Yusuf Ziya el-Halidi Arapça: يوسف ضياء الخالدي ya da Halidazade Yusuf Ziya Efendi (1842-1906), Arap asıllı Osmanlı ilim ve devlet adamı.
Yusuf Ziya el-Halidi | |
---|---|
Kudüs belediye başkanı | |
Görev süresi 1870-1876 | |
Görev süresi 1878-1879 | |
Görev süresi 1899-1906 | |
Meclis-i Mebûsan 1. ve 2. Dönem Mebusu | |
Görev süresi 19 Mart 1877 - 14 Şubat 1878 | |
Seçim bölgesi | 1877 (1) – Kudüs 1877 (2) – Kudüs |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 1842 |
Ölüm | 1906 |
Hayatı
Kudüs’te doğmuştur. Şehrin ileri gelen ailelerinden, XVIII ve XIX. yüzyıllarda şer'î mahkemelerde başkatiplik ve naiplik gibi vazifeler üstlenen, kökeni Halid bin Velid’e dayandığı söylenen Halidi ailesine mensuptur. Babası Maraş ve Erzurum’da kadılık yapan Muhammed Ali el-Halidi, anne tarafından dedesi Anadolu kazaskeri Musa el-Halidi’dir. Annesi Anaïs adlı Rum kökenli bir hanımdır. Muhtemelen annesinin etkisiyle kardeşlerinden farklı bir eğitim aldı. Kudüs’te Piskopos Gobat yönetimindeki Anglikan mektebinden sonra öğrenimine devam etmek için Mısır’a gitmek istediyse de bu mümkün olmadı. On yedi yaşında Avrupa’ya gitme isteği de babası tarafından reddedilince evden kaçtı ve Piskopos Gobat’ın yardımıyla Malta’daki Protestan Koleji’ne yazıldı. Burada iki yıl öğrenim gördü; ardından ağabeyi Muhammed Yasin’in girişimiyle İstanbul’daki Mekteb-i Tıbbiye’ye girdiyse de öğrenimine bir yıl devam edip 1863’te Robert Kolej'e geçti. Bir buçuk yıl sonra babasının vefatı üzerine Kudüs’e döndü.
Kudüs’ün belediye başkanı oldu ve altı yıl bu görevi yürüttü. Vali Mehmed Raşid Paşa’nın Osmanlı Hariciye Nazırlığına getirilmesi üzerine 1874 yılı başında Bâb-ı Âli Tercüme Odası’nda görev almak için İstanbul’a gitti. Altı ay sonra Karadeniz’de bir Rus liman şehri olan Poti’ye şehbender tayin edildiyse de Hariciye nazırının değiştirilmesiyle o da görevinden alındı. Önce Odesa, Kiev, Moskova ve Sankt-Peterburg gibi Rus şehirlerini dolaştı, ardından Ocak 1875’te Mehmed Raşid Paşa’nın sefirlik yaptığı Viyana’ya geçti. Burada Doğu Dilleri Okulu’nda Arapça ve Türkçe hocalığı görevine başladı. Ağustos 1875’te bazı ailevî işleri için Kudüs’e gitti; ancak işlerinin uzaması üzerine Viyana’ya dönemedi. Yeniden Kudüs belediye başkanlığına seçildi.
Yeni kurulan Meclis-i Mebûsan için Kudüs İdare Meclisi, 1877 başında onu seçince İstanbul’a gitti. İlk meclisin her iki devre çalışmalarına aktif biçimde katıldı, muhalif mebusların ileri gelenleri arasında yer aldı ve hükümetin siyasetine karşı en fazla konuşan isimlerin başında geldi. Onun meclis oturumlarındaki eleştirileri ve muhalif tutumuyla sarayın tepkisini çektiği anlaşılmaktadır. Nitekim meclisin feshinden sonra İstanbul’dan uzaklaştırılan on mebus arasında o da vardı. Yusuf Ziya İstanbul’dan memleketine döndü ve tekrar Kudüs belediye başkanlığı görevini üstlendi; bunu 1879 sonbaharında mutasarrıf Rauf Paşa tarafından görevden alınmasına kadar sürdürdü. Ardından Avusturya’ya gitti, 1880’de Viyana Üniversitesi’nde Arap dili ve edebiyatı hocalığı vazifesine getirildi. 1881’de memleketine döndükten sonra Yafa (1880), Gazze (1882), Cenîn ve Mutki (1890) dışında Cebelihavran (Cebelidürûz, 1894) kaymakamlığı gibi idarî görevler yaptı. 1899'dan öldüğü 1906 yılına kadar Yeniden Kudüs belediye başkanlığı yaptı. Yusuf Ziya’nın Kudüs’te ya da Bitlis’te öldüğü bildiriliyorsa da ailenin kayıtlarından hareketle İstanbul’da öldüğü anlaşılmaktadır.
Theodor Herzl ile mektuplaşmaları
el-Halidi, siyonist düşünceye ve onun içinden çıktığı Avrupa'daki antisemitik ortama çok aşinaydı. Ayrıca Siyonizmin, Osmanlı İmparatorluğu'nun her yerindeki Yahudileri maruz bırakabileceği tehlikeyi de algıladı. 1899'da, Siyonizm'in Müslümanlar, Hıristiyanlar ve Yahudiler arasındaki dostane ilişkileri tehlikeye atacağı yönündeki endişelerini dile getirmek için "kutsal bir vicdan görevi" gereği olarak, Fransa'nın baş hahamı Zadok Kahn'a, onun makamı aracılığıyla Siyonistlere üstün gelmek, Filistin'i barış içinde bırakmak için mektup yazdı. Böylece şunları yazdı:
"Yahudilerin Filistin'deki haklarını kim inkar edebilir? Tanrım, tarihsel olarak orası senin ülken!",
Halidi, Filistin zaten yerleşik olduğu için Siyonistlerin siyasi hedeflerini gerçekleştirmek için başka bir yer bulmaları gerektiğini önerdi. " ...Tanrı adına" diye yazdı, "Filistin rahat bırakılsın." Rashid Khalidi, Alexander Scholch ve Dominique Perrin'e göre Halidi, jeopolitik bağlam göz önüne alındığında, Yahudilerin tarihi haklarına bakılmaksızın, Siyonizm'in Hristiyanları ve Müslümanları birleştiren bir Arap milliyetçiliği uyanışını harekete geçirebileceğini öngörmekte ileri görüşlüydü.
Kahn mektubu siyasi Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl'e gösterdi. 19 Mart 1899'da Herzl, el-Khalidi'ye, hem Osmanlı İmparatorluğu'nun hem de Filistin'in Yahudi olmayan nüfusunun Yahudi göçünden yararlanacağını savunarak Fransızca yanıt verdi Herzl retorik olarak yanıtladı: "Onları göndermeyi kim düşünür ki?". Rashid Khalidi, bunun, Herzl'in günlüğüne Arap nüfusunu Yahudilere yer açmak için uzaklaştırma fikrini açıklamasından 4 yıl sonra kaleme aldığını belirtiyor:
Bize tahsis edilen araziler üzerindeki özel mülkiyeti nazikçe kamulaştırmalıyız. Sınır ötesindeki beş parasız nüfusa kendi ülkemizde istihdamı engelleyip transit ülkelerde istihdam sağlayarak moral vermeye çalışacağız. Mülk sahipleri yanımıza gelecekler. Hem kamulaştırma süreci hem de yoksulların uzaklaştırılması gizli ve ihtiyatlı bir şekilde gerçekleştirilmelidir.
"O (Osmanlı Padişahı) kabul etmezse, arayacağız ve inan bana, ihtiyacımız olanı başka bir yerde bulacağız" gibi belirsiz bir sonuca vardı.
Notlar
- ^ Fransızca: 'Qui peut contester les droits des Juifs sur la Palestine ? Mon Dieu, historiquement, c’est bien votre pays ! Et quel spectacle merveilleux ça serait si les Juifs, si doués, étaient de nouveau reconstitués en une nation indépendante respectée, heureuse, pouvant rendre à la pauvre humanité des services dans le domaine moral comme autrefois! Malheureusement, les destinées des nations ne sont point gouvernées seulement par ces conceptions abstraites, si pures, si nobles qu’elles puissent être. 11 faut compter avec la réalité, avec les faits acquis, avec la force, oui, avec la force brutale des circonstances. Or la réalité est que la Palestine fait maintenant partie intégrale de l’Empire Ottoman et, ce qui est plus grave, elle est habitée par d’autres que des Israélites. Cette réalité, ces faits acquis, cette force brutale des circonstances ne laissent au sionisme, géographiquement aucun espoir de réalisation, et ce qui est surtout important, menacent d’un vrai danger la situation des Juifs en Turquie...Certes, les Turcs et les Arabes sont généralement bien disposés envers vos coreligionnaires. Cependant, il y a parmi eux aussi des fanatiques, eux aussi, comme toutes les autres nations même les plus civilisées, ne sont pas exempts des sentiments de haine de race. En outre, il y a en Palestine des chrétiens fanatiques, surtout parmi les orthodoxes et les catholiques qui, considérant la Palestine comme devant appartenir à eux seulement, sont très jaloux des progrès des Juifs dans le pays de leurs ancêtres et ne laissent passer aucune occasion pour exciter la haine des musulmans contre les Juifs...Il faut donc pour la tranquillité des Juifs en Turquie que le mouvement sioniste, dans le sens géographique du mot, cesse. Que l’on cherche un endroit quelque part pour la malheureuse nation juive, rien de plus juste et équitable...Mais, au nom de Dieu, qu’ON LAISSE TRANQUILLE LA PALESTINE.'
- ^ Fransızca: 'L’auteur de cette lettre admet qu’il peut exister un droit historique des Juifs à s’établir en Palestine. Mais il écarte immédiatement cette perspective au nom des réalités géographiques du moment. Et surtout il entrevoit que le sionisme peut contribuer à éveiller le nationalisme arabe local en réunissant dans une même opposition Chrétiens et Musulmans. La suite des événements confirme cette analyse.'
- ^ "İngilizce: Glossing over the fact that Zionism was ultimately meant to lead to Jewish domination of Palestine, Herzl employed a justification that has been a touchstone for colonialists at all times and in all places and that would become a staple argument of the Zionist movement: Jewish immigration would benefit the indigenous people of Palestine." Khalidi 2020
- ^ "Fransızca: S'il n'acceptera pas nous chercherons et croyez moi nous trouverons ailleurs ce qu'il nous faut." Scholch 2005, s. 72
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d Mertoğlu, M.Suat (2013). "YÛSUF ZİYÂ el-HÂLİDÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 44. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 32-34. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ Büssow 2011, s. 554.
- ^ a b Khalidi 2020.
- ^ Perrin 2020, s. 118.
- ^ Scholch 2005, s. 72.
- ^ Perrin 2020, s. 119.
- Genel
- Büssow, Johann (2011). Hamidian Palestine: Politics and Society in the District of Jerusalem 1872-1908. Brill Publishing. ISBN .
- Khalidi, Rashid (2020). The Hundred Years' War on Palestine: A History of Settler Colonialism and Resistance, 1917–2017. Metropolitan Books. ISBN . 9 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- Khalidi, Walid (1984). Before Their Diaspora: A Photographic History of the Palestinians 1876-1948. Institute for Palestine Studies. ISBN .
- Perrin, Dominique (2020) [First published 2000]. Palestine: Une terre, deux peuples. Presses Universitaires du Septentrion. ISBN . 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- Scholch, Alexander (Yaz 2005). "An Ottoman Bismarck from Jerusalem: Yusuf Diya' al-Khalidi (1842–1906)" (PDF). Jerusalem Quarterly. Cilt 24. ss. 65-77. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- Scholch, Alexander (2006) [First published 1993]. Palestine in Transformation, 1856-1882: Studies in Social, Economic and Political Development. Institute for Palestine Studies. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yusuf Ziya el Halidi Arapca يوسف ضياء الخالدي ya da Halidazade Yusuf Ziya Efendi 1842 1906 Arap asilli Osmanli ilim ve devlet adami Yusuf Ziya el HalidiKudus belediye baskaniGorev suresi 1870 1876Gorev suresi 1878 1879Gorev suresi 1899 1906Meclis i Mebusan 1 ve 2 Donem MebusuGorev suresi 19 Mart 1877 14 Subat 1878Secim bolgesi 1877 1 Kudus 1877 2 KudusKisisel bilgilerDogum 1842Olum 1906HayatiKudus te dogmustur Sehrin ileri gelen ailelerinden XVIII ve XIX yuzyillarda ser i mahkemelerde baskatiplik ve naiplik gibi vazifeler ustlenen kokeni Halid bin Velid e dayandigi soylenen Halidi ailesine mensuptur Babasi Maras ve Erzurum da kadilik yapan Muhammed Ali el Halidi anne tarafindan dedesi Anadolu kazaskeri Musa el Halidi dir Annesi Anais adli Rum kokenli bir hanimdir Muhtemelen annesinin etkisiyle kardeslerinden farkli bir egitim aldi Kudus te Piskopos Gobat yonetimindeki Anglikan mektebinden sonra ogrenimine devam etmek icin Misir a gitmek istediyse de bu mumkun olmadi On yedi yasinda Avrupa ya gitme istegi de babasi tarafindan reddedilince evden kacti ve Piskopos Gobat in yardimiyla Malta daki Protestan Koleji ne yazildi Burada iki yil ogrenim gordu ardindan agabeyi Muhammed Yasin in girisimiyle Istanbul daki Mekteb i Tibbiye ye girdiyse de ogrenimine bir yil devam edip 1863 te Robert Kolej e gecti Bir bucuk yil sonra babasinin vefati uzerine Kudus e dondu Kudus un belediye baskani oldu ve alti yil bu gorevi yuruttu Vali Mehmed Rasid Pasa nin Osmanli Hariciye Nazirligina getirilmesi uzerine 1874 yili basinda Bab i Ali Tercume Odasi nda gorev almak icin Istanbul a gitti Alti ay sonra Karadeniz de bir Rus liman sehri olan Poti ye sehbender tayin edildiyse de Hariciye nazirinin degistirilmesiyle o da gorevinden alindi Once Odesa Kiev Moskova ve Sankt Peterburg gibi Rus sehirlerini dolasti ardindan Ocak 1875 te Mehmed Rasid Pasa nin sefirlik yaptigi Viyana ya gecti Burada Dogu Dilleri Okulu nda Arapca ve Turkce hocaligi gorevine basladi Agustos 1875 te bazi ailevi isleri icin Kudus e gitti ancak islerinin uzamasi uzerine Viyana ya donemedi Yeniden Kudus belediye baskanligina secildi Yeni kurulan Meclis i Mebusan icin Kudus Idare Meclisi 1877 basinda onu secince Istanbul a gitti Ilk meclisin her iki devre calismalarina aktif bicimde katildi muhalif mebuslarin ileri gelenleri arasinda yer aldi ve hukumetin siyasetine karsi en fazla konusan isimlerin basinda geldi Onun meclis oturumlarindaki elestirileri ve muhalif tutumuyla sarayin tepkisini cektigi anlasilmaktadir Nitekim meclisin feshinden sonra Istanbul dan uzaklastirilan on mebus arasinda o da vardi Yusuf Ziya Istanbul dan memleketine dondu ve tekrar Kudus belediye baskanligi gorevini ustlendi bunu 1879 sonbaharinda mutasarrif Rauf Pasa tarafindan gorevden alinmasina kadar surdurdu Ardindan Avusturya ya gitti 1880 de Viyana Universitesi nde Arap dili ve edebiyati hocaligi vazifesine getirildi 1881 de memleketine dondukten sonra Yafa 1880 Gazze 1882 Cenin ve Mutki 1890 disinda Cebelihavran Cebeliduruz 1894 kaymakamligi gibi idari gorevler yapti 1899 dan oldugu 1906 yilina kadar Yeniden Kudus belediye baskanligi yapti Yusuf Ziya nin Kudus te ya da Bitlis te oldugu bildiriliyorsa da ailenin kayitlarindan hareketle Istanbul da oldugu anlasilmaktadir Theodor Herzl ile mektuplasmalariel Halidi siyonist dusunceye ve onun icinden ciktigi Avrupa daki antisemitik ortama cok asinaydi Ayrica Siyonizmin Osmanli Imparatorlugu nun her yerindeki Yahudileri maruz birakabilecegi tehlikeyi de algiladi 1899 da Siyonizm in Muslumanlar Hiristiyanlar ve Yahudiler arasindaki dostane iliskileri tehlikeye atacagi yonundeki endiselerini dile getirmek icin kutsal bir vicdan gorevi geregi olarak Fransa nin bas hahami Zadok Kahn a onun makami araciligiyla Siyonistlere ustun gelmek Filistin i baris icinde birakmak icin mektup yazdi Boylece sunlari yazdi Yahudilerin Filistin deki haklarini kim inkar edebilir Tanrim tarihsel olarak orasi senin ulken Halidi Filistin zaten yerlesik oldugu icin Siyonistlerin siyasi hedeflerini gerceklestirmek icin baska bir yer bulmalari gerektigini onerdi Tanri adina diye yazdi Filistin rahat birakilsin Rashid Khalidi Alexander Scholch ve Dominique Perrin e gore Halidi jeopolitik baglam goz onune alindiginda Yahudilerin tarihi haklarina bakilmaksizin Siyonizm in Hristiyanlari ve Muslumanlari birlestiren bir Arap milliyetciligi uyanisini harekete gecirebilecegini ongormekte ileri gorusluydu Kahn mektubu siyasi Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl e gosterdi 19 Mart 1899 da Herzl el Khalidi ye hem Osmanli Imparatorlugu nun hem de Filistin in Yahudi olmayan nufusunun Yahudi gocunden yararlanacagini savunarak Fransizca yanit verdi Herzl retorik olarak yanitladi Onlari gondermeyi kim dusunur ki Rashid Khalidi bunun Herzl in gunlugune Arap nufusunu Yahudilere yer acmak icin uzaklastirma fikrini aciklamasindan 4 yil sonra kaleme aldigini belirtiyor Bize tahsis edilen araziler uzerindeki ozel mulkiyeti nazikce kamulastirmaliyiz Sinir otesindeki bes parasiz nufusa kendi ulkemizde istihdami engelleyip transit ulkelerde istihdam saglayarak moral vermeye calisacagiz Mulk sahipleri yanimiza gelecekler Hem kamulastirma sureci hem de yoksullarin uzaklastirilmasi gizli ve ihtiyatli bir sekilde gerceklestirilmelidir O Osmanli Padisahi kabul etmezse arayacagiz ve inan bana ihtiyacimiz olani baska bir yerde bulacagiz gibi belirsiz bir sonuca vardi Notlar Fransizca Qui peut contester les droits des Juifs sur la Palestine Mon Dieu historiquement c est bien votre pays Et quel spectacle merveilleux ca serait si les Juifs si doues etaient de nouveau reconstitues en une nation independante respectee heureuse pouvant rendre a la pauvre humanite des services dans le domaine moral comme autrefois Malheureusement les destinees des nations ne sont point gouvernees seulement par ces conceptions abstraites si pures si nobles qu elles puissent etre 11 faut compter avec la realite avec les faits acquis avec la force oui avec la force brutale des circonstances Or la realite est que la Palestine fait maintenant partie integrale de l Empire Ottoman et ce qui est plus grave elle est habitee par d autres que des Israelites Cette realite ces faits acquis cette force brutale des circonstances ne laissent au sionisme geographiquement aucun espoir de realisation et ce qui est surtout important menacent d un vrai danger la situation des Juifs en Turquie Certes les Turcs et les Arabes sont generalement bien disposes envers vos coreligionnaires Cependant il y a parmi eux aussi des fanatiques eux aussi comme toutes les autres nations meme les plus civilisees ne sont pas exempts des sentiments de haine de race En outre il y a en Palestine des chretiens fanatiques surtout parmi les orthodoxes et les catholiques qui considerant la Palestine comme devant appartenir a eux seulement sont tres jaloux des progres des Juifs dans le pays de leurs ancetres et ne laissent passer aucune occasion pour exciter la haine des musulmans contre les Juifs Il faut donc pour la tranquillite des Juifs en Turquie que le mouvement sioniste dans le sens geographique du mot cesse Que l on cherche un endroit quelque part pour la malheureuse nation juive rien de plus juste et equitable Mais au nom de Dieu qu ON LAISSE TRANQUILLE LA PALESTINE Fransizca L auteur de cette lettre admet qu il peut exister un droit historique des Juifs a s etablir en Palestine Mais il ecarte immediatement cette perspective au nom des realites geographiques du moment Et surtout il entrevoit que le sionisme peut contribuer a eveiller le nationalisme arabe local en reunissant dans une meme opposition Chretiens et Musulmans La suite des evenements confirme cette analyse Ingilizce Glossing over the fact that Zionism was ultimately meant to lead to Jewish domination of Palestine Herzl employed a justification that has been a touchstone for colonialists at all times and in all places and that would become a staple argument of the Zionist movement Jewish immigration would benefit the indigenous people of Palestine Khalidi 2020 Fransizca S il n acceptera pas nous chercherons et croyez moi nous trouverons ailleurs ce qu il nous faut Scholch 2005 s 72KaynakcaOzel a b c d Mertoglu M Suat 2013 YUSUF ZIYA el HALIDI TDV Islam Ansiklopedisi 44 Istanbul Turkiye Diyanet Vakfi ss 32 34 18 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2021 Bussow 2011 s 554 a b Khalidi 2020 Perrin 2020 s 118 Scholch 2005 s 72 Perrin 2020 s 119 GenelBussow Johann 2011 Hamidian Palestine Politics and Society in the District of Jerusalem 1872 1908 Brill Publishing ISBN 978 9 004 20569 7 Khalidi Rashid 2020 The Hundred Years War on Palestine A History of Settler Colonialism and Resistance 1917 2017 Metropolitan Books ISBN 978 1 627 79854 9 9 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2021 Khalidi Walid 1984 Before Their Diaspora A Photographic History of the Palestinians 1876 1948 Institute for Palestine Studies ISBN 978 0 887 28144 0 Perrin Dominique 2020 First published 2000 Palestine Une terre deux peuples Presses Universitaires du Septentrion ISBN 978 2 757 42198 7 18 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2021 Scholch Alexander Yaz 2005 An Ottoman Bismarck from Jerusalem Yusuf Diya al Khalidi 1842 1906 PDF Jerusalem Quarterly Cilt 24 ss 65 77 25 Subat 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ekim 2021 Scholch Alexander 2006 First published 1993 Palestine in Transformation 1856 1882 Studies in Social Economic and Political Development Institute for Palestine Studies ISBN 978 0 887 28307 9