Zeytin Dalı Harekâtı'na karşı tepkiler

Zeytin Dalı Harekâtı, Türkiye hükûmetinin 20 Ocak 2018'de başlattığını duyurduğu Zeytin Dalı Harekâtı'na yönelik ulusal ve uluslararası tepkilerdir.

Türkiye'deki tepkiler

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan operasyon hakkında yaptığı açıklamada Türk askerinin Afrin'de kalıcı kalmayacağını, operasyon hakkında bölgede bulunan Rusya ve diğer koalisyon güçleri ile görüş alışverişi yaptıklarını söylemiş, ABD'nin operasyon süresinin uzun olmamalı açıklamasına "Ne zaman iş biterse bizim orada durmaya merakımız yok. Bunun için birilerinden icazet almaya ihtiyacımız yok" sözleriyle yanıt vermiş, Başbakan Binali Yıldırım operasyonun ekonomiyi etkilemeyeceğini ve harekâtın bölgeden gelebilecek saldırıları durdurmak için başlatıldığını söylemiş, Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar operasyonun "tek bir terörist kalmayana kadar devam edeceğini, operasyonda Türk ordusunun karşısında PKK, YPG haricinde IŞİD'in de olduğunu" söylemiştir. Türkiye hükûmet sözcüsü Bekir Bozdağ harekâtın meşru ve uluslararası hukuka uygun olduğunu açıklamıştır.

HDP ve DBP'nin Diyarbakır'da düzenlemek istediği protesto gösterisine polis engeli

Operasyon yapılmasının gündeme gelmesi üzerine aralarında Demokratik Bölgeler Partisi, Devrimci Sosyalist İşçi Partisi, Emek Partisi, Emekçi Hareket Partisi, Ezilenlerin Sosyalist Partisi, Halkların Demokratik Partisi, Kürdistan Özgürlük Partisi, , Özgürlük ve Dayanışma Partisi, Özgürlük ve Sosyalizm Partisi, Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi, Türkiye Komünist Partisi ve Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi'nin bulunduğu çeşitli siyasi partiler, hükûmetin operasyon kararını eleştiren bildirilerde bulundular. Bununla birlikte Halkevleri, İnsan Hakları Derneği, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu, SODAP, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Türk Tabipler Birliği ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı; operasyona karşı bildiriler yayınladılar. Çeşitli illerde toplanan bazı gruplar tarafından ve HDP ve DBP'nin milletvekilleri ile birlikte operasyonların başlamasından bir gün sonra protesto eylemleri düzenlenmesine polis tarafından izin verilmedi.Diyarbakır'da yapılan bir araştırmada ise yüzde 83.2 oranında operasyonun Suriye'deki Kürt kazanımlarına yönelik olduğu sonucu çıktı.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) operasyonu desteklediğini açıkladı.İYİ Parti, Liberal Demokrat Parti ve Büyük Birlik Partisi genel başkanları da operasyona destek verdiklerini açıkladı.Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli, operasyonun başlamasının akabinde operasyon kararına destek vererek "Ülkemiz ve milletimiz için hayırlı olsun. Allah ordumuzu muvaffak etsin." açıklamasında bulundu.Diyanet İşleri Başkanlığı operasyonun başladığı gün yaptığı açıklamada, "Bu akşam bütün camilerimizde yatsı ve sabah namazı öncesi veya sonrası Fetih Suresi okunacak, ordumuza ve milletimize dua edilecektir" dedi. Bu uygulamanın 90 bin camiyi kapsayacak şekilde operasyonun biteceği güne kadar devam edeceği açıklandı. Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş operasyonun 8. gününde TSK operasyonunun cihad kapsamında olduğunu ifade etti.Türkiye Ermenileri Patrikliği, web sayfasından yaptığı açıklamada "Türk Silahlı Kuvvetleri’ne Zeytin Dalı Harekâtı’nda başarılar diler, terör hareketlerinin son bulması, tüm insanlığın muhtaç olduğu barış, sağduyu ve huzur ortamının özellikle bölgemizde tesisi için dua ederiz." ifadelerini kullandı. Cemaat Vakıfları ve Türk Yahudi Toplumu'ndan da destek geldi. Fener Rum Patriği I. Bartholomeos ise Erdoğan'a harekâtın başarılı geçmesi dileyen bir mektup yolladı.TÜSİAD ve MÜSİAD da operasyona destek verdiklerini açıkladı. Aralarında Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK), Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) bulunduğu 16 STK operasyona olan desteklerini açıkladı. Operasyona destek veren Türkiye vatandaşları çeşitli kentlerde ev ve iş yerlerine Türk bayrağı astılar. Çeşitli şehirlerde gönüllü askerlik başvuruları yapılırken, 30 büyükşehir, 23 il, 154 ilçeyi kapsayan bazı araştırmalarda halkın yüzde 85'inin operasyonu desteklediği sonucu çıktı.

Medya

Başbakan Binali Yıldırım 21 Ocak 2018 günü Türkiye'deki basın kuruluşları temsilcilerini istişarede bulunmak ve görüş alışverişinde bulunmak üzere toplantıya çağırdı. Muhalif medya temsilcilerinin de davet edildiği toplantıda hükûmetin hassasiyetleri ve medyadan olan beklentilerini içeren 15 maddelik bir liste sunuldu. Listede harekâtın sivil halka değil terör örgütlerine yönelik yapıldığı amacının ön planda tutulması, harekâtın sadece YPG değil IŞİD'e yönelik de olduğu bilgisinin es geçilmemesi, sivil ve askeri kayıp haberlerinde titiz olunması gerektiği ve teyit edilemeyen görüntü ve açıklamalara itibar edilmemesi, istihbarati yönde tehlike yaratacak konum bilgilerinin paylaşılmaması, psikolojik savaş unsuru açısından PYD'nin moralini artıracak haberler yapılamaması ve doğru ve birincil bilgilere ulaşmak adına hükûmetin görevlendirdiği Bekir Bozdağ ve Mahir Ünal ile temas kurulması gerektiği vurgulandı. Temsilcilere PKK/PYD'nin moralini artıran haberlerin dikkate alınmaması beklentileri hakkında Sınır Tanımayan Gazeteciler, amacın Türkiye medyasını hükûmet ve savaş hedeflerine hizmet ettirmek olduğu yönünde açıklama yaptı.İnsan Hakları Derneği, Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu ve Türkiye Gazeteciler Sendikası bu listeye tepki gösterdi ve yaşanan durumun sansür olduğunu ifade etti.

Başbakan toplantıda yaptığı açıklamada görüş farklılıklarına rağmen harekâtın başladığı günü takip eden bir sonraki günde medyadaki birlikteliğin güzel bir fotoğraf olduğunu söyleyerek “Demokratik bir ülkeyiz farklı sesler olabilir, bunlar her şey yolunda giderken problem teşkil etmez ancak dünyanın gözü üzerimizdeyken beka meseleleriyle karşı karşıyayken birlikte olabilmek önemli” ifadelerini kullandı. Yazılı ve görsel medyanın katkılarına dikkat çekti. İlgili durumun bir sansürden çok sadece kamuoyunun doğru bilgilendirilmesini içeren bir beklenti olarak açıkladı. PKK/PYD ve yabancı basının manipülasyonlarının olabileceğine dikkat çekerek duyarlı olunması gerektiğini vurguladı.

Operasyon sonrası basın kuruluşlarının operasyona yaklaşımıyla ilgili The Economist Türkiye'deki ana akım medyanın Afrin'deki savaşı sadece Türkiye hükûmeti ve ordunun gösterdiği açıdan haberleştirdiğini belirtti. Ayrıca "Türk ordusu Afrin'de tek bir sivile bile zarar vermeden 2 binden fazla YPG'liyi 'etkisiz hale getirdiğini' savunuyor. Tek bir ana akım medya kuruluşu bile bu sayıları sorgulamadı." ifadeleriyle ölü ve yaralılara dair verilerin de tam olarak aktarılmadığını veya buna cesaret edilemediğini savundu.

22 Şubat tarihinde bölgeye silah ve militan taşıyan YPG'ye ait 30-40 araçlık konvoy Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından vuruldu. Genelkurmay Başkanlığı konvoyun imha edilmesine ait videoyu YouTube sayfasından yayınladı. Youtube ertesi gün görüntülerin "şiddet barındırdığı veya görsel açıdan rahatsız edici olduğu" gerekçesi ile erişime engelledi. Bunun üzerine TSK resmî twitter hesabından görüntüleri yayınladı. Gelen tepkiler üzerine YouTube videoyu yeniden erişime açtı.

Harekât boyunca birçok kişi ve medya kuruluşu sosyal medya hesabı üzerinden yalan haber, dezenformasyon, manipülasyon ve amaçlı paylaşımlarda bulundu. Ayrıca, başka çatışmalarda çekilen pek çok fotoğraf ve video Afrin operasyonunda çekilmiş gibi sosyal medya ve medya kaynakları üzerinden yayınlandı. PYD eski eş genel başkanı Salih Müslim, 14 Eylül 2014 tarihinde Beşar Esad güçlerinin 'ya düzenlediği hava saldırısında yaralanan çocukların yer aldığı görseli, "Türkiye, Afrin'de katliam yapıyor" iddiasıyla resmî twitter hesabından paylaştı. Müslim fotoğrafın gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkarılınca hesabından kaldırdı.1983 Erzurum depremi'nde dört çocuğunu kaybetmiş bir annenin, enkaz altından çıkarılan çocuklarının cansız bedenleri önünde ağlamasını gösteren 1984 World Press Photo ödülü sahibi fotoğraf Afrin'de çekilmiş gibi servis edildi. Afrin şehir merkezinin ele geçirilmesinin ardından başka bir paylaşımda, 2015'te IŞİD'in Rakka'da Yezîdîlerin evlerinden yağmaladıkları malları sattığı bir pazar yerine ait görsel, Afrin'de yağmalanıp Azez ilçesinde satılıyormuş gibi gösterildi.Milliyet ve Habertürk tarafından yayınlanan haberde Şeyh El Hadid bölgesindeki operasyonu gösterdiği iddiasıyla video görüntüsü yayınlandı. Bu görüntünün 2010 çıkışlı Medal of Honor adlı video oyununa ait olduğu ortaya çıktı. Benzer olarak a Haber'in yayınladığı ve Afrin'de çekildiğini iddia ettiği görüntüler Rusya'nın 2012 yılında Kafkasya'da yaptığı bir askeri tatbikata ait olduğu ortaya çıktı.

Gözaltı ve tutuklamalar

Türkiye İçişleri Bakanlığı harekâtın başlamasını takip eden süreçte 26 Şubat 2018 tarihine kadar 845 kişinin sosyal medyada Afrin paylaşımları ile terör propagandası yapma, provokatif söylem, halkı kin ve düşmanlığa itme, dezenformasyon, karşıtlık verme, izinsiz gösteri ve benzeri birçok gerekçe ile gözaltına alındığını, hakkında işlem yapıldığı veya tutuklandığı bilgisini paylaştı. Tutuklananların Türk Ceza Kanunu'nun 301. maddesi'nden yargılandığı belirtildi.

Kadıköy'de 21 Ocak'ta operasyonu protesto etmek isteyen bir gruba polis izin vermedi, bu gruptan izinsiz gösteri yaptıkları iddiasıyla 13 kişi gözaltına alındı, 11'i tutuklandı.Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eş Başkanı Leyla Güven,EMEP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Türkmen ve Bursa il başkanı sosyal medya paylaşımları nedeniyle tutuklandı. Partinin Antep il başkanı ise gazete dağıtarak terör propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı. Aynı gerekçe ile Halkevleri Eş Genel Başkanı da dahil 12 Halkevleri üyesi gözaltına alındı.Halkların Demokratik Partisi (HDP) milletvekilleri Adem Geveri, Bedia Özgökçe Ertan ve Lezgin Botan hakkında da sosyal medyadaki paylaşımları nedeniyle 'terör örgütü propagandası yapmak' suçlamasıyla fezleke hazırlandı. Aralarında HDP Eş Genel Başkanı Serpil Kemalbay'ın da bulunduğu 17 kişi de 'halkı sokağa dökmeye ve çatışma çıkarmaya çalışma' gerekçesiyle gözaltına alındı. Kemalbay daha sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Furkan Vakfı üyeleri Afrin Operasyonu'na karşı çıkan paylaşımlar nedeniyle "terör propagandası ve suç örgütü kurma" gerekçeleriyle 30 Ocak'ta başlatılan operasyonda vakıf kurucusu Alparslan Kuytul'un da aralarında bulunduğu 20 kişi gözaltına alındı. Ardından 2 Şubat 2018 tarihinde vakıfa hükûmet tarafından kayyım atandı. Kuytul ve 4 vakıf çalışanı 8 Şubat günü çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) merkez konseyi üyesi doktorlar savaşın bir halk sağlığı sorunu olduğu yönündeki açıklaması üzerine 30 Ocak günü gözaltına alınıp 5 Şubat 2018 günü serbest bırakıldılar.Sağlık Bakanı Ahmet Demircan, Bakanlık olarak Merkez Konsey üyelerinin görevlerine amaç dışı faaliyet gösterilmesi gerekçesiyle son verilmesi için dava açtığını ifade etti ve TTB'nin Türk tabiplerini temsil edebilecek noktada olmadığını belirtti. TTB'nin açıklamasını tamamen desteklediğini ve doktorların ve ulusal tabip kuruluşlarının savaşın ve silahlı çatışmaların yol açacağı insani sonuçlar konusunda hükûmetleri uyarma görevinin Dünya Tabipler Birliği'nin açık politikasının bir parçası olduğunu belirtti. TTB'nin açıklaması kimi yurtdışı bileşiklerden destek alırken aynı zamanda ülke içerisinde tepkilere de neden oldu. Recep Tayyip Erdoğan TTB üyelerini terör sevicileri olarak yorumlarken, çeşitli tabip odaları da TTB'nin kendilerini temsil etmediğini açıkladı.

Afrin'de TSK ve TDÖSO'nun kontrolü sağlamasını takip eden günlerde Boğaziçi Üniversitesi'nde harekâtta hayatını kaybeden askerler için 'Afrin Lokumu' dağıtan öğrencilere ile 'Savaşın lokumu olmaz' sloganı atan öğrenciler arasında yaşanan gerginlik sonrasında lokum dağıtan gruba saldırdıkları öne sürülen bazı öğrenciler gözaltına alındı. Rektörlük açıklamasında "saldırının, her vatansever gibi kabul edilemez bulunduğu, ayrıca ifade özgürlüğüne yapılan bir saldırı olarak" yorumlanırken, Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş ve Trabzonspor'un bazı üniversite taraflar grupları ortak bir açıklama ile #ÜniversitelerdeTeröristİstemiyoruz etiketi altında bildiri yayımladı. Gözaltına alınanlardan 14 öğrenci tutuklandı.

Uluslararası tepkiler

Ülkeler

•  Azerbaycan - Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, "TSK'nın başlattığı Zeytin Dalı Harekâtı'nın amacı, Türkiye'nin sınır güvenliğini sağlamak, terör tehlikesini ortadan kaldırmak ve bölgede yaşayan sivilleri terör tehditlerinden korumak. Azerbaycan, Türkiye'nin terör tehdidi konusundaki hassasiyeti ve endişelerini anlıyor." ifadelerine yer verdi.

Londra'da operasyonun ikinci günü Londra'daki Rusya Büyükelçiliği önünde yapılan operasyon karşıtı gösteri (solda) ve operasyonun beşinci gününde Londra'daki BBC binası önünde operasyonu destekleyen gösteri (sağda)

•  Birleşik Krallık - Başbakanlık Ofisi Downing Sokağı 10 Numara'dan yapılan yazılı açıklamada; "İngiltere, Suriye'deki çatışmaya ilişkin meseleleri, şiddeti azaltmak ve siyasi bir çözümü mümkün kılmak şeklindeki ortak amacımıza uygun olarak Türk yetkililer ile düzenli olarak ele almıştır. Türkiye'nin kendi sınırlarının güvenliği konusundaki meşru çıkarını tanıyoruz." ifadelerine yer verdi. Dışişleri Bakanı Boris Johnson Türkiye'nin sınırlarını güvende tutmak istemesinde haklı olduğunu belirterek İngiltere ve Türkiye'nin ortak paydasının Beşşar Esad rejiminin sonlanması ve bölgede siyasi süreci yürürlüğe koymak olduğunu açıkladı.
•  Bulgaristan - Cumhurbaşkanı Rumen Radev bu operasyonu kınadı ve Avrupa Birliği'nin bunu durdurmak için müdahale etmesi konusunda ısrar etti.
•  Irak - Dışişleri Bakanı İbrahim el-Caferi operasyonu kınadıklarını bildirdi ve "Başika'da olduğu gibi, bir ülkenin başka bir ülkenin içişlerine karışmasını reddediyoruz" ifadelerini kullandı. Caferi ayrıca Türkiye ile ilişkileri sürdürmek istediklerini ancak "aşırılıkları kabul etmediklerini" belirtti.
  • Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) Afrin'e düzenlenen operasyonu kınadıklarını açıkladı. Kürdistan Bölgesel Yönetimi Parlamentosu'nun yaptığı açıklamada "diyalog ve birbirini kabul etme yolunu denemeli, ulusal birliği sağlama ve kazanımlarını korumaya dönük adımlar atmalı" denilerek diyalog çağrısı yapıldı ve Afrin'e ulaştırılacak insani yardım ve sağlık malzemeleri için Rojava ile KBY arasındaki sınırların açık tutulması gerektiği ifade edildi.Kürdistan Yurtseverler Birliği KBY'nin Afrin'de Türk Silahlı Kuvvetleri'ne karşı savaşanlara destek birlikleri göndermeye hazır olduğunu söyledi. 29 Ocak 2018 günü Süleymaniye'de yaşayan aydın, yazar, gazeteci, kitle örgütü temsilcileri ve milletvekilleri tarafından kurulan "Afrin Cephesi" öncülüğünde operasyona karşı protesto yürüyüşü gerçekleştirildi. Benzer olarak başkent Erbil'de de 9 Şubat günü operasyonu kınayan gösteriler düzenlendi. 18 Mart günü Afrin kent merkezinin, TSK ve ÖSO kontrolüne geçmesinin ardından Süleymaniye’de üç günlük yas ilan edildi ve Nevruz kutlamaları iptal edildi.
•  İran - Dışişleri Bakanlığı sözcüsü "İran, Türkiye ve Suriye sınır bölgelerindeki krizin derinleşmesini önlemek için bu operasyonun derhal sonlanmasını istiyor. Afrin'deki krizin devam etmesi Suriye'nin kuzeyindeki terörist grupları artırabilir." açıklamasında bulundu.
•  İsveç Dışişleri Bakanı ve İsveç Başbakan Yardımcısı Margot Wallström, Afrin operasyonunu protesto etmek için iki hafta içinde gerçekleştirmeyi planladığı Türkiye ziyaretini iptal etti.
•  Katar - Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lulwah Rashif Al-Khater şunları söyledi: "Geçtiğimiz cumartesi günü Türk askeri operasyonunun başlatılması, Suriye'nin toprak bütünlüğünü korumanın yanı sıra ulusal güvenlik ve sınır güvenliğiyle ilgili meşru kaygılardan kaynaklanıyordu. NATO üyesi olan Türkiye, bölgede daima istikrar sağlayıcı bir faktör oldu." Bakan, Türkiye'nin terörle mücadele operasyonunun Suriye'nin Afrin bölgesindeki meşru güvenlik kaygılarından kaynaklandığını da sözlerine ekledi.
•  Kıbrıs Cumhuriyeti - Dışişleri Bakanlığı Afrin'de yürütülen operasyonu "yasa dışı" olarak tanımladı ve Suriye krizinin askeri araçlarla çözülemeyeceğini vurguladı.
•  Kuzey Kıbrıs - Başbakan Hüseyin Özgürgün yayınladığı Twitter mesajında "en büyük dileğinin Afrin operasyonunun başarılı sonucu olduğunu" ifade etti.
•  Lüksemburg - Dışişleri Bakanı Jean Asselborn operasyonun Türkiye'nin kendisini savunma konusuyla hiçbir ilgisi olmadığını, Türkiye'nin YPG'ye saldırmaktan vazgeçmesi gerektiğini ve Afrin'deki davranışların NATO konseyine açıklanmak zorunda kalınacağını ifade etti.
•  Mısır - Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'nin Afrin bölgesindeki askerî operasyonunu kınadı ve bunun Suriye'nin egemenliğine ciddi bir tehdit oluşturduğunu söyledi. 18 Mart günü TSK ve ÖSO'nun Afrin kent merkezini ele geçirmesinin ardından Mısır Dışişleri Bakanlığı, "Afrin ‘işgalini’ kınadıklarını ve Suriye’nin toprak bütünlüğü ihlalinin kabul edilemez olduğunu" açıkladı. Açıklamada operasyonun mevcut politik durumu kötüleştirdiği, çözüm kapsamındaki çabaları baltaladığı, ülkedeki insani krizi derinleştiren ihlalleri barındırdığı savunuldu.

Uluslararası kuruluşlar

•  Avrupa Birliği - Federica Mogherini, ilk önce Hürriyet gazetesine gönderdiği mesajda bu operasyonla ilgili yorum yapmayacaklarını söyledi. Ertesi gün ise gelişmelerden son derece endişeli olduğunu ve Türkiye'deki yetkililerle görüşmeler yapacağını söyledi; nüfusun askeri faaliyetlerden etkilenmemesine özen gösterilmesini, operasyonun IŞİD'e odaklanmasından emin olunmasının gerektiğini belirtti. Ayrıca operasyonun, 2016 Cenevre Suriye barış görüşmelerinin devam etmesine ciddi zarar verebileceğini söyledi.Kati Piri ise 27 Ocak 2018'de Ahval News adlı internet gazetesine verdiği röportajda, Türkiye ve AB'nin farklı öncelikleri olduğunu belirtmiş, IŞİD'in Avrupa Birliği için öncelikli olduğunu ama Türkiye için hiçbir zaman öncelikli olmadığını; PKK'nın ise tam tersi, AB için önceliksiz olduğunu ama Türkiye için öncelikli hedef olduğunu söylemiştir. Bu sözleri AB Bakanı Ömer Çelik tarafından ağır şekilde eleştirilmiş ve "Piri'nin söylediklerinin ciddiye alınmayacağı" ifade edilmiştir. Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü de Piri'nin yorumu "İkiyüzlülüğün itirafı" şeklinde yorumladı.
• Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı - Türkiye hükûmetini sosyal medya kullanıcılarının operasyonları eleştirdiği gerekçesiyle gözaltına almalarını kınayan bir açıklama yaptı. Açıklamada "Hükümetin aldığı kararlara katılmamak hapis cezası ile cezalandırılmamalıdır. Çatışma veya savaş zamanlarında bile ifade özgürlüğüne saygı gösterilmelidir" ifadeleri kullanıldı.
• Avrupa Parlamentosu - Türkiye'ye Afrin'den çekilmesi çağrısı yapan bir karar tasarısı yayınladı. Kararda operasyonunun Suriye'de çatışmaya yeni bir boyut eklediği, ülkedeki iç dengeler ve çözüm çabaları üzerinde olumsuz etki yarattığı, sivil kayıplar olduğu ve ek insani kaygılar gündeme getirdiği savunuldu. Türkiye'den operasyonunu durdurması ve Birleşmiş Milletler tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış grupların yenilmesine yoğunlaşması talep edildi. İlgili oturum öncesinde ise Recep Tayyip Erdoğan "Boşuna heveslenmeyin, işimiz bitmedikçe oradan çıkmayacağız" açıklamasında bulunarak Türkiye'deki mülteciler ekseninde "sen burada benden hangi yükü aldın da bunu söyleyebiliyorsun" sözleriyle Türkiye'nin kimseden emir almayacağını söyledi.Türkiye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada raporu taraflı buldukları, AP'nin terör örgütlerine müsamaha gösterir bir sicile sahip olduğunu ve harekâtın meşru temellere dayandığı ile sivillerin gözetildiği ifade edildi.
•  Birleşmiş Milletler - Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian Afrin'e yapılan operasyona müteakip Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi için acil toplantı çağrısında bulundu. Bu çağrı Afrin özelinde değil, Suriye'deki genel insani durum üzerineydi. Toplantıda Afrin konusu da tartışıldı ve üye ülkeler Türkiye'ye sakinlik çağrısı yaptı. Fransa’nın BM Daimi Temsilcisi François Delattre “Fransa, Türkiye’nin güvenliği, toprakları ve sınırları konusunda duyarlı." ifadelerini kullanarak Esad rejiminin Suriye trajedisinde baş aktör olduğunu belirtti ve IŞİD'in bölgeden temizlenmesinin hayati öneme sahip olduğunu vurguladı.
• NATO - Genel Sekreter Jens Stoltenberg, operasyonla ilgili olarak, Türkiye'nin terörizmden en fazla zarar gören NATO ülkelerinden biri olduğu gerçeği ışığında kendini savunma hakkının olduğunu ancak bunu yerine getirirken dengeli ve ölçülü olunması gerektiğini belirtti.

Diğer

• PYD operasyon başlamadan üç gün önce Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ni ve uluslararası toplumu, Türkiye'nin Afrin'e yönelik operasyonuna karşı harekete geçmeye çağırdı.

Afrin'de (solda) askerî operasyona karşı YPG ve YPJ'yi desteklemek için yapılan gösteri ve Bizâh'da (sağda) YPG ve YPJ'ye karşı yapılan askeri operasyonu destekleyen gösteri, 19 Ocak 2018.

• 18 Ocak 2018 günü Afrin'de Türkiye'nin düzenleyeceğini açıkladığı operasyona karşı YPG ve YPJ'nin desteklendiği protestolar ve yürüyüşler gerçekleştirildi. Göstericiler Türkiye ve Recep Tayyip Erdoğan karşıtı sloganlar attı. 19 Ocak'ta Bizâh'da askerî operasyonu destekleyen gösteri gerçekleştirildi.
• Almanya, Avusturalya, Avusturya, Danimarka, Fransa, Hollanda, Irak, Suriye, İngiltere, İsveç, İsviçre, Lübnan, Norveç ve Vatikan'da operasyonu kınayan protestolar düzenlendi.
• Aralarında Noam Chomsky, Michael Walzer, Charlotte Bunch, Todd Gitlin, David Graeber gibi isimlerin bulunduğu bazı akademisyen ve yazarlar Afrin operasyonuna karşı bildiri yayınladılar. Ardından Türkiye içinde de aralarında Ece Temelkuran, Ertuğrul Günay, Levent Tüzel, Hasan Cemal, Rakel Dink, Zülfü Livaneli gibi eski bakan, milletvekili, yönetmen, yazar, senarist, gazeteci ve oyuncunun bulunduğu 170 kişi benzer bir bildiri yayınladı. Bu bildiri çeşitli tepkilerle karşılaştı. Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu 170 kişiye tepki göstererek "Aydın olmak bu değildir", "O mektubun adresini değiştirin. Kandil'e gönderin" ifadelerini kullandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da "Sanatçı olsan ne yazar, profesör veya doçent olsan ne yazar. Siz sözde sanatçısınız", "Terör örgütü 1 senede 700 defa ülkemize saldırırken siz neredeydiniz be?" diyerek tepki gösterdi.
• 6 Şubat günü Afrin kent merkezinde operasyonu protesto eden gösteriler gerçekleştirildi. Kamışlı ve Haseke'den de katılımın olduğu gösterilerde operasyonun başlangıcından bu yana ölen SDG'li militanların fotoğrafları ve zeytin dalı taşınarak geleneksel müzikler eşliğinde saygı duruşunda bulunuldu ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan karşıtı sloganlar atıldı.

Ayrıca bakınız

• Barış Pınarı Harekâtı'na karşı tepkiler

Kaynakça

1. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Afrin hallolacaktır, geri adım atmak yok". Habertürk. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
2. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan ABD'ye "süre" yanıtı: Operasyon hedefine ulaştığında bitecek". NTV.com.tr. 22 Ocak 2018. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
3. ^ "Erdoğan'dan ABD'ye 'süre' yanıtı: Ne zaman işimiz biter, o zaman çekilmesini biliriz". Sputnik. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
4. ^ Hilmi Hacaloğlu (22 Ocak 2018). "Erdoğan: 'Birilerinden İcazet Alma Gibi Derdimiz Yok'". Amerika'nın Sesi Türkçe. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
5. ^ ^{a b} "Başbakan Binali Yıldırım: Zeytin Dalı harekatı ekonomimizi etkilemez". Milliyet. 21 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
6. ^ "Org. Hulusi Akar'dan son dakika Afrin açıklaması". Mynet.com. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
7. ^ "Hükûmet Sözcüsü Bozdağ: Zeytin Dalı harekatı meşrudur ve uluslararası hukuka uygundur". Sabah. 22 Ocak 2018. 
8. ^ "TKP'den 'Afrin' açıklaması: Çekin Suriye'den elinizi!". Sol Haber Portalı. 21 Ocak 2018. 2 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
9. ^ "Türkiye PAK'tan muhtemel Afrin operasyonuna tepki". K24. 17 Ocak 2018. 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
10. ^ "Siyasi partilerden Afrin tepkisi: Savaş yıkım getirir". Evrensel. 19 Ocak 2018. 19 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
11. ^ . Artıgerçek. 18 Ocak 2018. 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
12. ^ "Afrin Harekatına Karşı TİHV-İHD'den Ortak Açıklama". Bianet. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
13. ^ "Hükûmetten 'Savaşa hayır' diyen meslek odalarına: İsimlerinden 'Türk'ü çıkarsınlar". Sputnik Türkiye. 27 Ocak 2018. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
14. ^ Bozarslan, Mahmut (21 Ocak 2018). "Afrin Protestosuna Engel". Amerika'nın Sesi. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
15. ^ "Kadıköy'de polis, Afrin protestosuna izin vermedi". Sputnik. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
16. ^ ^{a b} "Sosyalist Partiler Afrin Operasyonuna Ne Diyor?". Bianet. 22 Ocak 2018. 28 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
17. ^ "Afrin operasyonuna ilk tepkiler geldi". Evrensel. 20 Ocak 2018. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
18. ^ "SAMER araştırdı: Kürtler Afrin operasyonuna nasıl bakıyor?". Evrensel. 1 Şubat 2018. 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
19. ^ "CHP: Zeytin Dalı Harekatı'nın arkasındayız". Sputnik Türkiye. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
20. ^ "'Kılıcınız keskin olsun, ayağınıza taş değmesin'". Milliyet. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
21. ^ "MHP lideri Bahçeli'den Afrin açıklaması". NTV. 20 Ocak 2018. 21 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
22. ^ . Sputnik. 20 Ocak 2018. 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
23. ^ "Fetih Suresi harekat sona erene kadar okunacak". NTV. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
24. ^ "Diyanet İşleri Başkanı'ndan 'Afrin' açıklaması: Cihada devam ediyoruz". Sol Haber Portalı. 28 Ocak 2018. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
25. ^ "Türkiye Ermenileri Patrikliğinden Duyuru". Türkiye Ermenileri Patrikliği. 3 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
26. ^ "Ermeni Patriği'nden Mehmetçik'e dua". OdaTV. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
27. ^ ""Cemaat vakıfları ordumuzun ve devletimizin yanında"". Dunya.com. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
28. ^ "Patrik Bartholomeos'tan Erdoğan'a 'Zeytin Dalı Harekatı' mektubu". Sputnik Türkiye. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
29. ^ "TÜSİAD'dan Afrin açıklaması". Yeniçağ. 21 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
30. ^ . Gercekgundem.com. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
31. ^ "16 STK'dan Afrin harekatına destek". Dunya.com. 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
32. ^ "Zeytin Dalı Harekatı'na destek yağıyor". Euronews. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
33. ^ "Gönüllü askerlik başvurusu için dilekçeler verilmeye devam ediliyor". Hürriyet. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
34. ^ "MAK Danışmanlık: Halkın yüzde 85'i Afrin operasyonunu destekliyor". Sputnik Türkiye. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
35. ^ "'Muhalif' medyayı da çağırmıştı; Başbakan, 'Zeytin Dalı' harekâtını anlattı, basından beklentilerini sıraladı". T24. 21 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
36. ^ "Turkey demands "patriotic" coverage of military offensive in Syria" (İngilizce). Reporters without Borders. 23 Ocak 2018. 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
37. ^ . Gazeteduvar. 24 Ocak 2018. 18 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2018. 
38. ^ "Odatv en kritik toplantıdan bildiriyor". OdaTV. 21 Ocak 2018. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
39. ^ "Economist: Türk medyası Suriye'deki savaşı doğru olarak haberleştirmeye cesaret edemiyor". BBC. 2 Mart 2018. 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mart 2018. 
40. ^ "Youtube TSK'nın teröristlere operasyon görüntüsünü sildi!". Haberturk.com. 23 Şubat 2018. 9 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2018. 
41. ^ "YouTube'dan geri adım: TSK'nın Afrin videosu erişime açıldı". Sputnik. 23 Şubat 2018. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2018. 
42. ^ . Teyit.org. 9 Mart 2018. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2018. 
43. ^ "Yalan skandalı!". Hürriyet. 25 Ocak 2018. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2018. 
44. ^ "Bu kez depremzedeleri alet ettiler". Hürriyet. 7 Mart 2018. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2018. 
45. ^ . World Press Photo. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2018. 
46. ^ "DEAŞ'ın Rakka yağmasından Zeytin Dalı yalanı uydurdular". Anadolu Ajansı. 22 Mart 2018. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2018. 
47. ^ "Videonun Afrin'deki operasyondan sıcak görüntüleri gösterdiği iddiası". Teyit.org. 24 Ocak 2018. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2018. 
48. ^ "A Haber'in "Afrin" diye yayımladığı görüntüler bakın ne çıktı". Oda TV. 21 Ocak 2018. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2018. 
49. ^ "Sosyal medyada Afrin operasyonu: 845 gözaltı". Sputnik Türkiye. 26 Şubat 2018. 26 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2018. 
50. ^ (İngilizce). Ifex.org. 23 Ocak 2018. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
51. ^ . Sputnik Türkiye. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2018. 
52. ^ "DTK Eş Başkanı Leyla Güven tutuklandı". Cumhuriyet. 2 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
53. ^ . 31 Ocak 2018. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 
54. ^ . Evrensel. 6 Şubat 2018. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2018. 
55. ^ "EMEP Genel Başkan Yardımcısı Türkmen gözaltına alındı". Evrensel. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
56. ^ . Gazeteçizgi. 22 Şubat 2018. 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2018. 
57. ^ . Sputnik Türkiye. 7 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2018. 
58. ^ "HDP bileşenlerine operasyon... Serpil Kemalbay hakkında gözaltı kararı verildi". Cumhuriyet. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2018. 
59. ^ . Sputnik Türkiye. 7 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2018. 
60. ^ . Diken. 30 Ocak 2018. 1 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
61. ^ . Sputnik Türkiye. 2 Şubat 2018. 3 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018. 
62. ^ "Furkan Vakfı Başkanı Alparslan Kuytul tutuklandı". Evrensel. 9 Şubat 2018. 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Şubat 2018. 
63. ^ . Sputnik Türkiye. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2018. 
64. ^ "Türk tabiplerini temsil eder noktada değil". Deutsche Welle Türkçe. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
65. ^ . Sputnik Türkiye. 30 Ocak 2018. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
66. ^ "Doktorların gözaltına alınmasına uluslararası tepki". Deutsche Welle Türkçe. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
67. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Türk Tabipleri Birliği'ne tepki". NTV. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
68. ^ . Aydınlık. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
69. ^ "Boğaziçi Üniversitesindeki Afrin programında çıkan olayda 7 gözaltı". Anadolu Ajansı. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2018. 
70. ^ "Boğaziçi Üniversitesinden 'Afrin lokumu' açıklaması". Cumhuriyet. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2018. 
71. ^ unigfborg [@unigfborg] (20 Mart 2018). "#ÜniversitelerdeTeröristİstemiyoruz" (X gönderisi). Erişim tarihi: 23 Mart 2018 – X vasıtasıyla. 
72. ^ "Boğaziçi Üniversitesi'nden Bir Öğrenci Daha Tutuklandı". Bianet. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2018. 
73. ^ "Azerbaycan Dışişleri'nden Afrin operasyonuna destek". Sputnik Türkiye. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
74. ^ "Afrin harekatına İngiltere'den destek geldi!". Haberturk.com. 22 Ocak 2018. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
75. ^ "Afrin operasyonu ile ilgili İngiltere'den ilk tepki geldi". Hürriyet. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
76. ^ "Bulgarian President calls for EU intervention against Turkish Syria incursion - Ahval". 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2018. 
77. ^ . Artigerçek. 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2018. 
78. ^ "Caferi'den Türkiye'ye 'Zeytin Dalı' tepkisi". Birgün. 4 Şubat 2018. 6 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2018. 
79. ^ "IKBY'den Türkiye'ye 'Afrin' kınaması". Sputnik Türkiye. 31 Ocak 2018. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 
80. ^ "IKBY, Afrin harekâtını kınadı; BM'yi göreve çağırdı". 31 Ocak 2018. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 
81. ^ "KYB: Iraklı Kürtler, Afrin'deki Kürt güçlerine askeri desteğe hazır". Sputnik Türkiye. 22 Ocak 2018. 28 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
82. ^ "IKBY'de Afrin tepkisi: Parlamento toplanıyor". Evrensel. 29 Ocak 2019. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2018. 
83. ^ "Li Hewlêrê xwepêşandana piştgiriya Efrînê: Xelk çi difikire?" (Kürtçe). Sputnik. 9 Şubat 2018. 11 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Şubat 2018. 
84. ^ "Süleymaniye'de Afrin nedeniyle Nevruz kutlamaları iptal edildi, 3 günlük yas ilan edildi". Sputnik. 19 Mart 2018. 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2018. 
85. ^ "Iran calls for end to Turkish offensive in Syria" (İngilizce). Reuters. 21 Ocak 2018. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
86. ^ "Swedish FM Wallström cancels Turkey visit over its military campaign in Afrin" (İngilizce). Stockholmcf. 7 Şubat 2018. 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2018. 
87. ^ "Qatar: Turkey's Olive Branch Operation In Afrin is Legitimate". Qasioun News. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
88. ^ "The Republic of Cyprus condemns the illegal Turkish invasion in Afrin in north-western Syria". Kıbrıs Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. 22 Ocak 2018. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2018. 
89. ^ "Northern Cyprus supports Turkey's Afrin operation". Anadolu Ajansı. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
90. ^ "Afrin: Jean Asselborn kritisiert türkische Offensive in Syrien scharf" (Almanca). Der Spiegel. 19 Mart 2018. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2018. 
91. ^ "Egypt condemns Turkish military operation in Syria's Afrin" (İngilizce). Xinhua.net. 21 Ocak 2018. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
92. ^ "Mısır'dan Türkiye'ye 'Afrin' kınaması". Sputnik. 19 Mart 2018. 20 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2018. 
93. ^ "AB'den yorum yok". Hürriyet. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
94. ^ "Mogherini'den Afrin açıklaması: Çok endişeliyiz". Sputnik Türkiye. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
95. ^ "EU's Mogherini 'extremely worried' by ongoing Turkish offensive in Syria" (İngilizce). I24. 22 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
96. ^ "Piri: 'PKK is not a threat for us but ISIS is'". Ahval News. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2018. 
97. ^ "Bakan Çelik'ten Kati Piri'ye eleştiri:Türkiye raporu olarak söylediklerini ciddiye almayacağız". Cumhuriyet. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
98. ^ "Dışişleri'nden Piri'ye: İkiyüzlülüğün itirafıdır". Dunya.com. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
99. ^ "OSCE blasts Turkey's legal moves against criticism of Afrin op" (İngilizce). Hürriyet. 8 Şubat 2018. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2018. 
100. ^ "Avrupa Parlamentosu, 'Afrin'den çekil' çağrısını onayladı". Sputnik. 15 Mart 2018. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 
101. ^ "Erdoğan'dan 'Afrin'den çekilin' diyen AP'ye: Boşuna heveslenmeyin". Sputnik Türkiye. 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2018. 
102. ^ "No: 74, 16 Mart 2018, Avrupa Parlamentosu'nun 15 Mart 2018 tarihinde kabul ettiği "Suriye'deki durum" başlıklı karar hk". Türkiye Dışişleri Bakanlığı. 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2018. 
103. ^ "French calls for emergency Security Council meeting on Syria" (İngilizce). Reuters. 21 Ocak 2018. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
104. ^ "Türkiye'nin girişimi üzerine Fransa'dan düzeltme geldi!". Takvim. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
105. ^ . Amerika'nın Sesi Türkçe. 2 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
106. ^ "NATO: Türkiye'nin meşru müdafaa hakkı var". Deutsche Welle. 25 Ocak 2018. 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2018. 
107. ^ "PYD, 'Afrin'e operasyon tehdidine' karşı uluslararası toplumu 'göreve' çağırdı". Diken. 17 Ocak 2018. 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
108. ^ . Özgürlükçü Demokrasi. 18 Ocak 2018. 21 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
109. ^ "Turkey says no turning back from offensive in Syria" (İngilizce). Nydailynews.com. 19 Ocak 2018. 19 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
110. ^ "Afrin will be your graveyard,' Kurdish protesters tell Erdogan" (İngilizce). Russia Today. 19 Ocak 2018. 21 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
111. ^ "Avrupa'nın birçok kentinde Afrin operasyonu protesto edildi". Pirha. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
112. ^ "Afrin operasyonu Avrupa kentlerinde protesto edildi". Evrensel. 4 Şubat 2018. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Şubat 2018. 
113. ^ "Sydney Kurds protest Turkish military operation in Afrin" (İngilizce). SBS.com.au. 2 Şubat 2018. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2018. 
114. ^ "Kurds protest Turkish Afrin offensive outside Russian Embassy in Beirut" (İngilizce). Dailystar. 22 Ocak 2018. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2018. 
115. ^ "Many hundreds protest in Sulaimani against Turkey's operation on Afrin" (İngilizce). NRT TV. 29 Ocak 2018. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2018. 
116. ^ "Vatikan'da Protesto Gösterisi". VOA. 5 Şubat 2018. 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Şubat 2018. 
117. ^ "Yazar ve akademisyenlerden Türkiye karşıtı Afrin bildirisi". Timeturk. 19 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
118. ^ "'Don't let Afrin become another Kobane', say human rights activists, academics in open letter" (İngilizce). Greenleft.org.au. 21 Ocak 2018. 23 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 
119. ^ "170 isimden Afrin'e Zeytin Dalı Harekâtı'na karşı bildiri". Timeturk. 24 Ocak 2018. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
120. ^ "170'i aşkın aydından Afrin mektubu". Evrensel. 24 Ocak 2018. 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
121. ^ "Feyzioğlu'ndan 'Savaşı durdurun' çağrısı yapanlara: O mektubu Kandil'e gönderin". Sputnik Türkiye. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2018. 
122. ^ "Erdoğan'dan vekillere Afrin mektubu yollayan 170'ten fazla isme: Sözde profesörler, sözde sanatçılar". Sputnik Türkiye. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2018. 
123. ^ "Hundreds of Syrian Kurds protest in beleaguered Afrin" (İngilizce). Dailystar. Agence France-Presse. 6 Şubat 2018. 21 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2018. 
124. ^ "Thousands in Afrin protest Turkish offensive in northwestern Syria" (İngilizce). NRT TV. Agence France-Presse. 6 Şubat 2018. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2018. 
125. ^ "Hundreds of Syrian Kurds protest in beleaguered Afrin" (İngilizce). New Indian Express. Agence France-Presse. 6 Şubat 2018. 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2018.