Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Yugoslavya'nın dağılması | |
|---|---|
 Animasyonlu harita Yugoslavya SFC’nin 1992 yılı içinde dağılması sürecini gösterir. Çeşitli renkler, kontrol edilen bölgeleri belirtir. Yugoslavya SFC (1943-1992) Hırvatistan (1991-) Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti (1992-1994) Sırbistan-Karadağ (1992-2006) Sırp Cumhuriyeti (1992-) Krayina Sırp Cumhuriyeti (1991-1995) Bosna-Hersek (1992-1998) Kuzey Makedonya (1991-) Slovenya (1991-) | |
| Tarih | 1989-1992 |
| Konum | Yugoslavya SFC |
| Katılanlar | Slobodan Milošević, Franjo Tuđman, Alija Izetbegović, Radovan Karadžić |
| Sonuç | Yugoslavya özerk cumhuriyetlerinin ayrılması, beş yeni devletin kurulması. |
Yugoslavya’nın dağılması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler, ekonomik bunalım ve Doğu Avrupa'daki değişiklikler nedeniyle 1980'lerin sonlarından 2000'li yıllara kadar yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda yedi ayrı egemen ülkeye bölünmesidir.
Yugoslavya'yı parçalamak üzere o dönemde Batı'nın siyasi, ekonomik, ideolojik ve askerî eylemlere giriştiği belirtilmektedir.
1980'ler
Josip Tito'nun Mayıs 1980'de ölmesinden sonra ekonomik bunalım ve etnik çekişme ortamında federal birliği korumanın güçlüğü daha açık biçimde ortaya çıktı. 1980'ler boyunca 1974 Anayasasının da verdiği yetkilerle Federasyonu oluşturan cumhuriyetler ekonomik ve siyasi alanda merkezden neredeyse bağımsız davranmaya başladılar. Giderek artan borç yükü 1983'ten sonra ekonomik istikrar programı doğrultusunda köklü reformların yapılmasını zorunlu kıldı. 1981'de Kosova'da başlayan siyasi amaçlı gösteri ve eylemler (1981 Kosova protestoları) zamanla öteki cumhuriyetlere de sıçradı. Cumhuriyetler arasında gerginleşen ilişkiler parti ve devlet kademelerinde de sarsıntıya yol açarak sık hükûmet değişiklikleri getirdi. Özellikle Sırbistan ile Hırvatistan ve Slovenya arasında ortaya çıkan çatışma, 1989 sonlarında Doğu Avrupa'da başlayan değişim rüzgârının da etkisiyle köklü rejim düzenlemelerine yönelik girişimlerle birleşti.
1980'lerin sonuna gelindiğinde hem Slobodan Miloseviç'in liderliğindeki Sırbistan'da, hem de diğer cumhuriyetlerde milliyetçiliklerin yükseldiği görülmekteydi. Bu dönemde Yugoslavya'da ayrılıkçı (Slovenya ve Hırvatistan), irredantist (Sırpların “Büyük Sırbistan”'ı oluşturma, Kosovalı Arnavutların Makedonya'daki Arnavutlarla ve Arnavutluk'la birleşme) ve farklı dinsel kimliğe dayalı (Boşnaklar) milliyetçilikler bir arada yaşanıyordu.
1989'da Miloşeviç Kosova ve Voyvodina'nın özerkliğini kaldırıp, Karadağ'ın yönetimini değiştirip kendisine bağlayınca Yugoslav sistemindeki yönetsel ağırlığını artırdı. Bu da diğer cumhuriyetler için Sırbistan denetimindeki bir Yugoslavya'da yaşama sorununu doğurdu.
1989'da Yugoslavya'yı iflas ettirmek için Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası, Yugoslavya hükûmetine yıkıcı şartlarla kredi verdi.
1990-1995 Yugoslavya İç Savaşı
1990 :
[] (2 Temmuz 1990) 1991 :
Slovenya (25 Haziran 1991) 1991 :
Hırvatistan (25 Haziran 1991) 1991 :
Kuzey Makedonya (8 Eylül 1991) 1991 :
Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti (Dayton Anlaşması uyarınca yeniden düzenlenmiştir.) (18 Kasım 1991) 1991 :
Krayina Sırp Cumhuriyeti (Fırtına Harekâtı sonucunda yıkılmıştır.) (19 Aralık 1991) 1992 :
Sırp Cumhuriyeti (Dayton Anlaşması uyarınca yeniden düzenlenmiştir.) (28 Şubat 1992) 1992 :
Bosna-Hersek (6 Nisan 1992) 1993 :
Batı Bosna Özerk Bölgesi (Fırtına Harekâtı sonucunda yıkılmıştır.) (27 Eylül 1993) 1999 :
Birleşmiş Milletler himayesi altındaki Kosova (NATO’nun Yugoslavya’yı bombalaması sonucunda kurulmuştur.) (10 Haziran 1999) 2006 :
Karadağ Cumhuriyeti (3 Haziran 2006) 2008 :
Kosova (17 Şubat 2008)
1990'lara federal yönetimden kopma çabalarının ve siyasal istikrarsızlığın yol açtığı sorunlarla girildi. Sırbistan'ın sertlik yanlısı başkanı Slobodan Milošević’in bütün Yugoslavya'ya merkeziyetçi bir yapı dayatmasından çekinen Slovenya, anayasada ülkenin kendi kaderini yalnızca Slovenya Yasama Meclisi'nin belirleyebileceğini ve gerekirse federasyondan ayrılma kararı alabileceğini öngören bir değişiklik yaptı. Bu değişiklik Sırbistan'da gösterilere ve Sırp hükûmetinin Slovenya'ya ticari boykot uygulamasına yol açtı.
1990'da Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetler kendi çok partili seçimlerini yaptılar ve Sırbistan ve Karadağ dışındaki cumhuriyetlerde bağımsızlık yanlısı muhalif kesimler seçimleri kazanırken, bu iki cumhuriyette eski komünistler iktidarlarını sürdürdüler. Bu arada Hırvatistan'daki Sırp azınlık Sırbistan'ın desteğiyle yönetime karşı bir ayaklanma başlattı, Kosova'da da Arnavutların Sırbistan'ın bir yıl önce bölgeyi fiilen ilhak etmesine karşı başlattıkları mücadele kanlı çatışmalara yol açtı. Batı tarafından Yugoslavya Halk Ordusu’nu zayıf düşürmek ve Slav birliğini yıkmak için Böl ve Yönet politikası kullanılarak birbirine yakın dilleri konuşan Slav halkları birbirlerine karşı kışkırtıldı.[]
Ocak 1991'de ülkedeki karışıklıkları sona erdirmek için Kolektif Devlet Başkanlığı'yla altı cumhuriyetin liderleri arasında bir toplantı düzenlendi. Herhangi bir sonuç alınamadan sona eren bu toplantıda Slovenya ve Hırvatistan, Yugoslavya'nın gevşek bir federasyona dönüştürülmesi konusunda ısrar ederken, Sırbistan ve Karadağ merkezî bir federasyonun kurulmasını savunuyordu. Bosna-Hersek ve Makedonya ise federasyon ve konfederasyon özelliklerini bağdaştıracak bir yönetim modelinden yanaydı. Makedonya lideri Kiro Gligorov ve Boşnak lider Alija Izetbegović'in gevşek bir federasyon oluşturma yolundaki girişimlerinden bir sonuç alınamadı.
Mayıs 1991'de rotasyonla üstlenilen devlet başkanlığı sırası Hırvat Stjepan Mesić'e geldiği hâlde Sırbistan'ın bunu engellemesi ortak bir federasyon içinde yaşanması olanağını ortadan kaldıran bir gelişme olurken, ülkenin başkansız kalmasına da yol açtı.
25 Haziran 1991'de Slovenya ve Hırvatistan'ın bağımsızlıklarını ilan etmeleriyle Yugoslavya'da çözülme süreci ve buna eşlik eden çatışmalar başladı. İki gün sonra Hırvat olan Stjepan Mesić ve 'ın denetimindeki Yugoslavya Halk Ordusu, Slovenya'ya karşı saldırıya geçti. Bir süre sonra Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun girişimiyle ateşkes sağlandı, Hırvatistan ve Slovenya parlamentoları bağımsızlık kararını askıya aldı. Ordu yenilgiye uğradıktan sonra Stjepan Mesić ve Ante Marković Slovenya Savaşı’nda dahli olması suçlamasını reddetti ve bu savaştan komutanlığı sorumlu tuttular. Yugoslavya Halk Ordusu’nu dünya kamuoyunun da gözünden düşürmüştür.
Yugoslavya'nın Slovenya'ya yönelik saldırıları durduysa da Hırvatistan'daki çatışmalar devam etti. Hırvatistan’da Franjo Tuđman liderliğinde kurulan hükûmet, açıkça faşizmi savunuyor, İkinci Dünya Savaşı’nda Alman faşizmini destekleyen ve savaşın en büyük katliamlarından birine imza atan Ustaşa bayrağını kullanmaktan çekinmiyor ve Sırplara karşı ayrımcı yasalar uygulamaya başlıyordu.
Yugoslavya'nın bir arada yaşamasının artık mümkün olmaması üzerine önce Eylül 1991'de Makedonya, Kasım 1991'de Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etti. Aralık 1991'e değin Hırvatistan, Slovenya, Bosna-Hersek ve Makedonya bağımsız bir cumhuriyet olarak tanınmak için Avrupa Ekonomik Topluluğu'na başvurdu.
28 Nisan 1992'de, artık bir kalıntıya dönüşmüş olan Federal Meclis'in kabul ettiği anayasayla, Sırbistan ve Karadağ'dan oluşan Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nin kurulduğu ilan edildi. Böylece, Yugoslavya Nisan 1992'den itibaren Sırbistan ve Karadağ'dan oluşan ama Sırbistan'ın denetiminde olan bir federasyon hâline geldi. Bu yeni devlet eski Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin devamı olduğunu iddia ettiyse de Uluslararası Toplum yeni Yugoslavya'yı eskisinin devamı olarak görmeyi reddetti. Yeni Yugoslavya devleti ancak 1996'da bu iddiasından vazgeçti.
Bu arada, 1991'in sonlarında Bosna-Hersek'te yaşayan Sırplar arasında yapılan bir referandumda ezici bir farkla Sırbistan ve Karadağ ile birlikte olma iradesi ortaya kondu. Ocak 1992'de Bosna ve Hersek Sırp Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan edilen Sırp milisler Sırp olmayanlara karşı “etnik temizlik” politikası başlattılar. Nisan 1992'de, Şubat-Mart aylarında Sırpların boykot ettiği bir referandum sonucuna dayanarak Bosna-Hersek'in bağımsızlığının ilan edilmesi bu ülkeyi yaklaşık dört yıl sürecek kanlı bir savaşa sürükledi. II. Dünya Savaşı'ndan sonraki dönemde Avrupa kıtası üzerinde yapılan bu en kanlı savaş, 1995'te ABD'nin Dayton şehrinde yapılan Dayton Antlaşması'yla sona erdi.
Kosova’da Hareketlenme
Miloşeviç yönetimi Sırpların tarihsel nedenlerle üzerinde hak iddia ettikleri Kosova'nın özerkliğini Mart 1989'da kaldırdı. 1990'lar boyunca Sırbistan'ın güneyindeki Kosova'da yaşayan Arnavut çoğunluğun liderleri bağımsızlık için şiddet içermeyen bir direniş siyasetinden yana oldular. Ancak, 1996'da radikal Arnavutlar Kosova Kurtuluş Ordusu'nu kurarak silahlı eylemlere başladılar.
CIA tarafından Büyük Arnavutluk’u kurmak için silah depoları yağmalamasıyla ve Arnavutların askerîleştirilmesiyle sonuçlandığı Şubat-Mart 1997 Arnavutluk'ta iç karışıklıklar kışkırtıcılığı yapıldı.
Yugoslavya hükûmeti Arnavut saldırılarına karşı sivilleri gözetmeksizin güç kullanarak karşılık verdi. Bunun sonucunda pek çok Arnavut evini terk etmek zorunda kaldı. 1999 yılının başlarında Sırpların UÇK eylemlerini bastırmak için uyguladığı metotların katliam boyutlarına varması, özellikle Ocak 1999'da, Kosova'nın başkenti Priştine'nin 25 kilometre güneyindeki Raçak köyünde vücutlarının çeşitli uzuvları kesilmiş ve kurşunlanmış 46 Kosovalının cesedinin bulunması uluslararası kamuoyunda büyük tepki yarattı. Uluslararası toplumun tepkisi sonucunda 1999 Mart ayında Yugoslavya'ya karşı yaklaşık üç ay süren NATO bombardımanı başladı. Bombardımanlar Miloşeviç hükûmetinin NATO'nun taleplerini kabul etmesine ve Sırp kuvvetlerinin Kosova'dan çekilmesine kadar devam etti. Haziran 1999'dan itibaren Kosova NATO ve Rusya'ya (Rus birlikleri 2003'te çekildi) ait barış gücü tarafından yönetilmeye başladı. 17 Şubat 2008'de Kosova'nın Sırbistan'dan bağımsızlığını ilan etmesiyle Yugoslavya’nın dağılması sürecindeki son halka da tamamlanmış oldu.
Miloşeviç’in İndirilmesi ve Sonu
Eylül 2000'de Sırbistan'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda muhalefetin zaferini inkâr eden Slobodan Milošević'e karşı kitlesel protestolar başladı. Protestolar sonunda Miloşeviç, iktidarı terk etmek zorunda kaldı. 6 Ekim 2000'de muhalefetin adayı Vojislav Koštunica göreve başladı. Mart 2001'de Miloşeviç, iktidarı kötüye kullanmak ve yolsuzluk suçlamalarıyla tutuklandı. Aynı yılın Haziran ayında Hollanda'nın Lahey kentindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne teslim edildi. 2002 yılında başlayan mahkemede Bosna-Hersek'te soykırım yapmak, Hırvatistan ve Kosova'da da savaş suçu işlemekle suçlandı, 11 Mart 2006'da mahkemesi devam ederken geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını kaybetti.
Yugoslavya Devletinin Yıkılışı
Nisan 2002'de Yugoslavya Parlamentosu Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından savaş suçu işlemekle suçlanan herkesin mahkemeye teslim edilmesini kararlaştırdı. Aynı yılın Mart ayında Sırbistan ve Karadağ, aralarındaki birliği gevşeten bir düzenlemeye gittiler. Bu düzenlemeyle “Yugoslavya Federal Cumhuriyeti” olan ülkenin adı Şubat 2003'ten itibaren “Sırbistan-Karadağ” adını aldı. Bu düzenleme gereği Mayıs 2006'da Karadağ'da yapılan oylama sonucunda %55.5 oranında bağımsızlık yönünde karar çıktı. 3 Haziran 2006'da Karadağ'ın, iki gün sonra da Sırbistan'ın bağımsızlığını ilan etmesiyle Sırbistan-Karadağ'ın varlığı da sona erdi.
Sırbistan ve Karadağ’ın ayrı iki bağımsız devlet olması ardından Yugoslavya SFC’den geri kalan iki özerk bölge Kosova ve Voyvodina, Sırbistan’ın toprakları içinde kaldı. 2008 yılındaki tek taraflı bağımsızlık ilanı ile Sırbistan yönetiminden ayrılan Kosova’dan sonra, özerk yapıda kalan tek bölge Voyvodina’dır.
Yeni Devletler
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin ortadan kalkmasıyla aynı topraklar üzerinde kurulan devletler;
Kaynakça
- ^ a b "Milosevic: Test your Media by Michel Collon". 27 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Kasım 2009.
- ^ . 29 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2009.
- ^ EVOLUTION IN EUROPE; Serbia Suspends Government of Albanian Region 27 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NYTimes - 6 Temmuz 1990 (İngilizce)
- ^ Kosova’da katliam: 46 ölü 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hürriyet - 17 Ocak 1999
- Encyclopædia Britannica
- Türk Dış Politikası, Cilt II: 1980-2001, Editör: Baskın Oran
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yugoslavya nin dagilmasiAnimasyonlu harita Yugoslavya SFC nin 1992 yili icinde dagilmasi surecini gosterir Cesitli renkler kontrol edilen bolgeleri belirtir Yugoslavya SFC 1943 1992 Hirvatistan 1991 Hersek Bosna Hirvat Cumhuriyeti 1992 1994 Sirbistan Karadag 1992 2006 Sirp Cumhuriyeti 1992 Krayina Sirp Cumhuriyeti 1991 1995 Bosna Hersek 1992 1998 Kuzey Makedonya 1991 Slovenya 1991 Tarih1989 1992KonumYugoslavya SFCKatilanlarSlobodan Milosevic Franjo Tuđman Alija Izetbegovic Radovan KaradzicSonucYugoslavya ozerk cumhuriyetlerinin ayrilmasi bes yeni devletin kurulmasi Yugoslavya nin dagilmasi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin Josip Broz Tito nun olumunden sonra artan etnik cekismeler ekonomik bunalim ve Dogu Avrupa daki degisiklikler nedeniyle 1980 lerin sonlarindan 2000 li yillara kadar yaklasik 20 yil suren kanli bir surec sonunda yedi ayri egemen ulkeye bolunmesidir Yugoslavya yi parcalamak uzere o donemde Bati nin siyasi ekonomik ideolojik ve askeri eylemlere giristigi belirtilmektedir 1980 lerJosip Tito nun Mayis 1980 de olmesinden sonra ekonomik bunalim ve etnik cekisme ortaminda federal birligi korumanin guclugu daha acik bicimde ortaya cikti 1980 ler boyunca 1974 Anayasasinin da verdigi yetkilerle Federasyonu olusturan cumhuriyetler ekonomik ve siyasi alanda merkezden neredeyse bagimsiz davranmaya basladilar Giderek artan borc yuku 1983 ten sonra ekonomik istikrar programi dogrultusunda koklu reformlarin yapilmasini zorunlu kildi 1981 de Kosova da baslayan siyasi amacli gosteri ve eylemler 1981 Kosova protestolari zamanla oteki cumhuriyetlere de sicradi Cumhuriyetler arasinda gerginlesen iliskiler parti ve devlet kademelerinde de sarsintiya yol acarak sik hukumet degisiklikleri getirdi Ozellikle Sirbistan ile Hirvatistan ve Slovenya arasinda ortaya cikan catisma 1989 sonlarinda Dogu Avrupa da baslayan degisim ruzgarinin da etkisiyle koklu rejim duzenlemelerine yonelik girisimlerle birlesti 1980 lerin sonuna gelindiginde hem Slobodan Milosevic in liderligindeki Sirbistan da hem de diger cumhuriyetlerde milliyetciliklerin yukseldigi gorulmekteydi Bu donemde Yugoslavya da ayrilikci Slovenya ve Hirvatistan irredantist Sirplarin Buyuk Sirbistan i olusturma Kosovali Arnavutlarin Makedonya daki Arnavutlarla ve Arnavutluk la birlesme ve farkli dinsel kimlige dayali Bosnaklar milliyetcilikler bir arada yasaniyordu 1989 da Milosevic Kosova ve Voyvodina nin ozerkligini kaldirip Karadag in yonetimini degistirip kendisine baglayinca Yugoslav sistemindeki yonetsel agirligini artirdi Bu da diger cumhuriyetler icin Sirbistan denetimindeki bir Yugoslavya da yasama sorununu dogurdu 1989 da Yugoslavya yi iflas ettirmek icin Uluslararasi Para Fonu ve Dunya Bankasi Yugoslavya hukumetine yikici sartlarla kredi verdi 1990 1995 Yugoslavya Ic SavasiGecerli olan ve gecerli olmayan bagimsizlik ilanlari 1990 kaynak belirtilmeli 2 Temmuz 1990 1991 Slovenya 25 Haziran 1991 1991 Hirvatistan 25 Haziran 1991 1991 Kuzey Makedonya 8 Eylul 1991 1991 Hersek Bosna Hirvat Cumhuriyeti Dayton Anlasmasi uyarinca yeniden duzenlenmistir 18 Kasim 1991 1991 Krayina Sirp Cumhuriyeti Firtina Harekati sonucunda yikilmistir 19 Aralik 1991 1992 Sirp Cumhuriyeti Dayton Anlasmasi uyarinca yeniden duzenlenmistir 28 Subat 1992 1992 Bosna Hersek 6 Nisan 1992 1993 Bati Bosna Ozerk Bolgesi Firtina Harekati sonucunda yikilmistir 27 Eylul 1993 1999 Birlesmis Milletler himayesi altindaki Kosova NATO nun Yugoslavya yi bombalamasi sonucunda kurulmustur 10 Haziran 1999 2006 Karadag Cumhuriyeti 3 Haziran 2006 2008 Kosova 17 Subat 2008 Slobodan Milosevic asiri milliyetci idare tarziyla Yugoslavya nin sonunu getirdi Alija Izetbegovic savas donemindeki yonetimiyle Bosnaklara siyasi askeri liderlik yapti Franjo Tuđman Buyuk Hirvatistan i olusturmak icin attigi adimlar Yugoslavya nin dagilma surecini hizlandirdi 1990 lara federal yonetimden kopma cabalarinin ve siyasal istikrarsizligin yol actigi sorunlarla girildi Sirbistan in sertlik yanlisi baskani Slobodan Milosevic in butun Yugoslavya ya merkeziyetci bir yapi dayatmasindan cekinen Slovenya anayasada ulkenin kendi kaderini yalnizca Slovenya Yasama Meclisi nin belirleyebilecegini ve gerekirse federasyondan ayrilma karari alabilecegini ongoren bir degisiklik yapti Bu degisiklik Sirbistan da gosterilere ve Sirp hukumetinin Slovenya ya ticari boykot uygulamasina yol acti 1990 da Yugoslavya yi olusturan cumhuriyetler kendi cok partili secimlerini yaptilar ve Sirbistan ve Karadag disindaki cumhuriyetlerde bagimsizlik yanlisi muhalif kesimler secimleri kazanirken bu iki cumhuriyette eski komunistler iktidarlarini surdurduler Bu arada Hirvatistan daki Sirp azinlik Sirbistan in destegiyle yonetime karsi bir ayaklanma baslatti Kosova da da Arnavutlarin Sirbistan in bir yil once bolgeyi fiilen ilhak etmesine karsi baslattiklari mucadele kanli catismalara yol acti Bati tarafindan Yugoslavya Halk Ordusu nu zayif dusurmek ve Slav birligini yikmak icin Bol ve Yonet politikasi kullanilarak birbirine yakin dilleri konusan Slav halklari birbirlerine karsi kiskirtildi kaynak belirtilmeli Ocak 1991 de ulkedeki karisikliklari sona erdirmek icin Kolektif Devlet Baskanligi yla alti cumhuriyetin liderleri arasinda bir toplanti duzenlendi Herhangi bir sonuc alinamadan sona eren bu toplantida Slovenya ve Hirvatistan Yugoslavya nin gevsek bir federasyona donusturulmesi konusunda israr ederken Sirbistan ve Karadag merkezi bir federasyonun kurulmasini savunuyordu Bosna Hersek ve Makedonya ise federasyon ve konfederasyon ozelliklerini bagdastiracak bir yonetim modelinden yanaydi Makedonya lideri Kiro Gligorov ve Bosnak lider Alija Izetbegovic in gevsek bir federasyon olusturma yolundaki girisimlerinden bir sonuc alinamadi Mayis 1991 de rotasyonla ustlenilen devlet baskanligi sirasi Hirvat Stjepan Mesic e geldigi halde Sirbistan in bunu engellemesi ortak bir federasyon icinde yasanmasi olanagini ortadan kaldiran bir gelisme olurken ulkenin baskansiz kalmasina da yol acti 25 Haziran 1991 de Slovenya ve Hirvatistan in bagimsizliklarini ilan etmeleriyle Yugoslavya da cozulme sureci ve buna eslik eden catismalar basladi Iki gun sonra Hirvat olan Stjepan Mesic ve in denetimindeki Yugoslavya Halk Ordusu Slovenya ya karsi saldiriya gecti Bir sure sonra Avrupa Ekonomik Toplulugu nun girisimiyle ateskes saglandi Hirvatistan ve Slovenya parlamentolari bagimsizlik kararini askiya aldi Ordu yenilgiye ugradiktan sonra Stjepan Mesic ve Ante Markovic Slovenya Savasi nda dahli olmasi suclamasini reddetti ve bu savastan komutanligi sorumlu tuttular Yugoslavya Halk Ordusu nu dunya kamuoyunun da gozunden dusurmustur Hirvatistan in batisinda Vukovar da Sirp saldirisi sonrasi indirilen Yugoslavya bayragi ve civardaki hasar 29 Kasim 1991 Yugoslavya nin Slovenya ya yonelik saldirilari durduysa da Hirvatistan daki catismalar devam etti Hirvatistan da Franjo Tuđman liderliginde kurulan hukumet acikca fasizmi savunuyor Ikinci Dunya Savasi nda Alman fasizmini destekleyen ve savasin en buyuk katliamlarindan birine imza atan Ustasa bayragini kullanmaktan cekinmiyor ve Sirplara karsi ayrimci yasalar uygulamaya basliyordu Yugoslavya nin bir arada yasamasinin artik mumkun olmamasi uzerine once Eylul 1991 de Makedonya Kasim 1991 de Bosna Hersek bagimsizligini ilan etti Aralik 1991 e degin Hirvatistan Slovenya Bosna Hersek ve Makedonya bagimsiz bir cumhuriyet olarak taninmak icin Avrupa Ekonomik Toplulugu na basvurdu 28 Nisan 1992 de artik bir kalintiya donusmus olan Federal Meclis in kabul ettigi anayasayla Sirbistan ve Karadag dan olusan Yugoslavya Federal Cumhuriyeti nin kuruldugu ilan edildi Boylece Yugoslavya Nisan 1992 den itibaren Sirbistan ve Karadag dan olusan ama Sirbistan in denetiminde olan bir federasyon haline geldi Bu yeni devlet eski Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin devami oldugunu iddia ettiyse de Uluslararasi Toplum yeni Yugoslavya yi eskisinin devami olarak gormeyi reddetti Yeni Yugoslavya devleti ancak 1996 da bu iddiasindan vazgecti Bu arada 1991 in sonlarinda Bosna Hersek te yasayan Sirplar arasinda yapilan bir referandumda ezici bir farkla Sirbistan ve Karadag ile birlikte olma iradesi ortaya kondu Ocak 1992 de Bosna ve Hersek Sirp Cumhuriyeti nin kurulusunu ilan edilen Sirp milisler Sirp olmayanlara karsi etnik temizlik politikasi baslattilar Nisan 1992 de Subat Mart aylarinda Sirplarin boykot ettigi bir referandum sonucuna dayanarak Bosna Hersek in bagimsizliginin ilan edilmesi bu ulkeyi yaklasik dort yil surecek kanli bir savasa surukledi II Dunya Savasi ndan sonraki donemde Avrupa kitasi uzerinde yapilan bu en kanli savas 1995 te ABD nin Dayton sehrinde yapilan Dayton Antlasmasi yla sona erdi Kosova da HareketlenmeMilosevic yonetimi Sirplarin tarihsel nedenlerle uzerinde hak iddia ettikleri Kosova nin ozerkligini Mart 1989 da kaldirdi 1990 lar boyunca Sirbistan in guneyindeki Kosova da yasayan Arnavut cogunlugun liderleri bagimsizlik icin siddet icermeyen bir direnis siyasetinden yana oldular Ancak 1996 da radikal Arnavutlar Kosova Kurtulus Ordusu nu kurarak silahli eylemlere basladilar CIA tarafindan Buyuk Arnavutluk u kurmak icin silah depolari yagmalamasiyla ve Arnavutlarin askerilestirilmesiyle sonuclandigi Subat Mart 1997 Arnavutluk ta ic karisikliklar kiskirticiligi yapildi Yugoslavya hukumeti Arnavut saldirilarina karsi sivilleri gozetmeksizin guc kullanarak karsilik verdi Bunun sonucunda pek cok Arnavut evini terk etmek zorunda kaldi 1999 yilinin baslarinda Sirplarin UCK eylemlerini bastirmak icin uyguladigi metotlarin katliam boyutlarina varmasi ozellikle Ocak 1999 da Kosova nin baskenti Pristine nin 25 kilometre guneyindeki Racak koyunde vucutlarinin cesitli uzuvlari kesilmis ve kursunlanmis 46 Kosovalinin cesedinin bulunmasi uluslararasi kamuoyunda buyuk tepki yaratti Uluslararasi toplumun tepkisi sonucunda 1999 Mart ayinda Yugoslavya ya karsi yaklasik uc ay suren NATO bombardimani basladi Bombardimanlar Milosevic hukumetinin NATO nun taleplerini kabul etmesine ve Sirp kuvvetlerinin Kosova dan cekilmesine kadar devam etti Haziran 1999 dan itibaren Kosova NATO ve Rusya ya Rus birlikleri 2003 te cekildi ait baris gucu tarafindan yonetilmeye basladi 17 Subat 2008 de Kosova nin Sirbistan dan bagimsizligini ilan etmesiyle Yugoslavya nin dagilmasi surecindeki son halka da tamamlanmis oldu Milosevic in Indirilmesi ve SonuEylul 2000 de Sirbistan da yapilan cumhurbaskanligi secimleri sonucunda muhalefetin zaferini inkar eden Slobodan Milosevic e karsi kitlesel protestolar basladi Protestolar sonunda Milosevic iktidari terk etmek zorunda kaldi 6 Ekim 2000 de muhalefetin adayi Vojislav Kostunica goreve basladi Mart 2001 de Milosevic iktidari kotuye kullanmak ve yolsuzluk suclamalariyla tutuklandi Ayni yilin Haziran ayinda Hollanda nin Lahey kentindeki Eski Yugoslavya Uluslararasi Ceza Mahkemesi ne teslim edildi 2002 yilinda baslayan mahkemede Bosna Hersek te soykirim yapmak Hirvatistan ve Kosova da da savas sucu islemekle suclandi 11 Mart 2006 da mahkemesi devam ederken gecirdigi kalp krizi sonucu yasamini kaybetti Yugoslavya Devletinin YikilisiNisan 2002 de Yugoslavya Parlamentosu Uluslararasi Ceza Mahkemesi tarafindan savas sucu islemekle suclanan herkesin mahkemeye teslim edilmesini kararlastirdi Ayni yilin Mart ayinda Sirbistan ve Karadag aralarindaki birligi gevseten bir duzenlemeye gittiler Bu duzenlemeyle Yugoslavya Federal Cumhuriyeti olan ulkenin adi Subat 2003 ten itibaren Sirbistan Karadag adini aldi Bu duzenleme geregi Mayis 2006 da Karadag da yapilan oylama sonucunda 55 5 oraninda bagimsizlik yonunde karar cikti 3 Haziran 2006 da Karadag in iki gun sonra da Sirbistan in bagimsizligini ilan etmesiyle Sirbistan Karadag in varligi da sona erdi Sirbistan ve Karadag in ayri iki bagimsiz devlet olmasi ardindan Yugoslavya SFC den geri kalan iki ozerk bolge Kosova ve Voyvodina Sirbistan in topraklari icinde kaldi 2008 yilindaki tek tarafli bagimsizlik ilani ile Sirbistan yonetiminden ayrilan Kosova dan sonra ozerk yapida kalan tek bolge Voyvodina dir Yeni DevletlerYugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin ortadan kalkmasiyla ayni topraklar uzerinde kurulan devletler Bosna Hersek Hirvatistan Slovenya Kuzey Makedonya Sirbistan Karadag KosovaKaynakca a b Milosevic Test your Media by Michel Collon 27 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2009 29 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Ekim 2009 EVOLUTION IN EUROPE Serbia Suspends Government of Albanian Region 27 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde NYTimes 6 Temmuz 1990 Ingilizce Kosova da katliam 46 olu 5 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet 17 Ocak 1999 Encyclopaedia Britannica Turk Dis Politikasi Cilt II 1980 2001 Editor Baskin Oran ISBN 975 05 0002 4