Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zaza alfabesi, Zazacanın yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 32 harften oluşur.
Tarihi
Zaza dilinin yazıya geçirilmesi Osmanlı döneminde, 1700'lü yılların sonunda başlamıştır. Osmanlı döneminde yazılan Zazaca metinler Arap harfleriyle yazılmıştır. Bu dönemdeki eserler dini içeriklidir. Sultan Efendi lakaplı İsa Beg bin Ali tarafından 1798 yılında yazılan ilk Zazaca metin Arap harfleriyle Osmanlıcada da kullanılan Nesih yazı tipinde yazılmıştır. Bu eserin ardından 1891-1892 yıllarında Osmanlı-Zaza din adamı, yazar ve şair Ahmed el-Hassi tarafından yazılan ilk Zazaca Mevlit de Arap harfleriyle yazılıp 1899 yılında basılmıştır. Bir diğer Osmanlı-Zaza din adamı Osman Esad Efendi tarafından 1903-1906 yıllarında yazılan bir diğer Zazaca Mevlit de aynı şekilde Arap harfleriyle yazılmıştır. Cumhuriyet sonrası Zazaca eserler ise daha çok Latin harfleriyle yazılmaya başlanmıştır. Günümüzde Zazacanın bütün Zazalar tarafından ortak kullanılan bir alfabesi yoktur.
Alfabe
Zaza alfabesi 31 veya 32 harften oluşmaktadır:
| Harf | |||||||||||||||||||||||||||||||
| A a | B b | C c | Ç ç | D d | E e | Ê ê | F f | G g | Ğ ğ | H h | I ı | İ/Î i/î | J j | K k | L l | M m | N n | O o | P p | Q q | R r | S s | Ş ş | T t | U u | Û/Ü û/ü | V v | W w | X x | Y y | Z z |
| Ses | |||||||||||||||||||||||||||||||
| a | be | ce | çe | de | e | ê | fe | ge | ğe | he | ı | î | je | ke | le | me | ne | o | pe | qe | re | se | şe | te | u | u/ü | ve | we | xe | ye | ze |
| γε/ | /zε/ | ||||||||||||||||||||||||||||||
Harfler ve Ses Değerleri
- X: Zazacada, Kürtçede, Tatarcada ve Azericede kullanılır. Boğazdan gelen gırtlaksı bir H sesidir. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Arapçadaki Hı (خ) harfidir. Azericenin resmi harflerinden birisidir. İç ve Doğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin: Baxmax (Bakmak) fiilinin okunuşu Baḥmaḥ şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)… Bu sesin Türkçedeki kullanımında çoğu zaman birbirlerine çok yakın kaynaklardan çıkan Arapçadaki Ha (ح) harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır (Ⱨ, Ḩ).
- W: Zazacada, Kürtçede, Tatarcada ve Türkmencede kullanılır. Açık bir V harfidir. Klasik V sesinden kesinlikle farklıdır. V harfinde dudaklar birbirine değerken, bu seste (W harfinde) tıpkı U sesinde olduğu gibi dudakların birbirine değmesi söz konusu değildir. Arapçadaki Vav (و) ve batı dillerindeki w sesi başlıca örneklerdir. Örneğin: Dawul (Davul), Hawlu (Havlu),Yawaş (Yavaş).
- Ê: Zazacada, Kürtçede, Gagavuzca'da kullanılır. Uzatılarak okunan ince bir e sesidir. Bu harfe Kürtçe ve Zazaca kelimeler de yine yoğun olarak rastlanır. Türkçede sâdece birkaç kelimede mevcut olduğu için kullanımı öngörülmemiştir. Ancak yine de dilimizdeki bir iki kelimenin okunuşu ile bir fikir edinmemiz mümkündür. Örneğin: Mêmur, Poêtika, Nêyzen, Têlif...
- Î: Zazacada, Türkçede ve Kürtçede kullanılır. Uzatılarak okunan ince bir i sesidir. Kullanımda İ harfindeki noktanın üzerine işâret koyulması çift noktalama gerektirdiğinden yalnızca düzeltme imi kullanılır, nokta düşer. Örneğin: Millî, Dînî, Çîdem, Dîdem, Îzan, Mîde...
- Û: Zazacada, Türkçede ve Kürtçede kullanılır. Hafif uzatılarak okunan ince bir u sesidir. Doğru kullanım için kural olarak biraz uzatılması gerekir. Örneğin: Sükûnet, Mûris, Mûzip, Sûni…
- Q: Zazacada, Kürtçede, Tatarcada ve Azericede kullanılır. Anadolu Türkçesindeki gırtlağa yakın olarak çıkarılan kalın K harfini gösterir. Örneğin: Qomşu (Komşu)... Bazı Türki dillerde ise yine kalın K sesine yakın olarak gırtlaktan çıkarılan kalın bir G sesini karşılar. İç Anadolu ve Doğu Anadolu ağızlarında yaygın olarak kullanılır. Azeri Türkçesinin resmi harflerinden birisidir. Arapçadaki Kaf (ق) harfini karşılar. Örneğin: Qadın (Kadın) sözcüğünün okunuşu "Gadın" şeklindedir. Baştaki G sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. (Kimi lehçelerde ise ve bu sese oldukça yakın olan kalın gırtlaksı bir K sesi olarak okunur ve söylenir.)
Eklenen Harfler
- Ķ: Gırtlaktan çıkan ve Q sesine oldukça yakın olan kalın bir K sesi olarak okunur ve söylenir. Örneğin: Ķurt, Ķoyun, Ķardaş (Kardeş). K sesleri gırtlaktan ve kalın olarak çıkarılır. Kazakça Қасқыр (Ⱪasⱪır: Kurt), Қой (Ⱪoy: Koyun) sözcüklerinde olduğu gibi. Bu sözcüklerdeki K sesleri gırtlaktan ve kalın olarak çıkarılır. Başkurtçadaki Ҡалын (Kalın) sözcüğünün çevirisi Ⱪalın olarak yapılır ve okunuşu Qalın (Kalın/Galın) biçimindedir. Baştaki K veya G sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. Türkçedeki İnceltme İmi ile yazılan bazı sözcüklerin okunuşunda aslında K harfinin de incelmesi söz konusudur. Örneğin: Ⱪar ve Kâr... Pek çok lehçe ve şivede Q sesine dönüşmüştür. Örneğin: Qayın (Kayın)… Yüzyıllarca Osmanlı Devleti tarafından yönetilmiş olan Tunus ve Cezayir Arapçasında Türkçedeki gırtlaktan söylenen K harfine benzeyen bir sesi karşılamak için noktasız ٯ harfi kullanılır.
- Ḩ: Arapçadaki Ha (ح) harfidir. Boğazdan gelen gırtlaksı bir H sesidir. Normal H sesinden biraz daha kalın, boğumlu ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın orta kısmında titreşir. Örneğin: Maⱨrem (Mahrem)... Bu sese en uygun örneklerden birisi de Ⱨacı (Hacı) sözcüğüdür. Anadolu Türkçesinin halk ağzındaki ve Azericedeki kullanımında Arapçadaki Hı (خ) harfi ile olan farkı çoğu zaman ortadan kalkmıştır (X).
Zazacanın bütün Zazalar tarafından ortak kullanılan bir alfabesi henüz yoktur. Kronolojik olarak kullanılan alfabeler şunlardır:
Arap karakterli alfabe
Sultan Efendi lakaplı İsa Beg bin Ali tarafından 18. yüzyılda yazılan ilk Zazaca metin Arap harfleriyle Osmanlıcada da kullanılan Nesih yazı tipinde yazılmıştır. 1899'da Ahmed el-Hasi'nin Mevlidi ve Osman Esad Efendi tarafından 1903-1906 yıllarında yazılan bir diğer Zazaca Mevlit de aynı şekilde Arap harfleriyle yazılmıştır.Ahmed el-Hasi'nin Mevlidi'nde klasik Arap harflerine ek olarak Osmanlıca ve Farsçada da kullanılan p (پ), ç (چ) j (ژ), g (گ) harfleri ile Uygurca, Kazakça, Kırgızcanın Arap alfabesiyle yazımında da kullanılan v/w (ڤ) harfi bulunmaktadır.
Bedirhan alfabesi
Modern Zazaca edebiyatıyla birlikte Zazaca yazınında Kürt dilbilimci Celadet Bedirhan tarafından geliştirlmiş olan latin karakterli Kürtçe alfabe kullanılmaya başlandı. 1996'dan beri Zazaca'nın standartlaştırılması üzerine çalışmalar yapan Vate Çalışma Grubu da yayınlarında Kürt alfabelerinden Bedirhan alfabesi'ni kullanmaktadır. Bu alfabe 31 harften oluşmaktadır:
A B C Ç D E Ê F G H I Î J K L M N O P Q R S Ş T U Û V W X Y Z
Ê-ê E ve İ arasında, Fransızcadaki "é" sesine yakındır: été.
I-i Türkçedeki I harfi olup, küçük yazılınca noktalı, büyük yazılınca noktasızdır.
Î-î Türkçedeki İ harfine denk gelir.
Q-q Arapçadaki "kaf" (ق) sesini verir: kanun, kalem.
U-u Türkçedeki U ve I arasında W+I sesini verir.
Û-û Türkçedeki normal U sesi gibidir.
W-w Azericedeki "w" sesini verir: watan
X-x Arapçadaki kalın H (خ) sesi ile Ğ (غ) sesini verir: xeber
Jacobson alfabesi
Jacabson alfabesi olarak adlandırılan alfabe, Amerikalı dil bilimci 'un katkıları ile geliştirilmiştir ve Zazacanın standartlaştırılması üzerine çalışmalar yapan Frankfurt Zaza Dil Enstitüsü tarafından kullanılmaktadır. Aynı zamanda Zazaca Vikipedinin yazı sistemidir. Bu alfabe Amerikalı dilbilimci C. M Jacobson'un katkılarından dolayı Jacobson Alfabesi olarak adlandırılmıştır. Alfabedeki 32 harf şunlardır:
A B C Ç D E Ê F G Ğ H I İ J K L M N O P Q R S Ş T U Û V W X Y Z
Bedirhan alfebesine göre Ğ/ğ harfi fazla olup, I-ı ve İ-i harfleri Türkçedeki gibi yazılır ve okunur. (î harfi de kullanılır. Örneğin hîni (hîyni gibi okunur) derken Hıni aynı sesi vermez.)
Zülfü Selcan Alfabesi
Zülfü Selcan tarafından hazırlanan ve 2012 itibarıyla Tunceli Üniversitesi'nde de kullanılmaya başlanan Zaza Alfabesi, 8’i sesli ve 24’ü sessiz olan 32 harften oluşur:a, b, c, ç, (ḉ), d, e, ê, f, g, h, (ḥ), ı, i, k, (ḳ), l, m, n, o, p, (ṗ), q, r, (ṙ), s, ş, t, (ṭ), u, ü, v, w, x, ẋ, y, z, ẓ
Bunlardan bazı harfler Kuzey ve Güney lehçelerine göre farklı farklı okunur:
- c = Kuzey [dz] / Güney [ʤ]
- ç = Kuzey [ts] (kalın seslilerden önce: a, e, ı, o, u), [ʧ] (ince seslilerden önce: ê, i, ü), / Güney [ʧ]
- ḳ [kʾ], ṗ [pʾ], ṭ = yalnızca Kuzey lehçesinde kullanılır (Güney lehçesindeki karşılıkları: k, p, t) ve bunları kh, ph, th şeklinde bileşik harflerle yazmak yanlış ve sakıncalıdır.
- r, ṙ = Zaza dilinde her ikisi de ayırdedilir. r’nin uzatılan telaffuzu ṙ’dir.
- s, ş = Kuzey lehçesinde kalın (a, e, ı, o, u) seslerden önce kullanılırken, ş ince (ê, i, ü) seslerden önce kullanılır. Güney lehçesinde her iki durumda da ş sesini verir.
- z, ẓ = Kuzey lehçesinde z, Güney lehçesinde ẓ. Noktalı z (ẓ) harfi Türkçedeki j sesini verir
- ẋ = [ɣ] = ğ
Kaynakça
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:9isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b (PDF). 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020.
- ^ a b Varol, Murat (2012), Zazalarda Mevlid ve Siyer Geleneği, 1 (1), II. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu/Bingöl Üniversitesi Yayınları, ss. 93-114, 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 17 Aralık 2023
- ^ a b Keskin, Mesut (2015), Zaza Dili, 1 (1), Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, ss. 93-114, 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 17 Aralık 2023
- ^ a b Özer, Osman (2016). Mevlid Ahmed-i Hasi. İstanbul: Bingöl Üniversitesi Yayınları. ISBN .
- ^ Johanson, Éva Ágnes Csató; Johanson, Lars, (Ed.) (2003). The Turkic Languages (İngilizce). Taylor & Francis. s. 387. ISBN – Google Books vasıtasıyla.
- ^ "Kyrgyz alphabet, language and pronunciation". omniglot.com. 18 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ Tîrêj Dergisi Sayı: 1, İzmir 1979
- ^ Hêvî Dergisi, sayı: 1, Paris 1983, s. 67-198
- ^ C. M. Jacobson (1993): Rastnustena Zonê Ma - Handbuch, für die Rechtschreibung der Zaza-Sprache. Verlag für Kultur und Wissenschaft, Bonn.
- ^ Dr. Zülfü Selcan, Zazaca Alfabe ve alfabetik sıralama 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Berlin, 05.11.2011
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zaza alfabesi Zazacanin yaziminda kullanilan Latin alfabesi temelli alfabedir 32 harften olusur TarihiZaza dilinin yaziya gecirilmesi Osmanli doneminde 1700 lu yillarin sonunda baslamistir Osmanli doneminde yazilan Zazaca metinler Arap harfleriyle yazilmistir Bu donemdeki eserler dini iceriklidir Sultan Efendi lakapli Isa Beg bin Ali tarafindan 1798 yilinda yazilan ilk Zazaca metin Arap harfleriyle Osmanlicada da kullanilan Nesih yazi tipinde yazilmistir Bu eserin ardindan 1891 1892 yillarinda Osmanli Zaza din adami yazar ve sair Ahmed el Hassi tarafindan yazilan ilk Zazaca Mevlit de Arap harfleriyle yazilip 1899 yilinda basilmistir Bir diger Osmanli Zaza din adami Osman Esad Efendi tarafindan 1903 1906 yillarinda yazilan bir diger Zazaca Mevlit de ayni sekilde Arap harfleriyle yazilmistir Cumhuriyet sonrasi Zazaca eserler ise daha cok Latin harfleriyle yazilmaya baslanmistir Gunumuzde Zazacanin butun Zazalar tarafindan ortak kullanilan bir alfabesi yoktur AlfabeZaza alfabesi 31 veya 32 harften olusmaktadir HarfA a B b C c C c D d E e E e F f G g G g H h I i I I i i J j K k L l M m N n O o P p Q q R r S s S s T t U u U U u u V v W w X x Y y Z zSesa be ce ce de e e fe ge ge he i i je ke le me ne o pe qe re se se te u u u ve we xe ye ze a b dz ts d ɛ e f ɡ ge h ɪ i ʒ k l m n o p q r s ʃ t y u v w x j ze Harfler ve Ses DegerleriX Zazacada Kurtcede Tatarcada ve Azericede kullanilir Bogazdan gelen girtlaksi bir H sesidir Normal H sesinden biraz daha sert ve hiriltilidir H sesi hicbir engele takilmadan cikarken bu ses bogazin ust kisminda titresir Arapcadaki Hi خ harfidir Azericenin resmi harflerinden birisidir Ic ve Dogu Anadolu agizlarinda siklikla rastlanir Ornegin Baxmax Bakmak fiilinin okunusu Baḥmaḥ seklindedir ancak kelimenin icindeki h harfleri girtlaktan ve hiriltili olarak cikartilir Caxmax Caḥmaḥ Cakmak Yanmax Yanmaḥ Yanmak Bu sesin Turkcedeki kullaniminda cogu zaman birbirlerine cok yakin kaynaklardan cikan Arapcadaki Ha ح harfi ile olan farki ortadan kalkmistir Ⱨ Ḩ W Zazacada Kurtcede Tatarcada ve Turkmencede kullanilir Acik bir V harfidir Klasik V sesinden kesinlikle farklidir V harfinde dudaklar birbirine degerken bu seste W harfinde tipki U sesinde oldugu gibi dudaklarin birbirine degmesi soz konusu degildir Arapcadaki Vav و ve bati dillerindeki w sesi baslica orneklerdir Ornegin Dawul Davul Hawlu Havlu Yawas Yavas E Zazacada Kurtcede Gagavuzca da kullanilir Uzatilarak okunan ince bir e sesidir Bu harfe Kurtce ve Zazaca kelimeler de yine yogun olarak rastlanir Turkcede sadece birkac kelimede mevcut oldugu icin kullanimi ongorulmemistir Ancak yine de dilimizdeki bir iki kelimenin okunusu ile bir fikir edinmemiz mumkundur Ornegin Memur Poetika Neyzen Telif I Zazacada Turkcede ve Kurtcede kullanilir Uzatilarak okunan ince bir i sesidir Kullanimda I harfindeki noktanin uzerine isaret koyulmasi cift noktalama gerektirdiginden yalnizca duzeltme imi kullanilir nokta duser Ornegin Milli Dini Cidem Didem Izan Mide U Zazacada Turkcede ve Kurtcede kullanilir Hafif uzatilarak okunan ince bir u sesidir Dogru kullanim icin kural olarak biraz uzatilmasi gerekir Ornegin Sukunet Muris Muzip Suni Q Zazacada Kurtcede Tatarcada ve Azericede kullanilir Anadolu Turkcesindeki girtlaga yakin olarak cikarilan kalin K harfini gosterir Ornegin Qomsu Komsu Bazi Turki dillerde ise yine kalin K sesine yakin olarak girtlaktan cikarilan kalin bir G sesini karsilar Ic Anadolu ve Dogu Anadolu agizlarinda yaygin olarak kullanilir Azeri Turkcesinin resmi harflerinden birisidir Arapcadaki Kaf ق harfini karsilar Ornegin Qadin Kadin sozcugunun okunusu Gadin seklindedir Bastaki G sesi girtlaktan ve kalin bir tonla soylenir Kimi lehcelerde ise ve bu sese oldukca yakin olan kalin girtlaksi bir K sesi olarak okunur ve soylenir Eklenen Harfler k Girtlaktan cikan ve Q sesine oldukca yakin olan kalin bir K sesi olarak okunur ve soylenir Ornegin kurt koyun kardas Kardes K sesleri girtlaktan ve kalin olarak cikarilir Kazakca Қaskyr Ⱪasⱪir Kurt Қoj Ⱪoy Koyun sozcuklerinde oldugu gibi Bu sozcuklerdeki K sesleri girtlaktan ve kalin olarak cikarilir Baskurtcadaki Ҡalyn Kalin sozcugunun cevirisi Ⱪalin olarak yapilir ve okunusu Qalin Kalin Galin bicimindedir Bastaki K veya G sesi girtlaktan ve kalin bir tonla soylenir Turkcedeki Inceltme Imi ile yazilan bazi sozcuklerin okunusunda aslinda K harfinin de incelmesi soz konusudur Ornegin Ⱪar ve Kar Pek cok lehce ve sivede Q sesine donusmustur Ornegin Qayin Kayin Yuzyillarca Osmanli Devleti tarafindan yonetilmis olan Tunus ve Cezayir Arapcasinda Turkcedeki girtlaktan soylenen K harfine benzeyen bir sesi karsilamak icin noktasiz ٯ harfi kullanilir Ḩ Arapcadaki Ha ح harfidir Bogazdan gelen girtlaksi bir H sesidir Normal H sesinden biraz daha kalin bogumlu ve hiriltilidir H sesi hicbir engele takilmadan cikarken bu ses bogazin orta kisminda titresir Ornegin Maⱨrem Mahrem Bu sese en uygun orneklerden birisi de Ⱨaci Haci sozcugudur Anadolu Turkcesinin halk agzindaki ve Azericedeki kullaniminda Arapcadaki Hi خ harfi ile olan farki cogu zaman ortadan kalkmistir X Zazacanin butun Zazalar tarafindan ortak kullanilan bir alfabesi henuz yoktur Kronolojik olarak kullanilan alfabeler sunlardir Arap karakterli alfabe Sultan Efendi lakapli Isa Beg bin Ali tarafindan 18 yuzyilda yazilan ilk Zazaca metin Arap harfleriyle Osmanlicada da kullanilan Nesih yazi tipinde yazilmistir 1899 da Ahmed el Hasi nin Mevlidi ve Osman Esad Efendi tarafindan 1903 1906 yillarinda yazilan bir diger Zazaca Mevlit de ayni sekilde Arap harfleriyle yazilmistir Ahmed el Hasi nin Mevlidi nde klasik Arap harflerine ek olarak Osmanlica ve Farscada da kullanilan p پ c چ j ژ g گ harfleri ile Uygurca Kazakca Kirgizcanin Arap alfabesiyle yaziminda da kullanilan v w ڤ harfi bulunmaktadir Bedirhan alfabesi Modern Zazaca edebiyatiyla birlikte Zazaca yazininda Kurt dilbilimci Celadet Bedirhan tarafindan gelistirlmis olan latin karakterli Kurtce alfabe kullanilmaya baslandi 1996 dan beri Zazaca nin standartlastirilmasi uzerine calismalar yapan Vate Calisma Grubu da yayinlarinda Kurt alfabelerinden Bedirhan alfabesi ni kullanmaktadir Bu alfabe 31 harften olusmaktadir A B C C D E E F G H I I J K L M N O P Q R S S T U U V W X Y Z E e E ve I arasinda Fransizcadaki e sesine yakindir ete I i Turkcedeki I harfi olup kucuk yazilinca noktali buyuk yazilinca noktasizdir I i Turkcedeki I harfine denk gelir Q q Arapcadaki kaf ق sesini verir kanun kalem U u Turkcedeki U ve I arasinda W I sesini verir U u Turkcedeki normal U sesi gibidir W w Azericedeki w sesini verir watan X x Arapcadaki kalin H خ sesi ile G غ sesini verir xeber Jacobson alfabesi Jacabson alfabesi olarak adlandirilan alfabe Amerikali dil bilimci un katkilari ile gelistirilmistir ve Zazacanin standartlastirilmasi uzerine calismalar yapan Frankfurt Zaza Dil Enstitusu tarafindan kullanilmaktadir Ayni zamanda Zazaca Vikipedinin yazi sistemidir Bu alfabe Amerikali dilbilimci C M Jacobson un katkilarindan dolayi Jacobson Alfabesi olarak adlandirilmistir Alfabedeki 32 harf sunlardir A B C C D E E F G G H I I J K L M N O P Q R S S T U U V W X Y Z Bedirhan alfebesine gore G g harfi fazla olup I i ve I i harfleri Turkcedeki gibi yazilir ve okunur i harfi de kullanilir Ornegin hini hiyni gibi okunur derken Hini ayni sesi vermez Zulfu Selcan Alfabesi Zulfu Selcan tarafindan hazirlanan ve 2012 itibariyla Tunceli Universitesi nde de kullanilmaya baslanan Zaza Alfabesi 8 i sesli ve 24 u sessiz olan 32 harften olusur a b c c ḉ d e e f g h ḥ i i k ḳ l m n o p ṗ q r ṙ s s t ṭ u u v w x ẋ y z ẓ Bunlardan bazi harfler Kuzey ve Guney lehcelerine gore farkli farkli okunur c Kuzey dz Guney ʤ c Kuzey ts kalin seslilerden once a e i o u ʧ ince seslilerden once e i u Guney ʧ ḳ kʾ ṗ pʾ ṭ yalnizca Kuzey lehcesinde kullanilir Guney lehcesindeki karsiliklari k p t ve bunlari kh ph th seklinde bilesik harflerle yazmak yanlis ve sakincalidir r ṙ Zaza dilinde her ikisi de ayirdedilir r nin uzatilan telaffuzu ṙ dir s s Kuzey lehcesinde kalin a e i o u seslerden once kullanilirken s ince e i u seslerden once kullanilir Guney lehcesinde her iki durumda da s sesini verir z ẓ Kuzey lehcesinde z Guney lehcesinde ẓ Noktali z ẓ harfi Turkcedeki j sesini verir ẋ ɣ gKaynakca a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 9 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b PDF 31 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2020 a b Varol Murat 2012 Zazalarda Mevlid ve Siyer Gelenegi 1 1 II Uluslararasi Zaza Tarihi ve Kulturu Sempozyumu Bingol Universitesi Yayinlari ss 93 114 17 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 17 Aralik 2023 a b Keskin Mesut 2015 Zaza Dili 1 1 Bingol Universitesi Yasayan Diller Enstitusu Dergisi ss 93 114 17 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 17 Aralik 2023 a b Ozer Osman 2016 Mevlid Ahmed i Hasi Istanbul Bingol Universitesi Yayinlari ISBN 978 605 65457 0 2 Johanson Eva Agnes Csato Johanson Lars Ed 2003 The Turkic Languages Ingilizce Taylor amp Francis s 387 ISBN 978 0 203 06610 2 Google Books vasitasiyla Kyrgyz alphabet language and pronunciation omniglot com 18 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Agustos 2021 Tirej Dergisi Sayi 1 Izmir 1979 Hevi Dergisi sayi 1 Paris 1983 s 67 198 C M Jacobson 1993 Rastnustena Zone Ma Handbuch fur die Rechtschreibung der Zaza Sprache Verlag fur Kultur und Wissenschaft Bonn Dr Zulfu Selcan Zazaca Alfabe ve alfabetik siralama 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Berlin 05 11 2011