Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yörünge çeşitleri aşağıda listelenmiştir:
Merkeze bağlı sınıflandırma
- Galaksi merkezli yörünge: Bir galaksinin merkezi etrafındaki yörüngedir. Güneş Samanyolu’nun galaksi merkezi civarında bu tip bir yörünge takip eder.[]
- Güneş merkezli yörünge: Güneş civarındaki yörünge. Bizim Güneş Sistemimiz’de birçok yapay uydu ve uzay enkazları gibi, tüm gezegenler, kuyrukluyıldızlar ve asteroitler bu tarz bir yörüngede yer alırlar. Ay gibi doğal uydular ise güneş merkezli yörünge yerine kendi ana gezegenlerinin yörüngesinde dönmektedirler.
- Yer merkezli yörünge: Dünya merkezli yörüngelerdir. Örnek olarak Ay ve yapay uydular verilebilir. Şu an için yaklaşık olarak 2,666Dünya merkezli yapay uydu bulunmaktadır.
- Mars merkezli yörünge: Mars’ın doğal uyduları veya Mars çevresinde dönen yapay uydular gibi Mars’ı merkez alan yörüngelerdir.
- Ay yörüngesi: (selenosentrik yörünge) Merkezinde Ay’ın bulunduğu yörüngelerdir.
İrtifaya bağlı sınıflandırma
- Alçak Dünya yörüngesi (ADY): İrtifası 160–2,000 km (100–1,240 mil) arasında değişen yer merkezli yörüngelerdir.
- Orta Dünya yörüngesi (ODY): 2,000 km (1,240 mil) irtifadan başlayarak yer eşzamanlı yörüngenin hemen altına, 35,786 km (22,240 mil) yüksekliğe, kadar çıkan Yer merkezli yörüngelerdir.
- Jeostatik yörünge (JY): Üzerinde yer alan cismin dönüş hızının, Dünya’nın kendi ekseni civarındaki dönüş hızıyla aynı olduğu Dünya merkezli yörünge.
- Yüksek Dünya yörüngesi (YDY): Yer eşzamanlı yörünge'den daha yüksek irtifaya sahip (35,786 km /22,240 mil üzeri) yörüngelerdir.
Yörünge eğikliğine bağlı sınıflandırma
- Eğik yörünge: göre eğikliği 0 olmayan yörüngelerdir.
- Kutupsal yörünge: Her bir dönüşünde gezegenin her iki kutbunun üzerinden veya yaklaşık üzerinden geçen yörüngedir. Yani bu yörüngelerin eğikliği tam veya yaklaşık olarak 90 derecedir.
- Kutupsal Güneş eşzamanlı yörünge : Üzerinde yer alan cismin Ekvatordan her bir geçişinin aynı güneş zamanına denk geldiği yaklaşık kutupsal yörüngelerdir. Görüntü alan yapay uydular için her bir geçişinde gölge durumunun aynı olması nedeniyle kullanışlı bir yörüngedir.
- : Referans bir düzleme göre eğikliği 0 olan yörüngelerdir.
- : Eğikliği göre yaklaşık 0 olan yörüngelerdir. Bu yörünge, bir uydunun ekvatora yakın bölgelerde bulunan yer istasyonlarını ziyaret ettiği zamanlar arasındaki süreyi kısaltır.
Dışmerkezliğe bağlı sınıflandırma
- Dairesel yörünge: Dışmerkezliği 0 olan ve yol olarak bir daireyi takip eden yörüngelerdir.
- Eliptik yörünge: Dışmerkezliği 0 ile 1 arasında olan ve yol olarak bir elips takip eden yörüngelerdir.
- Yer istasyonel veya Yer eşzamanlı transfer yörüngesi: Perijesi Alçak Dünya yörüngesi irtifasında apojesi ise yer istasyonel yörünge seviyesinde olan eliptik yörüngedir.
- Hohmann transfer yörüngesi: Bir uzay aracını eş düzlemli iki dairesel yörünge arasında transfer etmeye yarayan yörünge. İlk yörüngeden çıkarken ve ikinci yörüngeye otururken uygulanan iki itici kuvvet (ve dolayısıyla hız değişimi) ile transfer gerçekleştirilir. İsim babası Walter Hohmann’dır.
- Parabolik yörünge: Dış merkezliği 1 olan yörüngelerdir. Yörünge üzerinde bulunan cismin hızı kaçış hızına eşittir ve dolayısıyla herhangi bir gezegenin yer çekimsel kuvvetinden kurtulabilirler. Yörünge üzerindeki cismin hızı arttırıldığı takdirde, hiperbolik yörüngeye geçer.
- Kaçış yörüngesi : Cismin kaçış hızına sahip olduğu parabolik yörünge’nin diğer adı (genel anlamda cisim gezegenden uzaklaşıyorken kullanılabilir) .
- Hiperbolik yörünge: Dış merkezliği 1’in üzerinde olan yörüngelerdir. Bu tip yörüngelerde bulunan cisim kaçış hızından daha büyük bir hıza sahiptir ve dolayısıyla herhangi bir gezegenin yer çekimsel kuvvetinden kurtulup sonsuza giden bir yol izleyebilirler.
Eşzamanlılığa bağlı sınıflandırma
- Eşzamanlı yörünge: Uydunun yörünge periyodunun, yörüngesinde olduğu cismin kendi ekseni etrafındaki dönüş hızına eşit oluğu yörüngedir (Dünya’nın ki: 23 saat, 56 dakika, 4.091 saniye).
- Yer eşzamanlı yörünge (YEY): Dünya civarında dönen 35,786 km (22,240 miles) irtifaya sahip yaklaşık dairesel yörüngelerdir.
- Yer istasyonel yörünge (YİY): Eğikliği sıfır olan dairesel Yer eşzamanlı yörüngelerdir. Bu yörüngede yer alan bir cisim, yerdeki sabit bir gözlemciye gökyüzündeki sabit bir nokta şeklinde görülecektir.
- Clarke yörüngesi: Yer istasyonel yörünge için bir diğer isimdir. Yazar Arthur C. Clarke’a ithafen bu şekilde isimlendirilmiştir.
- Yer istasyonel yörünge (YİY): Eğikliği sıfır olan dairesel Yer eşzamanlı yörüngelerdir. Bu yörüngede yer alan bir cisim, yerdeki sabit bir gözlemciye gökyüzündeki sabit bir nokta şeklinde görülecektir.
- Tundra yörünge: Dış merkezliği yüksek olan, 63.4° eğikliğe sahip eliptik yörüngelerdir. Yörünge periyotları bir yıldız gününe eşittir (Dünya için: 23 saat, 56 dakika, 4.091 saniye). Bu tür bir yörüngede yer alan cisim yörüngedeki büyük zamanını civarında döndüğü gezegenin istenilen bir bölgesi üzerinde geçirir. Perijeden geçişler kısadır.
- : Yörünge periyodu, civarında döndüğü gök cisminin kendi ekseni etrafındaki dönüş hızının yarısı kadardır. Dünya için periyodu yaklaşık 12 saat olan ve yaklaşık 20,200 km (12,544.2 mil) irtifadaki dairesel bir yörünge bu tür içerisinde ele alınabilir.
- Molniya yörünge: Tundra yörüngenin halidir. Dünya için yaklaşık 12 saatlik bir periyoda sahip bu yörüngelerin perije geçişleri kısadır.
- Süper eşzamanlı yörünge: YEY/YİY’den daha yüksek irtifaya sahip depolama/elden çıkarma amaçlı kullanılan yörüngelerdir. Elden çıkarma yörüngesi ile aynı anlamdadır. Uydular batıya doğru sürüklenir.
- : YEY/YİY’e yakın irtifada, aşağısında yer alan yörüngelerdir. Uydular doğuya doğru sürüklenir.
- Mezarlık yörüngesi: Uzay enkazları için kullanılan yer eşzamanlı yörüngenin birkaç yüz kilometre üzerinde bulunan yörüngelerdir. Görevi biten uydular bu yörüngeye taşınır.
- Elden çıkarma yörüngesi: Mezarlık yörüngesi’nin eşanlamlısı.
- Hurda yörüngesi: Mezarlık yörüngesi’nin eşanlamlısı.
- : Mars’ın yıldız günü olan 24.6229 saate eşit bir yörünge periyodu ile Mars civarında dönen yörünge.
- (MİY): Eğikliği sıfır olan kutupsal düzlemdeki dairesel . Mars yüzeyinden yaklaşık 17,000 km (10,557 mil) yüksekliğe sahiptirler.
- : Yörüngedeki cismin dönüş periyodunun Güneş’in kendi ekseni civarındaki dönüş periyodu ile aynı olduğu Güneş merkezli yörünge’dir. Yörüngenin yarıçapı yaklaşık 24,360 Gm (0.1628 AU)’dir ki, bu da Merkür’ün yörünge yarıçapının yarısından biraz daha az bir rakama tekabül eder.
Özel sınıflandırma
- Güneş eşzamanlı yörünge: İrtifasının ve yörünge eğikliğinin, yörüngede yer alan uydunun gezegen üzerindeki bir noktadan her bir geçişini aynı yerel zamana denk getirecek şekilde seçildiği yörüngelerdir. Bu tip bir yörüngede uydu devamlı olarak aynı miktarda Güneş ışığına maruz kalacaktır. Görüntü alan ve hava tahmin uyduları için kullanışlı bir yörüngedir.
- Ay yörüngesi: Ay’ın yörüngesi. Ortalama irtifası 384,403 kilometre (238,857 mil) olan, eliptik- eğik yörüngedir.
Sanki yörünge sınıflandırması
- At nalı yörünge: Yerdeki bir gözlemciye belli bir gezegeni merkez alan yörünge gibi gözükmesine rağmen, gerçekte gezegenin ki ile aynı olan yörüngelerdir. Örnek olarak 3753 Cruithne ve 2002 AA29asteroitleri verilebilir.
- : Uzay aracının atmosferik sürükleme nedeniyle kararsız olan bir yörüngeye geçişi.
- (ATY)
- Düz yön yörünge: Eğikliği 90°’den az olan yörünge. Başka bir deyişle cismin çevresinde döndüğü gezegen ile aynı yönde dönmesini sağlayan yörünge.
- Ters yön yörünge: Eğikliği 90°’den fazla olan yörünge. Başka bir deyişle cismin çevresinde döndüğü gezegen ile ters yönde dönmesini sağlayan yörünge. Güneş eşzamanlı yörünge ele alındığında az sayıda uydu ters yön yörüngeye fırlatılır. Çünkü bu tarz bir fırlatışta harcanacak yakıt miktarı düz yön yörüngeye yapılacak fırlatışlarda harcanacak olana nazaran çok daha fazladır. Bunun sebebi ise roket Dünya’dan fırlatılırken aracın Dünya’nın dönüş yönüne bağlı olarak halihazırda doğu yönünde bir hız bileşenine sahip olmasıdır.
- ve : Lagrange noktaları civarındaki yörüngelerdir. Lagrange noktaları sağdaki diyagramda ve gösterilmiştir. Bu noktalar civarındaki yörüngede cisimler görece pozisyonlarını koruma özelliğine sahiptir. L1 noktası Güneş görüşünün sabit olması gereken Güneş gözlem uydularında kullanılır. L2 noktası civarındaki yörüngeler ise hem Dünya hem de Güneş’i arkasına alması gereken uydular için kullanılır. Bu sayede uydu hem Dünya ve Güneş kaynaklı radyasyondan korunur hem de hassas ekipmanları için pasif bir soğutma sağlamış olur. Wilkinson Microwave Anisotropy Prob’u ve James Webb Uzay Teleskop’u örnek olarak gösterilebilir.
Diğer
Kaynakça
- Wertz, James R. (1999). Space Mission Analysis and Design. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. .
- ^ "Dünya çevresinde dönen güncel uydu sayısı - UCS Satellite Database". 15 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yorunge cesitleri asagida listelenmistir Farkli captaki Dunya merkezli yorungeler camgobegi alan alcak Dunya yorungesini sari alan orta Dunya yorungesini siyah kesikli cizgi jeosenkron yer eszamanli yorungeyi yesil kesikli noktali cizgi Kuresel Konumlandirma Sistemi GPS uydularinin yorungesini ve camgobegi alanin icerisinde kalan kirmizi kesikli cizgi Uluslararasi Uzay Istasyonu nun ISS yorungesini betimler Merkeze bagli siniflandirmaGalaksi merkezli yorunge Bir galaksinin merkezi etrafindaki yorungedir Gunes Samanyolu nun galaksi merkezi civarinda bu tip bir yorunge takip eder kaynak belirtilmeli Gunes merkezli yorunge Gunes civarindaki yorunge Bizim Gunes Sistemimiz de bircok yapay uydu ve uzay enkazlari gibi tum gezegenler kuyrukluyildizlar ve asteroitler bu tarz bir yorungede yer alirlar Ay gibi dogal uydular ise gunes merkezli yorunge yerine kendi ana gezegenlerinin yorungesinde donmektedirler Yer merkezli yorunge Dunya merkezli yorungelerdir Ornek olarak Ay ve yapay uydular verilebilir Su an icin yaklasik olarak 2 666Dunya merkezli yapay uydu bulunmaktadir Mars merkezli yorunge Mars in dogal uydulari veya Mars cevresinde donen yapay uydular gibi Mars i merkez alan yorungelerdir Ay yorungesi selenosentrik yorunge Merkezinde Ay in bulundugu yorungelerdir Irtifaya bagli siniflandirmaAlcak Dunya yorungesi ADY Irtifasi 160 2 000 km 100 1 240 mil arasinda degisen yer merkezli yorungelerdir Orta Dunya yorungesi ODY 2 000 km 1 240 mil irtifadan baslayarak yer eszamanli yorungenin hemen altina 35 786 km 22 240 mil yukseklige kadar cikan Yer merkezli yorungelerdir Jeostatik yorunge JY Uzerinde yer alan cismin donus hizinin Dunya nin kendi ekseni civarindaki donus hiziyla ayni oldugu Dunya merkezli yorunge Yuksek Dunya yorungesi YDY Yer eszamanli yorunge den daha yuksek irtifaya sahip 35 786 km 22 240 mil uzeri yorungelerdir Yorunge egikligine bagli siniflandirmaEgik yorunge gore egikligi 0 olmayan yorungelerdir Kutupsal yorunge Her bir donusunde gezegenin her iki kutbunun uzerinden veya yaklasik uzerinden gecen yorungedir Yani bu yorungelerin egikligi tam veya yaklasik olarak 90 derecedir Kutupsal Gunes eszamanli yorunge Uzerinde yer alan cismin Ekvatordan her bir gecisinin ayni gunes zamanina denk geldigi yaklasik kutupsal yorungelerdir Goruntu alan yapay uydular icin her bir gecisinde golge durumunun ayni olmasi nedeniyle kullanisli bir yorungedir Referans bir duzleme gore egikligi 0 olan yorungelerdir Ekliptik yorunge Ekliptik duzleme gore Ekvatoryal yorunge Ekvator a gore Egikligi gore yaklasik 0 olan yorungelerdir Bu yorunge bir uydunun ekvatora yakin bolgelerde bulunan yer istasyonlarini ziyaret ettigi zamanlar arasindaki sureyi kisaltir Dismerkezlige bagli siniflandirmaDairesel yorunge Dismerkezligi 0 olan ve yol olarak bir daireyi takip eden yorungelerdir Eliptik yorunge Dismerkezligi 0 ile 1 arasinda olan ve yol olarak bir elips takip eden yorungelerdir Yer istasyonel veya Yer eszamanli transfer yorungesi Perijesi Alcak Dunya yorungesi irtifasinda apojesi ise yer istasyonel yorunge seviyesinde olan eliptik yorungedir Hohmann transfer yorungesi Bir uzay aracini es duzlemli iki dairesel yorunge arasinda transfer etmeye yarayan yorunge Ilk yorungeden cikarken ve ikinci yorungeye otururken uygulanan iki itici kuvvet ve dolayisiyla hiz degisimi ile transfer gerceklestirilir Isim babasi Walter Hohmann dir Parabolik yorunge Dis merkezligi 1 olan yorungelerdir Yorunge uzerinde bulunan cismin hizi kacis hizina esittir ve dolayisiyla herhangi bir gezegenin yer cekimsel kuvvetinden kurtulabilirler Yorunge uzerindeki cismin hizi arttirildigi takdirde hiperbolik yorungeye gecer Kacis yorungesi Cismin kacis hizina sahip oldugu parabolik yorunge nin diger adi genel anlamda cisim gezegenden uzaklasiyorken kullanilabilir Hiperbolik yorunge Dis merkezligi 1 in uzerinde olan yorungelerdir Bu tip yorungelerde bulunan cisim kacis hizindan daha buyuk bir hiza sahiptir ve dolayisiyla herhangi bir gezegenin yer cekimsel kuvvetinden kurtulup sonsuza giden bir yol izleyebilirler Eszamanliliga bagli siniflandirmaEszamanli yorunge Uydunun yorunge periyodunun yorungesinde oldugu cismin kendi ekseni etrafindaki donus hizina esit olugu yorungedir Dunya nin ki 23 saat 56 dakika 4 091 saniye Yer eszamanli yorunge YEY Dunya civarinda donen 35 786 km 22 240 miles irtifaya sahip yaklasik dairesel yorungelerdir Yer istasyonel yorunge YIY Egikligi sifir olan dairesel Yer eszamanli yorungelerdir Bu yorungede yer alan bir cisim yerdeki sabit bir gozlemciye gokyuzundeki sabit bir nokta seklinde gorulecektir Clarke yorungesi Yer istasyonel yorunge icin bir diger isimdir Yazar Arthur C Clarke a ithafen bu sekilde isimlendirilmistir Tundra yorunge Dis merkezligi yuksek olan 63 4 egiklige sahip eliptik yorungelerdir Yorunge periyotlari bir yildiz gunune esittir Dunya icin 23 saat 56 dakika 4 091 saniye Bu tur bir yorungede yer alan cisim yorungedeki buyuk zamanini civarinda dondugu gezegenin istenilen bir bolgesi uzerinde gecirir Perijeden gecisler kisadir Yorunge periyodu civarinda dondugu gok cisminin kendi ekseni etrafindaki donus hizinin yarisi kadardir Dunya icin periyodu yaklasik 12 saat olan ve yaklasik 20 200 km 12 544 2 mil irtifadaki dairesel bir yorunge bu tur icerisinde ele alinabilir Molniya yorunge Tundra yorungenin halidir Dunya icin yaklasik 12 saatlik bir periyoda sahip bu yorungelerin perije gecisleri kisadir Super eszamanli yorunge YEY YIY den daha yuksek irtifaya sahip depolama elden cikarma amacli kullanilan yorungelerdir Elden cikarma yorungesi ile ayni anlamdadir Uydular batiya dogru suruklenir YEY YIY e yakin irtifada asagisinda yer alan yorungelerdir Uydular doguya dogru suruklenir Mezarlik yorungesi Uzay enkazlari icin kullanilan yer eszamanli yorungenin birkac yuz kilometre uzerinde bulunan yorungelerdir Gorevi biten uydular bu yorungeye tasinir Elden cikarma yorungesi Mezarlik yorungesi nin esanlamlisi Hurda yorungesi Mezarlik yorungesi nin esanlamlisi Mars in yildiz gunu olan 24 6229 saate esit bir yorunge periyodu ile Mars civarinda donen yorunge MIY Egikligi sifir olan kutupsal duzlemdeki dairesel Mars yuzeyinden yaklasik 17 000 km 10 557 mil yukseklige sahiptirler Yorungedeki cismin donus periyodunun Gunes in kendi ekseni civarindaki donus periyodu ile ayni oldugu Gunes merkezli yorunge dir Yorungenin yaricapi yaklasik 24 360 Gm 0 1628 AU dir ki bu da Merkur un yorunge yaricapinin yarisindan biraz daha az bir rakama tekabul eder Ozel siniflandirmaGunes eszamanli yorunge Irtifasinin ve yorunge egikliginin yorungede yer alan uydunun gezegen uzerindeki bir noktadan her bir gecisini ayni yerel zamana denk getirecek sekilde secildigi yorungelerdir Bu tip bir yorungede uydu devamli olarak ayni miktarda Gunes isigina maruz kalacaktir Goruntu alan ve hava tahmin uydulari icin kullanisli bir yorungedir Ay yorungesi Ay in yorungesi Ortalama irtifasi 384 403 kilometre 238 857 mil olan eliptik egik yorungedir Sanki yorunge siniflandirmasiBirinin nispeten cok daha buyuk oldugu ikili bir cisim takiminda Gunes ve Dunya gibi bes Lagrange noktasini gosteren bir diyagram At nali yorunge Yerdeki bir gozlemciye belli bir gezegeni merkez alan yorunge gibi gozukmesine ragmen gercekte gezegenin ki ile ayni olan yorungelerdir Ornek olarak 3753 Cruithne ve 2002 AA29asteroitleri verilebilir Uzay aracinin atmosferik surukleme nedeniyle kararsiz olan bir yorungeye gecisi ATY Duz yon yorunge Egikligi 90 den az olan yorunge Baska bir deyisle cismin cevresinde dondugu gezegen ile ayni yonde donmesini saglayan yorunge Ters yon yorunge Egikligi 90 den fazla olan yorunge Baska bir deyisle cismin cevresinde dondugu gezegen ile ters yonde donmesini saglayan yorunge Gunes eszamanli yorunge ele alindiginda az sayida uydu ters yon yorungeye firlatilir Cunku bu tarz bir firlatista harcanacak yakit miktari duz yon yorungeye yapilacak firlatislarda harcanacak olana nazaran cok daha fazladir Bunun sebebi ise roket Dunya dan firlatilirken aracin Dunya nin donus yonune bagli olarak halihazirda dogu yonunde bir hiz bilesenine sahip olmasidir ve Lagrange noktalari civarindaki yorungelerdir Lagrange noktalari sagdaki diyagramda ve gosterilmistir Bu noktalar civarindaki yorungede cisimler gorece pozisyonlarini koruma ozelligine sahiptir L1 noktasi Gunes gorusunun sabit olmasi gereken Gunes gozlem uydularinda kullanilir L2 noktasi civarindaki yorungeler ise hem Dunya hem de Gunes i arkasina almasi gereken uydular icin kullanilir Bu sayede uydu hem Dunya ve Gunes kaynakli radyasyondan korunur hem de hassas ekipmanlari icin pasif bir sogutma saglamis olur Wilkinson Microwave Anisotropy Prob u ve James Webb Uzay Teleskop u ornek olarak gosterilebilir DigerEkliptik yorunge Es yorungesel hareketKaynakcaWertz James R 1999 Space Mission Analysis and Design Dordrecht Kluwer Academic Publishers ISBN 0 7923 5901 1 Dunya cevresinde donen guncel uydu sayisi UCS Satellite Database 15 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Agustos 2020