Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yukon-Kuskokwim Deltası (İngilizce Yukon–Kuskokwim Delta), ABD'nin Alaska eyaletinde Yukon ile Kuskokwim nehirlerinin Bering Denizi'ne döküldüğü alanda bulunur ve dünyanın en büyük nehir deltalarından biridir. Kapladığı alan 70.000 km² dir ve kabaca Oregon eyaletinin alanı kadardır. Çoğunlukla tundradan oluşan delta, bir parçası olarak korunmaktadır. Balık ve özellikle de kuşlarca zengindir.
Yerli halk
Deltanın 24.214 olan nüfusun %85 i Alaska Yerlilerinden oluşur. Ana yerli halk Yupiklerdir ve bölgenin tamamına yakınında bulunurlar. Deltanın ikincil yerli halkı Değinakça gibi Atabask dillerini konuşan Kızılderililerdir ve deltanın yukarı uç kısımlarında toplanmışlardır. Yupikçenin beş lehçesi/şivesi vardır ve bunlardan ikisi (deltanın güneybatısına düşen Nunivak adasındaki Nunivak Çupikçesi ile Bristol Bay'da soyu tükenen Egegik Yupikçesi) dışında geri kalan üçü (Kotlik kasabasındaki Unaliq-Pastuliq Yupikçesi, Chevak kasabasındak Çupikçe ve deltanın geri kalan bütün köy ve kasabalarında konuşulup de facto yazı dili olan Yukon-Kuskokwim Yupikçesi) Yupik-Kuskokwim Deltasında konuşulur. Deltanın merkez şehri 'de (Yupikçe: Mamterilleq) 6.000 kişi ikamet eder ve bunların büyük çoğunluğu Yupiklerden oluşur. Bethel'den başka 49 kadar ufak köy de bulunur. Delta sakinlerinin geleneksel geçim ve yaşam tarzı bütün Eskimo halklarında olduğu gibi avcılık ve toplayıcılıktır ve fedaral yoksulluk sınırı yüzde 30'un üzerindedir. Yukon-Kuskokwim Miras Merkezi (Yukon Kuskokwim Heritage Center) deltadaki Yupiklerin kültürel mirasının korunması ve yaşatılması için çaba sarfeder.
Bethel'de konuşlanan ve Yukon Kuskokwim Islah Merkezi (Yukon Kuskokwim Correctional Center) adını alan yöredeki en büyük mahkûm toplama merkezidir.
Halk sağlığı
Yukon-Kuskokwim Deltası Servis Bölgesinde (Yukon-Kuskokwim Delta Service Area) kâr amacı gütmeyen (non-profit) kabile konsorsiyumu olan Yukon-Kuskokwim Sağlık Kurumunun (YKHC Yukon Kuskokwim Health Corporation) kararlarında etkili olan ve her biri bulunduğu yerleşim yerinin adıyla anılan 58 yerli kabile birliği bulunur ve bunlar büyük ölçüde Yupik Eskimolarından oluşur. Yukon-Kuskokwim Sağlık Kurumu deltada yaşayan 22.000 kadar yerli halka sağlık hizmeti vermektedir. Bethel'de YKHC'ye bağlı Yukon-Kuskokwim Deltası Bölge Hastanesi (Yukon-Kuskokwim Delta Regional Hospital) bulunur.
Ulaşım
Delta alanında neredeyse hiç yol yoktur ve ulaşım birkaç kişilik ufak motorlu uçaklarla (bush plane) havadan, yazın nehir botlarıyla akarsudan, kışın ise kar motosikletleriyle karadan sağlanır.
Doğal yaşam ve turizm
Deltada ilk kez 1909 yılında başkan Theodore Roosevelt tarafından dillendirilen (Yukon Delta National Wildlife Refuge) yer alır.Ekoturizmin ilgisini çeken çok geniş ve el değmemiş doğası yaban hayatı bakımından eşsizdir ve özellikle çeşitli kuş türlerine evsahipliği yapmaktadır. Yukon nehrinin güneyi ile Kuskokwim nehrinin kuzeyinde kalan geniş deltada göl ve gölcüklerden oluşan sulak alanların yoğun olması burayı dünyadaki en büyük su kuşu toplanma alanı yapıyor. Yupikçenin ayrıksı şivesi olan Çupikçenin dünyada konuşulduğu tek yer olan Chevak'ta ekoturizm ve etnoturizm çerçevesinde kuş ve kültür turları düzenlenir.
Deltadaki Yupik Eskimoları ilk baharda kaz ve ördekler başta olmak üzere kuğu ve turnaları da avlarlar ve bunlar Yupik ekonomisinde önemli yer tutar.
1995 yılından 2001 yılına kadarki dönemde yapılan gözlemlere göre deltadaki su kuşlarının (kaz, ördek, kuğu) yaşam döngüsü kabaca şöyle takvimlendirilebilir:
| Mevsim | Tarih | Yaşam döngüsü |
| ilk bahar | 8 Nisan - 20 Mayıs | yaz göçünde geliş ve ön yuva hazırlığı |
| ilk yaz | 21 Mayıs - 24 Haziran | yuva kurma ve kuluçkaya yatma |
| orta yaz | 25 Haziran - 29 Temmuz | yavru büyütme |
| son yaz | 30 Temmuz - 31 Ağustos | tüy dökümü ve erken uçuş denemeleri |
| son bahar | 1 eylül - 15 Ekim | erginleşme ve kış göçünde gidiş |
Kaynakça
- ^ a b (PDF). 16 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2012.
- ^ Yukon Kuskokwim Heritage Center Research Paper 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., July 2005
- ^ "Division of Institutions Yukon Kuskokwim Correctional Center". 13 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mayıs 2012.
- ^ Yukon-Kuskokwim Delta Regional Hospital
- ^ Yukon Delta National Wildlife Refuge 14 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., U.S. Fish & Wildlife Service, February 2003
- ^ Yukon Kuskokwim Delta Tourism Development Initiative Overview 7 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., February 1, 2007
- ^ "Chevak Bird and Culture Tours" (PDF). 2 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ David R. Klein Waterfowl in the economy of the Eskimos on the Yukon-Kuskokwim Delta, Alaska[]
- ^ Cynthia Wentworth (2007), Subsistence Migratory Bird Harvest Survey: Yukon - Kuskokwim Delta 2001 – 2005 4 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., U.S. Fish and Wildlife Service, Yukon Delta National Wildlife Refuge, July 2007
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yukon Kuskokwim Deltasi Ingilizce Yukon Kuskokwim Delta ABD nin Alaska eyaletinde Yukon ile Kuskokwim nehirlerinin Bering Denizi ne dokuldugu alanda bulunur ve dunyanin en buyuk nehir deltalarindan biridir Kapladigi alan 70 000 km dir ve kabaca Oregon eyaletinin alani kadardir Cogunlukla tundradan olusan delta bir parcasi olarak korunmaktadir Balik ve ozellikle de kuslarca zengindir Yukon ile Kuskokwin nehirleri ve deltaKuskokwim DeltasiYukon DeltasiYukon DeltasiYerli halkDeltanin 24 214 olan nufusun 85 i Alaska Yerlilerinden olusur Ana yerli halk Yupiklerdir ve bolgenin tamamina yakininda bulunurlar Deltanin ikincil yerli halki Deginakca gibi Atabask dillerini konusan Kizilderililerdir ve deltanin yukari uc kisimlarinda toplanmislardir Yupikcenin bes lehcesi sivesi vardir ve bunlardan ikisi deltanin guneybatisina dusen Nunivak adasindaki Nunivak Cupikcesi ile Bristol Bay da soyu tukenen Egegik Yupikcesi disinda geri kalan ucu Kotlik kasabasindaki Unaliq Pastuliq Yupikcesi Chevak kasabasindak Cupikce ve deltanin geri kalan butun koy ve kasabalarinda konusulup de facto yazi dili olan Yukon Kuskokwim Yupikcesi Yupik Kuskokwim Deltasinda konusulur Deltanin merkez sehri de Yupikce Mamterilleq 6 000 kisi ikamet eder ve bunlarin buyuk cogunlugu Yupiklerden olusur Bethel den baska 49 kadar ufak koy de bulunur Delta sakinlerinin geleneksel gecim ve yasam tarzi butun Eskimo halklarinda oldugu gibi avcilik ve toplayiciliktir ve fedaral yoksulluk siniri yuzde 30 un uzerindedir Yukon Kuskokwim Miras Merkezi Yukon Kuskokwim Heritage Center deltadaki Yupiklerin kulturel mirasinin korunmasi ve yasatilmasi icin caba sarfeder Bethel de konuslanan ve Yukon Kuskokwim Islah Merkezi Yukon Kuskokwim Correctional Center adini alan yoredeki en buyuk mahkum toplama merkezidir Halk sagligiYukon Kuskokwim Deltasi Servis Bolgesinde Yukon Kuskokwim Delta Service Area kar amaci gutmeyen non profit kabile konsorsiyumu olan Yukon Kuskokwim Saglik Kurumunun YKHC Yukon Kuskokwim Health Corporation kararlarinda etkili olan ve her biri bulundugu yerlesim yerinin adiyla anilan 58 yerli kabile birligi bulunur ve bunlar buyuk olcude Yupik Eskimolarindan olusur Yukon Kuskokwim Saglik Kurumu deltada yasayan 22 000 kadar yerli halka saglik hizmeti vermektedir Bethel de YKHC ye bagli Yukon Kuskokwim Deltasi Bolge Hastanesi Yukon Kuskokwim Delta Regional Hospital bulunur UlasimDelta alaninda neredeyse hic yol yoktur ve ulasim birkac kisilik ufak motorlu ucaklarla bush plane havadan yazin nehir botlariyla akarsudan kisin ise kar motosikletleriyle karadan saglanir Dogal yasam ve turizmDeltada ilk kez 1909 yilinda baskan Theodore Roosevelt tarafindan dillendirilen Yukon Delta National Wildlife Refuge yer alir Ekoturizmin ilgisini ceken cok genis ve el degmemis dogasi yaban hayati bakimindan essizdir ve ozellikle cesitli kus turlerine evsahipligi yapmaktadir Yukon nehrinin guneyi ile Kuskokwim nehrinin kuzeyinde kalan genis deltada gol ve golcuklerden olusan sulak alanlarin yogun olmasi burayi dunyadaki en buyuk su kusu toplanma alani yapiyor Yupikcenin ayriksi sivesi olan Cupikcenin dunyada konusuldugu tek yer olan Chevak ta ekoturizm ve etnoturizm cercevesinde kus ve kultur turlari duzenlenir Deltadaki Yupik Eskimolari ilk baharda kaz ve ordekler basta olmak uzere kugu ve turnalari da avlarlar ve bunlar Yupik ekonomisinde onemli yer tutar 1995 yilindan 2001 yilina kadarki donemde yapilan gozlemlere gore deltadaki su kuslarinin kaz ordek kugu yasam dongusu kabaca soyle takvimlendirilebilir Mevsim Tarih Yasam dongusuilk bahar 8 Nisan 20 Mayis yaz gocunde gelis ve on yuva hazirligiilk yaz 21 Mayis 24 Haziran yuva kurma ve kuluckaya yatmaorta yaz 25 Haziran 29 Temmuz yavru buyutmeson yaz 30 Temmuz 31 Agustos tuy dokumu ve erken ucus denemelerison bahar 1 eylul 15 Ekim erginlesme ve kis gocunde gidisKaynakca a b PDF 16 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Mayis 2012 Yukon Kuskokwim Heritage Center Research Paper 29 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde July 2005 Division of Institutions Yukon Kuskokwim Correctional Center 13 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2012 Yukon Kuskokwim Delta Regional Hospital Yukon Delta National Wildlife Refuge 14 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde U S Fish amp Wildlife Service February 2003 Yukon Kuskokwim Delta Tourism Development Initiative Overview 7 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde February 1 2007 Chevak Bird and Culture Tours PDF 2 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Nisan 2022 David R Klein Waterfowl in the economy of the Eskimos on the Yukon Kuskokwim Delta Alaska olu kirik baglanti Cynthia Wentworth 2007 Subsistence Migratory Bird Harvest Survey Yukon Kuskokwim Delta 2001 2005 4 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde U S Fish and Wildlife Service Yukon Delta National Wildlife Refuge July 2007