Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Zihin yetersizliği veya mental retardasyon, zihinsel işlev kapasitesi, normal kabul edilen sınırların anlamlı ölçüde altında olan ve uyumsal davranışlarda yetersizlikleri olan bireyleri tanımlamak için kullanılır. Zihinsel işlevlerde görev alan beyin bölgelerinin, sinir hücrelerinin ve beyin ağında meydana gelen bir sapma veya zihinsel işlevlerde görev alan beyin bölgelerinde meydana gelebilecek bir zedelenme sonucu oluşan ve 18 yaşından önce gelişim dönemlerinde farklılık olarak kendisini gösteren Nörogelişimsel bir bozukluktur.
| Zekâ geriliği | |
|---|---|
 | |
| Zihinsel engelli veya diğer gelişimsel bozukluklara sahip olan çocuklar Özel Olimpiyatlar'da yarışabilirler. | |
| Uzmanlık | Psikiyatri, psikoloji, nöroloji  |
Farklı kurum ve kuruluşlara ait zihin yetersizliği tanımlamaları mevcuttur. Bunlardan en çok kabul göreni, Amerika Zihinsel ve Gelişimsel Yetersizlikler Birliği'nin yaptığı tanımlardır.
Tanımlar
Amerika Zihinsel ve Gelişimsel Yetersizlikler Birliği kısaca 'nin 1992 tarihinde zihin yetersizliği hakkında yaptığı tanımlama şu şekildedir:
"18 yaşından önce ortaya çıkan zihinsel işlevlerde belirgin derecede gerilik ve bununlar birlikte görülen iletişim, öz bakım, günlük yaşam, sosyal beceri, toplumsal hizmetlerden yararlanma, kendini yönetme, sağlık ve güvenlik, işlevsel akademik beceriler, boş zamanlarını kullanma ve iş becerileri olarak sıralanan 10 uyumsal davranıştan en az ikisini ya da daha fazlasında yetersizlik gösterme durumudur."
'nin 2002 tarihinde zihin yetersizliği hakkında yaptığı son tanımlama ise şu şekildedir:
"Zihinsel işlevlerde ve uyumsal davranışlarda gözlenen önemli düzeyde sınırlılıkların karakterize ettiği; bilişsel, sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gösteren bir yetersizlik türüdür ve bu yetersizlik türü 18 yaşından önce ortaya çıkmaktadır."
Zihinsel yetersizliği eğitim açısından ele alan MEB'in tanımı ise şöyledir:
Zihinsel işlevler bakımından ortalamanın iki standart sapma altında farklılık gösteren, buna bağlı olarak kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan bireyi, ifade eder.
bu tanımlamalar ile birlikte 3 ortak unsur göze çarpmaktadır:
- Zihinsel işlevlerde gerilik
- Uyumsal davranışlarda yetersizlik
- Ortaya çıkma yaşı
1) Zihinsel İşlevlerde Gerilik
Zihin yetersizliğinin belirlenmesinde zeka testlerinden yararlanılmaktadır. Türkiye'de yaygın olarak WISC-R ve Stanford Binet zeka testi uygulanır.
| Wechsler (WAIS–IV, WPPSI–IV) IQ | |
|---|---|
| IQ ARALIKLARI | IQ SINIFLARI |
| 130 ve üzeri | Çok üstün |
| 120–129 | Üstün |
| 110–119 | Ortalamanın üstü |
| 90–109 | Ortalama |
| 80–89 | Ortalama altı |
| 70–79 | Sınır zeka |
| 69 ve aşağısı | Zihin yetersizliği |
| Stanford–Binet (SB5) sınıflama | |
|---|---|
| IQ ARALIKLARI | IQ SINIFLARI |
| 144+ | Dâhi, dâhiye yakın |
| 130–144 | Çok Üstün |
| 120–129 | Üstün |
| 110–119 | Parlak Zeka |
| 90–109 | Ortalama |
| 80–89 | Ortalama altı |
| 70–79 | Sınır zeka |
| 55–69 | Hafif zihin yetersizliği |
| 40–54 | Orta zihin yetersizliği |
| 40 ve aşağısı | Ağır zihin yetersizliği |
Zeka bölümü ortalamanın iki standart sapma altında farklılık gösteren bireyler Zihin Yetersizliği sınıfında yer alırlar.
2) Uyumsal Davranışlarda Yetersizlik
Uyumsal davranışlar insanların günlük yaşamda işlevde bulunmak için öğrendikleri sosyal kavramsal ve pratik becerilerden oluşmaktadır. Uyumsal davranışlar bireyin kendi yaş grubundan beklenen ve içinde bulunduğu toplumun beklentilerine cevap veren davranışları göstermesi gereken becerilerdir. Yemek yeme, giyinme, okula gitme, para sayma, gol atınca sevinme, gol yiyince üzülme, toplu taşıma araçlarını kullanma.
| UYUMSAL DAVRANIŞLAR | ||
|---|---|---|
| KAVRAMSAL BECERİLER | SOSYAL BECERİLER | PRATİK BECERİLER |
| Akıcı ve ifade edici dil | Sosyal ve kültürel kurallar ile yasalara uyma | Günlük yaşam becerileri |
| Akademik beceriler | Sorumluluk, toplum hizmetlerinden yararlanma | Güvenli ortam sağlama |
| Kendini yönetme becerileri | Kişiler arası ilişkiler | İş, uğraşı becerileri |
3) Ortaya çıkma yaşı
Diğer bir ortak husus ise zihin yetersizliğinin gelişim dönemlerinde baş göstermesidir. Bu nedenle AAIDD tanımına göre 18 yaşından büyük olup zihinsel işlevlerde gerilik ve uyumsal davranışlarda yetersizlik gösteren bireyler zihin yetersizliğine sahip olarak kabul edilmemektedir. Bunun nedeni, zihin yetersizliğinin gelişim dönemlerinde ortaya çıkan gelişimsel bir yetersizlik olarak kabul edilmesi ve gelişimin gecikmiş ya da yavaş olmasına sebebiyet vermesidir.
Nedenleri
Zihin yetersizliğine sahip bireylerin bazılarında engelliliğin oluşum nedenleri bilinmemekle birlikte, genel olarak bilinen nedenler; doğum öncesi oluşabilecek nedenler, doğum esnasında oluşabilecek nedenler ve doğum sonrası oluşabilecek nedenler olmak üzere üç başlık altında toplanır.
- Doğum öncesi oluşabilecek nedenler
- Bulaşıcı hastalıklar ve zehirlenmeler (Frengi, Toksoplazma, Rubella vb)
- Travma ve fiziksel etkiler
- Metabolizma ve beslenme bozuklukları(Fenilketonüri, Galaktoboureko vb)
- Kaba beyin hastalığı(ur, tuberous sclerosis, nevrofibrmatosis vb)
- Genetik nedenler
- Kromozom Anormallikleri(Down sendromu, klinefelter sendromu, Turner Sendromu)
- Akraba evlilikleri
- Cıva zehirlenmeleri
- İyot Eksikliği
- Olumsuz Çevre
- Annenin yaşı ve gebelik sayısı
- içki, sigara, uyuşturucu
- Doğum esnasında oluşabilecek nedenler
- Erken ya da geç doğum
- Anoksi
- hipoksi
- Asfiksi
- Serebral palsi
- İskemi
- Çoğul gebelikler
- Doğumun gerçekleştiği pis ortamlar, doktor hataları ve yanlış malzeme kullanımı vb
- Doğum esnasında meydana gelebilecek anomaliler, travmalar
- Doğum sonrası oluşabilecek nedenler
- Travmalar
- menenjit
- Tifo
- kabakulak
- Difteri
- Çocuk felci
- konvülsiyon
- Şiddetli gribal hastalıklar
- Yüksek ateşli hastalıklar
- Bulaşıcı hastalıklar
- Beslenme bozuklukları(yetersiz ve dengesiz beslenme)
- Yetersiz çevre koşulları
Sınıflama
20. yüzyılın ilk yarısında yetersizliğin derecesine göre idiot, embesil ve moron şeklinde sınıflandırılmış olsa da, bu kelimelerin halk arasında etiketleme amacıyla kullanılması ile bu sınıflama sona ermiştir. Günümüzde psikolojik ve eğitsel bakış açılarının her birinin kendine göre işlevsel olacak biçimde sınıflandırma yaklaşımları söz konusudur.
Psikolojik Sınıflama
| IQ ARALIKLARI | SINIFLANDIRMA |
|---|---|
| 70 - 55/50 | Hafif |
| 55 - 40/35 | Orta |
| 40 - 25/20 | Ağır |
| 20-25 ve aşağısı | Çok ağır |
Hafif zihin yetersizliğine sahip bireylerin (70 IQ ile 50 - 55 IQ arasında olanlar) ilkokulda başarısızlıkla karşılaşıncaya kadar gelişimleri normale yakın bir seyirde ilerler ve bu yüzden okul çağına kadar ayırt edilemezler. gelişimleri yavaş olsa da çevreye uyum sağlamaları diğer sınıflara göre daha kolaydır.
Orta derecede zihin yetersizliğine sahip bireylerin (55 IQ ile 40- 35 IQ arasında olanlar) dil gelişimlerinde gecikme, sosyal-duygusal veya davranışsal problemler ve akademik becerilerde gerilikler ile kendisi gösterir. Okul öncesi çağda fark edilebilir.
Ağır derecede zihin yetersizliğine sahip bireylerin (40 IQ ile 25- 20 IQ arasında olanlar) tamamı doğumda ya da hemen sonrasında fark edilmektedir. Bu bireylerde ek olarak motor problemler, dil-konuşma ve öz-bakım becerilerinde ciddi sıkıntılar olduğu görülür. Bununla birlikte çoklu yetersizliklerin eşlik etmesi muhtemeldir.
Çok ağır derecede zihin yetersizliğine sahip bireylerin (20-25 IQ ve aşağısında olanlar) çoğunlukla birden fazla yetersizlikleri vardır. Bu kategorideki bireyler öz-bakım ve temel yaşam ihtiyaçlarını karşılayamaz bu sebeple yaşam boyu ailelerinin bakımına ve korumalarına muhtaçtırlar. Eğitim-öğretimi okulda göremezler. Gelişim her yönden zayıftır, öğrenimleri zordur.
Eğitsel Sınıflama
| IQ ARALIKLARI | SINIFLANDIRMA |
|---|---|
| 75 - 50 | Eğitilebilir |
| 45 - 30 | Öğretilebilir |
| 30 ve aşağısı | Ağır ve çok ağır |
Bu sınıflamada zekâ bölümü sınıflaması esas alınarak, zihinsel yetersizliği olan çocuklar; eğitilebilir, öğretilebilir ve ağır derecede zihinsel yetersizliği olan bireyler olarak üç grupta toplanabilir. Hafif derecede zihinsel yetersizliği olan çocuklar eğitilebilir, orta derecede zihinsel yetersizliği olan çocuklar öğretilebilir ve ağır derecede zihinsel yetersizliği olan çocuklar da yine ağır derecede zihinsel yetersizliği olan çocuklar olarak sınıflandırılır.
Hafif Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği, zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde hafif düzeydeki yetersizliği nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine sınırlı düzeyde ihtiyacı olan bireyi ifade eder.
Orta Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği; zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki sınırlılık nedeniyle temel akademik, günlük yaşam ve iş becerilerinin kazanılmasında özel eğitim ile destek eğitim hizmetine yoğun şekilde ihtiyacı olan bireyi ifade eder.
Ağır Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği; zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal, pratik uyum ve öz bakım becerilerindeki eksiklikleri nedeniyle yaşam boyu süren, yoğun özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi ifade eder.
Klinik Bakıma Gereksinim Nedeniyle Öğrenme Yetersizliği veya Çok Ağır Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği; zihinsel yetersizliği yanında öz bakım, günlük yaşam ve temel akademik becerileri kazanamayan, yaşam boyu bakım ve gözetime ihtiyacı olan bireyi ifade eder.
Bulgu ve belirtiler
Zihinsel yetersizlik, çocukluk döneminde ortaya çıkan ve aynı yaştaki akranlarla karşılaştırıldığında zihinsel aktivitelerde belirgin eksikliği, öz bakım becerilerinde ve sosyal uyumsal davranışlarda yetersizlikleri içerir.
Özürlülük derecesi, her insan için derecesine göre farklıdır. Erken çocuklukta ortaya çıkan bazı belirtiler şunlardır:
- Motor becerilerin gelişiminde (oturma, emekleme, yürüme gibi) eksiklik yavaşlama.
- Konuşmayı öğrenmede yavaşlık veya konuşmaya başladıktan sonra konuşma ve dil becerilerinde devam eden zorluklar.
- Yardım almadan öz bakım becerilerini gerçekleştirememe, zorlanma.
- Kötü planlama veya problem çözme yetenekleri.
- Davranışsal ve sosyal problemler.(yalnızlaşma, sosyalleşememe, konuşmayı başlatamama ve devam ettirememe gibi)
- Entelektüel olarak gelişmeme ve çocuksu davranışlarını sürdürme.
- Yeni durumlara ve planlara uyum sağlamada güçlük.
- Sosyal kuralları anlama ve bunlara uymada zorluk.
Hafif zihin yetersizliği olan çocukları okula başlamadan teşhis etmek ve tanımlamak pek mümkün değildir. Zayıf akademik performans fark edilse bile, hafif düzeyde zihinsel engeli bir öğrenciyi Öğrenme güçlüğü veya duygusal/psikolojik bozukluklar yaşayan bir öğrenciden ayırt etmek için uzman hekimlerce tıbbi tanılaması yapılması gereklidir. Rehberlik ve Araştırma Merkezi tarafından ise eğitsel tanısı ile özel eğitim öğretmenlerinin öğrencinin gereksinimlerini karşılayacak şekilde BEP hazırlaması gereklidir. Zihinsel yetersizliği olan kişilerin %75-90'ı hafif düzeyde olduğu düşünülmektedir.
Öğrenme ve bilişsel özellikleri
Zihin yetersizi bir kişiyi normal gelişim gösteren akranlarından ayırmanın önemli diğer yolu da öğrenme sürelerine; öğrenmede yaşadığı zorluklara ve öğrendiği bilgileri nasıl hayata genellediğine bakmaktır. ZY'li bireylerde dikkat süreleri kısa ve dağınıktır. Uzun süre odaklanamazlar. Bu da öğrenmeyi ciddi biçimde etkiler. Kısa süreli ve uzun süreli belleklere bilgiyi göndermekte zorluk çeken ZY'lilerin bir bilgiyi öğrenebilmesi için çok daha fazla tekrar yapması gerekmektedir. Aksi takdirde bilgiler kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya geçemez bu da bilginin unutulması anlamına gelir.
Motor ve sağlık özellikleri
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Duygusal ve sosyal özellikleri
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Dil ve konuşma özellikleri
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Davranış özellikleri
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Terminoloji
Zekaca geri anlamında kullanılan tarihteki ilk terimin idiot (idiocy) olduğu sanılmakta ve Yunancadan gelen bu terimin “meslek/ beceri sahibi olmayan kişi” anlamında kullanıldığı görülmektedir. 1928 tarihine yapılan bu adlandırmada, durumu daha hafif olanlar için, Latincede “zayıf” anlamına gelen embesil (imbecility), durumları bundan daha da hafif olan ve normal gelişen bireylere oldukça yakın olanlar için de moron (morons) terimleri kullanılmıştır.
Türkiye'de zihin yetersizliğini tanımlamak için ilk olarak "mental retardation" kelimesine karşılık “geri zekalılık” terimi kullanılmıştır. 1980’li yıllara gelindiğinde bu terimin yerini “zekâ geriliği” ve “zihin özrü” gibi terimler almıştır. Aynı yıllarda “mentally handicapped” teriminin karşılığı olarak “zihin engeli” terimi yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. 2010’lu yıllara girerken bu terimlere “intellectual disability” teriminin karşılığı olarak “zihin yetersizliği” terimi eklenmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı ise ilk olarak “öğrenme güçlüğü”, Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde de “zihinsel öğrenme yetersizliği”, aynı yönetmeliğin 2004 yılı revizyonunda ise “zihinsel yetersizlik” terimlerini kullanmıştır.
Literatürde yapılan bilimsel çalışmalarda ve çeşitli kurumlarda, zihin yetersizliğini tanımlamak için, “zeka özürü”, “zeka geriliği”, “zihin engeli”, “zihinsel engel”, “zihinsel yetersizlik” ve “zihin yetersizliği” gibi farklı terimler kullanılmaktadır.
Epidemiyoloji
Zihinsel engellilik, genel nüfusun yaklaşık %2-3'ünü kapsar. Etkilenen kişilerin %75-90'ı hafif düzeyde zihinsel engellidir. Vakaların yaklaşık dörtte birinin genetik sebeplerden kaynaklandığı ileri sürülür. Nedeni bilinmeyen vakalar 2013 yılı itibarıyla yaklaşık 95 milyon kişiyi kapsıyor.
Kaynakça
- ^ "Nörogelişimsel Bozukluklar" (PDF). Umut Mert Aksoy. Logos Tıp. 9 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2022.
- ^ AAMR, 1992 Definition
- ^ AAMR, 2002 Definition
- ^ "AAIDD Definition" (PDF). AAIDD. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ Madde 4 Tanımlar"2009 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği" (PDF). MEB. RESMİ GAZETE. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2022.
- ^ Weiss et al. 2006, Table 5 Qualitative Descriptions of Composite Scores
- ^ a b Sattler 2008, inside back cover
- ^ Kamphaus 2005, s. 519 "Although the Wechsler classification system for intelligence test scores is by far the most popular, it may not be the most appropriate (Reynolds & Kaufman 1990)."
- ^ a b Grossman, 1983
- ^ Eripek, 1988
- ^ AAID (2019) Definition of intellectual disability
- ^ madde 4, N. Milli Eğitim Bakanlığı. Resmî Gazete. 7 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ madde 4, S. Milli Eğitim Bakanlığı. Resmi Gazete. 7 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ madde 4, B. Milli Eğitim Bakanlığı. Resmi Gazete. 7 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ madde 4, Ğ. Milli Eğitim Bakanlığı. Resmi Gazete. 7 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ a b Kaneshiro, Neil K. (21 Nisan 2015), "Intellectual disability", MedlinePlus, U.S. National Library of Medicine, 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 27 Ekim 2016
- ^ American Psychiatric Association (2013). "Highlights of Changes from DSM-IV to DSM-5". Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Fifth bas.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. s. 809. doi:10.1176/appi.books.9780890425596. hdl:2027.42/138395. ISBN .
- ^ Queensland Government (30 Temmuz 2015), , qld.gov.au, 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Ekim 2016
- ^ Daily DK, Ardinger HH, Holmes GE (February 2000). "Identification and evaluation of mental retardation". American Family Physician. 61 (4): 1059-67, 1070. (PMID) 10706158. 4 Aralık 2010 tarihinde kaynağından .
- ^ "Testing Intelligence and Achievement". Levine, Albert J.; Marks, Louis. 1928. s. 131. 10 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ "TÜRKÇE'DE ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER VE EĞİTİMİ ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALARIN SON 15 YILLIK TERMİNOLOJİSİNİN İNCELENMESİ". Dr. Cahit NURİ Dr. Cemaliye DİREKTÖR Cemaliye KARADAYI NUMAN. Dergi Park. 2020. ISSN 2630-6123. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü (1992)
- ^ Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği 2000
- ^ Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği 2004
- ^ Ali Kaymak, Cem Kalaycı, Gamze Alak, Gökhan Töret, Gülefşan Özge Akbey, Hatice Bakkaloğlu, İbrahim H. Diken, Meral Çilem Ökçün Akçamuş, Nuray Öncül, Onur Özdemir, Selma Akalın, Şerife Şahin, Şeyda Demir, Veysel Aksoy, Yeşim Güleç Aslan, Zeynep Bahap Kudret (Ekim 2021). Prof. Dr. İbrahim H. Diken ve Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu (Ed.). Zihin Yetersizliği ve Otizm Spektrum Bozukluğu (6 bas.). pegem.net. s. 4. ISBN . 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ Identification and Evaluation of Mental Retardation 4 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . DONNA K. DAILY, M.D., HOLLY H. ARDINGER, M.D., and GRACE E. HOLMES, M.D., University of Kansas Medical Center, Kansas City, Kansas
- ^ Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 22 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
| Sınıflandırma | D
|
|---|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2023 Bu maddenin Vikipedi nin kalite standartlarina uyabilmesi icin tamamen yeniden yazilmasi gerekmektedir Sayfayi duzenleyerek bu konuda yardimci olabilirsiniz Goruslerinizi lutfen tartisma sayfasinda belirtiniz Mayis 2023 Zihin yetersizligi veya mental retardasyon zihinsel islev kapasitesi normal kabul edilen sinirlarin anlamli olcude altinda olan ve uyumsal davranislarda yetersizlikleri olan bireyleri tanimlamak icin kullanilir Zihinsel islevlerde gorev alan beyin bolgelerinin sinir hucrelerinin ve beyin aginda meydana gelen bir sapma veya zihinsel islevlerde gorev alan beyin bolgelerinde meydana gelebilecek bir zedelenme sonucu olusan ve 18 yasindan once gelisim donemlerinde farklilik olarak kendisini gosteren Norogelisimsel bir bozukluktur Zeka geriligiZihinsel engelli veya diger gelisimsel bozukluklara sahip olan cocuklar Ozel Olimpiyatlar da yarisabilirler UzmanlikPsikiyatri psikoloji noroloji Zeka geriligi sembolu Farkli kurum ve kuruluslara ait zihin yetersizligi tanimlamalari mevcuttur Bunlardan en cok kabul goreni Amerika Zihinsel ve Gelisimsel Yetersizlikler Birligi nin yaptigi tanimlardir TanimlarAmerika Zihinsel ve Gelisimsel Yetersizlikler Birligi kisaca nin 1992 tarihinde zihin yetersizligi hakkinda yaptigi tanimlama su sekildedir 18 yasindan once ortaya cikan zihinsel islevlerde belirgin derecede gerilik ve bununlar birlikte gorulen iletisim oz bakim gunluk yasam sosyal beceri toplumsal hizmetlerden yararlanma kendini yonetme saglik ve guvenlik islevsel akademik beceriler bos zamanlarini kullanma ve is becerileri olarak siralanan 10 uyumsal davranistan en az ikisini ya da daha fazlasinda yetersizlik gosterme durumudur nin 2002 tarihinde zihin yetersizligi hakkinda yaptigi son tanimlama ise su sekildedir Zihinsel islevlerde ve uyumsal davranislarda gozlenen onemli duzeyde sinirliliklarin karakterize ettigi bilissel sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gosteren bir yetersizlik turudur ve bu yetersizlik turu 18 yasindan once ortaya cikmaktadir Zihinsel yetersizligi egitim acisindan ele alan MEB in tanimi ise soyledir Zihinsel islevler bakimindan ortalamanin iki standart sapma altinda farklilik gosteren buna bagli olarak kavramsal sosyal ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sinirliliklari olan bu ozellikleri 18 yasindan onceki gelisim doneminde ortaya cikan ve ozel egitim ile destek egitim hizmetlerine ihtiyac duyan bireyi ifade eder bu tanimlamalar ile birlikte 3 ortak unsur goze carpmaktadir Zihinsel islevlerde gerilik Uyumsal davranislarda yetersizlik Ortaya cikma yasi1 Zihinsel Islevlerde Gerilik Zihin yetersizliginin belirlenmesinde zeka testlerinden yararlanilmaktadir Turkiye de yaygin olarak WISC R ve Stanford Binet zeka testi uygulanir Wechsler WAIS IV WPPSI IV IQIQ ARALIKLARI IQ SINIFLARI130 ve uzeri Cok ustun120 129 Ustun110 119 Ortalamanin ustu90 109 Ortalama80 89 Ortalama alti70 79 Sinir zeka69 ve asagisi Zihin yetersizligiStanford Binet SB5 siniflamaIQ ARALIKLARI IQ SINIFLARI144 Dahi dahiye yakin130 144 Cok Ustun120 129 Ustun110 119 Parlak Zeka90 109 Ortalama80 89 Ortalama alti70 79 Sinir zeka55 69 Hafif zihin yetersizligi40 54 Orta zihin yetersizligi40 ve asagisi Agir zihin yetersizligi Zeka bolumu ortalamanin iki standart sapma altinda farklilik gosteren bireyler Zihin Yetersizligi sinifinda yer alirlar 2 Uyumsal Davranislarda Yetersizlik Uyumsal davranislar insanlarin gunluk yasamda islevde bulunmak icin ogrendikleri sosyal kavramsal ve pratik becerilerden olusmaktadir Uyumsal davranislar bireyin kendi yas grubundan beklenen ve icinde bulundugu toplumun beklentilerine cevap veren davranislari gostermesi gereken becerilerdir Yemek yeme giyinme okula gitme para sayma gol atinca sevinme gol yiyince uzulme toplu tasima araclarini kullanma UYUMSAL DAVRANISLARKAVRAMSAL BECERILER SOSYAL BECERILER PRATIK BECERILERAkici ve ifade edici dil Sosyal ve kulturel kurallar ile yasalara uyma Gunluk yasam becerileriAkademik beceriler Sorumluluk toplum hizmetlerinden yararlanma Guvenli ortam saglamaKendini yonetme becerileri Kisiler arasi iliskiler Is ugrasi becerileri3 Ortaya cikma yasi Diger bir ortak husus ise zihin yetersizliginin gelisim donemlerinde bas gostermesidir Bu nedenle AAIDD tanimina gore 18 yasindan buyuk olup zihinsel islevlerde gerilik ve uyumsal davranislarda yetersizlik gosteren bireyler zihin yetersizligine sahip olarak kabul edilmemektedir Bunun nedeni zihin yetersizliginin gelisim donemlerinde ortaya cikan gelisimsel bir yetersizlik olarak kabul edilmesi ve gelisimin gecikmis ya da yavas olmasina sebebiyet vermesidir NedenleriZihin yetersizligine sahip bireylerin bazilarinda engelliligin olusum nedenleri bilinmemekle birlikte genel olarak bilinen nedenler dogum oncesi olusabilecek nedenler dogum esnasinda olusabilecek nedenler ve dogum sonrasi olusabilecek nedenler olmak uzere uc baslik altinda toplanir Dogum oncesi olusabilecek nedenlerBulasici hastaliklar ve zehirlenmeler Frengi Toksoplazma Rubella vb Travma ve fiziksel etkiler Metabolizma ve beslenme bozukluklari Fenilketonuri Galaktoboureko vb Kaba beyin hastaligi ur tuberous sclerosis nevrofibrmatosis vb Genetik nedenler Kromozom Anormallikleri Down sendromu klinefelter sendromu Turner Sendromu Akraba evlilikleri Civa zehirlenmeleri Iyot Eksikligi Olumsuz Cevre Annenin yasi ve gebelik sayisi icki sigara uyusturucuDogum esnasinda olusabilecek nedenlerErken ya da gec dogum Anoksi hipoksi Asfiksi Serebral palsi Iskemi Cogul gebelikler Dogumun gerceklestigi pis ortamlar doktor hatalari ve yanlis malzeme kullanimi vb Dogum esnasinda meydana gelebilecek anomaliler travmalarDogum sonrasi olusabilecek nedenlerTravmalar menenjit Tifo kabakulak Difteri Cocuk felci konvulsiyon Siddetli gribal hastaliklar Yuksek atesli hastaliklar Bulasici hastaliklar Beslenme bozukluklari yetersiz ve dengesiz beslenme Yetersiz cevre kosullariSiniflama20 yuzyilin ilk yarisinda yetersizligin derecesine gore idiot embesil ve moron seklinde siniflandirilmis olsa da bu kelimelerin halk arasinda etiketleme amaciyla kullanilmasi ile bu siniflama sona ermistir Gunumuzde psikolojik ve egitsel bakis acilarinin her birinin kendine gore islevsel olacak bicimde siniflandirma yaklasimlari soz konusudur Psikolojik Siniflama IQ ARALIKLARI SINIFLANDIRMA70 55 50 Hafif55 40 35 Orta40 25 20 Agir20 25 ve asagisi Cok agir Hafif zihin yetersizligine sahip bireylerin 70 IQ ile 50 55 IQ arasinda olanlar ilkokulda basarisizlikla karsilasincaya kadar gelisimleri normale yakin bir seyirde ilerler ve bu yuzden okul cagina kadar ayirt edilemezler gelisimleri yavas olsa da cevreye uyum saglamalari diger siniflara gore daha kolaydir Orta derecede zihin yetersizligine sahip bireylerin 55 IQ ile 40 35 IQ arasinda olanlar dil gelisimlerinde gecikme sosyal duygusal veya davranissal problemler ve akademik becerilerde gerilikler ile kendisi gosterir Okul oncesi cagda fark edilebilir Agir derecede zihin yetersizligine sahip bireylerin 40 IQ ile 25 20 IQ arasinda olanlar tamami dogumda ya da hemen sonrasinda fark edilmektedir Bu bireylerde ek olarak motor problemler dil konusma ve oz bakim becerilerinde ciddi sikintilar oldugu gorulur Bununla birlikte coklu yetersizliklerin eslik etmesi muhtemeldir Cok agir derecede zihin yetersizligine sahip bireylerin 20 25 IQ ve asagisinda olanlar cogunlukla birden fazla yetersizlikleri vardir Bu kategorideki bireyler oz bakim ve temel yasam ihtiyaclarini karsilayamaz bu sebeple yasam boyu ailelerinin bakimina ve korumalarina muhtactirlar Egitim ogretimi okulda goremezler Gelisim her yonden zayiftir ogrenimleri zordur Egitsel Siniflama IQ ARALIKLARI SINIFLANDIRMA75 50 Egitilebilir45 30 Ogretilebilir30 ve asagisi Agir ve cok agir Bu siniflamada zeka bolumu siniflamasi esas alinarak zihinsel yetersizligi olan cocuklar egitilebilir ogretilebilir ve agir derecede zihinsel yetersizligi olan bireyler olarak uc grupta toplanabilir Hafif derecede zihinsel yetersizligi olan cocuklar egitilebilir orta derecede zihinsel yetersizligi olan cocuklar ogretilebilir ve agir derecede zihinsel yetersizligi olan cocuklar da yine agir derecede zihinsel yetersizligi olan cocuklar olarak siniflandirilir Hafif Duzeyde Zihinsel Ogrenme Yetersizligi zihinsel islevler ile kavramsal sosyal ve pratik uyum becerilerinde hafif duzeydeki yetersizligi nedeniyle ozel egitim ve destek egitim hizmetine sinirli duzeyde ihtiyaci olan bireyi ifade eder Orta Duzeyde Zihinsel Ogrenme Yetersizligi zihinsel islevler ile kavramsal sosyal ve pratik uyum becerilerindeki sinirlilik nedeniyle temel akademik gunluk yasam ve is becerilerinin kazanilmasinda ozel egitim ile destek egitim hizmetine yogun sekilde ihtiyaci olan bireyi ifade eder Agir Duzeyde Zihinsel Ogrenme Yetersizligi zihinsel islevler ile kavramsal sosyal pratik uyum ve oz bakim becerilerindeki eksiklikleri nedeniyle yasam boyu suren yogun ozel egitim ve destek egitim hizmetine ihtiyaci olan bireyi ifade eder Klinik Bakima Gereksinim Nedeniyle Ogrenme Yetersizligi veya Cok Agir Duzeyde Zihinsel Ogrenme Yetersizligi zihinsel yetersizligi yaninda oz bakim gunluk yasam ve temel akademik becerileri kazanamayan yasam boyu bakim ve gozetime ihtiyaci olan bireyi ifade eder Bulgu ve belirtilerZihinsel yetersizlik cocukluk doneminde ortaya cikan ve ayni yastaki akranlarla karsilastirildiginda zihinsel aktivitelerde belirgin eksikligi oz bakim becerilerinde ve sosyal uyumsal davranislarda yetersizlikleri icerir Ozurluluk derecesi her insan icin derecesine gore farklidir Erken cocuklukta ortaya cikan bazi belirtiler sunlardir Motor becerilerin gelisiminde oturma emekleme yurume gibi eksiklik yavaslama Konusmayi ogrenmede yavaslik veya konusmaya basladiktan sonra konusma ve dil becerilerinde devam eden zorluklar Yardim almadan oz bakim becerilerini gerceklestirememe zorlanma Kotu planlama veya problem cozme yetenekleri Davranissal ve sosyal problemler yalnizlasma sosyallesememe konusmayi baslatamama ve devam ettirememe gibi Entelektuel olarak gelismeme ve cocuksu davranislarini surdurme Yeni durumlara ve planlara uyum saglamada gucluk Sosyal kurallari anlama ve bunlara uymada zorluk Hafif zihin yetersizligi olan cocuklari okula baslamadan teshis etmek ve tanimlamak pek mumkun degildir Zayif akademik performans fark edilse bile hafif duzeyde zihinsel engeli bir ogrenciyi Ogrenme guclugu veya duygusal psikolojik bozukluklar yasayan bir ogrenciden ayirt etmek icin uzman hekimlerce tibbi tanilamasi yapilmasi gereklidir Rehberlik ve Arastirma Merkezi tarafindan ise egitsel tanisi ile ozel egitim ogretmenlerinin ogrencinin gereksinimlerini karsilayacak sekilde BEP hazirlamasi gereklidir Zihinsel yetersizligi olan kisilerin 75 90 i hafif duzeyde oldugu dusunulmektedir Ogrenme ve bilissel ozellikleri Zihin yetersizi bir kisiyi normal gelisim gosteren akranlarindan ayirmanin onemli diger yolu da ogrenme surelerine ogrenmede yasadigi zorluklara ve ogrendigi bilgileri nasil hayata genelledigine bakmaktir ZY li bireylerde dikkat sureleri kisa ve daginiktir Uzun sure odaklanamazlar Bu da ogrenmeyi ciddi bicimde etkiler Kisa sureli ve uzun sureli belleklere bilgiyi gondermekte zorluk ceken ZY lilerin bir bilgiyi ogrenebilmesi icin cok daha fazla tekrar yapmasi gerekmektedir Aksi takdirde bilgiler kisa sureli hafizadan uzun sureli hafizaya gecemez bu da bilginin unutulmasi anlamina gelir Motor ve saglik ozellikleri Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Duygusal ve sosyal ozellikleri Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Dil ve konusma ozellikleri Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Davranis ozellikleri Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz TerminolojiZekaca geri anlaminda kullanilan tarihteki ilk terimin idiot idiocy oldugu sanilmakta ve Yunancadan gelen bu terimin meslek beceri sahibi olmayan kisi anlaminda kullanildigi gorulmektedir 1928 tarihine yapilan bu adlandirmada durumu daha hafif olanlar icin Latincede zayif anlamina gelen embesil imbecility durumlari bundan daha da hafif olan ve normal gelisen bireylere oldukca yakin olanlar icin de moron morons terimleri kullanilmistir Turkiye de zihin yetersizligini tanimlamak icin ilk olarak mental retardation kelimesine karsilik geri zekalilik terimi kullanilmistir 1980 li yillara gelindiginde bu terimin yerini zeka geriligi ve zihin ozru gibi terimler almistir Ayni yillarda mentally handicapped teriminin karsiligi olarak zihin engeli terimi yaygin olarak kullanilmaya baslamistir 2010 lu yillara girerken bu terimlere intellectual disability teriminin karsiligi olarak zihin yetersizligi terimi eklenmistir Milli Egitim Bakanligi ise ilk olarak ogrenme guclugu Ozel Egitim Hizmetleri Yonetmeligi nde de zihinsel ogrenme yetersizligi ayni yonetmeligin 2004 yili revizyonunda ise zihinsel yetersizlik terimlerini kullanmistir Literaturde yapilan bilimsel calismalarda ve cesitli kurumlarda zihin yetersizligini tanimlamak icin zeka ozuru zeka geriligi zihin engeli zihinsel engel zihinsel yetersizlik ve zihin yetersizligi gibi farkli terimler kullanilmaktadir EpidemiyolojiZihinsel engellilik genel nufusun yaklasik 2 3 unu kapsar Etkilenen kisilerin 75 90 i hafif duzeyde zihinsel engellidir Vakalarin yaklasik dortte birinin genetik sebeplerden kaynaklandigi ileri surulur Nedeni bilinmeyen vakalar 2013 yili itibariyla yaklasik 95 milyon kisiyi kapsiyor Kaynakca Norogelisimsel Bozukluklar PDF Umut Mert Aksoy Logos Tip 9 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Mart 2022 AAMR 1992 Definition AAMR 2002 Definition AAIDD Definition PDF AAIDD 21 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Mart 2022 Madde 4 Tanimlar 2009 Ozel Egitim Hizmetleri Yonetmeligi PDF MEB RESMI GAZETE 31 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Mart 2022 Weiss et al 2006 Table 5 Qualitative Descriptions of Composite Scores a b Sattler 2008 inside back cover Kamphaus 2005 s 519 Although the Wechsler classification system for intelligence test scores is by far the most popular it may not be the most appropriate Reynolds amp Kaufman 1990 a b Grossman 1983 Eripek 1988 AAID 2019 Definition of intellectual disability madde 4 N Milli Egitim Bakanligi Resmi Gazete 7 Temmuz 2018 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2022 madde 4 S Milli Egitim Bakanligi Resmi Gazete 7 Temmuz 2018 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2022 madde 4 B Milli Egitim Bakanligi Resmi Gazete 7 Temmuz 2018 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2022 madde 4 G Milli Egitim Bakanligi Resmi Gazete 7 Temmuz 2018 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2022 a b Kaneshiro Neil K 21 Nisan 2015 Intellectual disability MedlinePlus U S National Library of Medicine 28 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 27 Ekim 2016 American Psychiatric Association 2013 Highlights of Changes from DSM IV to DSM 5 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Fifth bas Arlington VA American Psychiatric Publishing s 809 doi 10 1176 appi books 9780890425596 hdl 2027 42 138395 ISBN 978 0 89042 555 8 Queensland Government 30 Temmuz 2015 qld gov au 28 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 27 Ekim 2016 Daily DK Ardinger HH Holmes GE February 2000 Identification and evaluation of mental retardation American Family Physician 61 4 1059 67 1070 PMID 10706158 4 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Testing Intelligence and Achievement Levine Albert J Marks Louis 1928 s 131 10 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2022 TURKCE DE ZIHINSEL YETERSIZLIGI OLAN BIREYLER VE EGITIMI ALANINDA YAPILAN CALISMALARIN SON 15 YILLIK TERMINOLOJISININ INCELENMESI Dr Cahit NURI Dr Cemaliye DIREKTOR Cemaliye KARADAYI NUMAN Dergi Park 2020 ISSN 2630 6123 1 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2022 Ozel Egitim Rehberlik ve Danisma Hizmetleri Genel Mudurlugu 1992 Ozel Egitim Hizmetleri Yonetmeligi 2000 Ozel Egitim Hizmetleri Yonetmeligi 2004 Ali Kaymak Cem Kalayci Gamze Alak Gokhan Toret Gulefsan Ozge Akbey Hatice Bakkaloglu Ibrahim H Diken Meral Cilem Okcun Akcamus Nuray Oncul Onur Ozdemir Selma Akalin Serife Sahin Seyda Demir Veysel Aksoy Yesim Gulec Aslan Zeynep Bahap Kudret Ekim 2021 Prof Dr Ibrahim H Diken ve Doc Dr Hatice Bakkaloglu Ed Zihin Yetersizligi ve Otizm Spektrum Bozuklugu 6 bas pegem net s 4 ISBN 978 605 318 634 2 1 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2022 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Identification and Evaluation of Mental Retardation 4 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde DONNA K DAILY M D HOLLY H ARDINGER M D and GRACE E HOLMES M D University of Kansas Medical Center Kansas City Kansas Global regional and national incidence prevalence and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries 1990 2013 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 22 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarSiniflandirmaDMeSH D008607