Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yukarıaydere, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
| Yukarıaydere | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yukarıaydere Yukarıaydere'nin Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2300 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 93 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Tarihçe
Yukarıaydere ile Aşağıaydere köylerinin eski ortak adı Gürcüce kaynaklarda Tsurmani (წურმანი), Türkçe kaynaklarda Zurman ve Surman'dır. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Zurman (زورمان) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Surman (سورمال) olarak geçer.
Tsurmani köyü, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde tespit edilmiş Gürcüce yazılı haçtaş (kvacvari) da bu dönemden kalmış olmalıdır. Ayrıca megalit kalelere ait kalıntılar, buranın eski çağlardan itibaren yerleşme olduğunu göstermektedir.
Tsurmani köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adı Osmanlı tahrir defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlı Zurman-i Ulya (Yukarı Zurman), Zurman-i Süfla (Aşağı Zurman) ve Zurman-i Vasat (Orta Zurman) olmak üzere Zurman adı taşıyan üç köy bulunuyordu. Bu üç yerleşim de bu tarihte boşalmıştı. Bununla birlikte Yukarı Tsurmani ile Aşağı Tsurmani köylerinin 19. yüzyılda yeniden meskun hale gelmişti.
Yukarı Zurman köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresince "Yukarı Tsurmal" (Цурмалъ верхній) adıyla kaydedilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlı Sors nahiyesinin 16 köyünden biriydi. Köyün nüfusu, 71'i erkek ve 66'sı kadın olmak üzere, 18 hanede yaşayan 137 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896'da 148, 1906'da 231 kişiye ulaşmıştır.
Yukarı Tsurmal köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Yukarı Tsurmal köyünü de kapsayan Ardahan bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.
Yukarı Tsurmani köyü, 1928 yılında Yukarı Surmal (یوقاری سورمال) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Hanak nayihesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 416 kişiden oluşuyordu. Tsurmali veya Surmal Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yukarıaydere olarak değiştirilmiştir. Yukarıaydere köyünün nüfusu 1965 yılında 684 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 219 kişi okuma yazma biliyordu.
Yukarıaydere köyünde üç adet megalit kaleye ait kalıntılar bulunmaktadır. Köyün 400 metre kuzeydoğusunda, dere kenarındaki kale kalıntılarının çevresinde ayrıca eski yerleşme izleri de tespit edilmiştir. Yukarıaydere’de ayrıca bir köylünün evinde, köyün Hristiyan geçmişine ait iki eski taş bulunmaktadır. Bunlardan birinin üzerinde oyma bir haç figürü yer alır. Bir kvacvari olan diğer taşta Gürcüce bir yakarış metni yer alır. Gürcü Asomtavruli alfabesiyle yazılmış metin, 13-14. yüzyıllara tarihlenmektedir.
Coğrafya
Yukarıaydere köyü, Ardahan il merkezine 48 km, Hanak ilçe merkezine 22 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 93 |
| 2021 | 108 |
| 2020 | 108 |
| 2019 | 112 |
| 2018 | 116 |
| 2017 | 103 |
| 2016 | 103 |
| 2015 | 103 |
| 2014 | 101 |
| 2013 | 110 |
| 2012 | 119 |
| 2011 | 122 |
| 2010 | 128 |
| 2009 | 128 |
| 2008 | 135 |
| 2007 | 117 |
| 2000 | 203 |
| 1990 | 387 |
| 1985 | 623 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Hanak Yukarıaydere Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 46. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 543". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 371-372, .
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 315". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 111, .
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2021.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 349.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 783". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 11 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ a b . YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Yukarıaydere için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yukariaydere Ardahan ilinin Hanak ilcesine bagli bir koydur YukariaydereKoyArdahan in konumuYukariaydereYukariaydere nin Ardahan daki konumuUlkeTurkiyeIlArdahanIlceHanakCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim2300 mNufus 2022 Toplam93Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0478Il plaka kodu75Posta kodu75900TarihceYukariaydere ile Asagiaydere koylerinin eski ortak adi Gurcuce kaynaklarda Tsurmani წურმანი Turkce kaynaklarda Zurman ve Surman dir Nitekim 1595 tarihli Osmanli mufassal defterinde Zurman زورمان ve 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Surman سورمال olarak gecer Tsurmani koyu tarihsel Gurcistan in guneybati kesimini olusturan bolgelerden biri olan Eruseti de yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi ve koyu 16 yuzyilin ikinci yarisinda Gurculerden ele gecirmistir Koyde tespit edilmis Gurcuce yazili hactas kvacvari da bu donemden kalmis olmalidir Ayrica megalit kalelere ait kalintilar buranin eski caglardan itibaren yerlesme oldugunu gostermektedir Tsurmani koyu 1595 tarihli ve Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adi Osmanli tahrir defterine gore Gurcistan Vilayeti icinde Ardahan i Buzurg livasinin Mese nahiyesine bagli Zurman i Ulya Yukari Zurman Zurman i Sufla Asagi Zurman ve Zurman i Vasat Orta Zurman olmak uzere Zurman adi tasiyan uc koy bulunuyordu Bu uc yerlesim de bu tarihte bosalmisti Bununla birlikte Yukari Tsurmani ile Asagi Tsurmani koylerinin 19 yuzyilda yeniden meskun hale gelmisti Yukari Zurman koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresince Yukari Tsurmal Curmal verhnij adiyla kaydedilmis olan yerlesim Ardahan sancaginin Ardahan kazasina bagli Sors nahiyesinin 16 koyunden biriydi Koyun nufusu 71 i erkek ve 66 si kadin olmak uzere 18 hanede yasayan 137 kisiden olusuyordu Bu nufusun tamami Turk olarak kaydedilmistir Rus idaresi sirasinda koyun nufusu artmis 1896 da 148 1906 da 231 kisiye ulasmistir Yukari Tsurmal koyu Birinci Dunya Savasi nin sonlarinda Ruslarin bolgeden cekilmesinin ardindan Gurcistan in sinirlari icinde kaldi 7 Mayis 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlasmasi yla Sovyet Rusya Artvin sancagini Gurcistan in bir parcasi olarak tanidi Ancak Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti arasinda 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlasmasi yla Yukari Tsurmal koyunu de kapsayan Ardahan bolgesi Turkiye ye birakildi Yukari Tsurmani koyu 1928 yilinda Yukari Surmal یوقاری سورمال adiyla Kars vilayetinin Ardahan kazasinin Hanak nayihesine bagliydi 1940 genel nufus sayiminda ayni idari konuma sahipti ve nufusu 416 kisiden olusuyordu Tsurmali veya Surmal Turkce olmadigi icin koyun adi 1959 yilinda 7267 sayili kanunla Yukariaydere olarak degistirilmistir Yukariaydere koyunun nufusu 1965 yilinda 684 kisiden olusuyor ve bu nufus icinde 219 kisi okuma yazma biliyordu Yukariaydere koyunde uc adet megalit kaleye ait kalintilar bulunmaktadir Koyun 400 metre kuzeydogusunda dere kenarindaki kale kalintilarinin cevresinde ayrica eski yerlesme izleri de tespit edilmistir Yukariaydere de ayrica bir koylunun evinde koyun Hristiyan gecmisine ait iki eski tas bulunmaktadir Bunlardan birinin uzerinde oyma bir hac figuru yer alir Bir kvacvari olan diger tasta Gurcuce bir yakaris metni yer alir Gurcu Asomtavruli alfabesiyle yazilmis metin 13 14 yuzyillara tarihlenmektedir CografyaYukariaydere koyu Ardahan il merkezine 48 km Hanak ilce merkezine 22 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 932021 1082020 1082019 1122018 1162017 1032016 1032015 1032014 1012013 1102012 1192011 1222010 1282009 1282008 1352007 1172000 2031990 3871985 623Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Nisan 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q Ardahan Hanak Yukariaydere Koy Nufusu Nufusune com 22 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2020 a b c 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 46 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 a b Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 543 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2021 a b Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 760 a b Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 371 372 ISBN 9789941478178 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Sira no 315 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2023 Candan Badem Carlik Yonetiminde Kars Ardahan Artvin Istanbul 2018 s 111 ISBN 9786052100271 Rossijsko gruzinskij dogovor 07 5 1920 g polnyj tekst i karta odin iz mnogih narushennyh Kremlem 07 5 1920 tarihli Rus Gurcu Anlasmasi tam metin ve harita Kremlin Tarafindan Ihlal Edilen Bircok Anlasmadan Biridir 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2023 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2021 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1944 s 349 Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi Ankara 1968 s 783 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2021 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 359 2012 2013 Yillari Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2019 s 11 17 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9639 0 2 a b YerelNet org tr 3 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Nisan 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarYukariaydere icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft