikisinin onemli muzisyenlerinden Ismail Dede Efendi bestekar Itri sair Seyh Galip bu mevlevihanede yetismistir Bu bakimdan yalniz tarikat ve tasavvuf tarihi acisindan degil kultur tarihi acisindan da onem tasir Son donemde adindan Topkapi Mevlevihanesi olarak da bahsedilmistir 1997 de gecirdigi bir yangindan sonra kaderine terk edilen yapi 2005 2010 de Vakiflar Genel Mudurlugu tarafindan restore edilerek Fatih Sultan Mehmet Vakif Universitesi ne tahsis edilmistir Tarihce Katip Koca Yazici Yeniceri Efendisi gibi unvanlarla anilan Yeniceri Katibi Malkoc Mehmed Efendi tarafindan vakfedilerek kurulmustur Yapinin acilis tarihi kimi kaynaklarda 9 Subat Pazartesi gunu 1598 olarak kimilerinde ise 8 Subat 1597 H 1006 Receb ayinin birinci gunu olarak verilir Istanbul surlarinin yapiya bakan kapisi bu Mevlevihane den oturu Mevlanakapi adini almistir Mevlevihane nin kurulusuna iliskin rivayetlerden birisine gore Malkoc Mehmed Efendi kendi bahcelerinin oldugu yerde yasayan Kemal Ahmed Dede ile tanismis ve ondan yardim istemisti Kendisine bir kagida bir seyler yazip veren Ahmet Dede dilegi gerceklestiginde acarak bakmasini soylemis Yeniceri Yaziciligina donmek isteyen ve bu dilegi gerceklesirse Konya ya Mevlana yi ziyarete gitmeyi ve bir Mevlevihane yaptirmayi adayan Malkoc Mehmed Efendi bu dilegi gerceklesip kagidi actiginda atanacagi tarihin yazdigini gorunce adadigi Mevlevihane yi yaptirmis basina Kemal Ahmed Dede nin gecmesini istemistir Insa edilen ilk yapilar mescit semahane matbah somathane yemekhane bolumu ve 24 adet dervis hucresi idi Daha sonralari Malkoc Mehmed tarafindan postnisinlerin kalmasi icin bir kosk yaptirildi Ilk Mevlevihane nin hicbir yapisi gunumuze gelemedi Sultan II Mahmud zamaninda esasli bir tadilattan gecen yapilar gecirdigi bir yangin sonrasinda buyuk hasar gordu ve Sultan Resat doneminde yeniden insa edildi Evliya Celebi Seyahatnamesi ne gore yapinin yetmis adet dervis hucresi semahanesi imarethanesi vardi Gunumuze dek ulasan tamami kagir olan asil yapi 1910 yilinda Mimar Kemalettin Bey tarafindan yapildi 1925 yilinda tekke ve zaviyelerin kapatilmasina kadar hizmet verdigi 327 yil boyunca 20 postnisin gorev yapti Dort yil kadar postta kaldiktan sonra olen Kemal Ahmet Dede den sonra ikinci post Sofya yakinlarindaki Berkofca dan gelen Dogani Ahmet Dede idi Istanbul da duasi kabul edilen biri olarak unlenmis IV Murad dan destek gormustur Sultanlarin ve ust duzey devlet yetkililerinin Yenikapi Mevlevihanesi ne destek ve ilgisi sonraki devirlerde de surdu Suheyl Unver in suluboya Yenikapi Mevlevihanesi illustrasyonu Dogani Ahmet Dede den sonra birbiri ardina Ahmed adinda dort seyh daha posta cikti Sabuhi Ahmed Dede Cami Ahmed Dede Kaari Ahmed Dede Naci Ahmed Dede Pendari Ahmed Dede Bu ilk yedi seyhe isimlerinden oturu Ehamide i Seb a Yedi Ahmed denmistir 18 yuzyilin ikinci yarisindan sonra Yenikapi Mevlevihanesi dergahin on ucuncu seyhi olan Ebubekir Dede ailesine mensup seyhler tarafindan yonetildi Ailenin bir baska kolu ise Galata Mevlevihanesi nin yonetimine geldi Istanbul daki Mevleviligi Konya Celebiliginden farkli olarak Osmanli Devleti ndeki yenilikcilik hareketleri esnasinda islahat yanlisi III Selim ve II Mahmud u destekledi Bu nedenle mevlevihanenin devletten gordugu ilgi ve destek Yeniceri Ocagi nin kaldirilmasindan sonra daha da artti 18 postnisin olan Osman Selahaddin Dede nin V Murad devrinde tahta Sehzade Abdulhamid in Mesrutiyet yonetimi ve Mebusan Meclisi ni tahsis etmesi sartiyla gecmesi ile ilgili olarak Midhat Pasa ile sehzadenin gorusmelerini sagladigi bilinir Abdulhamit in devrinde Midhat Pasa nin surulmesinin ardindan Sultan ile Osman Selahaddin Dede nin arasi acilmis maasina ve saraydaki mesnevi derslerine son verilmisti Mevlevihane Abdulbaki Baykara Dede devrinde iki kere Harbiye Nezareti nin emrine verilerek Balkan ve Canakkale savaslarinda hastane olarak kullanildi Mevlevihane yapisi Cumhuriyet Donemi nde bir sure ogrenci yurdu olarak kullanildi 9 Eylul 1961 de cikan bir yangin sonucunda yalnizca dedegan hucreleri ve matbah mutfak ayakta kaldi Bu tarihten sonra Vakiflar Genel Mudurlugu tarafindan teberrukat bagis esya deposu olarak kullanildi En son 7 Mayis 1997 de cikan yangin sonucunda kullanilamaz hale geldi ve kapatildi Yapi 991 yilinda onaylanan rolove restitusyon ve restorasyon projeleri esas alinarak 2005 2010 de Vakiflar Genel Mudurlugu tarafindan restore edildi Fatih Sultan Mehmet Vakif Universitesi ne tahsis edilen yapi bu universitenin Yenikapi Yerleskesi olarak yuksek lisans ve doktora ogrencilerinin yani sira arastirmacilara da hizmet verir Muzik tarihindeki yeriDergah bir guzel sanatlar akademisi olarak da hizmet vermis edebiyat ve musiki alaninda insan yetistirmistir Yenikapi Mevlevihanesi ile iliskili oldugu dusunulen muzisyenlerin ilki Buhurizade Mustafa Itri Efendi dir Yenikapi Mevlevihanesi civarinda dogan Itri nin muzik egitimini 17 yuzyilin Koca Osman Hafiz Post ve Dervis Omer gibi ileri gelen ustalarindan aldigi dusunulur Mevlevihanelerde ayin i seriften once okunan sozleri Mevlana Celaleddin i Rumi ye ait olan Na t i Mevlana adli eseri ile Segah Ayini onun Mevlevi oldugunun delili olarak gosterilir Kutahyavi Ebubekir Dede Efendi den itibaren mevlevihanede onun cocuklarinin ve torunlarinin postnisin olduklari yeni bir donem basladi ve bu donem seyhlerinin bircogu neyzen neyzenbasi kudumzenbasi musiki alimi tanburi bestekar idi 14 postnisin olan Ali Nutki Dede nin tutmaya basladigi Yenikapi Mevlevihanesi Gunlukleri olarak da bilinen asitanede yetismis veya hizmette bulunmus muzisyenlerin isimlerini asitaneye gelislerini meslek ve hizmetlerini gozlemleme olanagi saglamistir Sehzadeliginden itibaren musiki ve siir ile ugrasan III Selim Yenikapi Mevlevihanesi ile iliskili muzisyenlerdendir III Selim Mevlevihanenin 15 postnisini Abdulbaki Nasir Dede den bir muzik yazisi gelistirmesini istemistir Nasir Dede gelistirdigi muzik yazisi ile III Selim in suzidilara makamindaki ayinini kayda gecirmistir Vardakosta lakabi ile taninan unlu besteci Galata ve Yenikapi mevlevihanelerine devam ederek egitim almis ozellikle Yenikapi Mevlevihanesi nin 17 postnisini Abdurrahim Kunhi Dede den yararlanmisti Seyda Hafiz olarak bilinen devrinin onde gelen besteci ve neyzenlerinden Hafiz Abdurrahim Seyda Dede Efendi bir sure Yenikapi Melevihanesi nde kudumzenbasi olarak hizmet etmistir Besteledigi uc Mevlevi ayininden Irak makaminda olan ilk olarak 1785 te Yenikapi Mevlevihanesi nde okunmustu Postnisin Ali Nutki Dede Efendi nin edebiyat ve musiki alaninda un yapan bircok kisinin yetismesinde buyuk emegi gecti Iclerinde en onemlileri Seyh Galib ile haftanin belirli gunleri bu dergaha devam eden Hammamizade Ismail Dede Efendi dir Kendisinin de muzikle ilgilendigi bininen Ali Nutki Dede den zamanimiza ulasan tek eser Mevlevi ayinidir Ali Nutki Dede Efendi nin seyhligi sirasinda mevlevihanenin neyzenbasisi olan kardesi Abdulbaki Nasir Dede agabeyinin 1801 de olumunden sonra postnisin olmustur Hamamizade Ismail Dede nin ney hoc aligini yapti bes makam ve yirmi iki vuruslu bir usul icat etti besteledigi iki Mevlevi ayininden acem buselik makaminda olan gunumuze geldi Seyh Ali Nutki Dede nin himayesinde yetisen ve mevlevihanenin kudumzenbasiligini yapan kardesi Abdurrahim Kunhi Dede 1830 de Yenikapi Mevlevihanesi ne seyh tayin edilmistir Besteledigi dini ve din disi eserler ve yetistirdigi talebelerle zamanin muzisyenleri arasinda onemli bir yeri vardir Hicaz Mevlevi ayini en onemli eseridir Yenikapi Mevlevihanesi nin 19 Postnisini Seyh Mehmed Celaleddin Dede Efendi Hammamizade Ismail Dede Efendi duzenli olarak devam ettigi Yenikapi Mevlevianesi nde Ali Nutki Dede ile kardesi Abdulbaki Nasir Dede ve devrin ileri gelen diger muzisyenlerinden faydalanarak yetismistir 1801 de cilesini tamamlayarak Dede unvanini aldi 1802 de evlenerek dergahtan ayrildi Turk muzik tarihinin onde gelen isimleri arasinda yer aldi Besteledigi yuz altmisin uzerinde eser arasinda yedi adet ayin i serif vardir Mevlevihanenin neyzenlerinden Musa Dede nin ogrencisi Behlul Efendi zamaninin en iyi muzik icracilari arasinda kabul edilir Postnisin Abdulbaki Nasir Dede nin torunu olarak Yenikapi Mevlevihanesi nde dogan Ahmed Husameddin Dede besteledigi dini eserlerle zamaninin onde gelen muzisyenleri arasinda idi ve Na ti mahlasi ile siirler yazardi Kirk dort yasinda Mevlevi tarikatina giren Zekai Dede Efendi Maiyetinde bulundugu Mustafa Fazil Pasa nin 1875 te olmesinden sonra her hafta Yenikapi Mevlevihanesi ndeki dergaha devam etmeye baslamis dede unvanini 1884 te almistir Zekai Dede Efendi Ismail Dede Efendi den sonra en cok ayin bestelemis bestecidir 19 postnisin Mehmed Celaleddin Dede Efendi donemin ustat tambur sanatkarlari arasina girmis bir muzisyendir Rauf Yekta Bey ile birlitke Turk muzigi nazariyati konusunda calismalar yapmistir Bilinen tek bestesi dugah makaminda besteledigi Mevlevi ayinidir Rauf Yekta Bey 1922 de Yenikapi Mevlevihanesi nde bas neyzen olmus ve Tekke zaviye ve turbelerin kapatilmasina kadar bu gorevinde kalmistir Muzikle ilgili hemen her konuda kaleme aldigi 400 civarinda makalesi vardir KaynakcaWikimedia Commons ta Yenikapi Mevlevihanesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b c d e Dervisoglu Volkan Sukru 2019 Bahcesehir Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Olgun Nilgun dergipark org tr 25 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2022 a b c Yenikapi Mevlevihanesi nin Tarihcesi PDF olu kirik baglanti T24 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2022 TDV Islam Ansiklopedisi 24 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2022 a b c Musiki Tarihimizde Yenikapi Mevlevihanesi nin Yeri ve Onemi PDF Ruhi Ayangil Yenikapi Mevlevihanesi nden Yetisen Musikisinaslar Yenikapi Mevlevihanesi Restorasyonu Arkeoloji ve Sanat Yayinlari Istanbul 2015 baslikli makale esas alinarak hazirlanmis yazi Zeytinburnu istanbul sitesi olu kirik baglanti International Journal of Human Sciences 2012 16 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi TDV Islam Ansiklopedisi 11 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2022 TDV Islam Ansiklopedisi 13 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2022 TDV Islam Ansiklopedisi 25 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2022 TDV Islam Ansiklopedisi 10 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2022 TDV Islam Ansiklopedisi 10 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2022 TDV Islam Ansiklopedisi 24 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2022