Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Eylül 2020) () |
Zemahşerî (Farsça: محمود زمخشری; 18 Mart 1075 - 13 Haziran 1144), İranlı İslam bilgini.
| Zemahşerî | |
|---|---|
| Tam adı | Ebü'l-Kāsım Mahmud b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-Zemahşerî |
| Doğumu | 18 Mart 1075 |
| Ölümü | 13 Haziran 1144 (69 yaşında) Köhne Ürgenç |
| Çağı | İslâm'ın Altın Çağı |
Etkilendikleri
| |
| Diğer ad(lar)ı | Mahmud Zemahşerî |
Tefsir, kelâm, fıkıh, lügât ve belâgat gibi birçok İslam'i bilim alanında araştırmalar yapmış ve çeşitli eserler vermiş Fars kökenli filozof ve İslâm âlimi. 1074 yılında Harezm'in kasabasında doğmuş, 1144'te bir Arefe gecesi Köhne Ürgenç'te ölmüştür.
Hayatı
Asıl adı Mahmud'dur. Doğduğu şehirden dolayı Zemahşerî, uzun süre Mekke'de yaşadığından ötürü de Cârûllah lâkaplarıyla anılmıştır. Mutezile akidesine bağlı bir âlimdir. Özellikle Arap dili ve Edebiyatı ile belâgat konusunda dâhi bir bilgindir. Zemahşerî olarak tanınmakta olup, künyesi Ebül Kasım Cârûllah Mahmud bin Ömer bin Ahmed ez-Zemahşerî şeklindedir.
Mahmud, 1075 yılında Harezm'in Zemahşer kasabasında doğdu. Küçükken geçirdiği kaza sonucu bir bacağını kaybettiğinde takma bir bacakla yürümek zorunda kaldı. Dindar bir aileye mensup olup, ilk eğitimini babasından aldı. Baba, oğlunun sakatlığını da göz önünde bulundurarak durumuna uygun olan ve oturarak çalışılabilen terzilik mesleği ile geçimini sağlamasını istiyordu. Ancak, Mahmud'un okumak konusundaki ısrarı üzerine bir medreseye verdi. Babası, kesin olarak bilinmeyen bir sebepten ötürü hapsedildi ve kalan ömrünü burada geçirdi.
Mahmud, Harezm'de tıp, dil ve gramer sahasında önemli bir konuma sahip olan Ebu Muzar Mahmud bin Cerir el-Zebbî'den ders aldı. Dil ve edebiyat derslerinin yanında, aldığı eğitimin etkisiyle Mutezile akidesine bağlandı. Üstün zekâsı ve gösterdiği başarıdan dolayı hocasından maddi ve manevi destek gördü. Bir ara Buhara'ya da gidip orada da eğitim aldı. Bu tarihlerde hüküm süren Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah ve ünlü veziri Nizamülmülk'ten de himâye ve destek gördü.
Mahmud, ilim tahsil etmek gayesiyle muhtelif beldeleri dolaştı. Harezm'den ayrıldıktan sonra Horasan'a gitti. Orada bulunan ileri gelenlerle temas kurdu. Sonra İsfahan'a gitti. Burada da Melikşah'ın oğlu ile görüştü ve onu öven bir kaside kaleme aldı. Bağdat'ta bulunan Nizamiye Medresesi'nde de eğitim gördü. Burada hadis, tefsir, kelâm, fıkıh, gramer ve edebiyat dersleri aldı. Arapça ve dilbilim konusunda uzman olarak yetişti.
Mahmud, şiddetli bir hastalığa yakalanınca Mekke'ye gitti. Mekke Şerifi Ebü'l-Hasan Ali bin Hamza tarafından çok iyi karşılandı. Aralarında samimi bir dostluk oluştu. Mahmud Zemahşerî, bu süre zarfında Arap yarımadasında gerçekleştirdiği seyahatler ve Araplarla girdiği yakın diyalog neticesinde Arap dili ve edebiyatının incelikleri, zenginliği konularında oldukça önemli bilgilere sahip oldu.
Mahmud, son gelişi ve değişik zamanlarda hac vesilesiyle geldiği Mekke ve Medine'de uzun süre kaldı. Bundan dolayı kendisine "Allah'ın komşusu" anlamına gelen "Cârûllah" denmeye ve bu unvanla anılmaya başlandı. Memleket özlemiyle Harezm'e döndüyse de bir süre sonra tekrar Mekke'ye geldi. Birinci gelişinde iki, bu gelişinde de üç olmak üzere beş yıl Mekke'de kaldı. Daha sonra Harezm'e dönerken Bağdat'a uğradı. Büyük bir ilgi ile karşılandı. Burada ders vermeye başladı. Aynı zamanda kendisini yetiştirmeye ve dersler almaya devam etti.
Zemahşerî, bütün mesaisini ilme verdi ve bu gaye ile sık sık seyahat etti. Yaşadığı dönemin önemli alimleri arasında yer aldı. Dil ve tefsir alanında büyük otorite olarak kabul edilip, verdiği dersler büyük ilgi gördü. Bu alanda Harezm, Irak, Horasan, Hicaz gibi bölgelerde, sahasında zamanın önemli âlimleri arasında yer aldı. Kendisinden ders alan bazı talebeleri önemli hatipler arasında yer aldılar ve camilerde vaaz verdiler. Belâgat ilmindeki üstün kişiliği ve bu sahada yazdığı "Keşşâf Tefsiri" büyük beğeni toplayan ve kabul gören bir eserdir. Ehl-i Sünnet âlimleri belâgat ile ilgili konularda bu eserden önemli ölçüde yararlandılar.
Mahmud, Bağdat'tan Harezm'e geçti. Ceyhun Nehri kıyısındaki Ürgenç'e yerleştikten birkaç yıl sonra, 13 Haziran 1144 yılında vefat etti.
Kişiliği ve Fikir Hayatı
Zemahşerî, ilim öğrenmek için seyahatler yapmış ve birkaç defa Bağdat'a gitmiş, bir müddet Mekke'de kalmıştır. Mekke'de bir müddet bulunması üzerine kendisine Cârûllah unvanı verilmiştir. Bağdat'ta Ali bin Muzaffer en-Nişâburî, Ebu'n-Nasr el İsfehânî ve Ebu Mansur el-Cevâlikî'den ilim öğrenmiştir. Fıkıh ilmini Şeyh Sedid-i Hayyâtî'den tahsil etti. Arapça'yı çok iyi bilen Zemahşerî; tefsir, fıkıh, lügât, belâgat ilimlerinde derin bilgi sahibi oldu. Bilhassa belâgat ilminde fevkalade ileri olan Zemahşerî'nin yazdığı Keşşâf tefsiri, bu bakımdan çok beğenilmiş ve tanınmıştır. Ehl-i Sünnet âlimleri belâgat ilgili bilgilerde onun tefsirinden istifade etmişlerdir. Fars asıllı olmasına rağmen Arap dilindeki üstünlüğünü ifade etmek için onun Ebu Kubeys dağına çıkarak "Ey Araplar gelin, atalarınızın dilini benden öğrenin." dediği rivayet edilir. Zemahşerî, fıkhi açıdan Ehl-i Sünnet'in Hanefi mezhebinden olmasına rağmen itîkâd bakımından Mu'tezilidir. Ama ölürken Mu'tezile'den dönüp tövbe ettiği de söylenmektedir. Ancak tefsirinde açık ve kapalı olarak Mu'tezile itîkâdına yer verdiği görülür. Keşşâf tefsiri belâgat hususunda büyük bir değer taşıyan ve Kur'an'ın belâgatini gösteren bir şaheserdir.
Eserleri
Zemahşerî, önemli ölçüde talebe yetiştirdiği ve ömrünün sonuna kadar ilim öğrenmeye devam ettiği gibi çok sayıda eser de kaleme aldı. Arapça'nın dışında Türkçe ve Farsça'yı iyi derecede bilmesine rağmen eserlerinin büyük bir kısmını Arapça olarak kaleme aldı. En önemli eseri olarak bilinen tefsir eseridir. Bu eserinde Kur'an'ın dilindeki üstünlük ve incelikleri ele aldı. Bu eseri kendisine İslâm âleminde büyük bir şöhret kazandırdı. Çok sayıda müellif ve müfessir kaynak olarak bu eserden yararlandı. Muhtelif dillere tercüme edildi.
Diğer bazı eserleri; Nükatü'l-Arab, El-Minhac, Rüusu'l-Mesail, El-Mufassal, El-Muhaccat, Esasü'l-Belağa, Etvakü'l-Zehab, Mak amat...
Şiirleri ise Divan'ında toplanmıştır. Divan'ın bir yazma nüshası Süleymaniye Kütüphanesinde bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Jane Dammen MacAuliffe, Quranic Christians: An Analysis of Classical and Modern Exegesis,Cambridge University Press, 1991, pg 51
- ^ By Norman. Calder, Andrew Rippin, Classical Islam: A Sourcebook of Religious Literature, Routledge, 2003, pg 119
- ^ "Encyclopedia Iranica, "The Chorasmian Language", D.N.Mackenzie". 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ağustos 2019.
- ^ "Zamakhshari" in Encyclopedia of Islam, by C.H.M. Versteegh, Brill 2007. Excerpt: "one of the outstanding scholars of later medieval Islamic times who made important contributions..despite his own Iranian descent, a strong proponent of the Arab cause vis-à-vis the partisans of Shabiyya."
- ^ . 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2019.
- ^ "https://islamansiklopedisi.org.tr/zemahseri". 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022.
|başlık=dış bağlantı ()
Dış bağlantılar
- İslam Düşünce Atlası'nda Zemahşerî
- Zemahşerînin Kelami Görüşleri
- Behsemiyye Hüseyniyye Arasında Zemahşerînin Degerlendirilmesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Zemahseri haber gazete kitap akademik JSTOR Eylul 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Zemahseri Farsca محمود زمخشری 18 Mart 1075 13 Haziran 1144 Iranli Islam bilgini ZemahseriTam adiEbu l Kasim Mahmud b Omer b Muhammed el Harizmi ez ZemahseriDogumu18 Mart 1075Olumu13 Haziran 1144 69 yasinda Kohne UrgencCagiIslam in Altin CagiEtkilendikleri Ebu Mudar Hakim el Cusemi Rukneddin Ibnu l MelahimiDiger ad lar iMahmud Zemahseri Tefsir kelam fikih lugat ve belagat gibi bircok Islam i bilim alaninda arastirmalar yapmis ve cesitli eserler vermis Fars kokenli filozof ve Islam alimi 1074 yilinda Harezm in kasabasinda dogmus 1144 te bir Arefe gecesi Kohne Urgenc te olmustur HayatiAsil adi Mahmud dur Dogdugu sehirden dolayi Zemahseri uzun sure Mekke de yasadigindan oturu de Carullah lakaplariyla anilmistir Mutezile akidesine bagli bir alimdir Ozellikle Arap dili ve Edebiyati ile belagat konusunda dahi bir bilgindir Zemahseri olarak taninmakta olup kunyesi Ebul Kasim Carullah Mahmud bin Omer bin Ahmed ez Zemahseri seklindedir Mahmud 1075 yilinda Harezm in Zemahser kasabasinda dogdu Kucukken gecirdigi kaza sonucu bir bacagini kaybettiginde takma bir bacakla yurumek zorunda kaldi Dindar bir aileye mensup olup ilk egitimini babasindan aldi Baba oglunun sakatligini da goz onunde bulundurarak durumuna uygun olan ve oturarak calisilabilen terzilik meslegi ile gecimini saglamasini istiyordu Ancak Mahmud un okumak konusundaki israri uzerine bir medreseye verdi Babasi kesin olarak bilinmeyen bir sebepten oturu hapsedildi ve kalan omrunu burada gecirdi Mahmud Harezm de tip dil ve gramer sahasinda onemli bir konuma sahip olan Ebu Muzar Mahmud bin Cerir el Zebbi den ders aldi Dil ve edebiyat derslerinin yaninda aldigi egitimin etkisiyle Mutezile akidesine baglandi Ustun zekasi ve gosterdigi basaridan dolayi hocasindan maddi ve manevi destek gordu Bir ara Buhara ya da gidip orada da egitim aldi Bu tarihlerde hukum suren Buyuk Selcuklu Sultani Meliksah ve unlu veziri Nizamulmulk ten de himaye ve destek gordu Mahmud ilim tahsil etmek gayesiyle muhtelif beldeleri dolasti Harezm den ayrildiktan sonra Horasan a gitti Orada bulunan ileri gelenlerle temas kurdu Sonra Isfahan a gitti Burada da Meliksah in oglu ile gorustu ve onu oven bir kaside kaleme aldi Bagdat ta bulunan Nizamiye Medresesi nde de egitim gordu Burada hadis tefsir kelam fikih gramer ve edebiyat dersleri aldi Arapca ve dilbilim konusunda uzman olarak yetisti Mahmud siddetli bir hastaliga yakalaninca Mekke ye gitti Mekke Serifi Ebu l Hasan Ali bin Hamza tarafindan cok iyi karsilandi Aralarinda samimi bir dostluk olustu Mahmud Zemahseri bu sure zarfinda Arap yarimadasinda gerceklestirdigi seyahatler ve Araplarla girdigi yakin diyalog neticesinde Arap dili ve edebiyatinin incelikleri zenginligi konularinda oldukca onemli bilgilere sahip oldu Mahmud son gelisi ve degisik zamanlarda hac vesilesiyle geldigi Mekke ve Medine de uzun sure kaldi Bundan dolayi kendisine Allah in komsusu anlamina gelen Carullah denmeye ve bu unvanla anilmaya baslandi Memleket ozlemiyle Harezm e donduyse de bir sure sonra tekrar Mekke ye geldi Birinci gelisinde iki bu gelisinde de uc olmak uzere bes yil Mekke de kaldi Daha sonra Harezm e donerken Bagdat a ugradi Buyuk bir ilgi ile karsilandi Burada ders vermeye basladi Ayni zamanda kendisini yetistirmeye ve dersler almaya devam etti Zemahseri butun mesaisini ilme verdi ve bu gaye ile sik sik seyahat etti Yasadigi donemin onemli alimleri arasinda yer aldi Dil ve tefsir alaninda buyuk otorite olarak kabul edilip verdigi dersler buyuk ilgi gordu Bu alanda Harezm Irak Horasan Hicaz gibi bolgelerde sahasinda zamanin onemli alimleri arasinda yer aldi Kendisinden ders alan bazi talebeleri onemli hatipler arasinda yer aldilar ve camilerde vaaz verdiler Belagat ilmindeki ustun kisiligi ve bu sahada yazdigi Kessaf Tefsiri buyuk begeni toplayan ve kabul goren bir eserdir Ehl i Sunnet alimleri belagat ile ilgili konularda bu eserden onemli olcude yararlandilar Mahmud Bagdat tan Harezm e gecti Ceyhun Nehri kiyisindaki Urgenc e yerlestikten birkac yil sonra 13 Haziran 1144 yilinda vefat etti Kisiligi ve Fikir HayatiZemahseri ilim ogrenmek icin seyahatler yapmis ve birkac defa Bagdat a gitmis bir muddet Mekke de kalmistir Mekke de bir muddet bulunmasi uzerine kendisine Carullah unvani verilmistir Bagdat ta Ali bin Muzaffer en Nisaburi Ebu n Nasr el Isfehani ve Ebu Mansur el Cevaliki den ilim ogrenmistir Fikih ilmini Seyh Sedid i Hayyati den tahsil etti Arapca yi cok iyi bilen Zemahseri tefsir fikih lugat belagat ilimlerinde derin bilgi sahibi oldu Bilhassa belagat ilminde fevkalade ileri olan Zemahseri nin yazdigi Kessaf tefsiri bu bakimdan cok begenilmis ve taninmistir Ehl i Sunnet alimleri belagat ilgili bilgilerde onun tefsirinden istifade etmislerdir Fars asilli olmasina ragmen Arap dilindeki ustunlugunu ifade etmek icin onun Ebu Kubeys dagina cikarak Ey Araplar gelin atalarinizin dilini benden ogrenin dedigi rivayet edilir Zemahseri fikhi acidan Ehl i Sunnet in Hanefi mezhebinden olmasina ragmen itikad bakimindan Mu tezilidir Ama olurken Mu tezile den donup tovbe ettigi de soylenmektedir Ancak tefsirinde acik ve kapali olarak Mu tezile itikadina yer verdigi gorulur Kessaf tefsiri belagat hususunda buyuk bir deger tasiyan ve Kur an in belagatini gosteren bir saheserdir EserleriZemahseri onemli olcude talebe yetistirdigi ve omrunun sonuna kadar ilim ogrenmeye devam ettigi gibi cok sayida eser de kaleme aldi Arapca nin disinda Turkce ve Farsca yi iyi derecede bilmesine ragmen eserlerinin buyuk bir kismini Arapca olarak kaleme aldi En onemli eseri olarak bilinen tefsir eseridir Bu eserinde Kur an in dilindeki ustunluk ve incelikleri ele aldi Bu eseri kendisine Islam aleminde buyuk bir sohret kazandirdi Cok sayida muellif ve mufessir kaynak olarak bu eserden yararlandi Muhtelif dillere tercume edildi Diger bazi eserleri Nukatu l Arab El Minhac Ruusu l Mesail El Mufassal El Muhaccat Esasu l Belaga Etvaku l Zehab Mak amat Siirleri ise Divan inda toplanmistir Divan in bir yazma nushasi Suleymaniye Kutuphanesinde bulunmaktadir Ayrica bakinizNizamiye Medresesinde yetisen bilim insanlari Selcuklu doneminde yetisen bilim adamlariKaynakca Jane Dammen MacAuliffe Quranic Christians An Analysis of Classical and Modern Exegesis Cambridge University Press 1991 pg 51 By Norman Calder Andrew Rippin Classical Islam A Sourcebook of Religious Literature Routledge 2003 pg 119 Encyclopedia Iranica The Chorasmian Language D N Mackenzie 4 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Agustos 2019 Zamakhshari in Encyclopedia of Islam by C H M Versteegh Brill 2007 Excerpt one of the outstanding scholars of later medieval Islamic times who made important contributions despite his own Iranian descent a strong proponent of the Arab cause vis a vis the partisans of Shabiyya 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2019 https islamansiklopedisi org tr zemahseri 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2022 baslik dis baglanti yardim Dis baglantilarIslam Dusunce Atlasi nda Zemahseri Zemahserinin Kelami Gorusleri Behsemiyye Huseyniyye Arasinda Zemahserinin Degerlendirilmesi